Jak stworzyć prezentację
maturalną z języka polskiego?
Małgorzata Haze
Spis treści:
Wstęp ......................................................................................................................... 2
Czym jest prezentacja maturalna? ............................................................................. 3
Jaki temat wybrać? .................................................................................................... 3
Jak sporządzić prezentację? Etapy pracy .................................................................. 6
1. etap  zastanów się sam .................................................................................... 6
2. etap  pójdz
do biblioteki, czytelni ...................................................................... 10
3. jak sporządzić opis bibliograficzny? ................................................................... 14
4. etap  zastanów się: jak ubogacić swoją prezentację? ...................................... 16
5. etap  stwórz konspekt ....................................................................................... 18
6. etap  stwórz plan prezentacji ............................................................................ 22
Gdy już staniesz przed komisją ................................................................................. 26
Jak będą Cię oceniać? ............................................................................................... 26
Wstęp
Widzisz swój temat prezentacji maturalnej i zupełnie nie wiesz, jak do niego podejść? Nie
wiesz, jak znalez
ć potrzebną bibliografię i jak ją sporządzić? Szukasz konkretnych
wskazówek? E-book  Jak stworzyć prezentację maturalną z języka polskiego na pewno
będzie Ci pomocny. Zawiera on praktyczne wskazówki dla każdego, kto chce stworzyć
dobrą, ciekawą prezentację maturalną. Dowiesz się z niego, czym jest prezentacja
maturalna, jaki temat wybrać najlepiej, jak nad nim pracować i jakie będą kryteria oceny
Twojej wypowiedzi.
Poszczególne etapy pracy nad tematem są pokazane na wielu przykładach, dokładnie i
szczegółowo omówiony został temat Na wybranym przykładzie literackim dokonaj
porównania dzieła literackiego i jego filmowych adaptacji. Zwróć uwagę na różne
przekłady dzieła literackiego na język filmu.
2
Czym jest prezentacja maturalna?
Prezentacja jest to publiczne przedstawienie danej osoby lub danego zagadnienia.
Zadaniem prezentacji maturalnej jest przedstawienie przez Ciebie w sposób pełny i spójny
konkretnego, zadanego z góry lub wymyślonego przez Ciebie tematu. Masz zbudować
wypowiedz
trwającą ok. 15 minut. W tym czasie nikt nie będzie Ci przerywał uwagami ani
pytaniami. Twoja wypowiedz
ma być odpowiednio zorganizowana (mieć pewien punkt
wyjścia, swoje rozwinięcie i zakończenie). Musisz udowodnić komisji, że dobrze rozumiesz
temat, że zadałeś sobie trud, aby go opracować samodzielnie i korzystając z pomocy
naukowych.
Podczas prezentacji komisja będzie oceniać Twoje zrozumienie tematu, jego zawartość
merytoryczną (treść) oraz sposób formułowania przez Ciebie wypowiedzi  język, jakim się
posłużysz (za poprawność Twoich wypowiedzi możesz zyskać lub stracić prawie połowę
liczby punktów przeznaczonych na całą prezentację). Po zakończeniu wystąpienia komisja
przez 10 minut będzie prowadzić z Tobą rozmowę  zadawać pytania związane z Twoim
tematem lub przedstawioną przez Ciebie bibliografią.
Jaki temat wybrać?
Masz do wyboru tematy z trzech grup:
1. Literatura  tematy, których treść ogranicza się do literatury pięknej;
2. Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki  tematy wymagające odniesienia się
zarówno do literatury pięknej, jak i innych tekstów kultury (filmu, teatru, malarstwa,
rzez
by);
3. Język  tematy wymagające od Ciebie analizy jakiegoś zjawiska językowego (języka
Twoich rówieśników, języka reklamy, dialektów, języka mówionego jako tworzywa
literatury itp.)
3
Przejrzyj listę tematów, które zaproponuje Ci nauczyciel i wybierz z niej te, które Cię
zaciekawią. Zastanów się, co wiesz na zadany temat i czego jeszcze mógłbyś się
dowiedzieć. Zwróć uwagę na zakres danego tematu  czy będzie on tylko z literatury, czy
także z innych dziedzin. W drugim przypadku będziesz musiał wykazać się znajomością
nie tylko literatury, ale także malarstwa, rzez
by, sztuki filmowej bądz
teatralnej  zależnie
od tego, które z nich ujmuje temat.
Dobierz temat w zależności od własnych zainteresowań. Jeśli interesujesz się batalistyką,
szukaj tematu w tym zakresie. Jeśli fascynuje Cię historia obozów koncentracyjnych 
poszukaj tematu, w którym będzie się dało umieścić także te zagadnienia. Większość
tematów ma charakter ogólny i zostawia Ci swobodę w wyborze treści.
Jeśli na zadanej przez nauczyciela liście nie znajdujesz nic dla siebie, możesz także
wymyślić własny temat. W takim przypadku musi on mieć związek z literaturą i zostać
wcześniej przedstawiony Centralnej Komisji Egzaminacyjnej do akceptacji. Warto
skorzystać z takiej możliwości, jeśli masz jakieś rzadko spotykane hobby, którym chciałbyś
się pochwalić  gdy np. interesuje Cię literatura japońska czy kultura Celtów.
Tematy z języka są stosunkowo rzadko wybierane przez uczniów, ponieważ wymagają
wiele samodzielnej pracy. Jeśli jednak masz w sobie żyłkę naukowca, badacza, warto
wybrać jakiś temat z tej grupy. Tematy te są zazwyczaj związane z badaniem konkretnych
faktów językowych  języka Twojej rodziny, Twoich rówieśników, dialektów na terenach, na
których mieszkasz. Przydatne tu będą umiejętności związane ze zbieraniem materiału,
wyszukiwaniem konkretnych przykładów w prasie, telewizji, radiu, internecie oraz tych
zasłyszanych od ludzi.
Wybierając temat postaw na oryginalność! Zastanów się, jak czuje się komisja,
słuchająca piątego wystąpienia na temat wizerunku śmierci w literaturze czy
Holocaustu? Oczywiście możesz także wybrać temat typowy, jeśli wolisz. Ale jeśli
już taki temat popularny Cię interesuje, to potraktuj go w niekonwencjonalny
sposób, podaj mniej znane lektury, powołaj się na ciekawe opracowania  tak, aby
zostawić komisji po sobie dobre wrażenie.
