Wykład I. Ryzyko w działalności gospodarczej
Zagadnienie I. Pojęcie ryzyka
Zagadnienie II. y
ródła ryzyka
Zagadnienie III. Koszty ryzyka
Zagadnienie IV. Metody postępowania z ryzykiem
Zagadnienie V. Koncepcja Risk Management
Elementy procesu decyzyjnego:
1. zbieranie info o okoliczności w jakich mamy zamiar zrealizować określone działania
2. formułowanie możliwości wariantów działania
3. dokonanie wyboru spośród określ. wcześniej wariantów działania
4. realizacja działania
Pewność - sytuacja ta występuje wtedy, kiedy podmiot podejmujący decyzję (decydent) jest w stanie przewidzieć
wszystkie możliwe warianty działania w danej sytuacji oraz jest w stanie określić wszystkie możliwe konsekwencje
każdego działania. Jest to kategoria czysto teoretyczna gdyż występują czynniki ,które blokują występowanie takiej
sytuacji.
Niepewność - jest to taka sytuacja ,w której podmiot podejmujący decyzję nie jest w stanie przewidzieć wszystkich
możliwych wariantów działania i nie jest w stanie dokładnie określić wszystkich konsekwencji działania. Jest to
typowa sytuacja dla każdego procesu decyzyjnego. Jest kategorią niemierzalną.
Ryzyko -  to możliwość niepowodzenia a w szczególności możliwość zdarzeń niezależnych od podmiotu
działającego, których nie może on dokładnie przewidzieć i którym nie może w pełni zapobiec, a które przez
zmniejszenie wyników użytecznych i/lub zwiększenie nakładów odbierają działaniu cechę skuteczności,
korzystności lub ekonomiczności..
Ryzyko - jest zawsze związane z niepewnością. Nie jest to to samo co niepewność, gdyż nie są tożsame. Związane ze
sobą ale odrębne gdyż ryzyko jest kategorią mierzalną. Miarą ryzyka jest rachunek prawdopodobieństwa.
KonsekwencjÄ… ryzyka jest:
" niepowodzenie - skutkiem ryzyka jest jakieÅ› zdarzenie niekorzystne, jest zwiÄ…zane z negatywnymi sytuacjami.
" podmiot  podejmuje decyzje osoba fizyczna, przedsiębiorstwo
" niezależny od podmiotu działającego - mamy do czynienia z ryzykiem niezależnie od naszej woli, ryzyko
obiektywne
" nieosiągnięcie zamierzonego celu - uzyskujemy sukces ale ponosimy większe koszty i wtedy też ponosimy
ryzyko.
Pure risk - ryzyko straty, czyli takie ryzyko, którego konsekwencja może być strata.
Speculative risk - ryzyko zysku lub straty, zdarzenie losowe może spowodować stratę ale także to samo zdarzenie
losowe może spowodować zysk(ryzyko kursowe - ryzyko zmiany kursu walut).
Z punktu widzenia ubezpieczeń bierzemy pod uwagę tylko negatywne konsekwencje ryzyka , bo ubezpieczenia
związane mogą być z ryzykiem straty. Nie można ubezpieczyć się od zysków.
Charakter ryzyka.
" subiektywny (egz) ryzyko zawsze związane jest z podmiotem, który podejmuje decyzję. Każdy podmiot w inny
sposób ocenia wielkość ryzyka. Każda osoba w ocenie opiera się o różne kategorie analiz przedsiębiorstwa.
" cechy osobowości też na to wpływają (ryzykanci, asekuranci)
" ocena wielkości ryzyka z tego względu może być różna
" wielkość ryzyka jest różnie dokonywana w zależności od tego kto jej dokonuje
" ryzyko ma charakter obiektywny  człowiek nie ma wpływu na przebieg zdarzeń, to takie, które jest jednakowe
dla wszystkich podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji podejmując jakąś decyzję.
y
ródła ryzyka.
" Zmienne okoliczności (naturalny porządek rzeczy) w stosunku do wcześniejszych zebranych info w procesie
decyzyjnym
" Konflikt systemów gospodarczych, prawnych, z których pochodzą podmioty podmioty kontraktu
" różnica w czasie pomiędzy momentem podjęcia decyzji i momentem wprowadzenia tej decyzji w życie
Podmioty ryzyka
üð Osoba (decydent)  gdy jego dotyczÄ… skutki ryzyka
üð PrzedsiÄ™biorstwo  skutki dotyczÄ… przed., a decyzje podejmuje np. prezes
Koszty ryzyka:
1. Koszty wynikajÄ…ce z poniesionych strat
2. Koszty, które nie zawsze identyfikowane są jako skutki ryzyka (np. export bezpieczniejszy, ale
tańszy do danego kraju  brak straty, ale mógłby być sprzedany drożej, ale na niebezpieczny rynek
Metody postępowania z ryzykiem:
" prewencyjne - pozwala na zmniejszenie, ograniczenie lub wyeliminowanie ryzyka (np. założenie alarmu)
" kompensacyjne - pozwalają na złagodzenie, skompensowanie skutków ryzyka, nie zmniejszają ryzyka
Przykłady działań prewencyjnych:
" działalność handlowa - podmiot produkuje i sprzedaje wyroby gotowe - to już jest związane z ryzykiem.
Nieotrzymanie zapłaty wiąże się z ryzykiem.
" sprawdzanie wiarygodności kontrahenta - analiza transakcji handlowej, zlecenie opracowania raportu na temat
wiarygodności kontrahenta
" towar jest przedmiotem sprzedaży, dochodzi do sprzedaży. Sprzedawca zastanawia się nad tym co może się stać
podczas transportu(uszkodzenie, kradzież transportu)
" wyrób właściwego środka transportu, odpowiedniego dla przewozu danego towaru - zmniejsza ryzyko
uszkodzenia czy zniszczenia towaru, opakowanie towaru
Ograniczają, zmniejszają ryzyko, nigdy jednak w 100% nie wyeliminują ryzyka z naszego życia.
Risk management - pozwala na uporządkowanie metod postępowania z ryzykiem. Obejmuje działania zarówno
prewencyjne jak i kompensacyjne. Pozwala na racjonalne zastosowanie metod postępowania z ryzykiem.
ZarzÄ…dzanie ryzykiem (risk management).
1. Identyfikacja ryzyka- oznacza konieczność określenia jakie ryzyko może wystąpić
2. Ocena ryzyka:
" obliczanie wielkości ryzyka
" oszacowanie skutków ryzyka
3. Określenie możliwych wariantów postępowania.
" zaniechanie działań związanych z ryzykiem (gdy duże ryzyko i skutki)
" zastosowanie działań prewencyjnych
" przeniesienie ryzyka na kontrahenta
" rozproszenie ryzyka przy udziale ubezpieczeń
" zatrzymanie ryzyka (gdy małe ryzyko i skutki)
4. Wprowadzenie w życie podjętych decyzji.
5. Obserwacja skutków wykonywanego działania.
Działania kompensacyjne zmniejszają negatywne skutki ryzyka. Ubezpieczenia mają charakter kompensacyjny.
Wykład II. Miejsce ubezpieczeń w zarządzaniu ryzykiem
Zagadnienie I. Pojęcie ubezpieczeń
Zagadnienie II. Ubezpieczenia wzajemne
Zagadnienie III. Ubezpieczenia komercyjne
Zagadnienie VI. Formy rozpraszania ryzyka
Zagadnienie V. Funkcje reasekuracji
1. Kompensacyjne metody postępowania z ryzykiem
1. Samoubezpieczenie - sam podmiot zagrożony jest określonym ryzykiem gromadzi własne środki finansowe w
postaci rezerw finansowych przeznaczonych na pokrycie ewentualnych strat. Tworzenie i utrzymywanie
funduszy rezerw. Utrzymywanie funduszu ryzyka oznacza występowanie kosztów, np. .nieosiągnięty zysk.
Fundusze ryzyka - pewna część środków zostaje zamrożona na tym funduszu.
2. Finansowanie szkód z budżetu państwa - w przypadku zdarzeń katastrofalnych, nadzwyczajnych, wymagają
udziału państwa przy likwidacji szkód; zdarzenia losowe,np.powódz
.Uruchamiane są środki z budżetu państwa.
3. Ubezpieczenia
" Polegają na przyjmowaniu przez ubezpieczycieli części ryzyka w zamian za odpowiednią zapłatę
" Nie zmniejszają ryzyka występowania strat,lecz przenoszą negatywne skutki ryzyka z podmiotów
produkujÄ…cych/handlowych na ubezpieczycieli
" Nie mogą być z
ródłem zysków nadzwyczajnych przekraczających wielkości szkody (nie dostaniemy więcej niż
przedmiot jest wart)
" Istotą ubezpieczeń jest kompensowanie rzeczywiście poniesionych strat
Ubezpieczenia funkcjonuja poprzez umowy ubezpieczenia zawierane na rynku ubezpieczeniowym.
Funkcje ubezpieczeń:
1. Funkcja ochrony ubezpieczeniowej - kompensowanie szkód majątkowych (z
ródeł majątkowych)
2. Funkcja prewencyjna - ubezpieczyciele zachęcają do większej dbałości o przedmiot ubezpieczenia.
Zmniejszenie prawdopodobieństwa powstania szkód.
3. Funkcja lokacyjna - ubezpieczyciele gromadzą znaczne fundusze(składki),które muszą być zagospodarowane na
wypadek ryzyka, niebezpieczeństwa.
4. Funkcja wspierania przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego - dzieki ubezpieczeniu możliwa jest realizacja
wielu przedsięwzięć gospodarczych,które bez ubezp.nie byłyby możliwe,możliwe jest osiąganie postępu
technicznego i gospodarczego.
Transakcja pomiędzy ubezpieczycielem a ubezpieczającym ma charakter odpłatny.
4. Formy rozpraszania ryzyka
1. samoubezpieczenie- gromadzenie własnych środków finansowych na pokrycie strat (nie występuje
rozproszenie w sensie podmiotowym a przedmiotowym - z
ródeł pokrycia strat)
2. ubezpieczenia proste - tzw.pierwotny podział ryzyka, przekazanie ryzyka na ubezpieczyciela pozwala
przenieść część ryzyka, rozproszenie podmiotowe. Ubezpieczyciel przyjmuje część ryzyka od
ubezpieczonego(asekuracja).Podział ryzyka pomiędzy ubezpieczycielem a ubezpieczającym
ochrona ubezp.
ubezpieczyciel ubezpieczajÄ…cy
składka
3. koasekuracja - jedno ryzyko dzielone między kilku ubezpieczycieli, osobna umowa z każdym
ubezpieczycielem.
