00:00:00:movie info: 640x480 29.969fps 303.0 MB|tłumaczenie - shag
00:00:01:Teraz, na NOVA,
00:00:02:przeżyj ekscytującą podróż do świata bardziej obcego niż fantastyka naukowa,
00:00:07:gdzie grając dozwolone jest łamanie niektórych reguł,
00:00:10:gdzie nowatorski obraz wszechświata, popycha cię ponad granice twoich najdzikszych wyobrażeń.
00:00:16:Oto świat złożony z teorii strun,
00:00:20:opisujących każdą siłę i wszelką materię od atomu poprzez ziemię,
00:00:25:do końca galaktyk
00:00:28:- od narodzin czasu do ostatecznej chwili - w jednej teorii,
00:00:34:teorii wszystkiego.
00:00:38:Naszym przewodnikiem po tym nowym, wspaniałym świecie jest Brian Greene,
00:00:41:poczytny pisarz i fizyk.
00:00:43:I nieważne jak często tu się zjawiam,
00:00:46:nie wygląda na to, bym szybko dał radę przywyknąć.
00:00:49:Czy pomoże nam ułożyć najważniejsze puzzle nowoczesnej fizyki
00:00:54:gdzie nasze pojmowanie uniwersum jest oparte na 2 grupach praw,
00:00:59:które przeczą sobie nawzajem?
00:01:03:Rozwiązania tej sprzeczności unikał nawet Einstein,
00:01:06:choć ostatecznie poświęcił jej swoje ostatnie lata.
00:01:09:Po dekadach, możemy nareszcie być na krawędzi rozwiązania.
00:01:18:Rozwiązaniem są struny,
00:01:22:maleńkie cząstki wibrującej energii niczym struny w wiolonczeli,
00:01:26:kosmiczna symfonia w sercu całej rzeczywistości.
00:01:32:Lecz ma to swoją cenę: światy równoległe i 11 wymiarów,
00:01:38:z których większość nigdy nie zobaczycie.
00:01:39:Naprawdę możemy żyć w świecie z większą ilością wymiarów niż dostrzega oko.
00:01:44:Ludzie którzy mówili, iż istniały dodatkowe wymiary byli z miejsca okrzyknięci fantastami,
00:01:49:lub wariatami.
00:01:50:Złudzenie nauki i matematyki, czy też ostateczna teoria wszystkiego?
00:01:56:Jeśli teoria strun zawiedzie w dostarczeniu świadectwa swych przewidywań,
00:02:01:wówczas nikt nie powinien w to uwierzyć.
00:02:03:Czy to teoria fizyków, czy filozofów?
00:02:06:Jedna rzecz pewna, to że teoria strun już nam pokazuje, iż
00:02:11:uniwersum może być znacznie bardziej niezwykłe niż każdy z nas kiedykolwiek myślał.
00:02:16:Jeszcze tego wieczoru...
00:02:19:wszystko zaczęło się wraz z jabłkiem.
00:02:21:Triumf równania Newtona pojawił się z poszukiwania zrozumienia planet i gwiazd.
00:02:28:I przebyliśmy długą drogę od tego czasu.
00:02:30:Einstein dał światu nowy obraz tego czym w rzeczywistości jest siła grawitacji.
00:02:35:Tam gdzie się zatrzymał,
00:02:37:teoretycy strun odważyli się pójść dalej.
00:02:40:Lecz jak blisko są by wypełnić marzenie Einsteina?
00:02:45:Obejrzyj teraz "The Elegant Universe".
00:03:02:Główne finansowanie NOVA jest zapewnione przez Park Foundation.
00:03:10:Nauka: otrzymaliśmy szkielet, która pomoże uczynić bezprzewodową komunikację coraz pewniejszą.
00:03:17:Sprint jest dumny z pomagania NOVA.
00:03:24:Doszliśmy do 400 pracowników w 3 lata.
00:03:27:W Microsofcie, wasz potencjał zainspiował nas by stworzyć oprogramowanie zdolne pomóc wam to osiągnąć.
00:03:34:Wasz potencjał, nasza pasja.
00:03:37:Finansowanie Elegant Universe jest zapewnione przez fundację Alfreda P. Sloan,
00:03:43:by poprawić publiczne zrozumienie nauki i technologii.
00:03:48:I przez "National Science Foundation", Ameryka inwestuje w przyszłość.
00:03:55:Dodatkowe pieniądze płyną z Volkswagen of America.
00:04:12:I z George D. Smith Fund,
00:04:17:żywiące naukę i bezpieczeństwo.
00:04:20:Główne finansowanie NOVA jest również zapewnione przez Corporation for Public Broadcasting,
00:04:25:i widzów, takich jak ty. Dzięki.
00:04:44:"MARZENIE EINSTEINA"
00:05:01:50 lat temu,
00:05:03:ten dom był sceną jednej z największych zagadek współczesnej nauki,
00:05:07:zagadki tak rozległej, iż dziś tysiące naukowców balansując na krawędzi fizyki
00:05:14:wciąż stara się to rozwiązać.
00:05:16:Albert Einstein spędził 2 swoje ostatnie dekady w swym skromnym domu w Princeton, New Jersey.
00:05:24:I w jego alernatywnych badaniach
00:05:27:Einstein niemiłosiernie poszukiwał pojedynczej teorii tak potężnej, że mogłaby opisać całe funkcjonowanie wszechświata.
00:05:38:Nawet gdy zbliżał się do końca swego życia
00:05:41:Einstein trzymał notatnik blisko dłoni,
00:05:44:wściekle starając się dojść do wniosków które mogłyby stać się znane
00:05:49:jako "Teoria Wszystkiego".
00:05:53:Był przekonany, że znajdował się na granicy najważniejszego odkrycia w historii nauki,
00:05:58:Einsteinowi nie starczyło czasu,
00:06:00:jego sen pozostał niespełniony.
00:06:05:Teraz, niemal pół wieku później,
00:06:08:cel Einsteina, zjednoczenie wszystkich praw wszechświata
00:06:14:w jedną, wszystko obejmującą teorię,
00:06:16:stał się Świętym Graalem nowoczesnej fizyki.
00:06:20:I myślimy, że możemy w końcu osiągnąć marzenie Einsteina
00:06:24:z nową i radykalną grupą idei nazywanej "teorią strun".
00:06:29:Lecz jeśli ta rewolucyjna teoria jest prawdziwa,
00:06:32:czeka nas niemały szok.
00:06:37:Teoria strun mówi że możemy żyć w uniwersum
00:06:40:gdzie realność spotyka fantastykę
00:06:44:uniwersum 11 wymiarów
00:06:48:ze światami równoległymi zaraz za drzwiami
00:06:54:wytworny wszechświat skomponowany całkowicie z muzyki ze strun.
00:07:04:Za tym wszystkim stoi,
00:07:06:niespodziewanie prosta, podstawowa idea teorii strun.
