UCZEC
ZDOLNY -
PROBLEM CZY WYZWANIE?
Poradnia Psychologiczno-
Pedagogiczna w Pruszczu Gdańskim
Monika Lendasz
Ewa Lach
Definicja zdolności:
ZDOLNOÅšCI
Uwarunkowania Maksymalny
Uwarunkowania
wewnętrzne poziom osiągnięć
zewnętrzne
Różne ujęcia zdolności:
Ä„ð ZdolnoÅ›ci zwiÄ…zane z praktykÄ…
pedagogiczną, w których pod uwagę brane
sÄ… wskaz
niki związane z osiągnięciami
szkolnymi w postaci ocen szkolnych, wyników
uzyskanych
w konkursach czy olimpiadach.
Ä„ð ZdolnoÅ›ci w rozumieniu psychologicznym,
gdzie jako ich wskaz
nik przyjmuje siÄ™ poziom
inteligencji, cechy osobowości i
temperamentu.
Ä„ð ZdolnoÅ›ci w rozumieniu spoÅ‚ecznym to
uczeń, który ma wzorowe zachowanie i
najwyższe oceny z przedmiotów szkolnych.
Podział zdolności:
Ä„ð ZdolnoÅ›ci ogólne  mówi siÄ™ o nich
w odniesieniu do uzdolnień związanych
z szybkością i efektywnością uczenia się,
uczniowie wykazujący ten typ zdolności mają
wyższe możliwości językowe (język mówiony
i pisany) oraz matematyczne.
Ä„ð ZdolnoÅ›ci kierunkowe  ujawniajÄ…ce siÄ™
w konkretnej sferze: muzyka, sport, sztuki
plastyczne.
Podział zdolności:
Ä„ð ZdolnoÅ›ci twórcze  manifestujÄ… siÄ™
niestandardowym widzeniem rzeczywistości,
umiejętnością znajdowania nowych rozwiązań.
Zdolności te mogą uwidaczniać w zachowaniu
 uczniowie zadają wiele pytań, są dociekliwi,
nie wszystko co mówi nauczyciel przyjmują
jako prawdę oczywistą, ich myślenie
charakteryzuje się dużą niezależnością.
Cechy ucznia zdolnego:
Ä„ð ciekawość Å›wiata, ludzi, obserwacja otoczenia,
Ä„ð dociekliwość, zadawanie dużej iloÅ›ci pytaÅ„,
Ä„ð szerokie spektrum zainteresowaÅ„,
Ä„ð bogata wyobraz
nia, ciekawość,
niestandardowe rozwiÄ…zania,
Ä„ð niezależność od opinii innych osób,
Ä„ð wysoka motywacja do pokonywania trudnoÅ›ci,
Cechy ucznia zdolnego
Ä„ð oryginalne i twórcze podejÅ›cie do zadaÅ„
problemowych,
Ä„ð umiejÄ™tność skupiania uwagi
na wykonywanym zadaniu przez dłuższy czas,
Ä„ð silna potrzeba osiÄ…gnięć,
Ä„ð poczucie wÅ‚asnej wartoÅ›ci
Ä„ð potrzeba wyrażania swoich uczuć, wrażeÅ„
w różnej formie.
Dlaczego trudno jest mieć
ucznia zdolnego w klasie?
Øð WykazujÄ… trudnoÅ›ci w relacjach spoÅ‚ecznych.
Øð PosiadajÄ… wybitne zdolnoÅ›ci w jednej
dziedzinie i zarazem ograniczenia
w pozostałych sferach.
Øð PrzejawiajÄ… chęć ciÄ…gÅ‚ej dominacji
i imponowania wiedzą i zdolnościami.
Dlaczego trudno jest mieć
ucznia zdolnego w klasie?
Øð WykazujÄ… siÄ™ postawÄ… lekceważącÄ…,
zarozumiałą.
Øð NiechÄ™tnie godzÄ… siÄ™ z porażkami.
Øð CzÄ™sto sÄ… labilni emocjonalnie, wykazujÄ…
postawę lękową.
Øð WykazujÄ… trudnoÅ›ci w zachowaniu.
Kategorie uczniów zdolnych:
1. Uczniowie mający wysokie osiągnięcia
Zaliczamy do nich tych, których dokonania
mogą być zakwalifikowane jako wybitne,
np. zwycięzca konkursów czy olimpiad.
Kategorie uczniów zdolnych
2. Uczniowie mający osiągnięcia poniżej
możliwości.
Uczniowie ci najczęściej nie ujawniają
poziomu swoich zdolności, są postrzegani
jako zupełnie przeciętni, ale nie mają
problemów z nauką.
Uczeń zdolny pracujący poniżej
swoich możliwości:
Ä„ð uczniowie zależni od oceny grupy,
Ä„ð uczniowie przyjmujÄ…cy postawÄ™
konformistycznÄ…,
Ä„ð uczniowie nudzÄ…cy siÄ™ w szkole,
Ä„ð uczniowie Å›wiadomie ukrywajÄ…cy swoje
zdolności.
Jak rozpoznać ucznia zdolnego?
Identyfikacja zdolności dzieci
wyniki testów,
sprawdzianów,
przez nauczyciela
zwycięstwo
w konkursach
przez grupę rówieśniczą
przez eksperta
przez rodzica
uczeń sam wskazuje
na swoje zdolności
Identyfikacja zdolności dzieci
(Jak rozpoznać ucznia zdolnego?)