Koasekuracja - zakłada,że wszystkie odszkodowania nie mogą przehroczyć wartości ubezpieczenia,w przypadku
zajścia zdarzenia losowego ubezpieczający musi dochodzić odrębnie swych roszczeń od każdego ubezpieczyciela.
- równoległy udział dwóch lub więcej ubezpieczycieli danego interesu majątku(przedmiotu ubezpieczenia)
- każdy z ubezpieczycieli odpowiada za część szkód proporcjonalną do jego sumy ubezp.
ubezpieczajÄ…cy
ubezpieczyciel ubezpieczyciel .........................
4. reasekuracja - ubezpieczający zawiera jedną umowę, na jej skutek przyjmuje i przekazuje część ryzyka innemu
ubezpieczycielowi (reasekurantowi), przyjmując część ryzyka może kolejną jego część przekazać innemu
ubezpieczycielowi - retrocesja (przekazywanie ryzyka przez reasekuratora na kolejnych ubezpieczycieli).
ubezpieczajÄ…cy
ubezpieczyciel
(reasekuracja bierna-ten kto oddaje ryzyko)
reasekurator (reasekuracja czynna- ten kto przyjmuje ryzyko)
reasekuracja - polega na udostępnieniu przez ubezpieczyciela (cedenta) części ryzyka oraz odpowiedniej części
składki innemu ubezpieczycielowi (reasekurantowi,cesjonariuszowi), który zobowiązuje się do zapłaty cedentowi
odpowiedniej części świadczeń wypłacanych ubezpieczonemu. Jeżeli nastąpi zdarzenie losowe to ubezpieczający
dostaje w całości odszkodowanie od ubezpieczyciela,ubezpieczyciel rząda od swojego reasekuratora części wartości
odszkodowania w wartości zawartej w umowie.
Funkcje reasekuracji:
" z punktu widzenia ubezpieczyciela reasekuracja stabilizuje wyniki finansowe ubezpieczyciela (zapobiega
gwałtownym załamaniom finansowym danego ubezpieczyciela), ponieważ pozwala wyrównywanie
gwałtownych wahań w sytuacji ubezpieczyciela, gdy wystąpi ryzyko katastrofalne.
" zwiększa możliwości akceptacyjne ubezpieczyciela, czyli może on przyjmować ryzyko giętkie, bardzo
kosztowne np. wyprawy kosmiczne.Może przyjmować do ubezpieczenia ryzyka wielkie przekraczające jego
możliwości finansowe.
" umożliwia uzyskanie pomocy fachowej, współpraca między ubezpieczycielem a reasekurantem.
" stymuluje rozwój ubezpieczeń (usprawnia) ale też stymuluje rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej
w innych dziedzinach.
" umożliwia objęcie ochroną ubezpieczeniową ryzyk o charakterze katastrofalnym.
Reasekuracja spełnia ważną funkcję na rynku ubezpieczeniowym.Dzięki reasekuracji możliwe jest przyspieszenie
tempa wzrostu gospodarczego,postępu cywilizacyjnego. Sprzyja to wzrostowi i postępowi technicznemu.Ten postęp
jest możliwy dzięki przedsięwzięciom nowatorskim.
Ubezpieczenia wzajemne  działalność wykonywana przez TUW (stowarzyszenie ubezpieczonych, oferujące usługi
na rzecz członków lub na zewnątrz). Fundusz ubezpieczeniowy  składka członków TUW. Działalność TUW musi
być rentowna, ale nie są nastawione na zysk. Zakres mniejszy niż TU komercyjne (np. mniej członków)
Formy reasekuracji:
1. czynna  ubezpieczyciel (reasekurator) przyjmuje część ryzyka
bierna  ubezpieczyciel oddaje część ryzyka
2. fakultatywna - umowa negocjacyjna. Prowadzona jest na zasadach analogicznych do zwykłej umowy
ubezpieczenia,strony umowy mają pełną swobodę ustalania warunków ubezpieczenia (wysokość udziału
reasekuratora w ryzyku). Każdorazowo ustalana jest składka reasekuratywna.
umowna (obligatoryjna)
- strony raz ustalają warunki, które są obligatoryjne realizowane do określonych w umowie ryzyk.
- zobowiązuje ubezpieczyciela do przekazania określonych udziałów we wszystkich ryzykach danego rodzaju.
a) kwotowa - ubezpieczyciel odstępuje reasekurantowi stały, uzgodniony udział % w każdym zawartym przez
siebie ubezpieczeniu, z zastrzeżeniem maksymalnej sumy na 1 ryzyko
b) ekscedentowa - ubezpieczyciel określa udział własny (zachowek=ekscedent egz) w danej sumie ubezpieczenia,
zaś nadwyżki sumy ponad ten udział przejmowane są przez reasekuratora.
c) ekscendentowo - kwotowa- połączenie powyższych form
fakultatywno - obligatoryjna- asekurator ma swobodę decyzji jakie ryzyka i w jakiej wysokości zamierzają
cedować reasekurantowi, który jest zobowiązany przyjąć cedowane mu ryzyka na warunkach z góry ustalonych.
Wykład III. Struktura rynku ubezpieczeń
Zagadnienie I. Główne podmioty na rynku ubezpieczeń (popyt, podaż)
Zagadnienie II. Formy organizacyjne ubezpieczycieli
Zagadnienie III. Pośrednicy (agenci, brokerzy)
Zagadnienie IV. Instytucje pomocnicze
Ochrona ubezpieczenia
Podaż Popyt
Ubezpieczyciele UbezpieczajÄ…cy
Składka
Pośrednicy
Agenci Brokerzy
Ochrona ubezpieczeniowa - występuje w trybie zawierania umów ubezpieczeniowych (jest to towar).  egz: co jest
przedmiotem (towarem) umowy ubezpieczania?
Składka - zapłata za usługe (ochronę ubezpieczeniową). Kwota, którą ubezpieczający wnosi na rzecz ubezpieczyciela
(cena)
Ubezpieczyciel - jest to podmiot, który oferuje swoją usługę ubezpieczeniową (sprzedaje)
Ubezpieczający - ten, kto kupuje usługę od ubezpieczyciela i poszukuje ochrony ubezpieczeniowej
Ubezpieczony  uprawniony do otrzymania odszkodowania, nie musi to być osoba ubezpieczająca, ale np. osoba 3.
Agent - osoba fizyczna lub prawna zajmująca się na podstawie umowy agencyjnej zawieraniem umów w imieniu lub
na rachunek ubezpieczyciela, jest on stałym reprezentantem ubezpieczyciela
Agenci - strona podażowa, stała umowa agencyjna, reprezentuje interesy strony podażowej, czyli ubezpieczycieli.
Reprezentanci ubezpieczycieli działają w imieniu i na rachunek ubezpieczyciela (likwidują szkodę), oferują ochronę
ubezpieczeń, starają się sprzedać produkt
Brokerzy - strona popytowa, podejmują swoje działania w konkretnej sytuacji, doraz
na działalność, tylko na
zlecenie; działają dla zleceniodawców, podmiotów poszukujących ochrony ubezpieczeniowe, zlecają to firmy lub
podmioty brokerowi, który szuka ubezpieczyciela i ma zawierać umowę w naszym imieniu
Broker - pośrednik zajmujący się zawodowo i na zlecenie poszukiwaniem ochrony ubezpieczeniowej. Podejmują
swoje działanie doraz
nie(dla zawarcia konkretnej umowy). Występuje wtedy, gdy trudno jest wybrać określoną
firmÄ™ ubezpieczeniowÄ….
Agenci i brokerzy mogą realizować czynności, które występują po zaistnieniu szkody, gdy mają odpowiednie
zezwolenie. Nie można być jednocześnie A i B.
Podobieństwo między A i B: wykonywanie czynności na zlecenie przez podmioty w imieniu i na rachunek
zleceniodawcy.
Instytucja pomocnicze:
" Przedsiębiorstwa rzeczoznawstwa i kontroli - działalność ich przydatna gdy występują szkody, wystawiają
oceny, opinie
" Stowarzyszenia ubezpieczeniowe - działają na rzecz usprawnienia działania rynku ubezpieczeniowego,
wprowadzanie standardów
" Instytucje arbitrażowe - zajmują się rozstrzyganiem sporów
" Stowarzyszenia naukowe - zajmujÄ… siÄ™ teoretycznie i naukowo ubezpieczeniami
Formy organizacyjne ubezpieczycieli
Ubezpieczyciel- podmiot zobowiązujący się za opłaty do udzielenia ochrony ubezpieczeniowej innemu podmiotowi
(osobie lub instytucji)
" Insurer (każdy ubezpieczyciel)
" Asurer (ubezpieczyciel, który prowadzi działalność w zakresie ubezpieczeń na życie)
" Underwriter - określenie osoby fizycznej, która osobiście występuje jako ubezpieczyciel (w korporacji
Lloyd s) na rynku międzynarodowym
" jako potoczne określenie każdego ubezpieczyciela, w tym także przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego
" urzędnik w przedsiębiorstwie ubezpieczeniowym upoważniony do zawierania w imieniu firmy umów
Formy organizacyjne ubezpieczycieli
" przedsiębiorstwa zorganizowane jako spółki prawa handlowego SA  Polska, świat
" towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych  Polska, świat
" osoby fizyczne prowadzące działalność na własny rachunek i przyjmujące odpowiedzialność z tytułu umowy
ubezpieczenia całym swoim majątkiem (na rynku międzynarodowym) - świat
Wykład IV. Zasady funkcjonowania rynku ubezpieczeń gospodarczych
Zagadnienie I. Pierwotne formy ubezpieczeń
Zagadnienie II. Ubezpieczenia współczesne
Zagadnienie III. Ochrona ubezpieczeniowa jako przedmiot obrotu na rynku
Zagadnienie IV. Funkcje ubezpieczeń
1. Idea ubezpieczeń  starożytność: wzajemność + solidarność, kolebką ubezpieczeń  ubezpieczenia morskie:
Awaria wspólna (General Average)
" najstarsza forma ubezpieczeń działalności kupieckiej
" powstała w wyniku rozwijającej się gospodarki towarowo- pieniężnej
" stanowiła swoistą formę ubezpieczenia wzajemnego, ograniczonego do mienia (statku i ładunku)
zaangażowanego w morskiej wyprawie handlowej
" zachowała znaczenie i instytucjonalną odrębność do czasów dzisiejszych
W celu uniknięcia niebezpieczeństwa grożącego morskiej wyprawie (statkowi i ładunkowi), poświecono rozmyślnie
część mienia zaangażowanego w tej wyprawie. Koszty AW ponoszone są proporcjonalnie przez każdego z
właścicieli uratowanego ładunku.