00:07:11:Mówi, że wszystko
00:07:14:od najmniejszej cząstki do najbardziej odległej gwiazdy jest stworzone z jednego składnika
00:07:21:niewyobrażalnie małych wibrujących kosmyków energii nazywanych strunami.
00:07:31:Zupełnie jak struny wiolonczeli mogą dać początek tak bogato zróżnicowanym muzycznym nutom,
00:07:40:tak drobniutkie struny według teorii wibrują na szereg różnych sposobów
00:07:45:tworząc wszystkie składniki natury.
00:07:51:Inaczej mówiąc,
00:07:53:uniwersum to okazała kosmiczna symfonia rezonująca z
00:07:57:całą gamą różnorodnych nut jakie tylko drobne drżące pasemka energii potrafią zagrać.
00:08:06:teoria strun jest wciąż młoda,
00:08:10:lecz już ujawnia radykalnie nowy obraz świata,
00:08:15:zarazem nieznanego jak i pięknego.
00:08:20:Lecz co sprawia że myślimy, iż rozumiemy całą złożoność uniwersum
00:08:25:i pozwala nam zredukować go do pojedynczej "teorii wszystkiego"?
00:08:30:mamy R mi ni, minus połowa g mi ni R
00:08:34:pamiętasz jak to idzie - równe 8 Pi G T mi ni...
00:08:39:pojawia się ze zmieniających się akcji Einsteina-Hilberta, i mamy równanie pola i tego okresu.
00:08:44:Pamiętasz jak to jest nazywane?
00:08:48:Nie, to wykrzywienie skalaru.
00:08:52:To jest tensor ricci.
00:08:56:Czy ty to w ogóle studiowałeś?
00:09:00:Nieważne jak byś się nie starał,
00:09:02:nie nauczysz psa fizyki.
00:09:06:Ich mózgi nie są na tyle skomplikowane by to chwycić.
00:09:11:A co z nami?
00:09:14:Skąd mamy wiedzieć, czy jesteśmy tak skomplikowani by objąć najgłębsze prawa natury?
00:09:20:Cóż, fizyci dziś są pewni tego że jesteśmy
00:09:25:w stanie kontynuować drogę tam, gdzie Einstein się zatrzymał, w jego poszukiwaniu unifikacji.
00:09:33:Unifikacja byłaby sformułowaniem prawa opisującego
00:09:40:być może wszystko w znanym uniwersum za pomocą tylko jednej myśli,
00:09:44:tylko jednego mistrzowskiego równania.
00:09:46:I myślimy, że może istnieć te najważniejsze z równań,
00:09:49:ponieważ przez całe upływające ostatnie 200 lat, lub więcej,
00:09:53:nasze próby zrozumienia uniwersum, dało nam mnóstwo wskazówek, iż wszystko dąży do jednego punktu.
00:09:59:Wygląda na to, że wszystko zbiega się w pojęciu, które wciąż staramy się znaleźć.
00:10:06:Ujednolicenie jest tam gdzie było.
00:10:10:Ujednolicenie to cel, do którego dążymy.
00:10:13:Całe zamierzenie fundamentalnej fizyki to poznawać coraz więcej i więcej zjawisk na świecie,
00:10:20:opisując je w coraz krótszych i prostszych zasadach.
00:10:26:Przeczuwamy, jako fizycy, że skoro potrafimy wyjaśnić sporą ilość zjawisk bardzo prostym sposobem,
00:10:33:to jest jakiś postęp.
00:10:35:Jest niemal emocjonalny aspekt w sposobie który
00:10:40:wielkie teorie u fizyków w pewien sposób obejmują szeroki zakres pozornie odrębnych fizycznych zjawisk.
00:10:48:Zatem ta idea, którą powinniśmy użyć do zunifikowania naszego pojmowania jest właściwa,
00:10:53:istotnie, tak jak cała droga, którą ta część nauki podąża.
00:11:00:A długo przed Einsteinem,
00:11:02:Poszukiwanie zjednoczenia zaczęły się z najbardziej znanym wypadkiem w historii nauki.
00:11:09:Historia zaczyna się pewnego dnia w 1665,
00:11:12:Młody mężczyzna siedział pod drzewem, gdy znikąd,
00:11:15:dojrzał jabłko spadające z góry.
00:11:18:I wraz z upadkiem tego jabłka,
00:11:20:Isaac Newton zrewolucjonizował nasz obraz świata.
00:11:23:W śmiałym projekcie w jego czasach,
00:11:27:Newton oświadczył, iż siła przyciągająca jabłka do ziemi
00:11:32:i siła utrzymująca księżyc na orbicie wokół ziemi są jednym i tym samym.
00:11:40:Z jednym upadkiem,
00:11:43:Newton zjednoczył niebo i ziemię w pojedynczej teorii, którą nazwał grawitacją.
00:11:53:Zjednoczenie niebios i ziemi
00:11:56:do tych samych praw, które rządzą ruchem planet, jak i upadkiem owocu tu na ziemi.
00:12:03:To było fantastyczne zespolenie naszego obrazu natury.
00:12:10:Grawitacja była pierwszą siłą naukowo rozumianą,
00:12:14:bądź co bądź 3 kolejne kroczyły śladami grawitacji.
00:12:16:I pomimo odkrycia prawa grawitacji Newtona więcej niż 300 lat temu,
00:12:21:jego opis tej siły jest tak dokładny, że do dziś go używamy.
00:12:27:W gruncie rzeczy, naukowcy nie potrzebowali więcej niż równanie Newtona by zaplanować kurs rakiety,
00:12:33:która uniosła człowieka na księżyc.
00:12:37:Lecz pojawił się problem.
00:12:40:Podczas gdy jego reguły opisały siłę grawitacji z wielką dokładnością,
00:12:45:Newton ukrywał wstydliwy sekret:
00:12:51:nie miał pojęcia jak właściwie działa grawitacja.
00:13:01:Przez blisko 250 lat,
00:13:03:naukowcy byli zadowoleni i nie wnikali w tą tajemnicę.
00:13:11:Jednak we wczesnych latach XX wieku,
00:13:13:nieznany urzędnik pracujący w Szwajcarskim urzędzie patentowym zmienił to wszystko.
00:13:20:Podczas przeglądania podania o przyznanie patentu,
00:13:22:Albert Einstein zastanawiał się nad zachowaniem światła.
00:13:27:I Einstein przeczuwał, że jego rozważania o świetle poprowadzą go do odkrycia tajemnicy Newtona, czym jest grawitacja.
00:13:36:W wieku 26 lat,
00:13:39:Einstein dokonał wstrząsającego odkrycia:
00:13:42:że prędkość światła jest rodzajem kosmicznego ograniczenia prędkości,
00:13:48:prędkości, której nic na świecie nie przewyższy.
00:13:52:Lecz młody Einstein nie chciał opublikować swych idei
00:13:56:gdyż dostrzegł, iż podnosi do potęgi problem związany z ojcem grawitacji.
00:14:05:Problemem był
00:14:08:pomysł, że nic nie potrafi poruszać się szybciej niż światło, co nawiązywało do podejścia Newtona do grawitacji.