4
Oto przykłady ciekawych i nieciekawych tematów:
Przykład  nieciekawy temat, który trzeba ująć w sposób ciekawy:
- Literackie portrety kobiet. Omów ich typy i funkcje na wybranych przykładach.
- Topos miasta w literaturze i innych tekstach kultury. Analiza wybranych dzieł.
Takie tematy są o tyle niebezpiecznie, że łatwo jest w nich o banały w stylu:  Motyw miasta
jest motywem pojawiającym się już u samego początku ludzkości lub  Kobieta to ważny
motyw w literaturze . A pamiętaj, że w swojej prezentacji powinieneś mieć coś do
powiedzenia! Jeśli już chcesz wybrać temat tego typu, to zawęz
go, stosując konkretne
kryterium.
Przykład  ciekawy temat:
Wpływ kultury masowej na współczesny język polski. Rozważ problem, powołując się
na konkretne fakty językowe polszczyzny.
Temat jest ciekawy z wielu powodów. Po pierwsze, jest to temat z języka, a więc dziedziny
rzadko wybieranej przez uczniów. Od razu na starcie będziesz miał plus za oryginalność!
Po drugie, temat jest bardzo ambitny. Takich zagadnień nie omawia się w szkole... Jest
całkiem prawdopodobne, że część polonistów, która zasiądzie w Twojej komisji będzie się
w nim gorzej orientować od Ciebie! Uważaj jednak! Jeśli nie masz wielkich ambicji i nie
chcesz wkładać zbyt dużo pracy w prezentację maturalną, to ten temat nie jest dla Ciebie
 właśnie dlatego, że wymaga dużo samodzielności.
Kobieta upadła, a kobieta anioł. Porównaj te motywy, odwołując się do wybranych
przykładów z literatury.
Zauważ, że jest to temat podobny do typowego tematu  motyw kobiety , ale ujęty w
sposób ciekawy, zawężony. Jeśli Twój temat nie ma takiego ograniczenia, to możesz sam
go zawęzić  omawiać portrety kobiet na zasadzie kontrastu, porównania skrajnie
5
negatywnych i pozytywnych cech charakteru białogłów w literaturze. Takie ujęcie tematu
bardzo go ubogaci.
Jak sporządzić prezentację? Etapy pracy
Etapy pracy nad prezentacją zostaną pokazane głównie na przykładzie tematu:
Na wybranym przykładzie literackim dokonaj porównania dzieła literackiego i jego
filmowych adaptacji. Zwróć uwagę na różne przekłady dzieła literackiego na język filmu.
Materiałem będzie powieść Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy oraz jej dwie
filmowe adaptacje  Ślesickiego z 1973 roku oraz Hooda z 2000. Jest to temat bardzo
ciekawy i trudny, ponieważ musisz wykazać się znajomością technik filmowych oraz
porównać ze sobą dwie adaptacje.
1. etap  zastanów się sam
Przede wszystkim dokładnie przeanalizuj zadany temat. Ustal, jaki zakres on obejmuje 
czy jest to literatura w ogóle, czy literatura danej epoki, czy kilku epok; czy temat obejmuje
także inne dziedziny sztuki.
Zrób tzw.  burzę mózgów  wypisz sobie na kartce wszystkie utwory, które kojarzą Ci się
z danym tematem. Ważne, żeby były to dzieła, które lubisz, które przeczytałeś i w których
będziesz się dobrze orientować. Potem zastanów się nad dokonaniem selekcji  jeśli
bowiem temat jest obszerny (Np. Różne sposoby ujęcia motywu podróży w literaturze), to
będziesz musiał dokonać wyboru lektur pod pewnym kątem. Wybór sposobu selekcji
materiału zależy już tylko od Ciebie.
Zastanów się nad pomysłem na pracę, nad wstępną hipotezą. Możesz mieć kilka
pomysłów, które będziesz sprawdzał w miarę pracy nad prezentacją. Możesz na początku
nie mieć żadnego pomysłu  mieć jedynie kilka utworów, które według Ciebie pasują do
6
tematu. Niech Cię to nie niepokoi  w miarę pracy nad prezentacją może wyklarować Ci
się pewien pomysł.
Przykład  dobre pomysły na zrealizowanie tematu
Jeśli wybrałeś temat: Różne sposoby ujęcia motywu podróży w literaturze, możesz
zawęzić go tylko do pewnego aspektu, np. podróż jako zbieranie doświadczeń lub
wędrówka jako metafora własnej egzystencji. Zależnie od pomysłu na temat powinieneś
dobrać odpowiednie pozycje z literatury podmiotu. Temat ten możesz zawęzić, pokazując
różny wpływ wędrówki na konkretnych bohaterów oraz różne jej funkcje. Możesz wtedy
scharakteryzować takie postaci z lektur:
1. Odys z Odysei Homera  wędrówka niechciana, pełna przygód, hartująca bohatera,
wymagająca od niego przezwyciężania trudności;
2. Dante z Boskiej komedii  wędrówka mistyczna, mająca charakter poznawczy,
zmierzająca do moralnej przemiany bohatera;
3. Podmiot liryczny Sonetów krymskich Adama Mickiewicza  wrażliwość na naturę,
wędrówka jako ujawnianie przeżyć podmiotu;
4. Cezary Baryka z Przedwiośnia Stefana Żeromskiego  wędrówka jako dojrzewanie,
nabieranie doświadczeń;
5. Narrator Rozwodu ostatecznego C. S. Lewisa  wędrówka jako podróż w głąb
siebie, jako poszukiwanie sensu życia.
Jeśli wybrałeś temat: Kobieta upadła, a kobieta anioł. Porównaj te motywy, odwołując się
do wybranych przykładów z literatury, to powinieneś dobrać przykłady kobiet
reprezentujących postawy skrajnie pozytywne i negatywne. Mogą to być na przykład:
1. Ewa z Biblii - archetyp kobiety grzesznej i kobiety w ogóle, przyczyna istnienia zła na
świecie, nieposłuszna, ciekawska.
2. Maryja z Biblii -  druga Ewa , idealna, bezgrzeszna, posłuszna, pokorna.
3. Lady Makbet z Makbeta Szekspira - konsekwentna w działaniu, poddająca się złym
siłom, a nawet przyzywająca je.