1. Nominacja przyznana przez
nauczyciela  fachowa opinia nauczyciela
dysponujÄ…cego znacznym dorobkiem w pracy
z uczniami oraz wysokimi umiejętnościami
zawodowymi, lub  nominacja przyznawana przez
nauczyciela na podstawie kwestionariuszy
zawierajÄ…cych listy cech stwierdzonych u dzieci
zdolnych.
2. Wyniki z testów, sprawdzianów
wiadomości i umiejętności.
Identyfikacja zdolności dzieci
(Jak rozpoznać ucznia zdolnego?)
3. Iloraz inteligencji.
Dzieci osiągające iloraz inteligencji 120 pkt. i wyżej
należą do grupy dzieci zdolnych. Powyżej 130 pkt.
osiÄ…gajÄ… dzieci wybitnie zdolne.
(Jak rozpoznać ucznia zdolnego?)
4. Zwycięstwo w konkursach, olimpiadach.
5. Nominacja przyznana przez rodziców.
Rodzicom jest najłatwiej, a zarazem najtrudniej
zidentyfikować dziecko zdolne. Znają oni swoje pociechy
najlepiej, ale ich sąd jest często wypaczony więzami
emocjonalnymi.
Identyfikacja zdolności dzieci
(Jak rozpoznać ucznia zdolnego?)
6. Nominacja przyznana przez grupÄ™
rówieśników.
7. Nominacja przyznawana przez eksperta
Jest wiarygodna przy założeniu, że ekspert zna
świetnie daną dziedzinę, a jednocześnie potrafi
oceniać zdolności.
8. Uczeń sam wskazuje na swoje zdolności
 czuje siÄ™ pewnie w danej dziedzinie.
Podstawowe zasady pracy
z uczniem zdolnym
Ä„ð Obserwuj i rozpoznawaj;
rozmowa z uczniem, wywiad z rodzicem, diagnoza
psychologiczno-pedagogiczna.
Ä„ð Indywidualizuj;
indywidualizacja polega głównie na stawianiu dzieciom
zdolnym bogatszych zakresowo celów kształcenia.
Dostosowanie metod nauczania do preferowanego stylu
uczenia się: wielozmysłowe, często muszą poruszać się
po klasie, dotykać, przesuwać, rysować wykresy itp.
Podstawowe zasady pracy
z uczniem zdolnym c.d.
Ä„ð Walcz z nudÄ…;
Ä„ð Wychowuj do sukcesu;
rozumie się przez to cały zespół działań
nastawionych na kształtowanie w uczniach wiary
we własne możliwości , samoakceptacji,
umiejętności pokonywania trudności i przeżywania
porażki, określenia swoich słabych i mocnych stron.
Podstawowe zasady pracy
z uczniem zdolnym c.d.
Ä„ð Walcz ze stereotypami;
1. Uczeń zdolny to nie omnibus, który od świtu do nocy
będzie się uczył z jednakowym zapałem
2. Uczeń zdolny to nie ideał, ma prawo mylić się
i nie radzić sobie w różnych sytuacjach
3. Uczeń zdolny jest instrumentem w rękach
nauczyciela,
w który stara się włożyć jak najwięcej wiedzy
i informacji.
Trudności w pracy
z uczniem zdolnym
Ä„ð rozpoznawanie i identyfikacja uczniów
wybitnie zdolnych  potrzeba jest wielkiego
skupienia nauczyciela, koncentracji jego sił,
aby móc przeprowadzić rzetelną obserwację
i zastosować badania testowe.
Ä„ð znalezienie czasu na opracowanie
konkretnego planu i programu pracy
z uczniem zdolnym.
Trudności w pracy
z uczniem zdolnym
Ä„ð wprowadzenie ucznia zdolnego w klasÄ™,
a także pracy nad nim samym, aby poprawić
jego stosunki z resztÄ… dzieci, a tym samym
poprawić atmosferę klasową i polepszyć
warunki uczenia siÄ™.
Ä„ð rodzice, którzy czÄ™sto przerzucajÄ… na dziecko
swoje niespełnione marzenia, aspiracje.
Staje się to powodem wygórowanych
wymagań wobec niego.
Zadania dodatkowe w czasie lekcji,
Dodatkowe zadania
angażowania ucznia w tok lekcji
Zachęcanie
domowe (krótko-
(asystent nauczyciela, przedstawianie
do udzielania pomocy
i długoterminowe),
opracowanych zagadnień na forum
koleżeńskiej
zadania realizowane
klasy- referaty, prezentacje)
metodÄ… projektu,
zagadnienia o charakterze
interdyscyplinarnym
Motywowanie, pochwały,
nagradzanie
Integracja z zespołem
klasowym (atmosfera
Współpraca nauczycieli
akceptacji)
uczÄ…cych dziecko
SPOSOBY
Wskazywanie
PRACY
Zajęcia pozalekcyjne
dodatkowych z
ródeł
informacji (literatura,
Z UCZNIEM
odczyty, koncerty)
ZDOLNYM
Przygotowanie do
konkursów i olimpiad
Indywidualne
konsultacje
z nauczycielem
Współpraca z rodzicami,
 uświadamianie
rodzicom zdolności
Indywidualizacja w zakresie
dziecka
doboru realizowanych treści
i oceniania
Wskazywanie dróg rozwoju
(dalsza edukacja, obozy naukowe,
Umożliwianie praktycznego
seminaria, warsztaty, współpraca
wykorzystania swojej wiedzy,
z fundacjami)
Współpraca z instytucjami
zaprezentowania swoich prac
oświatowymi (inne szkoły tego
twórczych, opracowań, referatów
samego szczebla, szkoły
wyższego szczebla)
 Każde dziecko przynosi
ze sobą na świat obietnicę
geniusza.
Dawid Lewis