00:14:17:Aby zrozumieć ten konflikt,
00:14:20:musimy przeprowadzić kilka eksperymentów.
00:14:24:Zaczynijmy może od stworzenia kosmicznej katastrofy.
00:14:28:Wyobraźmy sobie, że nagle, bez żadnego ostrzeżenia,
00:14:32:słońce wyparowuje i kompletnie znika.
00:14:38:Teraz, powtórzmy katastrofę i zobaczmy jaki efekt spowoduje na planetach w nawiązaniu do Newtona.
00:14:46:Teoria Newtona przewiduje że ze zniszczeniem słońca,
00:14:51:planety natychmiastowo odlecą ze swych orbit, odchylając się w stronę przestrzeni kosmicznej.
00:15:03:Innymi słowy,
00:15:05:Newton myślał, że grawitacja była siłą zachowującą się międzygalaktycznie poprzez jakikolwiek dystans.
00:15:10:Tym sposobem natychmiast czulibyśmy efekt zniszczenia słońca.
00:15:14:Lecz Einstein widział wielki problem w teorii Newtona,
00:15:19:problem pochodzący z jego prac nad światłem.
00:15:23:Einstein wiedział, że światło nie podróżuje bez udziału czasu.
00:15:28:Faktycznie, zajmuje 8 minut, by promienie słoneczne przebyły drogę 93 milionów mil do ziemi.
00:15:37:I od kiedy wykazał że pod żadnym względem, nawet grawitacja, nie może podróżować szybciej niż światło,
00:15:45:jak Ziemia mogła uwolnić się z orbity
00:15:51:zanim ciemność będąca wynikiem zniknięcia słońca, dosięgłaby naszych oczu?
00:16:01:Młody parweniusz ze Szwajcarskiego urzędu patentowego uważał, że nic nie jest w stanie wyprzedzić światła,
00:16:09:a to oznaczało że 250-letnia teoria grawitacji Newtona była błędna.
00:16:17:Skoro Newton się mylił, to czemu planety wciąż pozostawały w górze?
00:16:22:Ponieważ wspomnijmy, triumf rozwiązania Newtona
00:16:25:pochodził z poszukiwań zrozumienia planet i gwiazd,
00:16:29:a szczególnie problemu, czemu planety mają swoje orbity.
00:16:35:A z rozwiązaniem Newtona można było założyć sposób w jaki planety się poruszają.
00:16:40:Einstein musiał rozwiązać ten dylemat.
00:16:44:Tuż przed 30-tką,
00:16:46:Einstein doszedł do nowego obrazu świata,
00:16:50:gdzie grawitacja nie przewyższa kosmicznego ograniczenia prędkości.
00:16:54:Wciąż pracując podczas dnia w swym biurze patentów,
00:16:57:Einstein wplątał się w samotne poszukiwania rozwiązania tej zagadki.
00:17:04:Po blisko 10 latach głowienia się nad tym odnalazł odpowiedź w nowym ujednoliceniu.
00:17:15:Einstein wyobraził sobie trójwymiarową przestrzeń
00:17:20:i pojedynczy wymiar czasu jako więź łączącą pojedyncze materie "czasoprzestrzeni".
00:17:32:Liczył, że przez zrozumienie geometrii tej cztero-wymiarowej struktury czasoprzestrzennej,
00:17:39:będzie mógł prosto mówić o rzeczach poruszających się wzdłuż powierzchni po tej czasoprzestrzennej tkaninie
00:17:48:Jak po powierzchni trampoliny,
00:17:50:to jednoczyło materię jako zniekształconą i rozciągniętą przez ciężkie obiekty jak planety i gwiazdy.
00:17:59:I te wypaczenie i zakrzywienie czaso-przestrzeni tworzy to, co odczuwamy jako grawitację.
00:18:07:Planety jak ziemia są wciąż na orbicie,
00:18:10:nie dlatego, że słońce natychmiastowo dociera do nich i chwyta, przytrzymując, jak w teorii Newtona,
00:18:15:lecz po prostu dlatego, że podążają za krzywiznami w materi przestrzennej, spowodowane obecnością słońca.
00:18:21:Zatem, z nowym pojęciemi grawitacji,
00:18:24:powtórzmy kosmiczną katastrofę.
00:18:26:Spójrzmy co teraz się stanie, gdy zniknie słońce.
00:18:31:Rezultat to zakłócenia grawitacyjne
00:18:34:które przybiorą kształt fal przemierzających strukturę przestrzenną.
00:18:40:Zupełnie niczym kamyk wrzucony do stawu wywołuje falowanie na powierzchni wody.
00:18:46:Stąd nie czulibyśmy zmiany w naszej orbicie wokół słońca, dopóki fala nie dosięgłaby ziemi.
00:18:55:Co więcej,
00:18:58:Einstein wykalkulował, że te fale zmian grawitacji podróżują z dokładnie prędkością światła.
00:19:05:I tak, zgodnie z tą nową propozycją
00:19:08:Einstein rozwiązał konflikt z Newtonem o szybkości grawitacji.
00:19:13:A co więcej,
00:19:14:Einstein podarował światu nowy obraz czym w rzeczywistości jest grawitacja:
00:19:18:jest zaburzeniami i krzywiznami w strukturze przestrzeni i czasu.
00:19:25:Einstein nazwał ten nowy obraz grawitacji "Teoria Względności"
00:19:30:i w kilka lat później nazwisko Albert Einstein stało się szeroko znane.
00:19:36:Einstein był jak gwiazda rocka w swych czasach.
00:19:40:Był jedną z najlepiej znanych i rozpoznawanych żyjących postaci.
00:19:44:On i być może Charlie Chaplin byli niekwestionowanymi królami mediów.
00:19:49:Ludzie naśladowali jego pracę.
00:19:51:I oczekiwano więcej... z powodu tej wspaniałej rzeczy, którą zrobił z teorią względności,
00:19:57:poukładał prawa grawitacji we własnej głowie...
00:20:05:Myślano że może to zrobić jeszcze raz,
00:20:06:a ludzie, wiadomo, chcieli mieć w tym swój udział.
00:20:08:Pomijając wszystko co osiągnął, Einstein nie był usatysfakcjonowany.
00:20:13:Natychmiast obrał sobie za cel nawet większe wyzwanie,
00:20:17:zjednoczenie swego nowego obrazu grawitacji z jedyną inną siłą znaną w tych czasach,
00:20:22:elektromagnetyzmem.
00:20:24:Wtenczas elektromagnetyzm był siłą, która została ustanowiona ledwie kilka dekad wcześniej.
00:20:31:W połowie XIX wieku, elektryczność i magnetyzm
00:20:37:przyciągały znacznie uwagę naukowców.
00:20:41:Obie siły najwidoczniej łączyła niezwykła więź,
00:20:45:którą odkrywcy jak Samuel Morse obracali na swą korzyść, wykorzystując w wynalazkach,
00:20:51:na przykład w telegrafie.