4. Lotta z Cierpień młodego Wertera Goethego - idealnie piękna, dobra, posłuszna ojcu,
uczynna, oczytana, wrażliwa, moralnie czysta, niezdecydowana.
7
Możesz dobrać jeszcze dodatkowo inne kryterium, na przykład postawić sobie za cel
pokazanie różnego wpływu tych kobiet na mężczyzn, którzy są im bliscy.
Przykład  złe pomysły na zrealizowanie tematu
Temat jest zrealizowany z
le, jeśli z
le dobrałeś przykłady, jeśli dobierając lektury nie
posłużyłeś się żadnym kryterium, nie masz żadnej koncepcji. Załóżmy, że wybrałeś temat:
Wizerunek Żydów w polskiej literaturze. Omów na wybranych przykładach. Przychodzą Ci
na myśl lektury:
Biblia  Stary Testament
Pan Tadeusz Adama Mickiewicza
Mendel Gdański Marii Konopnickiej
Lalka Bolesława Prusa
Medaliony Zofii Nałkowskiej
Każdy z tych utworów przedstawia kilka postaci Żydów. Co jednak je łączy? W jaki sposób
są te postaci przedstawione, jaka jest ich funkcja? Stary Testament przedstawia dzieje
narodu żydowskiego, w Panu Tadeuszu znajdziemy pozytywny obraz Żydów, w Mendlu
Gdańskim został poruszony temat pogromów Żydów, w Lalce obraz tej grupy społecznej
jest różny, Medaliony zaś dotyczą Holocaustu. Lektury zostały dobrane w sposób
chaotyczny. Można by z części z nich zrezygnować, dodać inne, zależnie od wybranego
kryterium. Przykładowe kryteria to:
pokazanie pozytywnych i negatywnych wizerunków Żydów w literaturze;
pokazanie roli narodu żydowskiego, jego wkładu na historię Polski na przestrzeni
epok;
ograniczenie tematu do Holocaustu  opisanie przyczyn, charakteru i skutków tej
zbrodni;
pokazanie fenomenu antysemityzmu na przestrzeni epok.
8
Jak zrealizować nasz temat?
Nasz temat brzmi:
Na wybranym przykładzie literackim dokonaj porównania dzieła literackiego i jego
filmowych adaptacji. Zwróć uwagę na różne przekłady dzieła literackiego na język filmu.
Temat zakłada analizę różnych adaptacji filmowych tego samego dzieła literackiego oraz
zwrócenie uwagi na język filmu. Wybór W pustyni i w puszczy jest trafny, ponieważ
powieść ta doczekała się dwóch filmowych adaptacji, odległych w czasie, różniących się
znacznie od siebie (pierwsza z lat 70., druga z 2000 r.)
Realizację tematu powinieneś zacząć od dokładnego przeczytania powieści oraz
obejrzenia obu filmów. Na pewno ważne będą różnice w treści między poszczególnymi
dziełami, spróbuj wypisać je na kartce w formie tabeli, która potem na pewno Ci się
przyda. Będziesz ją mógł wykorzystać podczas prezentacji jako materiał pomocniczy:
Wydarzenie Powieść I adaptacja II adaptacja
Co jeszcze powinno Ci się nasunąć na tym etapie? Na pewno różnice w przyczynach
stworzenia wszystkich trzech dzieł, okoliczności ich powstania. Oglądając filmy przypatrz
się także grze aktorskiej, scenografii, muzyce.
Przed analizą filmów potrzebne będzie porównanie środków kreowania typowych dla
literatury (rodzaj, gatunek literacki itd.) i filmu (kadr, scena, scenografia). Do omówienia
tego zagadnienia potrzebna Ci będzie specjalistyczna bibliografia.
9
2. etap  pójdz
do biblioteki, czytelni
Kolejnym etapem pracy jest szukanie informacji w różnych bibliotekach, do których masz
dostęp. Na początku udaj się do szkolnej, póz
niej do innych, zależnie od miejsca Twojego
zamieszkania  publicznych, pedagogicznych, naukowych. W większości lepiej
wyposażonych bibliotek dostęp do książek możliwy jest tylko na miejscu.
W prawie każdej bibliotece masz do dyspozycji katalogi dwóch typów: kartkowe i
elektroniczne. Katalogi kartkowe wychodzą już z użycia, większość pozycji wyszukuje się
przy pomocy komputera, nierzadko można to zrobić jeszcze u siebie w domu. Są jednak
takie biblioteki, gdzie będziesz miał do dyspozycji tylko katalogi kartkowe, są też takie,
gdzie będą tylko katalogi elektroniczne.
Katalogi kartkowe dzielą się na: alfabetyczne i rzeczowe (przedmiotowe, hasłowe),
książek i czasopism. W katalogach elektronicznych można szukać konkretnych pozycji,
wpisując interesujące Cię słowo w wyszukiwarce.
Oto adresy stron internetowych, na których znajdują się bazy bibliotek:
Biblioteka Narodowa - http://bn.org.pl
Biblioteka Publiczna Miasta Stołecznego Warszawy - http://mariner.biblpubl.waw.pl
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie - http://www.buw.uw.edu.pl/
Biblioteka Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie  http://www.bj.uj.edu.pl
W internecie możesz także znalez
ć pełne teksty książek w tzw.  bibliotekach
internetowych . Oto adresy dwóch z nich:
Polska Biblioteka Internetowa - http://www.pbi.edu.pl/index.html
Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej - http://monika.univ.gda.pl/~literat/autors.htm
Przydatna może być także strona Wikipiedii  wolnej encyklopedii:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Strona_główna
10
Czasami warto poszukać cytatu, pasującego do danego tematu. Bazę cytatów, którą
możesz przeszukiwać według motywów znajdziesz na stronie http://cytaty.klp.pl
Większość z bibliotek ma na swoich stronach opcję wyszukiwania  wystarczy wpisać
pewien konkretny wyraz, aby wyszukać książki zawierające go w tytule.
Gdy udało Ci się dotrzeć do z
ródeł, przyjrzyj im się pod kątem przydatności do
opracowywania Twojego tematu. Przejrzyj spis treści, wyszukaj interesujące Cię hasła w
indeksach (jeśli są), sprawdz
, czy autor podał do swojego opracowania bibliografię (może
akurat zamieścił w niej pozycje, które będą Ci przydatne). Możesz przeczytać jeden
rozdział, aby zorientować się, czy książka będzie Ci potrzebna w całości.
