2012-12-10
Układ naczyniowy
Układ krą\
enia
KrÄ…\
enie małe (płucne)  krew
płynie z serca do płuc.
W naczyniach włosowatych płuc,
krew pobiera tlen i oddaje dwutlenek
węgla. Następnie utlenowana krew
z płuc płynie do serca.
KrÄ…\
enie du\
e - utlenowana krew
płynie z serca do tkanek.
W tkankach krew oddaje tlen
i pobiera dwutlenek węgla.
Odtlenowana krew wraca do serca.
Układ krą\
enia
TworzÄ…:
Serce
Naczynia krwionośne:
- tętnice,
- tętniczki,
- naczynia włosowate,
- \
yłki,
- \
yły
1
2012-12-10
Układ krą\
enia
Transport (średnica naczynia >0,1 mm)
 Du\
e tętniczki
 Tętnice typu mięśniowego
 Tętnice typu sprę\
ystego
 śyły
Wymiana (średnica naczynia <0,1 mm)
 Tętniczki
 Naczynia włosowate
 Naczynia postkapilarne
Zmiany ciśnienia krwi, przepuszczalności ścian, zawartości elastyny
i mięśni gładkich oraz całkowita powierzchnia przekroju naczyń
Du\
a średnia tętniczka kapilara \
yłka \
yła
tętnica
2
2012-12-10
śyły:
Tętnice:
Większa grubość ściany, Mniejsza grubość ściany,
większe światło
mniejsze światło
Zatarty podział na
Wyraz
ny podział na
warstwy
warstwy
Nieliczne włókna i blaszki
Liczne włókna i blaszki
sprÄ™\
yste
sprÄ™\
yste
Błona zewnętrzna
Błona środkowa
najgrubszÄ… warstwÄ…
najgrubszÄ… warstwÄ…
Zastawki
Brak zastawek
Błona środkowa =
komórki mięśniowe
Błona środkowa = błona
i włókna kolagenowe
mięśniowa lub blaszki
sprÄ™\
yste i komórki
mięśniowe
3
2012-12-10
Porównanie budowy tętnicy typu:
Porównanie budowy tętnicy typu:
mięśniowego sprę\
ystego
mięśniowego sprę\
ystego
Naczynia włosowate
Skład ściany:
Śródbłonek
(endothelium)
" + blaszka podstawna
Perycyty
 Komórki kurczliwe
 Komórki macierzyste
" + blaszka podstawna
4
2012-12-10
Komórki przydanki - perycyty
Komórki przydanki - perycyty
Występują w ścianie naczyń włosowatych
Występują w ścianie naczyń włosowatych
i pozawłosowatych (\
yłek)
i pozawłosowatych (\
yłek)
Budowa:
Budowa:
Spłaszczone komórki z wypustkami bogatymi
Spłaszczone komórki z wypustkami bogatymi
w mikrofilamenty aktynowe i miozynowe
w mikrofilamenty aktynowe i miozynowe
Wykazują kurczliwość  regulacja przepływu krwi
Wykazują kurczliwość  regulacja przepływu krwi
Synteza substancji międzykomórkowej
Synteza substancji międzykomórkowej
Komórki prezentujące antygen (APC)
Komórki prezentujące antygen (APC)
Mo\
liwy rozwój w kierunku: fibroblastów,
Mo\
liwy rozwój w kierunku: fibroblastów,
chondroblastów, osteoblastów, adipocytów
chondroblastów, osteoblastów, adipocytów
Podział naczyń włosowatych ze względu na
budowę ściany: ciągłość, pory, błona podstawna
" Naczynia włosowate o ścianie ciągłej:
 Połączenia typu occludens i adherens
 Dobrze rozwinięta blaszka podstawna
 Występowanie: mięśnie, mózg, płuca, skóra
" Naczynia porowate (okienkowe, fenestrowe):
 Pory (Ć 9-50 nm) utworzone przez fuzję pęcherzyków
Ć
Ć
Ć
endocytarnych
 Wewnątrz porów niekompletna glikoproteinowa przepona
 Występowanie: nerka, kosmki jelitowe, gruczoły dokrewne
" Naczynia zatokowe (o ścianie nieciągłej):
 Brak perycytów, nieciągłość/brak błony podstawnej
 Brak bariery krew- tkanka umo\
liwia intensywnÄ… wymianÄ™
substancji wielkocząsteczkowych i komórek krwi
 Występowanie: wątroba, śledziona, szpik kostny
5
2012-12-10
Naczynia włosowate
Ciągłe
Porowate zamknięte
Brak porów (okienek)
Du\
e pory bez przepony
Ciągła blaszka
Ciągła blaszka podstawna
podstawna
Kłębuszki nerkowe
Tkanka mięśniowa, tk.