Pożyczka morska (Foenus Nauticum)
Oprocentowanie pożyczek morskich było bardzo wysokie, zwrot tej pożyczki następował tylko wtedy, gdy udał się
cel podróży morskiej. Gdy wyprawa powiodła się zaciągający pożyczkę otrzymali duże zyski. Gdy wyprawa się nie
powiodła zaciągający pożyczkę nie musiał zwracać nic.
Elementy wspólne pożyczki morskiej i obecnych ubezpieczeń:
" Ryzyko.
" Składka-nadwyżka oprocentowania, różnica w oprocentowaniu pożyczki morskiej od innych pożyczek - wyższa
" Odszkodowanie - możliwość nie zwrócenia pożyczki i odsetek w razie niepowodzenia
Bodmeria (Bottomry) Związana z podróżami morskimi jeżeli zaistniała konieczność zdobycia pieniędzy na remont
np. kapitan mógł zaciągnąć pożyczkę na remont, pożyczka była zwracana gdy wyprawa zakończyła się pomyślnie
(pod zastaw statku)
Kolebką współczesnych ubezpieczeń  UK
Wykład V. Zastosowanie ubezpieczeń w działalności gospodarczej
Zagadnienie I. Ubezpieczenia transportowe
Zagadnienie II. Ubezpieczenia przemysłowe
Zagadnienie III. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
Zagadnienie IV. Ubezpieczenia finansowe
I. Ryzyko transportowe = związane z procesem transportowym (np. kolizja pojazdów, wykolejenie) + ryzyka
elementarne (kradzież, zniszczenie towarów podczas transportu). Punktem wyjścia jest identyfikacja ryzyka.
Zagospodarowanie ryzyk  procedury związane z identyfikacją i grupowanie w zależności od tego, kto jest
odpowiedzialny za te zdarzenia, jakie zastosować ubezpieczenie.
Grupowanie ryzyk; za ryzyko odpowiada:
1. przewoz
nik (opóz
nienie dostawy)  przewoz
nik odpowiada na podstawie umowy przewozu
2. przewoz
nik i ubezpieczyciel (uszkodzenie towaru z winy przewoz
nika)  należy wybrać od kogo chcemy
odszkodowanie
zasada subrogacji  umożliwia przejęcie praw zaspokojonego wierzyciela przez osobę, która zapłaciła dług
Ubezpieczyciel przejmuje prawo dochodzenia roszczeń od przewoz
nika.
Rekompensata od przewoz
nika  przewoz
nik może się zwolnić z pewnych szkód, ale mogą być one objęte ochroną
ubezpieczeniową  więc warto się ubezpieczać.
3. ubezpieczyciel (zdarzenia losowe)
4. właściciel towaru  z
le zapakowany
II. Ubezpieczenia przemysłowe=budowlano-montażowe w obrocie zagranicznym (Contractors` All Risk = C.A.R.)
Ubezpieczający/ubezpieczony  wykonawca robót b-m, czasami też zleceniodawca i podwykonawca
Przedmiot ubezpieczenia  różnego rodzaju obiekty budowlane w stadium budowy, zaplecze, plan budowy, sprzęt
budowlany, mienie należące do zleceniodawcy, rzeczy osobiste pracowników, odpowiedzialność cywilna
Suma ubezpieczenia  stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela, może być ustalana oddzielnie dla
poszczególnych pozycji ubezpieczanego mienia
Rodzaje ryzyka strat i uszkodzeń ubezpieczonego mienia  ogień, woda, wybuch, trzęsienie ziemi, ulewa, wichura&
Wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela:
1. wojna, wojna domowa, rozruchy, strajki, konfiskata mienia
2. reakcja jądrowa, promieniowanie jądrowe, skażenie promieniotwórcze
3. przerwanie robót wynikające z opóz
nienia dostaw
4. błędy projektowe
5. zła jakość wykonania lub wady materiałowe
6. szkody eksploatacyjne sprzętu budowlanego itp.
III. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej  zabezpieczenie się przed skutkami zdarzeń
spowodowanych przez ubezpieczyciela i dotyczące osób 3. (OC)
IV. Regulacje prawne:
a. Ustawa z 22.05.2003 o działalność ubezpieczeniowej  reguluje zasady prowadzenia DU w zakresie
ubezpieczeń finansowych (wydawanie zeznania, nadzór nad DG, zasady gospodarki finansowej
zakładów ub.
b. Załącznik do Ustawy ww.  dokonuje podziału ryzyka wg działów, grup, rodzajów ubezpieczeń
Dział I  Ubezpieczenia na życie
Dział II  Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz majątkowe
c. KC
Ubezpieczenia finansowe  dział II grupy:
14. Ubezpieczenia kredytów, w tym:
a. ogólnej niewypłacalności
b. kredytu eksportowego, hipotecznego, rolniczego
c. spłaty rat
15. Gwarancje ubezpieczeniowe  zobowiązanie zakładu ubezpieczeń do  w zamian za składkę 
uregulowania należności wb beneficjenta, kiedy dłużnik (który jest zleceniodawcą w stos. Do
ubezpieczyciela) odmówi wykonania swoich zobowiązań
a. bezpośrednie
b. pośrednie
Rodzaje GU:
" Kontraktowe  zabezpieczające wykonanie kontraktu, w tym zapłaty wadium, dobrego
wykonania kontraktu, zwrotu zaliczki, usunięcie wad, usterek
" Zabezpieczające  zapłata cła/podatku
" Od sprzeniewierzenia  zabezpieczajÄ…ce pracodawcÄ™ przed stratami finansowymi
spowodowanymi przez nieuczciwego pracownika
" Wymagane przy rozpoczynaniu/prowadzeniu DG
" Płacenia czynszów dzierżawczych, wykonania umowy dostawy i in. tzw. financial bonds.
16. Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych, w tym:
a. ryzyka zatrudnienia
b. utraty zysków i stałego z
ródła dochodu
Cechy UF:
1. zależność wyników działalności od fazy cyklu koniunkturalnego
2. niewielkie znaczenie statystyki ubezpieczeniowej przy podjęciu decyzji o zawarciu ubezpieczenia
3. każdorazowa ocena ryzyka skupia się na ocenie przyszłej zdolności podmiotu do obsługi
zaciągniętych zobowiązań
4. aktywna rola ubezpieczyciela w czasie trwania umowy ubezp.
5. regres w UF jest zasadÄ…
6. unikanie wpływu innych ubezpieczeń majątkowych na podjęte decyzje o podjęciu ubezpieczenia
Funkcje ubezpieczyciela:
1. ochronna  ubezpieczający ma możliwość pokrycia strat powstałych w wyniku zdarzeń losowych
2. doradcza  ubezpieczyciel dokonuje w sposób profesjonalny analizy różnych czynników ryzyka i
przekazuje wyniki swoich analiz ubezp.
3. dostawcy innych usług  usługi wywiadowni gospodarczej, windykacyjne instytucje faktoringowe,
inne usługi związane z transferem ryzyk
Wykład VI. Warunki prawne funkcjonowania polskiego rynku ubezpieczeń
Zagadnienie I. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej
Zagadnienie II. Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym
Zagadnienie III. Ustawa o ubezpieczeniach obowiÄ…zkowych
Zagadnienie IV. Ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym
Wykład VII. Podejmowanie i prowadzenie działalności ubezpieczeniowej
Zagadnienie I. Warunki uzyskania zezwolenia na działalność ubezpieczeniową
Zagadnienie II. Rola organu nadzoru
Zagadnienie III. Zasady wykonywania działalności przez zagraniczne podmioty
Struktura polskiego rynku ubezpieczeń
Ochrona ubezpieczenia
Podaż- Ubezpieczyciele Popyt - Ubezpieczający
Zakłady: krajowe, zagr (UE,inne)
SA TUW
Składka
Pośrednicy
Agenci Brokerzy
Instytucje pomocnicze:
1. urzÄ…d nadzoru
2. aktuariusze
3. Polska Izba Ubezpieczeń
4. Rzecznik ubezpieczonych
5. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
6. Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych
Krajowy ZU  ustawa z 22.05.2003 o działalności ubezpieczeniowej
Zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej dla krajowego zakładu ubezpieczeń wydaje organ
nadzoru. Zezwolenie jest wydawane w zakresie jednej lub więcej grup ubezpieczeń
Krajowy ZU jest obowiązany rozpocząć działalność ub. w terminie nieprzekraczającym 12 miesięcy od dnia
wydania zezwolenia. Organ nadzoru może cofnąć zezwolenie
Zagraniczny ZU (z krajów innych niż UE)
Podjęcie działalności ub. przez zagraniczny ZU wymaga zezwolenia organu nadzoru.
Zagraniczny ZU może podejmować, wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium RP jedynie przez
główny oddział. Wykonywanie działalności ubezpieczeniowej może być rozpoczęte po złożeniu kaucji
Zagraniczny ZU odpowiada za zobowiązania głównego oddziału całym swoim majątkiem.
Swoboda świadczenia usług ubezpieczeniowych
Krajowy ZU, w ramach swobody świadczenia usług, może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium
państwa członkowskiego UE.
1. Zagraniczny ZU z państwa członkowskiego UE może wykonywać działalność ubezpieczeniową na
terytorium RP jeżeli uzyskał odpowiednie zezwolenie na wykonywanie tej działalności w państwie, w
którym ma swoją siedzibę.
2. Wykonywanie działalności przez ZU podlega nadzorowi właściwego organu państwa członkowskiego UE,
w którym ma on swoją siedzibę.
Zagraniczny ZU jest obowiązany stosować prawo polskie
Ubezpieczyciele  Spółki akcyjne
ZU może wykonywać działalność ubezpieczeniową wyłącznie w formie SA albo TUW. Przepisy KSH.
Akcje imienne. Obrót akcjami wymaga zgody organu nadzoru
3. min 2 osoby wchodzące w skład zarządu krajowego zakładu ubezpieczeń, w tym prezes zarządu, muszą
posługiwać się j. polskim.
4. min. 1/2 członków zarządu krajowego ZU, w tym prezes zarządu, musi legitymować się co najmniej
5letnim stażem pracy na samodzielnych stanowiskach kierowniczych w instytucjach finansowych.