Powinieneś wiedzieć, że bibliografię dzielimy na podmiotową (literatura podmiotu), tzn.
obejmującą zestawienia dzieł danego pisarza czy pisarzy, oraz przedmiotową (literatura
przedmiotu), tzn. gromadzącą literaturę o pisarzu, epoce, gatunku, o jednym dziele.
Przykładowo Sonety Krymskie Mickiewicza zaliczymy do bibliografii podmiotowej, a
książkę Stanisława Makowskiego Świat  Sonetów Krymskich Adama Mickiewicza do
bibliografii przedmiotowej.
Do stworzenia bibliografii podmiotowej przydatne Ci będą słowniki i leksykony motywów, w
których znajdziesz wskazówki co do utworów, w jakich pojawił się dany motyw, np.:
" B. Drabarek, J. Falkowski, I. Rowińska, Szkolny słownik motywów literackich,
Warszawa 1999.
" M. Chrzanowski, S. Tarkowski, Szkolny słownik motywów literackich, Warszawa 2003.
" T. Miłkowski, J. Termer, Leksykon dzieł i tematów literatury polskiej. Dla uczniów
gimnazjów i liceów, Warszawa 2001.
Sporo informacji można też znalez
ć w internecie, zwłaszcza na stronie
http://motywy-literackie.klp.pl/
Pamiętaj, że bibliografia przedmiotu powinna pełnić ważną rolę w Twojej pracy. Nie jest to
jedynie naddatek, którym masz się pochwalić przed komisją.
11
Przykład  pozycje bibliograficzne pasujące do tematu
Do tematu Kobieta upadła, a kobieta anioł. Porównaj te motywy, odwołując się do
wybranych przykładów z literatury trzeba znalez
ć pozycje bibliograficzne, które omawiają
lektury z bibliografii podmiotu. Szukamy więc informacji o kobietach w Biblii (Ewie i Maryi),
o Lady Makbet i Lotcie.
W pierwszym przypadku przydatne będą różne opracowania z biblistyki. W katalogu
internetowym Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie wystarczy po wybraniu zakładki
 Zaawansowane wybrać wyszukiwanie w tytule hasła  kobiet* w tematyce Biblii. W tym
celu wpisujemy:  t:kobiet*&s:biblia . Ze znalezionych pozycji interesujące wydają się:
Kobiety w Biblii : słownik-konkordancja / Pius Czesław Bosak.
Kobiety w Biblii : Stary Testament / Elżbieta Adamiak.
Postacie kobiet w Biblii / Annemarie Ohler ; przekł. Halina Podgórni.
Przydatne będą także:
Od Ewy do Marii Magdaleny: szkice o kobietach w Biblii / Marek Śnieciński.
Z licznych pozycji dotyczących twórczości Szekspira najwięcej o Lady Makbet znalez
liśmy
w:
Arka Szekspira: przewodnik po miłości i zbrodni / Rudolf Vollman; przekł. Viktor Grotowicz
O Lotcie zaś najwięcej przeczytaliśmy we fragmentach książki:
Goethe jego życie i czasy / Richard Friedenthal; przekł. Marian Rotter
Oczywiście przy tworzeniu bibliografii do tego tematu trzeba będzie zaznaczyć, które
rozdziały z książek nas interesują. Pamiętaj  Twoja bibliografia powinna zawierać tylko
pozycje związane bezpośrednio z Twoim tematem, z lekturami. Jeśli tworzysz prezentację,
w której będziesz mówił o Lotcie, to nie powinieneś podawać w bibliografii ogromnej
książki o całej twórczości Goethego, ale zawęzić ją do rozdziału dotyczącego Cierpień
młodego Wertera.
12
Przykład  pozycje bibliograficzne niepasujące do tematu
Bywa, że tytuł danej książki sugeruje, że pasuje on do tematu, gdy jednak tam zajrzymy,
zauważymy, że na nic się nam nie przyda. Przykładowo: do wspominanego tematu o
motywie kobiety można spróbować zajrzeć do książki Anny Świderkówny Rozmowy o
Biblii. Jest tam mowa o stworzeniu pierwszych ludzi, jednak o samej Ewie i jej roli jest tak
naprawdę niewiele, dlatego umieszczanie tej pozycji w bibliografii do tego tematu jest
nieuzasadnione.
Jak znalez
ć bibliografię do naszego tematu?
Nasz temat jest obszerny i ciekawy także dlatego, że można do niego dobrać różnorodną
bibliografię. Będziemy szukać bibliografii w czterech grupach opracowań:
1. Opracowania historycznoliterackie, dotyczące samej książki Sienkiewicza
W pustyni i w puszczy,
2. Opracowania teoretycznoliterackie, dotyczące środków kreowania w literaturze,
3. Opracowania z teorii filmu, dotyczące środków kreowania w filmie,
4. Opracowania dotyczące adaptacji dzieła literackiego,
5. Recenzje filmów W pustyni i w puszczy.
Z 1. grupy znalez
liśmy: Pozytywiści i inni G. Borkowskiej oraz J. Krzyżanowskiego
Twórczość Henryka Sienkiewicza. Interesujący nas rozdział, w którym znajdziemy
informacje o W pustyni i w puszczy nosi tytuł Ostatnie powieści historyczne.
Z zagadnień teoretycznoliterackich będziemy potrzebowali definicji takich pojęć, jak
fabuła, rodzaj i gatunek literacki, akcja i in. Znajdziemy je w Słowniku terminów literackich
pod red. J. Sławińskiego.
O adaptacji dzieła literackiego dowiemy się czegoś z książek: Twórcza zdrada. Filmowe
interpretacje literatury oraz Gry adaptacyjne we współczesnym kinie. Z teorii filmu
przydatne będą: Film i sztuki tradycyjne oraz wstęp książki Filmowe panoramy
społeczeństwa polskiego XIX wieku.
13
Recenzji filmów najlepiej szukać w czasopismach kinowych. Skoro druga ekranizacja W
pustyni i w puszczy została nakręcona w 2000 roku, to recenzji należy szukać w numerach
z roku 2001. W  Kinie znalez
liśmy dwie recenzje: Czworo dzieci i Afryka,  Kino 2001 nr 4,
Człowiek z Afryki,  Kino 2001 nr 3.
Gdy już będziesz miał listę książek, które Cię interesują, pora przejść do stworzenia ich
opisu bibliograficznego.