Å‚Ä…czna, tk. nerwowa.
Zatokowe
Porowate otwarte
Du\
e pory bez przepony
Du\
e pory z przeponÄ…
Nieciągła blaszka
podstawna
Ciągła blaszka
podstawna
Wątroba, śledziona, szpik
kostny
Nerka, jelito, gruczoły
dokrewne.
Naczynia włosowate
Zwieracz
przedwłosowaty
Grupa kilku okrÄ™\
nych komórek
mięśniowych gładkich
występująca w miejscu
przejścia prekapilary w
kapilarę; reguluje przepływ
krwi przez zaopatrywany
fragment Å‚o\
yska naczyń
włosowatych
6
2012-12-10
Typy połączeń między tętniczkami a \
yłkami
Połączenia
jamiste
tętnica
Anastomozy
tętniczo-\
ylne
Tętniczki
przedwłosowate
Połączenia
kłębuszkowe
śyły połączone siecią wrotną
Nitrogliceryna
ACE
Antidiuretic Hormone Endothelium derived hyperpolarising factor
7
2012-12-10
Waskulogeneza to tworzenie w rozwoju zarodkowym
pierwotnej sieci naczyń krwionośnych z komórek
macierzystych zwanych hemangioblastami, które
powstają w wyspach krwionośnych woreczka \
ółtkowego
zarodka (a póz
niej w wÄ…trobie i szpiku), poprzez ich
ró\
nicowanie i proliferacjÄ™.
Dają one początek angioblastom, te zaś póz
niej kk. śródbłonka i mięśni gładkich.
Proces ten doprowadza do wytworzenia podstawowego splotu naczyniowego W
dalszym etapie naczynia są formowane ze śródbłonka naczyń już istniejących w
procesie angiogenezy (neowaskularyzacji).
E
Angiogeneza to proces tworzenia nowych kapilar przed i po
urodzeniu. Zachodzi zarówno jako proces fizjologiczny jak i
patologiczny.
Angiogeneza występuje fizjologicznie podczas:
" Gojenia siÄ™ ran (powstawanie tzw. ziarniny)
" W jajniku (pęcherzyki i ciałko \
ółte) i endometrium (faza
regeneracji)
" Implantacji blastuli i rozwoju Å‚o\
yska
" W krezce jelita
Angiogeneza występuje w patologii podczas:
" rozwoju nowotworu (ANG niezbędna )
" W niedokrwionych/niedotlenienionych LUB zmienionych zapalnie
tkankach
Arteriogeneza (wzrost kolateralny): powstawanie du\
ych dojrzałych
naczyń krwionośnych, z istniejących ju\
kapilar poprzez powiększanie
ich światła i pogrubianie ich ścian.
E
8
2012-12-10
Arteriogeneza ma du\
e znaczenie w powstawaniu
krÄ…\
enia obocznego (kolateralnego) w narzÄ…dach
niedotlenionych z powodu mia\
d\
ycy utrudniajÄ…cej
przepływ krwi.
Gdy na skutek zmian mia\
d\
ycowych doszło do
zamknięcia światła w dotychczasowym naczyniu,
krew zostaje skierowana do naczyń ju\
istniejÄ…cych
ale nie w pełni wykształconych.
Proces ich dojrzewania jest stymulowany przez wiele
czynników oddziaływujących na śródbłonek i komórki
mięśni gładkich tworzących naczynie.
E
Zapotrzebowanie tkanek na tlen to jeden z głównych
mechanizmów kontrolujących angiogenezę.
Brak tlenu wyzwala sekrecję VEGF, który stymuluje
angiogenezÄ™.
E
9
2012-12-10
Układ oddechowy
Układ oddechowy
Uk ad oddechowy
Uk ad oddechowy
Uk ad oddechowy
Uk ad oddechowy
Uk ad oddechowy
Uk ad oddechowy
Część przewodząca
Górne drogi oddechowe:
jama ustna
jama nosowa
gardło
krtań
Dolne drogi oddechowe:
tchawica
oskrzela główne
oskrzela płatowe
oskrzela segmentowe
oskrzeliki
oskrzelik końcowy
CZ
ŚĆ
PRZEWODZ
CA
CZ
ŚĆ
ODDECHOWA:
1. oskrzeliki
oddechowe,
2. przewody
pęcherzykowe,
3. pęcherzyki
płucne
10
2012-12-10
Jama nosowa
Przedsionek nosa
 nabłonek wielowarstwowy płaski
rogowaciejÄ…cy
Część oddechowa  obejmuje mał\
owinÄ™
środkową i dolną
 nabłonek wielorzędowy walcowaty
urzęsiony z licznymi komórkami kubkowymi
Cześć węchowa  zajmuję górną część jamy
nosowej i górną powierzchnię mał\
owiny górnej
 nabłonek wielorzędowy walcowaty: komórki
węchowe, komórki podporowe, komórki
podstawne
BA
ONA ŚLUZOWA JAMY NOSA  OGRZEWA, NAWILśA,
FILTRUJE
V, liczne \
yły
Nabłonek dróg
tworzÄ… splot:
oddechowych:
 kaloryfery nosa
1 warstwowy,
wielorzędowy
z migawkami.