Członkiem organu zarządzającego nie może być osoba będąca członkiem organu zarz. innych instytucji finansowych
Przykłady regulacji zabezpieczających stronę popytową: egz
1. zezwolenia (koncesjonowanie) i możliwość jego cofnięcia
2. akcje mogą być tylko imienne (można kontrolować obrót)
3. obrót akcjami wymaga wydanej zgody organu nadzoru
4. istnienie KNF  nadzór nad rynkiem ubezpieczeń i innych instytucji finansowych
5. broker nie może być jednocześnie agentem
6. za szkodÄ™ wyrzÄ…dzonÄ… przez agenta odpowiada ZU
TUW - ZU który ubezpiecza swoich członków na zasadzie wzajemności. Podlega wpisowi do KRS
1. TUW posiadające ograniczony zakres działalności ze względu na małą liczbę członków, niskie sumy
zawieranych umów ubezpieczenia, niewielki terytorialny zasięg działalności - małe TUW
1) towarzystwo ubezpiecza jedynie swoich członków
2) członkami towarzystwa jest zdefiniowany krąg podmiotów, wykonujących określony zawód lub grupę zawodów
lub wykonujących określony rodzaj działalności gospodarczej lub działających na określonym terenie
3) roczny przypis składki nie przekracza równowartości w złotych 5 mln euro
Przypis składki  różnica przy ratach - OC
" Przypisana (należna z tytułu ubezpieczenia)
" Zebrana (gdy należność wpłynie do ubezpieczyciela)
5. Małe TUW nie może wykonywać działalności w zakresie reasekuracji czynnej.
TUW może zostać przekształcone w SA. Do przekształcenia towarzystwa stosuje się odpowiednio przepisy
Kodeksu spółek handlowych dotyczące powstania spółki akcyjnej.
Komisja Nadzoru Finansowego  nadzór, monitorowanie rynku ubezpieczeń i pozostałych instytucji finansowych.
Działa na podstawie ustawy z 21.07.2006, która wprowadziła nadzór zintegrowany. Zajęła miejsce Komisji Nadzoru
Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych
Czynności KNF:
1. wydaje, zmienia, cofa zezwolenia na wykonywanie działalności ubezp.
2. chroni interesy ubezpieczonych
3. zatwierdza statut zakładu ubezp.
4. nadzoruje gospodarkÄ™ finansowÄ… ZU
5. prowadzi rejestr aktuariuszy
6. zatwierdza sprawozdania finansowe ZU
7. podejmuje działania naprawcze wb zakładów ZU
8. sprawuje nadzór nad działalnością zagraniczną ZU
9. kontroluje obrót akcjami ZU
10. zatwierdza uchwały o przekształceniu TUW w SA
11. zatwierdza połączenie ZU
12. ustanawia kuratora i zarzÄ…d komisaryczny dla ZU
13. współpracuje z organami nadzoru w innych krajach
Pośrednicy ubezpieczeniowi  Agenci  ustawa z 22.05.2003 o pośrednictwie ubezpieczeniowym
Pośrednictwo ubezpieczeniowe - wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności faktycznych,
prawnych związanych z zawieraniem, wykonywaniem umów ubezpieczenia.
Agentem ubezpieczeniowym - przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej
zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych.
1. Za szkodÄ™ wyrzÄ…dzonÄ… przez agenta odpowiada ZU
2. Agent wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż 1 ZU w zakresie tego samego działu
ubezpieczeń, odpowiada za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności.
Agent ubezpieczeniowy nie może wykonywać działalności brokerskiej oraz czynności brokerskich.
Brak zezwolenia, tylko wpis
Multiagenci  reprezentują więcej niż 1 zakład u., multiagent ponosi odpowiedzialność za szkodę, ale musi się
ubezpieczyć OC.
Art. 12. 1. ZU udziela agentowi upoważnionemu do zawierania w jego imieniu umów ubezpieczenia, w formie
pisemnej, pełnomocnictwa do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu tego zakładu.
Art. 13. 1. Agent ubezpieczeniowy jest obowiÄ…zany:
1) okazywać klientowi dokument pełnomocnictwa
3) zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych,
dotyczące zakładu ubezpieczeń, drugiej strony umowy ubezpieczenia oraz podmiotu szukającego ochrony
ubezpieczeniowej; obowiązek ten ciąży na agencie ubezpieczeniowym również po rozwiązaniu umowy agencyjnej;
4) powiadomić klienta, czy działa na rzecz jednego, czy wielu zakładów ubezpieczeń, i na żądanie klienta
poinformować go o nazwach zakładów ubezpieczeń, na rzecz których wykonuje działalność agencyjną
Broker - osoba fizyczna albo prawna posiadajÄ…ca, wydane przez organ nadzoru, zezwolenie na wykonywanie
działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych.
Art. 21. Nadzór nad działalnością brokerów ubezpieczeniowych sprawuje organ nadzoru.
Broker ubezpieczeniowy z tytułu wykonywanej działalności brokerskiej podlega obowiązkowemu ub. OC
Art. 24. 1. Broker ubezpieczeniowy nie może:
1) wykonywać działalności agencyjnej ani wykonywać czynności agencyjnych;
2) pozostawać w żadnym stałym stosunku umownym z zakładem ubezpieczeń;
3) być członkiem organów nadzorczych lub zarządzających zakładu ubezpieczeń;
4) posiadać akcji zakładu ubezpieczeń, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu
Art. 26. 1. Broker ubezpieczeniowy jest obowiÄ…zany:
1) okazywać zakładowi ubezpieczeń i zleceniodawcy zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej
2) przed zawarciem umowy ubezpieczenia udzielić na piśmie porady opartej na wszechstronnej i rzetelnej analizie
3) zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności brokerskich
6) wykonywać działalność z poszanowaniem interesów stron umowy ubezpieczenia.
Aktuariusze  ustawa o działalności ubezpieczeniowej 22.05.2003 - osoba fizyczna wykonująca czynności w
zakresie matematyki ubezpieczeniowej, finansowej i statystyki, wpisana do rejestru aktuariuszy.
Zadania:
1) ustalanie wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych;
2) kontrolowanie aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
3) wyliczanie marginesu wypłacalności;
4) sporządzanie rocznego raportu o stanie portfela ubezpieczeń;
5) ustalanie wartości składników zaliczanych do środków własnych
W dziale I (life)  wyłącznie aktuariusz dokonuje obliczenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (art. 151.4)
W dziale II (non-life) aktuariusz potwierdza swoją opinią prawidłowość wyliczenia rezerw t-u (151.5)
Rezerwy t-u=fundusz ubezpieczeniowy, z którego pokrywane są bieżące i przyszłe zobowiązania zakładu ub.
U  bo służą pokryciu wszelkich zobowiązać (w stosunku do ubezpieczonych  odszkodowania)
T  z tej części pokrywane są inne zobowiązania  np. podatki, koszty funkcjonowania, składki ZU
Margines wypłacalności  wskaz
nik służący do oceny kondycji finansowej ZU
Wykład VIII. Funkcjonowanie instytucji pomocniczych na rynku ubezpieczeń
Zagadnienie I. Ubezpieczeniowy samorzÄ…d gospodarczy
Zagadnienie II. Rzecznik ubezpieczonych
Zagadnienie III. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
Zagadnienie IV. Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych
Polska Izba Ubezpieczeń  ustawa o działalności ubezpieczeniowej
Krajowe i zagraniczne zakłady ubezpieczeń tworzą ubezpieczeniowy samorząd gospodarczy.
Członkostwo w Izbie jest obowiązkowe
1. Podstawowymi zadaniami Izby jest ochrona wspólnych interesów członków Izby, zapobieganiu
zagrożeniom rynku ubezpieczeń, kształtowanie, upowszechnianie i czuwanie nad przestrzeganiem zasad
uczciwej konkurencji i zasad etyki
2. Do zadań Izby należy w szczególności:
1) reprezentowanie członków Izby wobec organów władzy publicznej, ochrony ich interesów
2) wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych dot. działalności ubezpieczeniowej
3) reprezentowanie członków Izby w międzynarodowych organizacjach ubezpieczeniowych
4) współdziałanie z organizacjami, stowarzyszeniami i instytucjami krajowymi i zagr. w zakresie ubezpieczeń
5) inicjowanie i wykonywanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ubezpieczeń
6) pozyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o funkcjonowaniu rynków
ubezpieczeniowych w kraju i za granicÄ…
7) tworzenie i wykonywanie informatycznych baz danych w zakresie statystyki ubezpieczeniowej
8) stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między członkami Izby.
Rzecznik Ubezpieczonych  ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz RU, 22.05.2003
Rzecznika Ubezpieczonych powołuje Premier na wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych i
ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego - na czteroletnią kadencję.
Zadania - ochrona osób, których interesy reprezentuje:
1) rozpatrywanie skarg w indywidualnych sprawach kierowanych do Rzecznika;
3) występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądz
o wydanie lub
zmianę innych aktów prawnych dot. ubezpieczeń
4) informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń o dostrzeżonych
nieprawidłowościach w działaniu zakładów ubezpieczeń
 5) stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między ubezpieczającymi,
ubezpieczonymi, uposażonymi lub uprawnionymi z umów ubezpieczenia a zakładami ubezpieczeń
UFG  ustawa o ubezpieczeniach obowiÄ…zkowych, UFG i PBUK 22.05.2003
UFG skupia ZU prowadzące działalność w zakresie ubezpieczeń obowiązkowych  egz
Członkiem Funduszu jest ZU posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w grupach
obejmujących ubezpieczenia obowiązkowe. Członkiem jest też zagraniczny ZU, działający na terytorium RP
Zadania - zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych:
1) na osobie gdy nie jest ustalona tożsamość kierującego pojazdem mechanicznym
2)w mieniu i na osobie, gdy posiadacz pojazdu mechanicznego lub rolnik nie byli ubezpieczeni OC.
2. W przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń do zadań Funduszu należy zaspokajanie roszczeń
osób uprawnionych z:
1) umów ubezpieczeń obowiązkowych
2) umów ubezpieczenia na życie, w wysokości 50 % wierzytelności, do kwoty nie większej niż 30.000 euro
Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych  ustawa ww.