3. Jak sporządzić opis bibliograficzny?
Opis bibliograficzny (inaczej: adres bibliograficzny) to w znormalizowany sposób zapisane
najważniejsze informacje o książce, artykule, stronie internetowej. Istnieje kilka rodzajów
opisu bibliograficznego, przedstawiam ten najprostszy. Zwróć uwagę na interpunkcję, jest
ona bardzo ważna!
1. Jeśli jest to książka jednego autora
Należy podać po kolei imię (lub pierwszą literę imienia), nazwisko, kursywą pełny tytuł
dzieła z karty tytułowej (nie z okładki! Karta tytułowa jest to pierwsza strona książki, na
której wypisane są wszystkie dane bibliograficzne), miejsce i rok wydania, np.:
Janusz Sławiński, Koncepcja języka poetyckiego Awangardy Krakowskiej, Wrocław 1965.
Jeśli książka ma podtytuł, podajemy go po kropce, np.:
A. Helman, Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998.
2. Jeśli jest to książka dwóch, trzech, czterech autorów
Należy podać na początku imiona i nazwiska autorów w kolejności podanej na karcie
tytułowej, oddzielone przecinkami, np.:
A. Cegieła, A. Markowski, Z polszczyzną za pan brat, Warszawa 1986.
3. Jeśli jest to książka zbiorowa, antologia tekstów
Zaczynamy od tytułu napisanego kursywą, potem pod redakcją (skrót: pod red.) lub
opracował (skrót: oprac.) imię i nazwisko redaktora lub autora opracowania, miejsce i rok
wydania, np.:
14
Poznawanie Miłosza. Studia i szkice o twórczości poety, pod red. J. Kwiatkowskiego,
Kraków 1985.
4. Jeśli jest to artykuł, rozdział w książce zbiorowej
Podajemy imię i nazwisko autora artykułu, tytuł, [w:] tytuł książki zbiorowej, pod red. imię i
nazwisko redaktora lub autora opracowania, miejsce i rok wydania, strony (s.), np.:
Włodzimierz Maciąg, O daremności naszych działań.  Bajki Ignacego Krasickiego, [w:]
Arcydzieła literatury polskiej. Interpretacje, pod red. S. Grzeszczuka i A. Niewolak-
Krzywdy, t. 1., Rzeszów 1987, s. 112-125.
5. Jeśli jest to rozdział w książce jednego autora
Imię i nazwisko autora, pełny tytuł rozdziału, [w:] tegoż (lub tejże), tytuł dzieła, miejsce i rok
wydania, strony (s.), np.:
M. Janion, Spiskowcy i powstańcy, [w:] tejże, Życie pośmiertne Konrada Wallenroda,
Warszawa 1990, s. 193-204.
6. Jeśli jest to artykuł z czasopisma
Imię i nazwisko autora, tytuł artykułu kursywą, tytuł czasopisma w cudzysłowie, rok, nr (lub
zeszyt  z.), numery stron, np.:
J. Faryno, O języku poetyckim,  Pamiętnik Literacki 1972, z. 3.
Jeśli podajesz jako z
ródło dzieło przełożone na język polski, w opisie bibliograficznym
publikacji musisz uwzględnić nazwisko tłumacza, np.:
G. Marcel, Homo viator. Wstęp do metafizyki nadziei, przeł. P. Lubicz, Warszawa 1984.
7. Jeśli jest to film
W przypadku filmu należy podać po kolei: tytuł kursywą, imię i nazwisko reżysera, kraj i
rok produkcji, np.:
Edi, reż. Piotr Trzaskalski, Polska 2002.
Pamiętaj, że najpóz
niej cztery tygodnie przed egzaminem masz obowiązek dostarczyć
swojemu nauczycielowi bibliografię podmiotową i przedmiotową!
15
Skoro już znamy zasady tworzenia opisu bibliograficznego, możemy stworzyć bibliografię
do naszego tematu:
Literatura podmiotu:
" H. Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy, Warszawa 1954.
" W pustyni i w puszczy, reż. W. Ślesicki, Polska 1973.
" W pustyni i w puszczy, reż. G. Hood, Polska 2000.
Literatura przedmiotu:
" G. Borkowska, Pozytywiści i inni, Warszawa 1970, s. 137-142.
" I. Cegiełkówna, R. Janc, Człowiek z Afryki,  Kino 2001 nr 3, s. 29-31.
" M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Słownik
terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976.
" A. Helman, Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998.
" A. Kołodyński, Czworo dzieci i Afryka,  Kino 2001, nr 4, s. 38-39.
" J. Krzyżanowski, Ostatnie powieści historyczne, [w:] tegoż, Twórczość Henryka
Sienkiewicza, Warszawa 1976, s. 243-28.
" J. Kuz
nicka, Gry adaptacyjne we współczesnym kinie, Piotrków Trybunalski 2003.
" J. Plisiecki, Film i sztuki tradycyjne, Lublin 1999.
" P. Skrzypczak, Wstęp, [w:] tegoż, Filmowe panoramy społeczeństwa polskiego XIX
wieku, Toruń 2004, s. 5-24.
" B. Żurawicki, Kino bez właściwości? Pamflet na polskie filmy,  Kino 2001, nr 9.
4. etap  zastanów się: jak u bogacić swoją prezentację?
Wielce pożądane jest, abyś w jakiś sposób ubogacił swoją prezentację. Mogą pomóc Ci w
tym:
- cytaty z bibliografii podmiotowej bądz
przedmiotowej,
- fragmenty filmów,
- nagrania,
- zdjęcia,
16
- prezentacje w Power Poincie,
- rekwizyty
- zrobione przez siebie plansze, tabele.
Te wszystkie  dodatki nie są obowiązkowe, ale bardzo ubogacają Twoją wypowiedz
.
Mogą być one jej trzonem  gdy np. analizując dany obraz będziesz go pokazywał na
zdjęciu, mogą także być jedynie tłem  gdy stanowią dekorację, ilustrację tego, o czym
będziesz mówił.
Dodatków nie powinno być ani za dużo, ani za mało. y
le będzie, jeśli w swojej prezentacji
nie będziesz miał żadnych materiałów. Jeszcze gorzej będzie jednak, gdy na 15 minut
prezentacji będziesz przez 10 minut puszczał komisji sceny z filmów lub dasz do
prezentacji 10 długich cytatów.