00:20:55:Elektryczny impuls wysyłany poprzez drut telegraficzny mknący ku magnesowi odległemu o tysiące mil
00:21:01:wytwarzał znajome kropki i kreski w kodzie Morse'a
00:21:05:przenoszące wiadomości poprzez całe kontynenty w ułamku sekundy.
00:21:11:Chociaż telegraf był sensacją,
00:21:14:fundamentalna nauka nieustannie utrzymywała go w tajemnicy.
00:21:23:Lecz dla szkockiego naukowca o imieniu James Clark Maxwell,
00:21:28:związek między elektrycznością i magnetyzmem
00:21:33:był tak oczywisty w naturze, że wręcz domagał się ujednolicenia.
00:21:41:Jeśli kiedykolwiek byliście na szczycie góry podczas burzy z piorunami
00:21:45:zrozumiecie jak bardzo elektryczność i magnetyzm są ze sobą związane.
00:21:51:Kiedy strumień elektryczności ładuje płynące cząsteczki,
00:21:54:tak jak w uderzeniu błyskawicy, tworzy się pole magnetyczne.
00:21:57:I widać na to dowód w kompasie.
00:22:09:Zawładnięty tą relacją,
00:22:11:Szkot postanowił wyjaśnić powiązanie
00:22:15:pomiędzy elektrycznością a magnetyzmem w języku matematyki.
00:22:21:Rzucając nowe światło do badań,
00:22:24:Maxwell odkrył zestaw czterech eleganckich równań matematycznych
00:22:33:łączących elektryczność i magnetyzm w jedną siłę zwaną "elektromagnetyzmem".
00:22:43:I tak jak Isaac Newton przed nim,
00:22:46:Maxwell przybliżył naukę o kolejny krok do złamania kodu wszechświata.
00:22:53:To była naprawdę znacząca sprawa, by te oddzielone dotychczas zjawiska połączyć w jednym mianowniku.
00:23:00:Oto kolejny przypadek zróżnicowanego zjawiska skupionego w prostych składnikach, czy zasadach.
00:23:08:Wyobraź sobie, że wszystko o czym tylko można pomyśleć
00:23:14:co ma coś wspólnego z elektrycznością i magnetyzmem
00:23:16:może być zapisane w 4 bardzo prostych równaniach.
00:23:22:Czy to nie niesamowite? Wręcz niezwykłe? Ja nazywam to elegancją.
00:23:28:Einstein myślał, że był to jeden ze zwycięskich momentów całej fizyki
00:23:34:i wyrażał ogromny podziw dla Maxwella za to co uczynił.
00:23:38:Około 50 lat po tym jak Maxwell złączył elektryczność z magnetyzmem,
00:23:43:Einstein był pewien, że jeśli połączy swą nową teorię grawitacji z elektromagnetyzmem Maxwella,
00:23:49:będzie zdolny sformułować mistrzowskie równanie potrafiące wszystko opisać,
00:23:54:cały wszechświat.
00:23:57:Einstein święcie wierzył
00:24:00:że uniwersum posiada okazały i piękny wzór na to jak działa.
00:24:07:Zatem odpowiadając na pytanie, czemu tak usilnie poszukiwał jedności?
00:24:11:Myślę, że Einstein po prostu jest jednym z fizyków, którzy
00:24:17:naprawdę chcą poznać zamysł Boga,
00:24:19:obejmujący wszak cały obraz.
00:24:25:Dziś, to cel teorii strun:
00:24:31:zjednoczenie naszego pojmowania wszystkiego
00:24:36:od narodzin uniwersum, do majestatycznego wiru galaktyk w jeden szereg zasad,
00:24:43:jedno decydujące równanie.
00:24:48:Newton zjednoczył niebo i ziemię w teorii grawitacji.
00:24:54:Maxwell połączył elektryczność i magnetyzm.
00:25:00:Einstein starał się wywnioskować z wszystkiego co pozostało "Teorię Wszystkiego"
00:25:06:pojedynczą teorię zdolną pomieścić wszystkie prawa świata,
00:25:10:scalić nowy obraz grawitacji z elektromagnetyzmem.
00:25:14:Z pewnością posiadał motywacje.
00:25:17:Prawdopodobnie jedną z nich mogła być estetyka, lub dalsze poszukiwania uproszczeń.
00:25:21:Inną mogła być okoliczność fizyczna, bowiem wyglądało na to, że szybkość grawitacji dorównuje szybkości światła.
00:25:29:Zatem jeśli obie poruszają się z tą samą prędkością,
00:25:31:to może wskazywać na leżącą u podstaw pewną symetrię.
00:25:35:Lecz jak tylko Einstein rozpoczął prace nad zespoleniem grawitacji i elektromagnetyzmu
00:25:40:okazało się że różnice między tymi dwoma siłami mogą przeważać nad podobieństwami.
00:25:48:Pozwólcie że to wyjaśnię.
00:25:51:Skłaniamy się do myślenia, że grawitacja jes potężną siłą.
00:25:55:W gruncie rzeczy jest siłą, która w tej chwili wiąże mnie z tą krawędzią.
00:26:03:Jednakże porównując z elektromagnetyzmem, jest okropnie słaba.
00:26:07:Właściwie rzecz biorąc, jest mały prosty test potrafiący to wykazać.
00:26:10:Wyobraź sobie, że zeskoczyłem z tego dosyć wysokiego budynku.
00:26:14:W sumie, nie musimy nic zakładać. Zróbmy to. Zobaczycie o co mi chodzi.
00:26:38:Teraz, w rzeczy samej, powinienem być zupełnie rozpłaszczony.
00:26:42:Lecz ważnym jest pytaniem:
00:26:43:co powstrzymało mnie od rozbicia się o chodnik, od uderzenia w sam środek ziemi?
00:26:50:Cóż, dziwnie to zabrzmi, ale odpowiedzią jest elektromagnetyzm.
00:26:56:Wszystko co widzimy, biorąc ciebie i mnie, oraz cały chodnik,
00:27:01:jest złożone z maleńkich kawałków materii zwanych atomami.
00:27:05:i zewnętrzna skorupa każdego atomu zawiera ujemny ładunek elektryczny.
00:27:11:Więc gdy moje atomy zderzają się z atomami w cemencie
00:27:15:te ładunki elektryczne odpychają się z taką siłą
00:27:19:że ledwie mały kawałek chodnika potrafi znieść całą ziemską grawitację i zatrzymać mnie od spadania.
00:27:26:W gruncie rzeczy, siła elektromagnetyczna jest miliardy i miliardy razy silniejsza niż grawitacja.
00:27:34:Co wydaje się lekko podejrzane, skoro grawitacja utrzymuje nasze stopy na ziemi,
00:27:38:jak i czuwa nad obiegiem ziemi wokół słońca.