Gruczoły
surowicze
Wodnisty
produkt
gruczołów
surowiczych
nawil\
a
powietrze.
Functional Histology 2004
11
2012-12-10
Nabłonek węchowy pokrywa
obustronie 10 cm2 mał\
owiny
nosowej górnej. Aksony przechodzą
przez otwory w kości sitowatej.
Dendryty, z receptorami dla wielu
substancji węchowych są zwrócone
do światła przewodu.
Jama gardła
Jest podzielona częściowo przez
podniebienie miękkie na:
część nosową gardła
 wielorzędowy nabłonek walcowaty
urzęsiony
(gruczoły śluzowo-surowicze)
część ustną gardła
 wielowarstowy nabłonek płaski
(gruczoły śluzowe)
12
2012-12-10
KRTAC
LEśY MI
DZY GARDA
EM A TCHAWIC
.
Krtań jest podtrzymywana przez chrząstki
i mięśnie. Zawiera fałdy głosowe, a w nich
obecne są struny głosowe.
Nagłośnia Fałdy głosowe
ChrzÄ…stka
tarczowata
Traczyce
Przytarczyce
Tchawica
Acronia epiglottis
Krtań
Jest zbudowana z błony śluzowej, podśluzowej,
chrząstek i mięśni szkieletowych.
Nabłonek  ró\
ny w zale\
ności od okolicy krtani
Nagłośnia
nabłonek wielowarstwowy płaski
Fałdy przedsionkowe
( fałdy głosowe rzekome )
nabłonek wielorzędowy walcowaty urzęsiony
w błonie śluzowej liczne gruczoły śluzowo-surowicze
Fałdy głosowe
nabłonek wielowarstwowy płaski
błona śluzowa zawiera włókna sprę\
yste
13
2012-12-10
Tchawica
Nabłonek wielorzędowy walcowaty urzęsiony:
 komórki urzęsione  przesuwanie śluzu
 komórki kubkowe  gruczoły wydzielnicze
 komórki szczoteczkowe  czuciowe?
 komórki ziarniste  APUD
Blaszka właściwa (włókna sprę\
yste)
Błona podśluzowa  zawiera liczne gruczoły
tchawicze
Chrząstki szkliste w postaci półpierścieni
Mięśnie gładkie
Przydanka
Struktura ściany tchawicy, oskrzeli głównych
i płatowych
Część błoniasta tchawicy zawiera mięśnie gładkie.
14
2012-12-10
Oskrzela
Nabłonek  wielorzędowy walcowaty:
 komórki urzęsione  przesuwanie śluzu
 komórki kubkowe  gruczoły wydzielnicze
 komórki szczoteczkowe  czuciowe?
 komórki ziarniste  APUD
 BALT  limfocyty rozproszone, grudki limfatyczne,
kryptokępki
Blaszka właściwa (włókna sprę\
yste)
Błona podśluzowa  zawiera gruczoły śluzowe
i wyspy chrzÄ…stki szklistej. W oskrzelach
płatowych chrząstki w postaci płytek
Przydanka
W oskrzelikach
włókna mięśni
gładkich uło\
one
sÄ… okrÄ™\
nie, a
włókna sprę\
yste
- podłu\
nie
oskrzela segmentowy
oskrzeliki końcowe
oskrzeliki
oddechowe
przewody
pęcherzykowy
pęcherzyki
Kierszenbaum 2007
15
2012-12-10
Gronko płucne -
ZRAZIK (PA
ACIK) I GRONKO
podstawowa jednostka
PA
UCNE
strukturalno-funkcjonalna
płuc: grupa struktur
powstających z rozgałęzień
1 oskrzelika końcowego:
oskrzeliki oddechowe,
przewody pęcherzykowe
i pęcherzyki.
Zrazik - większa liczba gron
Segment - większa liczba
zrazików
Płat - określona liczba
segmentów.