Przykład  dobre urozmaicenia
Załóżmy, że Twój temat dotyczy motywu Żydów w literaturze, a dokładnie Holocaustu.
Wspaniałą pomocą będą zdjęcia z Oświęcimia, najlepiej zrobione przez Ciebie. Pamiętaj
jednak, żeby zdjęcia nie epatowały przemocą, nie były wulgarne! Przydadzą się także na
pewno cytaty z literatury, choćby słynne  Ludzie ludziom zgotowali ten los .
Inny przykład: jeśli przygotowujesz temat Wpływy biografii na twórczość literacką.
Rozpatrz na przykładzie wybranego pisarza lub poety i wybrałeś sobie Jana
Kochanowskiego lub Mickiewicza, to przyda się, jeśli sporządzisz mapkę, ilustrującą
podróże jednego z nich.
Urozmaicenia do naszego tematu
W przypadku naszego tematu oczywiste jest, że będziemy potrzebowali pokazać kadry z
filmów. W przypadku tematów związanych z filmem jest to właściwie obowiązkowe. Ważne
jest, aby te fragmenty bądz
kadry nie były za długie i pasowały do omawianego akurat
zagadnienia. Gdy więc będziemy mówić o bohaterach to pokazujemy konkretne postaci z
filmu, gdy o scenografii  krajobrazy, gdy o muzyce  puszczamy fragment, w którym ją
17
wyraz
nie słychać.
Kolejnym materiałem pomocniczym będzie wspominana już tabelka, pokazująca różnice w
treści powieści Sienkiewicza i jej dwóch filmowych adaptacji. Zauważ, że będzie ona
bardzo pomocna, ponieważ zwolni z konieczności pamiętania dokładnie wszystkich różnic!
5. etap  stwórz szczegółowy konspekt
Ważne jest, abyś wszystkie zdobyte informacje uporządkował. Stwórz dla siebie konspekt,
który będzie Ci pomagał w wyklarowaniu się Twojej prezentacji. Konspekt taki powinien
zawierać:
1. Informacje o tym, jak zaczniesz prezentację wraz z Twoim pomysłem na ogarnięcie
tematu i wstępną hipotezą.
2. Wypunktowanie najważniejszych zagadnień.
3. Wnioski
Będzie to konspekt tylko dla Ciebie. Ten etap pracy jest momentem, w którym musisz już
wiedzieć, do czego w pracy dojdziesz, jakie postawisz tezy, jakie podasz argumenty.
Pamiętaj o tym, żeby nie mówić ogólnikami, ale podawać konkretne przykłady do analizy.
Każdy uczeń, który staje przed zadaniem stworzenia prezentacji maturalnej, ma do
wyboru: pisać ją czy nie? Pisanie całych wypowiedzi nie jest wskazane. Oczywiście
powinieneś wiedzieć, co masz powiedzieć przed komisją, ale uczenie się ciągłego tekstu
na pamięć nie daje dobrych rezultatów. Pamiętaj, że przed komisją będziesz miał do
dyspozycji jedynie ramowy plan prezentacji! Jeżeli masz problemy z rozwinięciem i
zakończeniem, te fragmenty możesz ostatecznie spisać. Ważne jest, abyś przed
wygłoszeniem prezentacji ćwiczył mówienie jej do samego siebie, do lustra czy
przedstawił ją komuś z rodziny  po pierwsze po to, aby się w mówieniu wyćwiczyć, po
drugie po to, aby być pewnym, że prezentacja zajmie Ci ok. 15 minut.
Szczegółowy konspekt do naszego tematu
Póki co nasz temat nie jest do końca uporządkowany, pewne tezy, które już mamy, trzeba
ułożyć w sensowną całość.
18
Prezentację warto zacząć od powiedzenia, czym jest adaptacja dzieła literackiego
(informacje te znajdziesz w książce Twórcza zdrada) oraz określić cel pracy, jakim będzie
porównanie powieści Sienkiewicza z jej dwiema adaptacjami.
Zanim jednak przejdziemy do porównywania, trzeba przedstawić środki kreowania, jakie
występują w Pustyni i w puszczy Sienkiewicza oraz te charakterystyczne dla filmu. W
przypadku powieści będą to: rodzaj i gatunek literacki, fabuła, akcja, postać literacka,
dialogi i narracja. Podajemy definicje ze Słownika terminów literackich i analizujemy, jak
kategorie te zostały zrealizowane w powieści Sienkiewicza. W przypadku filmowych
środków kreowania mówimy o: ujęciu, scenie, kadrze, świetle, barwie, warstwie
dz
więkowej, muzyce, grze aktorskiej i scenografii (pojęcia objaśniamy na podstawie
książki Film i sztuki tradycyjne).
Teraz możemy przejść do szczegółowego porównania powieści i jej adaptacji, najpierw
pokazujemy podobieństwa, potem różnice. Podobieństwa dotyczą głównie treści. Różnice
są dla nas ciekawsze. Najpierw powiemy o różnicach w genezie wszystkich dzieł, potem
przedstawimy różnice w treści, posługując się tabelką. Następnie powiemy o różnicach w
postaciach powieściowych i filmowych. Na koniec porównamy dwie adaptacje pod
względem wypunktowanych wcześniej środków kreowania.
Na zakończenie prezentacji warto powiedzieć o tym, jakie funkcje miała spełniać powieść,
a jaką jej adaptacje, oraz o tym, że funkcja ta wynika z różnych sytuacji społeczno-
obyczajowych i politycznych, w których tworzyli artyści  Sienkiewicz, Ślesicki i Hood.
Przy sporządzaniu konspektu dla siebie możesz zaznaczyć, z jakiej książki z bibliografii
przedmiotu pochodzą dane tezy.
Konspekt do naszego tematu mógłby wyglądać tak:
Wstęp  o fenomenie adaptacji (Twórcza zdrada). Przedstawienie celu pracy: porównanie
dwóch adaptacji filmowych powieści Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy ze
szczególnym uwzględnieniem różnych środków kreowania, wykorzystywanych w epice i
filmie.