00:27:39:Jednak, tak naprawdę,
00:27:41:Dzieje się tak, gdyż działa na ogromnie potężnych konglomeratach materii,
00:27:47:wiadomo, ty, ja, ziemia, słońce
00:27:49:jednak w rzeczywistości na tym poziomie indywidualnych atomów, grawitacja jest niezwykle słabą, lekką siłą.
00:27:59:To byłaby żmudna walka toczona przez Einsteina, by uściślić te 2 siły, o tak diametralnie różnych potencjałach.
00:28:07:A co gorsza,
00:28:10:ledwie rozpoczął, a gruntowne zmiany w świecie fizyki zostawiłyby go w tyle.
00:28:16:Einstein osiągnął tak wiele w kilka lat, aż do 1920,
00:28:22:oczekiwano od niego, że będzie kontynuował wciąż bawiąc się w teorii
00:28:29:I dalej osiągał wybitne rzeczy. Lecz nie mógł.
00:28:35:Natura odsłoniła się innymi sposobami między 1920 a 1930,
00:28:42:a szczególne triki i narzędzia, których Einstein użył w swym uporządkowaniu, wtedy tak bajecznie właściwie,
00:28:50:nie były już zdatne do użytku.
00:28:57:Po prawdzie, w 1920 grupa młodych naukowców wkradła się w centrum uwagi przysłaniając Einsteina.
00:29:04:Kiedy ujawnili się z kompletnie nowatorskim i dziwacznym sposobem pojmowania fizyki.
00:29:11:Ich wizja wszezchświata była tak obca,
00:29:15:że fantastyka naukowa wydawała się być nudna
00:29:18:i to odmieniło całą sferę poszukiwań Einsteina.
00:29:27:Za sprawą duńskiego fizyka Nielsa Bohra,
00:29:30:ci naukowcy stopniowo odsłaniali zupełnie nową dziedzinę wszechświata.
00:29:36:Atomy, długo uważane za najmniejsze składniki natury,
00:29:42:okazały się składnikami jeszcze mniejszych części:
00:29:45:brzmiące dziś swojsko jądra protonów i neutronów orbitujące wokół elektronów.
00:29:52:zarówno teorie Einsteina jak i Maxwella stały się bezużyteczne
00:29:56:w tłumaczeniu dziwacznego sposobu w jaki te niewielkie cząstki materii współdziałają ze sobą wewnątrz atomu.
00:30:02:To przerażająca tajemnica odpowiedzialna była za to wszystko,
00:30:08:Jak wytłumaczyć co dzieje się z jądrami
00:30:12:gdy atom zaczyna wytracać się w różnych kierunkach.
00:30:16:Stare teorie były totalnie nieodpowiednie w próbie wytłumaczenia takiego zachowania.
00:30:22:Grawitacja była nieistotna. Stanowczo zbyt mała.
00:30:25:i elektryczność i magnetyzm nie były wystarczająco dokładne.
00:30:31:Bez teorii tłumaczącej ten dziwny nowy świat,
00:30:35:ci naukowcy byliby zgubieni w nieprzyjaznym terytorium atomów
00:30:42:poszukując jakichkolwiek rozpoznawalnych śladów.
00:31:02:Wówczas w późnych latach 20-tych, to się zmieniło.
00:31:07:Podczas tych lat,
00:31:08:fizycy doczekali się nowej teorii nazywanej "mechanika kwantowa",
00:31:12:dzięki której udało się opisać mikroskopowe realia z wielkim sukcesem.
00:31:17:Ale oto gwóźdź programu:
00:31:19:mechanika kwantowa była tak radykalna, że kompletnie odrzucała wszelkie wcześniejsze próby objęcia wszechświata.
00:31:28:teoria Einsteina dzieli wszechświat na uporządkowany i przewidywalny,
00:31:35:lecz Niels Bohr nie zgodził się z tym.
00:31:38:On i jego koledzy ogłosili, że w skali atomów i cząsteczek,
00:31:42:świat jest grą przypadku.
00:31:46:Gdzie na poziomie atomów i kwantów, panuje niepewność.
00:31:52:Najlepsze co możesz zrobić, według mechaniki kwantowej,
00:31:56:to przewidzieć szansę, lub prawdopodobieństwo jednego z wyników, tudzież innego.
00:32:02:I ta osobliwa idea otworzyła drzwi do niepewnej wizji rzeczywistości.
00:32:17:Była tak rozchwiana
00:32:20:że jeśli kopnięte cechy mechaniki kwantowej zauważylibyśmy w naszym codziennym mikroświecie,
00:32:25:jakby były w Kwantowej Kawiarence
00:32:28:mógłbyś przysiąc że straciłeś rozum.
00:32:30:Prawa w kwantowym świecie są tak odrębne od praw które znamy.
00:32:36:Nasze codzienne doświadczenia są absolutnie inne od czegokolwiek czego można doświadczyć w kwantowym świecie.
00:32:42:Świat kwantów jest szalony. To najprawdopodobniej najlepszy sposób, aby to opisać:
00:32:45:To zwariowany świat.
00:32:48:Przez blisko 80 lat, mechanika kwantowa doskonale objaśniała że wszelkie dziwadła i przypadki są zwyczajne
00:32:54:gdy przychodzi do działania naszego świata w ekstremalnie małej skali.
00:32:59:W skali życia na codzień,
00:33:01:nie doświadczamy bezpośrednio niezwykłości mechaniki kwantowej.
00:33:06:Lecz tutaj w Kwantowej Kawiarence, wielkie, codzienne rzeczy zachowują się czasem jakby były mikroskopijnie małe.
00:33:14:i nieważne ile razy tu przyjdę,
00:33:17:nigdy do tego nie przywyknę.
00:33:20:Poproszę sok pomarańczowy.
00:33:22:Spróbuję.
00:33:24:Powiedziała "Spróbuję".
00:33:29:Widzicie, nie przywykli do ludzi wydających konkretne zamówienia tu, w Kwantowej Kawiarence,
00:33:33:ponieważ tu wszystko obraca się wokół przypadku.
00:33:36:Podczas gdy chcę dostać pomarańczowy sok, istnieje jedynie wredne prawdopodobieństwo, że go dostanę.
00:33:47:i nie ma powodu do zmartwień z powodu konkretnego wyniku,
00:33:52:ponieważ mechanika kwantowa sugeruje, iż każda z możliwości
00:33:56:jak otrzymanie żółtego soku, lub choćby czerwonego, mogą się właściwie wydarzyć.
00:34:00:Po prostu się zdarzają, w uniwersach które są analogiczne do naszego,
00:34:04:wszechświaty wydające się tak samo realne ich mieszkańcom, jak nasz wydaje się nam.
00:34:11:Jeśli są tysiące możliwości, a mechanika kwantowa nie może, z pewnością, orzec ile z tysięcy się sprawdzi,
00:34:17:wówczas wszystkie tysiące będą mieć miejsce.
00:34:20:No tak, możesz się zaśmiać i powiedzieć,
00:34:22:"Ha, tu gdzieś czai się błąd"
00:34:25:Lecz jest tak wiele innych rzeczy w fizyce, które w swoim czasie ludzie uważali za błędne
00:34:29:a były prawdziwe.