Skupia ZU zajmujące się ubezpieczeniami komunikacyjnymi  obowiązkowymi. Członkami są zakłady ubezpieczeń
wykonujące na terytorium RP działalność ubezpieczeniową w grupie ub. obowiązkowych odpowiedzialności
cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów
Art. 122. 1. Przedmiotem działalności Biura:
1) wystawianie dokumentów ubezpieczeniowych ważnych w innych państwach
2) zawieranie z zagr. biurami narodowymi umów o wzajemnym uznawaniu dokumentów ubezpieczeniowych
3)organizowanie likwidacji szkód lub bezpośrednia likwidacja szkód spowodowanych przez posiadaczy pojazdów
mechanicznych
Zasady funkcjonowania rynku  ustawa o działalności ubezpieczeniowej
Przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z
oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych. ZU nie może
wykonywać innej działalności poza działalnością ubezpieczeniową
ZU nie może wykonywać jednocześnie działalności w dziale I załącznika do ustawy, oraz w dziale II załącznika do
ustawy. (PZU i PZU Życie)
1. Wykonywanie działalności ubezpieczeniowej wymaga zezwolenia organu nadzoru.
2. Działalność ubezpieczeniową wykonuje ZU działający jako ZU i reasekuracji albo ZU albo zakład
reasekuracji.
Art. 11. Wykonywanie działalności ubezpieczeniowej przez krajowy ZU lub zagraniczny ZU mający siedzibę w
państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie
działalności ubezpieczeniowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlega nadzorowi organu nadzoru.
Czynności ubezpieczeniowe
1. Czynnościami ubezpieczeniowymi są:
1) zawieranie umów ubezpieczenia, umów reasekuracji lub umów gwarancji ubezpieczeniowych
lub zlecanie ich zawierania uprawnionym pośrednikom ubezpieczeniowym
2) składanie oświadczeń woli dot. roszczeń o odszkod./inne świadczenie należne z tytułu umów
3) ustalanie składek i prowizji należnych z tytułu zawieranych umów
4) ustanawianie zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych
2. Czynnościami ubezpieczeniowymi są również:
1) ocena ryzyka w ubezpieczeniach osobowych i majÄ…tkowych i w umowach gwarancji ubezp.
2) wypłacanie odszkodowań i innych świadczeń należnych z tytułu umów
4) prowadzenie kontroli przestrzegania przez ubezpieczających lub ubezpieczonych, obowiązków
i zasad bezpieczeństwa odnoszących się do przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową
5) prowadzenie postępowań regresowych oraz postępowań windykacyjnych
6) lokowanie środków zakładu ubezpieczeń;
3. Czynnościami ubezpieczeniowymi są też czynności, jeżeli są wykonywane przez ZU:
1) ustalanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych;
2) ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań
3) ustalanie wartości przedmiotu ubezpieczenia;
4) czynności zapobiegania powstawaniu albo zmniejszeniu skutków wypadków
ubezpieczeniowych lub finansowanie tych działań z funduszu prewencyjnego.
Zasady prowadzenia działalności ubezpieczeniowej
1. ZU udziela ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczajÄ…cym.
2. Umowa ub. ma charakter dobrowolny
3. Ogólne warunki ubezpieczenia i umowa ub. winny być formułowane jednoznacznie i w sposób zrozumiały
ZU wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ub. w
wyniku własnych ustaleń dokonanych w postępowaniu zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu
1. Wysokość składek ubezpieczeniowych ustala ZU po dokonaniu oceny ryzyka ubezpieczeniowego.
2. Składkę ubezpieczeniową ustala się w wysokości, która winna co najmniej zapewnić wykonanie wszystkich
zobowiązań z umów ubezpieczenia i pokrycie kosztów wykonywania działalności ubezpieczeniowej ZU
Kto ustala składki w ubezpieczeniach dobrowolnych i obowiązkowych? egz
- wszędzie ZU
Ubezpieczenia obowiÄ…zkowe - ustawa o ubezpieczeniach obowiÄ…zkowych, UFG i PBUK, 22.05.2003
Art. 3. 1. Ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie OC podmiotu lub ubezpieczenie mienia, jeżeli
ustawa lub ratyfikowana przez RP umowa międzynarodowa nakłada obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia.
Art. 4. Ubezpieczeniami obowiÄ…zkowymi sÄ…:
1) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych
2) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego
3) ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych
4) ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych
Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia od OC: adwokaci, radcy prawni, notariusze, księgowi, biegli rewidenci,
doradcy podatkowi, komornicy sądowi. Ich decyzje mogą narazić klientów na szkody finansowe
Art. 9. 1. Umowa ubezpieczenia obowiązkowego OC obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu za szkody
2. Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje również szkody wyrządzone
umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność
Art. 5. 1. Ubezpieczający zawiera umowę ubezpieczenia obowiązkowego z wybranym zakładem
ubezpieczeń, wykonującym działalność ubezpieczeniową w zakresie tego ubezpieczenia.
2. Zakład ubezpieczeń posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w grupach
obejmujących ubezpieczenia obowiązkowe nie może odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego
Art. 8. 1. Taryfy, wysokość składek za ubezpieczenia obowiązkowe ustala zakład ubezpieczeń.
Art. 84. 1. Spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego podlega kontroli
2. Do przeprowadzania kontroli zawarcia ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obowiązane:
Policja, organy celne, Straż Graniczna, Inspekcja Transportu Drogowego, UFG, wójt, burmistrz, starosta, prezydent
Wykład IX. Umowa ubezpieczenia
Zagadnienie I. Cechy umowy ubezpieczenia
Zagadnienie II. Podstawy prawne (Kodeks morski, Kodeks cywilny)
Zagadnienie III. Elementy umowy ubezpieczenia (wartość, suma, stawka, składka)
Zagadnienie IV. Dokumenty ubezpieczeniowe
Zagadnienie V. Ubezpieczenie generalne
Umowa ubezpieczeń morskich jest umową (cechy umowy):
" konsensualną - dochodzi do skutku przez samo zgodne oświadczenie woli stron
" Adhezyjną  szczeg. warunki ustalane przez ubezpieczyciela, ubezpieczający zazwyczaj przystępuje do umowy.
" Wzajemną - w wyniku zawarcia umowy powstają wzajemne świadczenia stron (ubezpieczający wnosi składkę,
a ubezpieczyciel udziela ochronÄ™ ubezpieczeniowÄ…)
" Odpłatną - na ubezpieczającym ciąży obowiązek zapłacenia składki ubezpieczeniowej za ponoszone przez
ubezpieczyciela w danym czasie ryzyko
" Losową - powstanie obowiązku ubezpieczyciela jest uzależnione od przypadku (zajścia zdarzenia losowego)
" Dwustronnie zobowiązującą - w wyniku umowy powstają wzajemne uprawnienia i obowiązki przysługujące (i
ciążące) każdej ze stron
" Przyczynową - między zdarzeniem losowym objętym umową ubezpieczenia a zaistniałym skutkiem musi
wystąpić związek przyczynowy.
Przedmiotem ubezpieczenia morskiego może być każdy interes majątkowy i dający się ocenić w pieniądzach.
Kto ma interes majÄ…tkowy?
1. Właściciel mienia
2. Osoba, na której zarobki może mieć wpływ strata (np. przewoz
nik)
3. Osoba, która poniesie stratę na skutek nieosiągnięci pewnych dochodów, korzyści (nie-właściciel)
El. umowy:
1. Wartość  zwykłą wartość przedmiotu ubezpieczenia (rynkowa)
2. Suma ubezpieczenia  określa górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela S d" W
3. Stawka - wskaz
nik, służący do obliczania wysokości składki ubezpieczeniowej; wyraża stosunek wysokości
składki do sumy ubezpieczenia (wyrażony w promilach)
4. Składka - cena ochrony ubezpieczeniowej, określona kwota płacona ubezpieczycielowi za ochronę
ubezpieczeniowÄ…
Dokumenty ubezpieczeniowe:
1. Polisa ubezpieczeniowa - potwierdza zawarcie umowy ubezpieczenia; wymienione sÄ… w niej warunki zawarcia
umowy.
Ubezpieczyciel obowiązany jest na żądanie wydać osobie, z którą zawarł umowę ubezpieczenia (ubezpieczającemu)
polisÄ™ stwierdzajÄ…cÄ… zawarcie umowy ubezpieczenia.
Polisa powinna zawierać:
a) oznaczenie ubezpieczyciela
b) oznaczenie przedmiotu ubezpieczenia
c) oznaczenie niebezpieczeństw objętych umową ubezpieczeniową
d) określenie czasu lub podróży, na które zawarto umowę ubezpieczenia
e) sumÄ™ ubezpieczenia
f) miejsce i datÄ™ wystawienia polisy
g) podpis ubezpieczyciela
Polisa może być wystawiona imiennie na określonego ubezpieczającego (polisa imienna), na zlecenie lub na
okaziciela. Może być zawarta na rzecz osoby trzeciej (ubezpieczonego).
Art. 296. ż 1. Umowa ubezpieczenia morskiego może być zawarta na rzecz osoby trzeciej (ubezpieczonego).
ż 2. Ubezpieczony może nie być imiennie określ. w umowie ub. (ubezpieczenie na rzecz tego, kogo dotyczy).
1. Polisa:
" Jednostkowa - potwierdza każdą jednorazową umowę ubezpieczenia
" Generalna - 1 umową objęty jest większy zakres działalności ubezpieczającego:
a. Opisowa - w umowie określona jest pewna, większa suma ubezpieczenia, w trakcie realizacji tej
umowy od sumy odpisywane są poszczególne sumy przesyłek, które ubezpieczający wysyła lub
otrzymuje aż do wyczerpania tej sumy
b. Obrotowa  obejmuje szerszy zakres działalności, ale działalność musi być jednorodna
2. Certyfikat ubezpieczeniowy- egz (dokument pomocniczy).Jest to zaświadczenie o ubezpieczeniu dla każdego
zgłoszonego przedmiotu ubezpieczenia w ramach ubezpieczenia generalnego.
Dokument ten:
" stwierdza, że ubezpieczający zawarł umowę generalną i w jej ramach został ubezpieczony przedmiot
oznaczony w certyfikacie
" zawiera klauzulę stwierdzającą, że wypłacone będzie odszkodowanie według warunków ubezpieczenia
" jest przenaszalny przez indos
" może być wystawiony na zlecenie
" zawiera informację kogo należy powiadomić w razie szkody oraz instrukcję określającą tryb postępowania w
przypadku zaistnienia szkody.
" jest dokumentem uzupełniającym w stosunku do umowy generalnej (dokumentem podstawowym i
samodzielnym jest polisa)
3. Nota pokrycia - tymczasowy dok. stwierdzajÄ…cy zawarcie umowy ubezpieczenia. (do czasu wystawienia polisy)
Wystawiany, gdy:
" pozostajÄ… jeszcze do uzgodnienia mniej istotne warunki ubezpieczenia
" ubezpieczyciel nie mógł wystawić polisy lub sporządzić tekstu ramowej umowy ubezpieczenia przed terminem,
od którego rozpoczyna się jego odpowiedzialność.