Zrazik
i gronko płucne
oskrzela segmentowy
Część oddechowa układu oddechowego
oskrzelik
Opłucna
oddechowy
oskrzelik
końcowy
przewody
pęcherzykowy
woreczek
pęcherzyka
pęcherzyk
pęcherzyk
 zwykły
oskrzelik
przewody
oskrzelik
oddechowy
pęcherzykowy
16
2012-12-10
Oskrzeliki
Nabłonek
 wielorzędowy walcowaty urzęsiony jest stopniowo
redukowany
 oskrzeliki końcowe wysyłane są nabłonkiem
jednowarstwowym sześciennym urzęsionym
(komórki urzęsione, komórki Clary, komórki ziarniste)
Ściana oskrzelika nie zawiera chrząstki i gruczołów.
CZ
ŚĆ ODDECHOWA:
Oskrzeliki oddechowe przewody oddechowe
Pęcherzyki płucne
Nabłonek oddechowy (pneumocyty typu I,
pneumocyty typu II, pneumocyty typu III)
Oskrzelik
" Åšrednica <1mm
" Brak chrząstek i gruczołów w ścianie
" Ściana wzmocniona błoną Reisessena,
która ma się kurczyć pod koniec
wydechu, a rozkurczać we wdechu
" Nabłonek migawkowy walcowaty do
sześciennego
" W nabłonku komórki Clara
17
2012-12-10
Komórki oskrzelikowe (Clara) nie mają migawek. Mają liczne
ziarnistości (pęcherzyki z GAG i białkami), du\
o SER, gdy\

metabolizują toksyny zawarte w powietrzu wykazując aktywność
cytochromu P450. Wydzielają jony Cl-, pewne składniki surfaktanta,
enzymy rozkładające śluz, komponentę sekrecyjna IgA, lizozym,
cytokiny aktywne w miejscowych reakcjach zapalnych.
Są wśród nich komórki macierzyste dla nabłonka oskrzelików.
Junqueira 2004
Gronko płucne -
ZRAZIK (PA
ACIK) I GRONKO
podstawowa jednostka
PA
UCNE
strukturalno-funkcjonalna
płuc: grupa struktur
powstających z rozgałęzień
1 oskrzelika końcowego:
oskrzeliki oddechowe,
przewody pęcherzykowe
i pęcherzyki.
Zrazik - większa liczba gron
Segment - większa liczba
zrazików
Płat - określona liczba
segmentów.
Zrazik
i gronko płucne
18
2012-12-10
Struktura bariery powietrze-krew
(grubość od 0.5 do 1 µ
µm)
µ
µ
surfaktant
pneumocyty I (i II) = nabł. oddechowy
błona podstawna pneumocytów
cienka warstwa tk. Å‚Ä…cznej luz
nej
(m.in. włókna sprę\
yste i makrofagi)
błona podstawna śródbłonka
kapilary
osocze
błona krwinki czerwonej
(błona podstawna kapilary i nabłonka
pęcherzyka często łączą się ze sobą)
ROLA: wymiana gazów oddechowych
między powietrzem a krwią
Ultrastruktura pneumocyta typu II- schemat
Surfaktant: faza hydrofilna z białek i GAG oraz faza hydrofobowa
(lipidowa) obni\
ająca napięcie powierzchniowe, ułatwia dyfuzję
gazów, działa bakteriobójczo; usuwany jest przez transcytozę.
Komórki sześcienne, du\
o RER, AG i mitochondriów oraz
charakterystyczne ciała blaszkowate zawierające fosfolipidy,
głównie dwupalmitynian fosfatydylocholiny, który buduje fazę
hydrofobowÄ… surfaktantu
19
Junqueira 2004
2012-12-10
Opłucna (pleura)  blaszka ścienna i blaszka
trzewna:
tkanka łączna właściwa + jednowarstwowy
płaski nabłonek surowiczy (mesothelium)
Przesięk płynu do
Przesi k p ynu do
Przesi k p ynu do
Przesi k p ynu do
jamy op ucnej jest
jamy opłucnej jest
jamy op ucnej jest
jamy op ucnej jest
jałowy, za wysięk
ja owy, zaÅ› wysi k
ja owy, za wysi k
ja owy, za wysi k
ma charakter
ma charakter
ma charakter
ma charakter
zapalny, zwykle w
zapalny, zwykle w
zapalny, zwykle w
zapalny, zwykle w
przebiegu infekcji
przebiegu infekcji
przebiegu infekcji
przebiegu infekcji
bakteryjnej,
bakteryjnej,
bakteryjnej,
bakteryjnej,
zawiera te więcej
zawiera te\
wi cej
zawiera te wi cej
zawiera te wi cej
białek.
bia ek.
bia ek.
bia ek.
Junqueira 2010
20