19
A. Przedstawienie środków kreowania w epice i w filmie:
1. Literackie środki kreowania  zanalizować, jako to jest w powieści
" rodzaj i gatunek literacki  epika (rodzaj), powieść (gatunek), powieść przygodowa
(odmiana powieści)  Słownik terminów literackich
" fabuła  treść obejmująca wydarzenia od do
" akcja  czas i miejsce, jeden wątek  cechy z przykładami
" postać literacka  charakterystyka Stasia, Nel, Kalego, Mei i innych postaci
drugoplanowych; idealizacja, kontrast kultur; takie zestawienie ma na celu
uwydatnienie cech pozytywnych, np. Komizm Kalego w zestawieniu ze Stasiem
powoduje, że ten jest przedstawiony jako postać wręcz idealistyczna
" dialogi  mowa niezależna; stylizacja, formy prezentowania
" narracja  mowa zależna; opisy przyrody, egzotyka
2. Filmowe środki kreowania  tylko zdefiniować (Film i sztuki tradycyjne)
" ujęcie, scena, kadr,
" światło, barwa,
" warstwa dz
więkowa, muzyka,
" gra aktorska,
" scenografia.
B. Porównanie powieści Sienkiewicza z jej dwiema adaptacjami:
1. Podobieństwa w treści
2. Różnice między powieścią a filmami:
" geneza powieści  chęć napisania powieści dla dzieci, fascynacja Afryką, podróże
po Afryce (Twórczość Henryka Sienkiewicza Krzyżanowskiego); geneza I adaptacji
 chęć zekranizowania  wielkiego Sienkiewicza, powierzchowna fascynacja Afryką;
II adaptacja  pragnienie przekazania Afryki ze swojego dzieciństwa. Z tego wynika
taki a nie inny sposób zaadaptowania powieści
" Różnice w treści  czego nie uwzględniono, co zmieniono:
20
Wydarzenie Powieść I adaptacja II adaptacja
Ekspozycja O losie Fatmy Fatma knuje spisek Scena w obozie Smaina,
dowiadujemy się z relacji porwania dzieci i zleca to wysłanie Idrysa i Gebhra
Stasia zadanie Chamisowi z misją
Staś i Nel dostają swoje Brak sceny Wyraz
ne zaznaczenie
prezenty na Gwiazdkę Bożonarodzeniowej sceny
Bożonarodzeniowej
Droga do Chartumu  Długa i uciążliwa. Przedstawiona wiernie i Przedstawiona
podróż przez pustynię Epizody: rzucenie dokładnie; dodana scena schematycznie, trwa
rękawiczki, nieudana wrzucania nabojów do bardzo krótko; Staś
próba zabicia ogniska oraz wywołanie namierza się na
wielbłądów, pozorna przez Stasia lawiny Beduinów ze sztucerem
ucieczka Chamisa podczas ucieczki podczas ich modlitwy
Spotkanie z Mahdim Głód w Chartumie, Dodana scena pogoni za Dodanie komicznej sceny
pomoc ze strony Greka, Stasiem na targu, modlitwy Nel; Nel
audiencja u Mahdiego  audiencja u Mahdiego uczestniczy w audiencji u
pozostanie wiernym jak w powieści Mahdiego; po audiencji
chrześcijaństwu Staś smuci się
Spotkanie z lwem Staś zabija lwa i Chamis staje w obronie Chamis staje w obronie
wszystkich Beduinów dzieci i zostaje pchnięty dzieci i zostaje pchnięty
nożem przez jednego z nożem przez jednego z
Beduinów Beduinów
Podróż przez puszczę Długa, z licznymi Przedstawienie Zarysowana
epizodami; obawa przed większości epizodów; schematycznie; Smain
spotkaniem Smaina uciekanie przed zabity wcześniej
oddziałami Smaina
Mieszkanie w baobabie, Jak w powieści Przedstawione bardzo
oswojenie Kinga, choroba dokładnie; czas radości i
Nel, spotkanie Lindego beztroski (nie licząc
choroby Nel); scena
śmierci Lindego
Wojna Wa-himów z Pomoc w walce z wrogim Walka ze Smainem; brak Obalenie starego wodza;
Samburu plemieniem; nawrócenie nawracania Kalego na brak nawracania Kalego
Kalego na chrześcijaństwo na chrześcijaństwo
chrześcijaństwo
Podróż przez pustynię Długa i uciążliwa; Ominięcie epizodu z Zasadzka starego wodza
zasadzka czarowników zasadzką
Zakończenie Spotkanie kapitana Spotkanie ojców Spotkanie ojców
Glena i doktora Clarego
21
" Postacie książki a aktorzy w filmie (ich cechy, sposób przedstawienia, relacje
między nimi, wygląd, gra aktorska, charakterystyka kostiumu),
" Porównanie adaptacji Ślesickiego i Hooda pod względem użytych środków
kreowania:
ujęcie, scena, kadr, I  dużo ujęć samego Stasia, mniej: przyrody; II  bardzo dużo
ujęć krajobrazów, przestrzeni Afryki; przez to: pokazanie ogromu kontynentu
światło, barwa,
warstwa dz
więkowa, muzyka,
gra aktorska, I  sztuczna; II  bardziej naturalna; problem: dzieci-aktorzy
scenografia,
Wnioski: funkcje powieści oraz obu adaptacji, zależne od sytuacji społeczno-
obyczajowej i politycznej:
" Powieść  pozytywistyczny program wychowywania najmłodszych, przedstawienie
hipotetycznej polskiej kolonizacji Afryki w pozytywnym świetle,  ku pokrzepieniu
serc ,
" Adaptacja Ślesikiego (1973)  otwarcie okna na świat zamknięty przez komunę,
" Adaptacja Hooda (2000)  wrażliwość na problemy Afryki,
" Różnice w przesłaniu, celach i sytuacji, w której tworzyli poszczególni artyści.
5. etap  stwórz plan prezentacji
Przygotowany przez siebie konspekt powinieneś teraz przekształcić w plan prezentacji, z
którego będziesz mógł korzystać w trakcie trwania egzaminu. Masz obowiązek dostarczyć
go swojemu nauczycielowi najpóz
niej tydzień przed egzaminem. Plan nie może
przekraczać jednej strony formatu A4. Oto jego wzór:
22
----------------------------
Twoje imię i nazwisko
TEMAT
I. Literatura podmiotu
- ........
- ........
- ........
II. Literatura przedmiotu
- ........
- ........
- ........
III. Ramowy plan wypowiedzi
1. Określenie problemu - ..........................
2. Kolejność prezentowanych argumentów
- ........
- ........
- ........
3. Wnioski - ......................
IV. Materiały pomocnicze:
- ........
- ........
- ........