" w ramach zawartej umowy generalnej dokument ten może potwierdzać, że w odniesieniu do określonego
przedmiotu ubezpieczenia strony uzgodniły stosowanie szczególnych warunków, różniących się od umowy
generalnej.
Wykład X. Zawarcie i wykonanie umowy ubezpieczenia
Zagadnienie I. Zasada dobrej wiary
Zagadnienie II. ObowiÄ…zki ubezpieczajÄ…cego przy wykonywaniu umowy
Zagadnienie III. Zasady odpowiedzialności ubezpieczyciela
Zagadnienie IV. Roszczenia zwrotne ubezpieczyciela
Zawarcie  pozycja dominująca ubezpieczającego, bo ma większą wiedzę o przedmiocie ub., jaki będzie jego los.
Ubezpieczyciel podejmuje decyzję czy przyjąć ryzyko.
Zasada dobrej wiary
ObowiÄ…zek ubezpieczonego do:
1. poinformowania o okolicznościach (powszechnie nieznanych), które są lub winny być znane,
nieukrywanie tych info, ubezpieczający musi działać w dobrej wierze
2. obowiązek informowania dotyczy faktów, a nie ocen
1. W razie naruszenia obowiązku określonego w punkcie 1 i 2 ubezpieczyciel może odstąpić od umowy
zachowując prawo do pełnej składki ubezpieczenia.
2. Jeżeli niezawiadomienie lub niezgodne z rzeczywistością zawiadomienie ubezpieczyciela o okolicznościach
wymienionych w punkcie 1 i 2 nastąpiły bez winy ubezpieczającego lub ubezpieczonego, ubezpieczyciel nie
może od umowy odstąpić, lecz ma prawo do odpowiednio zwiększonej składki ubezpieczeniowej.
Wykonanie  pozycja dominująca ubezpieczyciela (od jego decyzji zależy wypłata odszkodowania)
Obowiązki ubezpieczającego według KM:
1. Zapłacić składkę - niezwłocznie po zawarciu umowy, gdy wystawiono polisę- z wydaniem polisy.
2. Zgłosić każdą istotną zmianę niebezpieczeństwa - niezwłocznie
p.2.Ubezpieczyciel może odstąpić od umowy ubezpieczenia, jeżeli ubezpieczający bez uzasadnionej przyczyny
zwleka z zawiadomieniem go o zmianie niebezpieczeństwa
Gdy zmiana niebezpieczeństwa została spowodowana przez ubezpieczającego, albo za jego zgodą ubezpieczyciel
może odstąpić od umowy albo żądać zapłaty składki dodatkowej za zwiększone niebezp., chyba że zmiany niebezp.
dokonano we wspólnym interesie ubezpieczyciela i ubezpieczonego albo w celu ratowania życia ludzkiego.
p.3.Jeżeli zmiana niebezpieczeństwa nastąpiła bez zgody ubezpieczającego, umowa ubezpieczenia pozostaje w
mocy, jednak ubezpieczyciel może żądać zapłaty dodatkowej składki za zwiększone niebezpieczeństwo.
3. Zawiadomienie o każdym wypadku - niezwłocznie, gdy wypadek może stanowić podstawę do roszczenia
odszkodowawczego z umowy ubezpieczenia.
p.2.W razie naruszenia przez tego obowiązku, ubezpieczyciel może potrącić z odszkodowania ubezpieczonego
kwotę, o którą szkoda uległaby zmniejszeniu, gdyby ubezpieczyciel był o niej należycie zawiadomiony.
4. Zabezpieczyć przedmiot przed dalszymi stratami i zabezpieczyć roszczenia odszkodowawcze - W razie
zajścia wypadku powodującego szkodę ubezpieczający obowiązany jest zastosować wszelkie dostępne mu rozsądne
środki w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobiegania szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów, a
także zabezpieczyć roszczenia odszkodowawcze od osób odpowiedzialnych za szkodę.
p.2.Ubezpieczający powinien przy stosowaniu tych środków kierować się wskaz
nikami ubezpieczyciela
p.3.Jeżeli ubezpieczający rozmyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa nie zastosował środków określonych w p.1
ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności za szkody powstałe z tego powodu.
Zabezpieczenie roszczeń odszkodowawczych.
Subrogacja (egz)- jest to nabycie praw zaspokojonego wierzyciela przez osobę, która zapłaciła dług. Ma
zastosowanie w stosunku do roszczeń odszkodowawczych.
Ubezpieczyciel po wypłaceniu odszkodowania wobec zaspokojonego ubezpieczonego przejmuje prawo do
dochodzenia roszczeń w stosunku do sprawcy szkody (przewoz
nika)
Np: Nastąpi szkoda w towarze przewożonym - uszkodzenie towaru wskutek błędnej decyzji przewoz
nika. Właściciel
towaru może dochodzić roszczeń - zadośćuczynienie od ubezpieczyciela lub przewoz
nika (z tytułu umowy
przewozu).Ubezpieczony przeważnie wybiera się odszkodowanie. Wypłacając odszkodowanie ubezpieczyciel na
mocy subrogacji przejmuje jego prawo dochodzenia swych roszczeń w stosunku do przewoz
nika. UbezpieczajÄ…cy
może zabezpieczyć pewne dokumenty, starać się o materialne środki, żądać złożenia depozytu gotówkowego lub
gwarancji zabezpieczeń żeby mógł zaspokoić swoje roszczenia.
Zasady odpowiedzialności ubezpieczyciela:
1. Zasada przyczynowości bezpośredniej - Ubezpieczyciel odpowiada za szkody będące bezpośrednim
następstwem niebezpieczeństw objętych umową ubezpieczenia (do wysok. sumy ub. +koszty ratowania mienia)
1. Ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody powstałe z winy umyślnej/ rażącego niedbalstwa ubezpieczającego
Przy ubezpieczeniu ładunku/spodziewanego zysku ubezpieczyciel odpowiada za szkody powstałe wskutek
ukrytej wady naturalnej/szczególnej właściwości/nienależytego opakowania ładunku/ zwłoki w jego dostarczeniu.
W razie zajścia wypadku objętego ubezpieczeniem ubezpieczyciel może przez zapłatę pewnej sumy ub. bez
względu na wysokość powstałej szkody zwolnić się od dalszych zobowiązań wynikających z umowy,a gł. od
obowiązku zwrotu kosztów zachowania przedmiotu ubezpieczenia lub przywrócenia go do poprzedniego stanu
Franszyza - zwolnienie ubezpieczyciela od odpowiedzialności za straty lub szkody nie przekraczające pewnej
uzgodnionej granicy ustalonej procentowo
Rodzaje:
" Bezwarunkowa (potrącalna lub redukcyjna) - ubezpieczony ma udział w każdej szkodzie, która zaistnieje, w
określonych granicach.
" Warunkowa (integralna) - gdy szkoda nie przekroczy pewnej ustalonej granicy to jej skutki ponosi sam
ubezpieczony w pełnym zakresie, jeżeli jednak szkoda będzie większa (przekroczy jej ustaloną granicę)to w
całości odpowiedzialność ponosi ubezpieczyciel.
Powody wprowadzenia franszyzy:
" zachęcanie ubezpieczonego do większej dbałości o przedmiot ubezpieczenia
" uwolnić ubezpieczycieli od konieczności wypłacania odszkodowania, gdy wystąpią naturalne szkody
przedmiotu ubezpieczenia
Wykład XI. Organizacja działalności zakładu ubezpieczeń
Zagadnienie I. Otoczenie zakładu ubezpieczeń
Zagadnienie II. Kształtowanie produktu ubezpieczeniowego
Zagadnienie III. Ogólne warunki ubezpieczeń
Zagadnienie IV. Zasady etyki w działalności ubezpieczeniowej
- Produktem na rynku ubezpieczeniowym jest ochrona ubezpieczeniowa.
Ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych (co składa się na produkt ubezpieczenia):
1. zakres odpowiedzialności ZU
2. przedmiot ubezpieczenia
3. prawa i obowiÄ…zki stron umowy ubezpieczeni
4. sposób ustalania wysokości szkody
5. sposób obliczania wysokości odszkodowania/świadczenia
6. formy ograniczania zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela
7. stawki taryfy ubezpieczeniowej
dobrowolnych, dodatkowo:
8. data powstania obowiÄ…zki zawarcia umowy ub.
9. minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia
Ubezpieczenia dobrowolne  warunki ustala ubezpieczyciel
Ubezpieczenia obowiązkowe  niektóre warunki narzucono ustawowo
Polityka kształtowania produktu musi uwzględniać fakt, że przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe działa w
określonych warunkach otoczenia, do którego należą:
" Otoczenie ekonomiczne (stan gospodarki, koniunktura gospodarcza, poziom inflacji, wielkość siły nabywczej)
" Otoczenie społeczne i demograficzne (struktura społeczno- zawodowa ludności, stopień urbanizacji)
" Otoczenie technologiczne (nowe technologie wytwarzania prowadzą do powstania nowych produktów
zaspokajających nowe potrzeby, ale też prowadzących do powstania nowych zagrożeń)
" Otoczenie instytucjonalno - prawne (struktura instytucjonalna w państwie, system prawny)
" Otoczenie kulturowe (normy moralne, zwyczaje - należy uwzględnić zwłaszcza przy opracowywaniu akcji
promocyjnych)
" Nabywcy - ich potrzeby i oczekiwania należy rozpoznać w celu dostosowania produktów
" Konkurenci - ich działania powinny być stale obserwowane i analizowane w celu jak najlepszego kształtowania
własnej polityki sprzedaży produktów ubezpieczeniowych
A
ączenie produktów
Ubezpieczenie scalone  kilka rodzajów ubezpieczeń wchodzi w skład 1 umowy wiązane  oferowane w postaci
pakietów ubezpieczeniowych
Ubezpieczenie grupowe  ryzyka 1 rodzaju są pokryte dla większej liczby podmiotów na podstawie 1 umowy
Specjalizacja produktów  tworzenie nowych r. ubezpieczeń:
1. Ub. Wycinkowe, dla określenia wąskiego zakresu ryzyk z określonej grypy ubezpieczeń
2. Ub, w którym podstawowe produkty są rozszerzone o dodatkowe ryzyka
ZASADY ETYKI DZIAA
ALNOÅšCI UBEZPIECZEC
.
UBEZPIECZYCIEL A KLIENT (UBEZPIECZONY).