00:34:32:Uważam, że należy być nieco ostrożnym, zanim się powie, że coś jest wyraźnie źle.
00:34:39:i nawet w naszym świecie,
00:34:42:mechanika kwantowa mówi o istnieniu szansy
00:34:45:że rzeczy, które uważamy za niemożliwe mogą się faktycznie wydarzyć.
00:34:52:Na przykład istnieje prawdopodobieństwo, że cząstka przedrze się przez ściany lub przeszkody
00:34:58:wydające się nie do przebicia dla ciebie jak i dla mnie.
00:35:02:Istnieje nawet szansa, że mógłbym przejść przez coś tak trwałego jak ściana.
00:35:06:Teraz, obliczenia kwantowe ujawniają, że możliwość takiego zdarzenia w codziennym świecie
00:35:12:jest tak mała, że musiałbym niestrudzenie próbować przekroczyć ścianę przez blisko wieczność
00:35:17:zanim osiągnąłbym sensowną szansę osiągnięcia sukcesu.
00:35:22:Jednakże tutaj, tego typu rzeczy zdarzają się bez przerwy.
00:35:27:Musisz nauczyć się odrzucać podstawowe założenia które wyrobiłeś sobie na temat świata
00:35:32:aby zrozumieć mechanikę kwantową.
00:35:34:W mym gardle, w mym brzuchu,
00:35:37:czy wyglądam jakbym posiadał głęboką intuicję do pojęcia zasad mechaniki kwantowej? Nie.
00:35:45:tak samo Einstein.
00:35:48:Nigdy nie stracił wiary w to, że świat zachowuje się w konkretny i przewidywalny sposób.
00:35:54:Pomysł, że wszystko co możemy uczynić jest tylko wykalkulowaną możliwością
00:35:58:że rzeczy będą się działy tak lub inaczej,
00:36:02:był czymś na co Einstein nie mógł się zgodzić.
00:36:06:Mechanika kwantowa mówi, że nie możesz znać na pewno wyniku żadnego eksperymentu
00:36:11:Możesz jedynie przypisać pewne prawdopodobieństwo do rezultatu każdego z eksperymentów.
00:36:16:I tego właśnie, Einstein wyraźnie nie mógł ścierpieć. Zwykł mawiać:
00:36:20:"Bóg nie gra w kości."
00:36:23:Pomimo tego, eksperyment po eksperymencie ukazały pomyłkę Einsteina
00:36:30:i że mechanika kwantowa rzeczywiście opisuje zasadę funkcjonowania świata na poziomie subatomowym.
00:36:37:Zatem mechanika kwantowa nie jest luksusem,
00:36:40:bez którego można się obejść.
00:36:42:To znaczy, czemu woda jest jaka jest?
00:36:44:Czemu światło przebija się przez wodę?
00:36:47:Dlaczego woda jest przezroczysta? A inne rzeczy nie?
00:36:49:W jaki sposób kształtują się molekuły? Czemu reagują w określony sposób?
00:36:54:W chwili gdy chcesz zrozumieć cokolwiek na poziomie atomowym,
00:36:59:tak bezintuicyjnie jak tylko można,
00:37:02:w tym momencie, pomocną dłoń wyciąga do nas mechanika kwantowa.
00:37:06:mechanika kwantowa jest fantastycznie dokładna.
00:37:09:Nigdy nie stwierdzono, by przewidywania mechaniki kwantowej nie pokrywały się z obserwacją,
00:37:16:nigdy.
00:37:21:Gdy około 1930 roku poszukiwania Einsteina zdawały się grzęznąć w miejscu,
00:37:27:mechanika kwantowa odkrywała tajemnice atomu.
00:37:32:Naukowcy doszli do wniosku, że grawitacja i elektromagnetyzm nie są jedynymi siłami rządzącymi światem.
00:37:40:Zagłębiając się w strukturę atomu,
00:37:43:odnaleźli 2 kolejne siły.
00:37:47:Jedną, określili mianem "oddziaływanie silne"
00:37:53:zachowująca się jak cudowny klej, utrzymując kwarki każdego atomu razem,
00:37:57:wiążąc protony i neutrony.
00:38:00:A drugą, nazwali "oddziaływanie słabe"
00:38:03:pozwalającą neutronom obrócić się w protony (rozpad beta), odpowiedzialną za radiację w tym procesie.
00:38:10:Na poziomie kwantów, siła z którą jesteśmy najbardziej zaznajomieni, grawitacja,
00:38:15:za sprawą elektromagnetyzmu i tych 2 sił została kompletnie osunięta w cień.
00:38:22:Być może silne i słabe oddziaływanie może wydawać się w tej chwili niezrozumiałe,
00:38:26:lecz przynajmniej w jednym sensie, wszyscy jesteśmy świadomi ich potęgi.
00:38:30:O 5:29 rano 16-tego lipca 1945,
00:38:35:ta moc została odkryta przez czyn który zmienił bieg historii.
00:38:40:Na środku pustyni, w Nowym Meksyku,
00:38:43:Na szczycie stalowej wieży, około 100 stóp ponad szczytem tego zabytku,
00:38:48:została zdetonowana pierwsza bomba atomowa.
00:38:51:Miała raptem długość 5 stóp,
00:38:54:lecz siła eksplozji dorównywała 20 000 ton materiałów wybuchowych.
00:39:07:Wraz z tak potężną eksplozją,
00:39:10:naukowcy uwolnili potężną siłę nuklearną,
00:39:14:siłę utrzymującą neutrony i protony ściśle sczepione razem wewnątrz jądra atomu.
00:39:21:Po rozdzieleniu tych więzów i po rozszczepieniu atomu,
00:39:27:zostaje uwolniona kolosalna, prawdziwie niewyobrażalna ilość niszczycielskiej energi.
00:39:38:Nadal możemy wykryć pozostałości po tamtej eksplozji poprzez inne siły nuklearne,
00:39:43:oddziaływanie słabe,
00:39:45:ponieważ jest odpowiedzialne za radioaktywność.
00:39:48:A dziś, więcej niż 50 lat po tych wydarzeniach,
00:39:50:poziom radioaktywności badany w pobliżu jest wciąż bliko 10 razy wyższy niż normalnie.
00:39:57:Stąd, mimo że przy porównaniu do elektromagnetyzmu i grawitacji
00:40:01:siły nuklearne działają na bardzo małą skalę,
00:40:05:ich wpływ na codzienne życie jest znacznie większy.
00:40:12:A co z grawitacją?
00:40:15:Teorią względności Einsteina?
00:40:17:Gdzie ma to swoje miejsce na poziomie kwantów?
00:40:22:Mechanika kwantowa opowiada nam jak wszystkie naturalne siły działają w realiach mikroskopowych
00:40:28:wykluczając siłę grawitacji.
00:40:30:Dosłownie nikt nie mógł rozgryźć jak funkcjonuje grawitcja
00:40:34:kiedy zniżasz się do rozmiaru atomu i składników podatomowych.