Podpis zdającego
23
Plan prezentacji sporządzamy, skracając przygotowany przez nasz konspekt,
dostosowując go do wymogów CKE. Dodajemy sporządzoną wcześniej bibliografię.
Oto jak wygląda plan naszej prezentacji:
-------------------------------
Imię i nazwisko
Temat: Na wybranym przykładzie literackim dokonaj porównania dzieła literackiego i jego
filmowych adaptacji. Zwróć uwagę na różne przekłady dzieła literackiego na język filmu.
I. Literatura podmiotu:
" H. Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy, Warszawa 1954.
" W pustyni i w puszczy, reż. W. Ślesicki, Polska 1973.
" W pustyni i w puszczy, reż. G. Hood, Polska 2000.
II. Literatura przedmiotu:
" G. Borkowska, Pozytywiści i inni, Warszawa 1970, s. 137-142.
" I. Cegiełkówna, R. Janc, Człowiek z Afryki,  Kino 2001 nr 3, s. 29-31.
" M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Słownik
terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976.
" A. Helman, Twórcza zdrada: filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998.
" A. Kołodyński, Czworo dzieci i Afryka,  Kino 2001, nr 4, s. 38-39.
" J. Krzyżanowski, Ostatnie powieści historyczne, [w:] tegoż, Twórczość Henryka
Sienkiewicza, Warszawa 1976, s. 243-28.
" J. Kuz
nicka, Gry adaptacyjne we współczesnym kinie, Piotrków Trybunalski 2003.
" J. Plisiecki, Film i sztuki tradycyjne, Lublin 1999.
" P. Skrzypczak, Wstęp, [w:] tegoż, Filmowe panoramy społeczeństwa polskiego XIX
wieku, Toruń 2004, s. 5-24.
" B. Żurawicki, Kino bez właściwości? Pamflet na polskie filmy,  Kino 2001, nr 9.
24
III. Ramowy plan wypowiedzi:
1. Określenie problemu: porównanie dwóch adaptacji filmowych powieści Henryka
Sienkiewicza W pustyni i w puszczy ze szczególnym uwzględnieniem różnych
środków kreowania, wykorzystywanych w epice i filmie.
2. Kolejność prezentowanych argumentów:
A. Przedstawienie środków kreowania w epice i w filmie:
1. Literackie środki kreowania:
" fabuła " postać literacka,
" rodzaj i gatunek literacki " dialogi  mowa niezależna,
" akcja " narracja  mowa zależna.
2. Filmowe środki kreowania:
" ujęcie, scena, plan, zbliżenie " gra aktorska,
" światło, barwa, " scenografia.
" warstwa dz
więkowa, muzyka,
B. Porównanie powieści Sienkiewicza z jej dwiema adaptacjami:
1. Podobieństwa w treści
2. Różnice między powieścią a filmami:
- Geneza powieści i jej dwóch adaptacji,
- Różnice w treści,
- Postacie książki a aktorzy w filmie (wygląd, gra aktorska, charakterystyka kostiumu),
- Porównanie adaptacji Ślesickiego i Hooda pod względem użytych środków kreowania.
3. Wnioski: funkcje powieści oraz obu adaptacji, zależne od sytuacji społeczno-
obyczajowej i politycznej:
- Powieść  pozytywistyczny program wychowywania najmłodszych, przedstawienie
hipotetycznej polskiej kolonizacji Afryki w pozytywnym świetle,  ku pokrzepieniu serc ,
- Adaptacja Ślesikiego (1973)  otwarcie okna na świat zamknięty przez komunę,
- Adaptacja Hooda (2000)  wrażliwość na problemy Afryki,
- Różnice w przesłaniu, celach i sytuacji, w której tworzyli poszczególni artyści.
25
IV. Materiały pomocnicze:
" Tabelka wymieniająca różnice w treści powieści i jej dwóch adaptacji
" Sceny i kadry z filmów
Twój podpis
--------------------------
Gdy już staniesz przed komisją&
Przede wszystkim  nie denerwuj się. Jeżeli dobrze się przygotowałeś, samodzielnie
opracowałeś temat, sporządziłeś bibliografię i przeczytałeś wszystkie pozycje w niej
zamieszczone, nie musisz się niczego obawiać. Mów wyraz
nie i odpowiadaj głośno, staraj
się utrzymywać kontakt wzrokowy z komisją. Nie bądz
zbyt pewny siebie, ale nie bądz
też
nieśmiały i niepewny. Skoro masz pewną konkretną pracę do przedstawienia, doceń
samego siebie i przekonaj komisję o tym, że temat rozumiesz, że jest Ci dobrze znany i że
spędziłeś dużo czasu na przygotowaniu go. Ważna jest Twoja poprawność językowa,
unikaj błędów. Zachowuj się kulturalnie  na początek przywitaj się z Komisją, przedstaw
temat, jeśli zdarzą Ci się pomyłki, przeproś za nie, na koniec podziękuj za wysłuchanie
prezentacji i rozmowę.
Jak będą Cię oceniać?
Na maturze ustnej ocenie podlegają: prezentacja tematu (zawartość merytoryczna i
kompozycja wypowiedzi), rozmowa o problemach związanych z prezentowanym
zagadnieniem i sprawność językowa w obu częściach egzaminu.
W sumie za ustną część egzaminu zdający może uzyskać 20 punktów w następującym
układzie:
" za prezentację tematu: 5 pkt (3 za zawartość merytoryczną , 2 za kompozycję) 
25% ogólnej punktacji,
26
" za rozmowę: 7 pkt  35% ogólnej punktacji,
" za język: 8 pkt (oceniany w obu częściach egzaminu)  40% ogólnej punktacji.
Jak więc widać, najistotniejszym kryterium oceny będzie rozmowa. Centralna Komisja
Egzaminacyjna wyraz
nie zaznacza, że jeśli nie podejmiesz rozmowy z Komisją, nie
otrzymasz punktów ani za rozmowę, ani za język, co będzie oznaczać niezdanie matury.
Ma to służyć sprawdzeniu, czy prezentację wykonałeś samodzielnie.
--------------------------------------
Opracowano na podstawie:
- Informator maturalny od 2005 roku z języka polskiego, Warszawa 2003 (ze wszystkimi
aneksami).
- Małgorzata Grzebień, Małgorzata Furgała, Jak zdać maturę  język polski, Warszawa
2004
27