Ubezpieczyciel powinien
a). działać w dobrze rozumianym interesie klienta,dobrej wierze i z należytą starannością.Ubezpieczyciel działa by
osiągnąć zysk.Istnieje tu sprzeczność interesów,konieczne jest ich pogodzenie. Zadowolenie klienta w dłuższym
czasie jest opłacalne, gdyż klient po jakimś czasie do niego powróci gdy będzie zadowolony z usług ubezpieczyciela.
b). wspierać działania umacniające zaufanie do podmiotów występujących na rynku ubezpieczeń
c) informować klienta o zasadach,zwyczajach i uprawnieniach
d). unikać w reklamie sformułowań wprowadzających w błąd
nie powinien
a). różnicować klientów wg kryteriów nie związanych z techniczno  organiz. zasadami prowadzenia działalności.
b). ujawniać informacji o kliencie
c). wymuszać na kliencie zmian w umowie ub. czy zmiany brokera
d). Ubezpieczyciel nie powinien uzależniać jakości obsługi klienta od spodziewanego dochodu z danej umowy.
UBEZPIECZYCIEL A PRACOWNIK.
a). powinien wykluczyć możliwość żądania od pracownika zachowań sprzecznych z obowiązującymi normami
moralnymi,ogólnymi i zawodowymi.
b).powinien opracować standardy pożądanego zachowania moralnego pracownika w ZU (stworzyć kodeks etyczny).
c). nie powinien stawiać przeszkód gdy pracownik chce poprawiać swoje umiejętności,szkolić się.
d). powinien dbać o rozwój zawodowy pracownika.
UBEZPIECZYCIEL A KONKURENCI.
a). powinien respektować zasady uczciwej konkurencji (nie utrudniać dostępu do rynku dla innych ubezpieczycieli).
b). powinien zachować w tajemnicy poufne informacje.
c). powinien rozwiązywać spory na drodze pokojowej.
d). powinien przekazywać info o swoim zakładzie  w przyjętym zakresie
UBEZPIECZYCIEL A POÅšREDNICY (AGENCI).
a). powinien tworzyć odpowiednie warunki do pracy agentów
b). powinien sprzyjać doskonaleniu zawodowemu agentów
c). powinien ułatwiać rozwiązywanie ewentualnych konfliktów pomiędzy agentami.
Zasady, które dotyczą DZIAA
ALNOŚCI AGENTÓW UBEZPIECZENIOWYCH.
A). Powinności wobec klienta (ubezpieczającego).
Øð powinien zachować tajemnicÄ™ zawodowÄ…
Øð nie powinien wymuszać zmiany warunków umowy
Øð powinien wspomagać klienta w uzyskaniu odszkodowania
B). Powinności wobec zakładu ubezpieczeń.
Øð zachowanie lojalnoÅ›ci wobec zakÅ‚adu w stosunku do którego Å›wiadczone sÄ… usÅ‚ugi
Øð przekazywanie informacji o kliencie
Øð powinien dziaÅ‚ać tak by nie narażać dobrego imienia zakÅ‚adu ubezpieczeÅ„
Øð nie powinien wspierać nieuzasadnionych roszczeÅ„ klienta
Øð powinien dokÅ‚adać wszelkich staraÅ„ o pozyskanie klienta
UBEZPIECZYCIEL A BROKERZY.
a). kształtować relacje między brokerami by mogli między sobą konkurować
b). zachować neutralność wobec brokerów (oferować takie same warunki ubezpieczenia).
c). przekazywać informacje związane z obsługą polis
d). określać kryteria akceptacji ryzyka i warunki współpracy
Zasady ,które dotyczą DZIAA
ALNOŚCI BROKERÓW UBEZPIECZENIOWYCH
A). Wobec klientów.
Øð musi stawiać interesy swojego klienta ponad interesy innych podmiotów
Øð powinien dziaÅ‚ać zgodnie z najwyższymi zasadami uczciwoÅ›ci zawodowej
Øð powinien wykonywać zobowiÄ…zania z umowy jak najlepiej wykorzystujÄ…c w peÅ‚ni swoje kwalifikacje zawod.
Øð powinien wybierać ZU o dobrej kondycji finansowej
Øð powinien pomagać klientowi w zarzÄ…dzaniu ryzykiem (doradztwo kompleksowe)
Øð powinien informować klienta o zasadach i obyczajach obowiÄ…zujÄ…cych w ubezpieczeniach
Øð powinien wyjaÅ›niać jakie sÄ… uprawnienia i obowiÄ…zki wynikajÄ…ce z umowy ubezpieczenia
Øð powinien zatrudnić personel o odpowiednich kwalifikacjach
B). Wobec zakładu ubezpieczeń.
Øð powinien przedstawić propozycjÄ™ zawarcia umowy ubezpieczenia kompletnie i odpowiednio udokumentowane
Øð powinien udzielać odpowiedzi na wszystkie pytania zakÅ‚adu ubezpieczeÅ„ dot. ryzyka (zasada dobrej wiary)
Øð powinien dążyć do sprawnej współpracy z zakÅ‚adem ubezpieczeÅ„
Øð nie powinien wspierać nieuzasadnionych roszczeÅ„ klienta
Øð nie powinien upowszechniać nie prawdziwych informacji o zakÅ‚adzie ubezpieczeÅ„
Wykład XII. Podstawy gospodarki finansowej zakładu ubezpieczeń
Zagadnienie I. Kształtowanie składki ubezpieczeniowej
Zagadnienie II. Zasady lokowania środków finansowych przez zakład ubezpieczeń
Zagadnienie III. Podstawowe wskaz
niki oceny sytuacji zakładu ubezpieczeń
Produkt na rynku ubezpieczeniowym  ochrona ubezpieczeniowa
Na wybór ubezpieczyciela i konkretnego produktu wpływają:
- ogólne warunki ubezpieczeń
- nazwa i renoma zakładu ubezpieczeń
- dostępność ubezpieczyciela na rynku
- jakość obsługi klienta
Jakość usługi ubezpieczeniowej określa stopień.w jakim zaspokaja ona oczekiwania i wymagania klientów.
Na jakość usługi ubezpieczeniowej wpływają:
a). Zawarcie umowy:
- sposób wykonania pracy przez osoby występujące jako ubezpieczyciele (ich kompetencje, sprawność,szybkość
obsługi klientów,życzliwość)
- wygląd i wyposażenie miejsca,gdzie ubezpieczyciel przyjmuje swoich klientów
b). Wykonanie umowy:
- szybkość wypłaty odszkodowań i świadczeń
- brak zwłoki przy ustalaniu wysokości strat i podejmowaniu decyzji o wypłacie należności
- pełny zakres wypłat odszkodowania, zgodnie z oczekiwaniami ubezpieczonego
Aktywna polityka zakładu ubezpieczeń w zakresie kształtowania produktu polega na rozserzaniu zakresu ryzyk
objętych ochroną oraz uzupełnianie podmiotowego i przedmiotowego zakresu oferty.
Jakościowa analiza sytuacji ubezpieczyciela opiera się na ocenie:
- Rozłożenia ryzyka - struktura portfela ubezpieczeniowego ,udział ryzyk katastrofalnych lub małych ryzyk o dużej
częstotliwości.
- Struktury kapitału - ocena polityki finansowej zakładu,relacje między kapitałem własnym i obcym
- Trafność obliczenia rezerw techniczno  ub. (ma to wpływ na wypłacalność zakładu ubezpieczeń)
- Jakość aktywów - ocena jakości lokat pod kątem ich bezpieczeństwa, rentowności, płynności, dywesyfikacji
portfela
- Jakości programu reasekuracyjnego - ma to duże znaczenie w utrzymywaniu stabilności finansowej zakładów
ubezpieczeń,zwłaszcza wobec możliwości powstania dużych zobowiązań na skutek katastrof
Ilościowa analiza sytuacji ubezpieczyciela opiera się na kryteriach (wskaz
nikach):
- ustawowych - są określone ustawą,ich stosowanie jest obowiązkowe
- rynkowych
Najlepsza jest analiza kompleksowa oparta na kryteriach ustawowych i rynkowych.
Ustawowe kryterium oceny ubezpieczyciela.
" wielkość środków własnych zakładu ubezpieczeń nie może być niższa niż margines wypłacalności określony
przez MF odrębnie dla działu I i II.
" kapitał gwarantowany
- minimalny - wielkość środków,które zakład ubezpieczeniowy musi posiadać już w momencie występowania o
koncesję w danej grupie ubezpieczeń
- wymagalny - stanowi 1/3 marginesu wypłacalności,wyznacza obszar tzw.bezpiecznej działalności
" suma ubezpieczeniowa od pojedynczego ryzyka na udziale własnym (to co ZU zatrzymuje u siebie) nie może
przekroczyć 25% łącznej wysokości rezerw techniczno - ubezpieczeniowych (czyli kwot przeznaczonych na
pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań,jakie mogą wyniknąć z zawartych umów ubezpieczenia) i kapitału
własnego. Np. mały ZU nie może przyjąć 1 dużego ryzyka, bo by go nie udz
wignÄ…Å‚
" rezerwy techniczno ubezpieczeniowe (czyli tzw.fundusz ubezpieczeniowy) muszą mieć pełne pokrycie
ilościowe i strukturalne w lokatach
Rynkowe kryterium oceny ubezpieczyciela.
1. Wskaz
niki zdolności płatniczej.
" wskaz
nik płynności finansowej (P) - płynność jest zachowana,jeżeli możliwości płatnicze są równe lub
przewyższają wydatki.
P = ÅšP : (Z + RTU) , 2 > P > 1
ŚP - płynne środki finansowe
Z - zobowiÄ…zania
RTU - rezerwy techniczno - ubezpieczeniowe na udziale własnym
" wskaz
nik pokrycia marginesu wypłacalności środkami własnymi (W) - służy do określania zdolności płatniczych
zakładu ubezpieczeń w długim okresie.
W = ÅšW : MW * 100%
ŚW - wysokość środków własnych
MW - wysokość marginesu wypłacalności
Sytuacja zakładu ubezpieczeń jest:
- bardzo dobra,gdy W > 300%
- dobra,gdy 300% > W > 200%
- dostateczna,gdy 200% > W > 100%
- zagrożona,gdy 100% > W > 33,3%
- zła,gdy W < 33,3%
2. Wskaz
niki zyskowności - określają rentowność działalności.