00:40:38:Tak właśnie, nikt nie potrafił dojść do tego
00:40:40:w jaki sposób poskładać razem teorię względności i mechanikę kwantową.
00:40:50:Przez dziesięciolecia,
00:40:51:każda próba opisu siły grawitacji w tym samym języku co inne siły,
00:40:57:języku mechaniki kwantowej - spotykała katastrofa.
00:41:03:Próbujesz poskładać razem dwa kawałki matematycznej układanki,
00:41:05:które nie koegzystują w pokoju.
00:41:08:Dostajesz odpowiedz, gdzie prawdopodobieństwo zdarzenia które rozpatrujesz ciągnie się w nieskończoność.
00:41:13:Nonsens, nie posiada głębi, to po prostu nonsens.
00:41:16:To bardzo ironiczne, bowiem była to pierwsza siła właściwie zrozumiana w przyzwoicie ilościowy sposób,
00:41:20:lecz wciąż pozostawia niespójność będąc zupełnie inna niż reszta.
00:41:28:Prawa natury wydają się mieć uniwersalne zastosowanie.
00:41:30:Więc jeśli prawa Einsteina są uniwersalne,
00:41:34:a prawa mechaniki kwantowej również są uznawane za uniwersalne,
00:41:37:cóż, nie mamy dwóch oddzielnych uniwersów.
00:41:46:W 1933, po porażce nazistowskich Niemiec,
00:41:51:Einstein osiadł w Princeton, New Jersey.
00:41:54:Pracując w samotności,
00:41:56:uparcie kontynuował poszukiwania, które rozpoczął 10 lat wcześniej
00:42:01:w celu pogodzenia grawitacji i elektromagnetyzmu.
00:42:06:W przeciągu następnych kilku lat, nagłówki wciąż głosiły, że Einstein był na krawędzi sukcesu.
00:42:12:Lecz większość jego kolegów uważało że jego praca szła na marne
00:42:16:i że ma już najlepsze lata za sobą.
00:42:19:Einstein, w późniejszych latach, odizolował się mocno, skupiając na pracy
00:42:24:traktującej o ogólnej fizyce i zaprzestał nawet czytania gazet.
00:42:28:Nie sądzę, by wiedział nawet o istnieniu oddziaływania słabego.
00:42:32:Nie zwracał uwagi na takie rzeczy.
00:42:34:Nieustannie starał się rozwikłać problem, którego podjął się będąc jeszcze młodym.
00:42:41:Kiedy społeczność teoretyków fizyki rozpoczęła zagłębianie się wewnątrz atomu,
00:42:45:Einstein bardzo wyraźnie usunął się z widoku.
00:42:49:W pewnym sensie,
00:42:51:wybrał nie przyglądanie się fizyce krystalizującej się z tych eksperymentów.
00:42:57:Oznaczało to, iż prawa mechaniki kwantowej
00:43:03:nie miały odgrywać żadnej roli w jego dalszych rozważaniach.
00:43:05:Był uważany za trzęsącego się
00:43:09:sympatycznego staruszka, którego zasługą było zapoczątkowanie ważnej rewolucji, lecz to wszystko.
00:43:15:To jak z generałem dowodzącym karnym oddziałem kawalerii,
00:43:21:który osiągnął znaczące sukcesy jako dowódca na początku I Wojny Światowej
00:43:26:i przybył ze swym oddziałem konnym
00:43:31:aby przeciwstawić się drutom kolczastym, okopom i karabinom maszynowym po drugiej stronie.
00:43:39:Albert Einstein umarł 18 kwietnia 1955.
00:43:44:i przez wiele lat
00:43:46:wyglądało na to, że jego sen o połączeniu wszelkich sił we wspólnej teorii umarł razem z nim.
00:43:54:Idea unifikacji stała się ślepą uliczką fizyki.
00:43:59:Od czasu śmierci Einsteina w latach 50-tych,
00:44:05:niemal żaden prawdziwy fizyk nie zaangażował się w kontynuowanie tego przedsięwzięcia.
00:44:19:W tych latach, fizyka podzieliła się na 2 obozy:
00:44:25:jeden używa teorii względności do badań nad wielkimi i ciężkimi objektami,
00:44:28:takie jak gwiazdy, galaktyki i wszechświat jako całość...
00:44:32:drugi używa mechaniki kwantowej aby badać najmniejsze elementy, jak atomy i cząsteczki.
00:44:39:To jakby mieć 2 rodziny, które nie mogą żyć w zgodzie i nigdy się do siebie nie odzywają...
00:44:45:żyjące pod tym samym dachem.
00:44:48:Wyglądało na to, że nie ma sposobu aby stworzyć kombinację mechaniki kwantowej...
00:44:53:i teorii względności w jedną spójną całość, zdolną opisać świat we wszystkich skalach.
00:45:04:Teraz, na przekór temu,
00:45:06:poczyniliśmy ogromny postęp w zrozumieniu wszechświata.
00:45:11:Ale jest haczyk:
00:45:14:istnieją niewytłumaczalne zjawiska w kosmosie, których nie pojmiemy w pełni
00:45:20:dopóki nie ujednolicimy teorii.
00:45:23:A "nigdzie" jest tu większym dowodem,
00:45:28:niż otchłań czarnej dziury.
00:45:32:Niemiecki astronom o imieniu Karl Schwarzschild
00:45:36:pierwszy przedstawił to co teraz nazywamy czarnymi dziurami, już w 1916 roku.
00:45:43:Podczas stacjonowania na liniach frontu I Wojny Światowej,
00:45:49:rozwiązał równania teorii względności Einsteina w nowy, intrygujący sposób.
00:45:57:W trakcie kalkulacji nad trajektorią artylerii,
00:46:02:Schwarzschild zrozumiał, że kolosalne ilości masy,
00:46:07:jak te, bardzo skondensowane gwiazdy, skupione w bardzo małym obszarze
00:46:11:są w stanie zakłócić strukturę czaso-przestrzeni na tyle poważnie
00:46:17:że nic, nawet światło, nie ucieknie z przyciągania grawitacyjnego.
00:46:25:Przez dziesięciolecia,
00:46:26:fizycy byli sceptyczni, twierdząc że kalkulacje Schwarzschilda były jedynie teoretyczne.
00:46:34:Lecz dzisiejsze teleskopy satelitarne sięgają głęboko w przestrzeń
00:46:41:odkrywają regiony olbrzymiego oddziaływania grawitacji sprawiając, że większość naukowców wierzy w czarne dziury.
00:46:50:Teoria Schwarzschilda nabiera realności.
00:46:55:Pojawiają się pytania:
00:46:58:Skoro starasz się zrozumieć co dzieje się w głębi czarnej dziury,
00:47:03:gdzie cała gwiazda jest zgnieciona w maleńką drobinę,
00:47:07:posłużysz się teorią względności ponieważ gwiazda jest niezwykle ciężka
00:47:12:czy mechaniką kwantową skoro jest niewyobrażalnie mała?
00:47:18:Oto problem.
00:47:20:Zważając iż centrum czarnej dziury jest zarówno bardzo małe jak i ciężkie
00:47:25:nie można uniknąć użycia obu teorii w tym samym czasie.
00:47:30:I kiedy staramy się złożyć dwie teorie razem w zakresie czarnych dziur,
00:47:35:powstaje konflikt. Wszystko się załamuje.
00:47:36:Oddają nam bezsensowne przewidywania.
00:47:38:A świat nie jest nonsensowny; Ma sens.
00:47:42:Mechanika kwantowa działa naprawdę dobrze dla małych rzeczy,
00:47:44:z kolei teoria względności sprawuje się doskonale dla gwiazd i galaktyk,
00:47:48:lecz atomy, niewielkie rzeczy, jak i galaktyki są częścią tego samego świata.
00:47:52:Więc musi być jakiś przepis, który godzi to wszystko.
00:47:56:Nie możemy mieć jednego dla atomów, a innego dla gwiazd.
00:48:00:Obecnie, dzięki teorii strun,
00:48:03:uważamy, że znaleźliśmy sposób by połączyć obie teorie w jedno
00:48:09:nadać sens światu we wszystkich skalach i miejscach.
00:48:16:Zamiast rzeszy zróżnicowanych cząsteczek,
00:48:19:teoria strun oznajmia, że wszystko na świecie,
00:48:23:wszelkie siły i cała materia są stworzone z jednego składnika,
00:48:29:maleńkie wibrujące kosmyki energii znane jako struny.
00:48:35:Struna potrafi wić się w wielu różnych kierunkach,
00:48:37:podczas gdy, co zrozumiałe, punkt nie potrafi.
00:48:39:Różne sposoby zwinięcia struny reprezentują odmienne rodzaje podstawowych cząsteczek.
00:48:45:To jest jak struna do skrzypiec, potrafi brzmieć zupełnie niczym prawdziwa struna do skrzypiec.
00:48:52:Jeśli tylko chcecie, każdy ton odpowiada za inną cząstkę.
00:48:56:Stąd też, posiada niezwykły, jednoczący potencjał.
00:48:58:Jest w stanie zjednoczyć nasze rozumienie wszystkich różnych rodzajów cząsteczek.
00:49:02:Zatem zespolenie różnych sił i cząstek zostało osiągnięte
00:49:08:bowiem wszystko pochodzi od różnych tonów brzmienia tej samej podstawowej struny.
00:49:10:Prosta idea z daleko sięgającymi konsekwencjami.
00:49:16:Tak skomponowana teoria strun ofiarowuje obietnicę, że:
00:49:22:"Popatrz, nareszcie możemy zrozumieć pytania, które wcześniej nie były nawet pytaniami z kręgów naukowych:
00:49:26:pytania o początek wszechświata,
00:49:28:czemu świat jest tak konkretnie skomponowany od najbardziej podstawowego poziomu."
00:49:34:Założenie, że naukowa teoria, którą właśnie dzierżymy w dłoniach
00:49:37:mogłaby odpowiedzieć na najbardziej podstawowe pytania jest ekstremalnie kuszące.
00:49:43:Lecz ta kusząca nowa teoria jest również kontrowersyjna.
00:49:49:struny, jeśli istnieją, są tak małe,
00:49:53:że istnieje ledwie skromna nadzieja na ujrzenie jakiejkolwiek.
00:49:57:Teoria strun i jej teoretycy mają w tym spory problem.
00:50:02:Jak właściwie można sprawdzić teorię strun? Jeśli nie można przetestować jej tak jak inne teorie,
00:50:05:to nie nauka, to już filozofia, a to już jest problem.
00:50:10:Jeśli teoria strun nie przedstawi wiarygodnego świadectwa na swoją słuszność,
00:50:14:wówczas nikt się do niej nie przekona.
00:50:18:Z drugiej strony, jest w tym pewna wytworność,
00:50:24:i pokazuje jak w historii teoretyków fizyki, ewoluowali oni coraz dalej,
00:50:29:jest zrozumiałe, że część jeśli nie wszystkie z założeń przestaną być uważane za prawdziwe.
00:50:36:Myślę, że za stulecia, ten szczególny okres,
00:50:41:kiedy to większość błyskotliwych fizyków pracowała nad teorią strun,
00:50:45:zostanie uznany za bohaterski czas
00:50:49:gdy teoretycy zmagali się i ostatecznie zwyciężyli w próbie zjednoczenia teorii opisujących wszelkie naturalne zjawiska.
00:50:57:Z drugiej strony, może być też uznany za tragiczną porażkę.
00:51:00:Uważam, iż będzie to jednak wzorzec do naśladowań, niż odstępstwo od stanu rzeczy.
00:51:06:Choć lepiej zapytajcie mnie za kilka stuleci, wtedy odpowiem z większą pewnością.
00:51:16:Nasze rozumienie wszechświata
00:51:18:przeszło ogromną drogę w ciągu 3 ostatnich wieków.
00:51:25:Tylko spójrzcie
00:51:28:Isaac Newton, który był najprawdopodobniej największym naukowcem wszechczasów, powiedział raz,
00:51:33:"Byłem jak mały chłopiec bawiący się na wybrzeżu,
00:51:37:szukający jedynie rozrywki, któremu do ręki wpadła piękna muszelka, delikatna i ładniejsza niż inne,
00:51:43:podczas gdy wielki ocean prawdy tkwił przede mną, kompletnie nieodkryty."
00:51:51:a potem, 250 lat później,
00:51:54:Albert Einstein, prawdziwy następca Newtona,
00:51:57:był zdolny poważnie zasugerować, że ten rozległy ocean,
00:52:01:wszystkie prawa natury,
00:52:03:może być zredukowany do raptem kilku podstawowych idei wyrażonych za pomocą garstki matematycznych symboli.
00:52:14:Dziś, pół wieku po śmierci Einsteina,
00:52:18:możemy nareszcie być na skraju spełnienia jego marzenia o unifikacji za pomocą teorii strun.
00:52:36:Lecz jak się pojawiła ta śmiała i zaskakująca nowa teoria?
00:52:43:W jaki sposób teoria strun osiągnęła ostateczne zespolenie praw tyczących się wielkich
00:52:49:jak i małych?
00:52:51:I skąd mamy wiedzieć, czy jest słuszna, czy też nie?
00:52:55:Żaden eksperyment nie może sprawdzić poprawność badanych zależności.
00:53:00:Teoria jest więc bezpieczna.
00:53:03:Teoria fizyki, czy filozofii?
00:53:07:Nie jest zapisane w gwiazdach czy nam się uda,
00:53:10:jednak mamy nadzieję, że gdy skończymy, będziemy posiadać teorię zdolną rządzić wszystkim.
00:53:13:>> Napisy pobrane z http://napisy.org <<|>>>>>>>> nowa wizja napisów <<<<<<<<