" wskaz
nik rentowności sprzedaży
zysk netto : składka przypisana brutto * 100%
" wskaz
nik rentowności kapitałów własnych
zysk netto : kapitały własne * 100%
" wskaz
nik rentowności aktywów
zysk netto : aktywa * 100%
Różnice między pobraną i przypisaną składką.
Pobrana składka  ta, która faktycznie wpływa na konta, kalkulowana na podstawie ryzyka
Przypisana składka:
brutto - należna ubezpieczycielowi z tytułu zawartych umów = netto+koszty ZU
netto  pokrywa tylko koszty ZU
W momencie zawarcia tej składki jest ona wypłacana w ratach.
3. Wskaz
niki sprawności działania - służą do pomiaru aktywności zakładu w zakresie wykorzystywania zasobów
majÄ…tkowych.
" wskaz
nik rotacji majÄ…tku
składka przypisana brutto : aktywa
" wskaz
nik przychodowości kapitałów własnych
składka przypisana w udziale własnym : kapitał własny * 100%
" wskaz
nik dynamiki wzrostu składki
wzrost składki przypisanej brutto lub na udziale własnym w określonym przedziale czasu
4. Wskaz
nik szkodowości (Ws) - jest to stosunek sumy wypłaconych odszkodowań i świadczeń w danym okresie do
składki zarobionej (wskażnik ten pokazuje jaką część zarobionych składek zakład przeznaczył na wypłaty
odszkodowań i świadczeń w danym okresie).
Zasady zarządzania lokatami zakładu ubezpieczeń:
" lokaty muszą być bezpieczne
" lokaty muszą być rentowne
" lokata musi mieć odpowiedni stopień płynności
" należy utrzymać odpowiednią strukturę lokat poprzez dywersyfikację portfela inwestycyjnego
Aktywa stanowiące pokrycie rezerw techniczno  ub. to np.: bony skarbowe, obligacje Skarbu Państwa,
obligacje gmin, nieruchomości, udziały, fundusze powiernicze, środki pieniężne
Aktywa stanowiące pokrycie nie mogę przekraczać
40% wartości rezerw t-u w papierach wartościowych
25% wartości rezerw t-u w nieruchomościach, inwestycjach
10% wartości rezerw t-u w certyfikatach inwestycyjnych
10% wartości rezerw t-u w dłużnych papierach wartościowych
3% wartości rezerw t-u w środkach pieniężnych
BILANS ZAKA
ADU UBEZPIECZEC
- zestawienie wartościowe majątku i kapitału, sporządzone na określ. dzień.
Aktywa - obejmują majątek zakładu ubezpieczeń jako ogół jego środków rzeczowych i finansowych.
Pasywa - stanowi kapitał jako suma wszystkich zobowiązań zakładu wb akcjonariuszy (udziałowców) i wierzycieli.
Bilans - jako materiał z
ródłowy do oceny sytuacji finansowej zakładu ubezpieczeń ma charakter statyczny.
Analizę należy uzupełnić o RZiS, czyli zestawienie przychodów i rozchodów w okresie sprawozdawczym oraz o
sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych (cash flow), które pokazuje zdolności płatnicze zakładu ubezp.
Wykład XIII. Główne tendencje w rozwoju polskiego rynku ubezpieczeń
Zagadnienie I. Rynek ubezpieczeń na tle rozwoju gospodarczego Polski
Zagadnienie II. Zakłady ubezpieczeń na polskim rynku
Zagadnienie III. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne
Zagadnienie IV. Struktura portfela ubezpieczeń
Wpływ elementów gospodarki globalnej i krajowej na polski rynek ubezpieczeń
gospodarka światowa gospodarka polski
międzynarodowy rynek finansowy polski rynek finansowy
międzynarodowy rynek ub. rynek usług ub. rynek usług bankowych rynek innych usług finanse.
rynek ub. na życie rynek ubezpieczeń gospodarczych
Miejsce Polski w świecie 2000 rok.
Produkt krajowy brutto - 0,5%
Eksport - 0,5%
Udział składki przypisanej brutto polskich zakładów ubezpieczeń w rynku światowym.
Wyszczególnienie 1994r. 1995r. 1996r. 1997r. 1998r. 1999r.
Ubezpieczenia na życie 0,05% 0,06% 0,07% 0,08% 0,08% 0,11%
Ubezpieczenia pozostałe 0,15% 0,17% 0,24% 0,30% 0,35% 0,33%
Ubezpieczenia razem 0,09% 0,11% 0,14% 0,17% 0,19% 0,19%
Polskie ubezpieczenia realizowane w Polsce mają niewielkie znaczenie, potencjał wykorzystywany jest niewielki.
Przed sektorem ubezpieczeń są bardzo dobre perspektywy rozwoju.
GA
ÓWNE TENDENCJE NA MI
DZYNARODOWYM RYNKU UBEZPIECZEC
.
Øð ubezpieczenia stanowiÄ… ważnÄ… sferÄ™ gospodarki Å›wiatowej
Øð ubezpieczenia speÅ‚niajÄ… istotne funkcje spoÅ‚eczne i psychologiczne
Øð w skali Å›wiatowej nastÄ™puje wzrost Å›wiadomoÅ›ci zagrożeÅ„ zwiÄ…zanych z prowadzeniem dziaÅ‚alnoÅ›ci
gospodarczej i funkcjonowaniem jednostek w społeczeństwie
Øð tendencje demograficzne w krajach wysoko rozwiniÄ™tych oraz wzrost zapotrzebowania na zabezpieczenie
świadczeń emerytalnych prowadzą do zmian strukturalnych w całym systemie finansowym
Ocena europejskiego rynku ubezpieczeń.
" osiągnięta wysoka dynamika rozwoju rynku
" głębokie przemiany strukturalne na skutek fuzji i przejęć kapitałowych
" wzrastający poziom konkurencji na rynku usług finansowych
" wyraz
ne tendencje do ekspansji transgranicznej
" dążenie do redukcji kosztów oferowanych usług ochrony ubezpieczeniowej np. drogą fuzji i przejęć, działania
marketingowe
" dalszy wysoki potencjał rozwoju rynku europejskiego
Przyczyny konsolidacji kapitałowej na rynku finansowym:
" wzmocnienie pozycji konkurencyjnej na rynku
" możliwość osiągnięcia korzyści skali działalności
" korzyści zwiększonego zakresu usług finansowych
" możliwość lepszego zaspokojenia popytu szerszej grupy klientów
" możliwość zastosowania najnowszych rozwiązań organizacyjnych i technicznych
" większe możliwości ekspansji na rynki zagraniczne
Korzyści i zagrożenia wynikające z konsolidacji:
a. wzmocnienie kapitałowe podmiotu na rynku
b. lepsze warunki do realizacji strategii ekspansji
c. doskonalenie oferty
d. poprawa jakości usług
e. obniżanie kosztów działalności
f. wdrażanie nowoczesnych rozwiązań informatycznych
Zagrożenia
" przenoszenie się zaburzeń między rynkami i instytucjami finansowymi
" przenoszenie kryzysów finansowych z innych rynków
" ograniczenie nadzoru i trudniejsza kontrola grup finansowych
" wzrost konkurencji ze strony nowych skonsolidowanych podmiotów
" zepchnięcie do nisz rynkowych i eliminacja z rynku słabszych ubezpieczycieli
Regulacje prawne ujednolicające rynek ubezpieczeń w Europie:
Pierwsza grupa dyrektyw - dotyczy swobody zakładania firmy z kontrolą kraju goszczącego (nie ma żadnych
ograniczeń w wyborze miejsca zakładania firmy ubezpieczeniowej w każdym kraju UE).
Druga grupa dyrektyw - dotyczy swobody świadczenia usług (usługi ubezpieczeniowe mogą być świadczone poza
granicami kraju siedziby firmy- brak konieczności tworzenia oddziału).
Trzecia grupa dyrektyw - dotyczy zakładania firm i świadczenia usług poza granicami kraju siedziby firmy bez
konieczności uzyskiwania odrębnej licencji oraz liberalizacji regulacji nadzorczych ( ograniczenie do kontroli
wypłacalności firmy).
Polska
Dotychczas:
1. niewielkie znaczenie ubezpieczeń w polskiej gospodarce
2. zaawansowany proces zmian legislacyjnych
3. wysoka koncentracja rynku
4. prosta struktura portfela ubezpieczeniowego
5. wysoka aktywność ubezpieczycieli zagranicznych
6. przewaga składki z ubezpieczeń majątkowych nad życiowymi
W perspektywie:
1. dalsze dostosowywanie przepisów prawa ub
2. wzrost liczby ZU - Obecnie ok. 70 podmiotów prowadzi dziaÅ‚alność ubezpieczeniowÄ…. Z czego ok. ½ dziaÅ‚a
na rynku ubezpieczeń na życie. 59 zakładów jest w formie SA, 9  TUW. Wielkość kapitału ubezpieczycieli
sięga 5 mld.
3. wzrost dynamiki składki
4. pojawianie się nowych produktów
5. wzrost udziału kapitału zagranicznego
6. nasilenie procesów koncentracji kapitałów
7. integracja z innymi sektorami rynku ubezpieczeniowego
Struktura rynku ubezpieczeń ogółem:
1. dominacja PZU SA (25%) i PZU ŻYCIE SA (20%)
2. Warta 5%
3. CU 5%
4. Amplico Life <5%
W 1991 na 6 zakładów ubezpieczeń przypadało 97% udziału w rynku. W 1995  80%. Obecnie  60%
vð wzrost dynamiki skÅ‚adki przypisanej brutto w dziale II (ub. majÄ…tkowe) niż w dziale I (ub. na życie). Od 2003
zauważalne zrównanie wielkości tych składek.
vð rozwój ubezpieczeÅ„ osobowych
vð pojawienie siÄ™ nowych produktów
vð wzrost udziaÅ‚u kapitaÅ‚u zakÅ‚adowego  do 1994 spadek, od 1994 wzrost. W 1999 przekroczyÅ‚ 50%
Skąd kapitał zagraniczny?
Niemcy 35%
Austria 25%
Holandia 10%
Dania 5%
UK 5%
USA 5%
vð integracja ubezpieczeÅ„ z innymi segmentami rynku finansowego
Udział pośredników w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych wg składki przypisanej brutto
Dział I Dział II
" sprzedaż bezpośrednia 3500
" sprzedaż bezpośrednia 5000 mln zł
" agenci 800
" agenci 9000
" brokerzy 500 " brokerzy 2000
Aktywa systemu finansowego: rozwój systemu finansowego dynamicznie, przyrost wartości aktywów, udział % w
PKB wzrasta, szybszy rozwój systemu finansowego niż całej gospodarki.