PRZEGL
D PRASY KREACJONISTYCZNEJ
MNOGIE MUTACJE - PRZESZKODA DLA DARWINIZMU
Eksperyment Lenskiego my of Science, June 10, 2008, vol. 105, no. 23,
Marta Cuberbiller
Richard Lenski jest znany dzięki prowadzeniu s.7899-7906).
najdłu\
szego i bardzo szczegółowo opisanego Brak tej odpowiedzi nie powstrzymuje jednak czą geny, ni\
je budują - i to nawet w tych sytu-
eksperymentu z ewolucją w laboratorium. Ekspery- ewolucjonistów od okrzyków tryumfu. Znany biolog acjach, gdy pomagają organizmowi przetrwać. Był
ment dotyczy bakterii Escherichia coli i prowadzony ewolucyjny z Uniwersytetu Chicago Jerry Coyne to bardzo wa\
ny wniosek. Proces, który tak łatwo
jest przez około dwadzieścia uwa\
a wynik Lenskiego za niszczy geny, na pewno nie słu\
y do budowania
lat w laboratorium Uniwersyte- dowód, \
e w trakcie ewo- zło\
onych z wielu białek, spójnie działających ukła-
tu Stanu Michigan. Poniewa\
lucji mo\
e nastąpić to, co dów molekularnych, jakich jest pełno w komórce.
jest to szybko rozmna\
ający negują kreacjoniści - po- Jak teraz Behe ocenia doniesienie Lenskiego,
się organizm, w czasie ekspe- wstanie zło\
onych cech \
e po ok. 30 tysiącach pokoleń jedna z linii komórek
rymentu zaobserwowano organizmu przez połącze- rozwinęła zdolność od\
ywiania się na cytrynianie w
ponad 40 tysięcy pokoleń tej nie mało prawdopodob- obecności tlenu, czego dzikie szczepy E. coli nie
jednej wyjściowej bakterii. nych wydarzeń. Przypusz- potrafią? Okazuje się, \
e te dzikie szczepy posiada-
Mo\
na na tej podstawie sporo czalnie w jednej z 12 linii ją ju\
wiele enzymów, które wykorzystują cytrynian i
powiedzieć o ewolucji, przy- pojawiła się jakaś szczęśli- mogą go trawić, czyli \
e nie jest to dla nich jakiś
najmniej o ewolucji tej bakterii. wa mutacja potrzebna do egzotyczny związek chemiczny, którego nigdy "na
Potomków bakterii Len- tego, by w połączeniu z oczy nie widziały". Tyle \
e dzikiej bakterii brakuje
ski podzielił na 12 laboratoryj- drugą mutacją wytworzyć jednego istotnego elementu - enzymu o nazwie
nych populacji, obserwując, nową zdolność organizmu. "permeaza cytrynianu", który jest w stanie prze-
jakim zmianom będą one Inne linie komórek nie transportować cytrynian z zewnątrz do wnętrza
podlegały w trakcie ekspery- zdobyły tej pierwszej ko- komórki przez jej ścianę, membranę komórkową.
mentu. Większość zmian była niecznej mutacji, wskutek Bakterii E. coli brakowało więc nie całego mechani-
podobna. Wszystkie 12 popu- czego nawet jeśli pojawiła zmu, a jedynie znalezienia sposobu, jak przenosić
lacji wykształciły na przykład się u nich ta druga muta- cytrynian do wnętrza komórki. Cała reszta mechani-
większe komórki, jak te\
cja, wspomniana zdolność zmu, potrzebna do metabolizmu cytrynianu, ju\
się
zwiększyły tempo wzrostu, gdy organizmu się nie tam znajduje. Sam Lenski wyznał to w cytowanym
były \
ywione glukozą. Ale w ukształtowała. Sam Len- wy\
ej artykule: "Jedyną znaną przeszkodą, by
Richard Lenski
jednej z tych populacji około ski uwa\
a, \
e tym samym bakterie rozwijały się w powietrzu na po\
ywce z
31500-nej generacji wydarzyło się coś nadzwyczaj- potwierdził się pogląd Stevena Jaya Goulda, zmar- cytrynianu, była ich niezdolność do transportu cytry-
nego - uwa\
a Lenski. Bakterie nagle uzyskały zdol- łego kilka lat temu wybitnego biologa, \
e ewolucja nianu w warunkach tlenowych". Zmiana, jaka się
ność metabolizowania cytrynianu. Zwykle E. coli nie jest pełna przypadkowych wydarzeń. Przypadkowe dokonała w jednej z 12 linii rozwojowych bakterii w
korzystają z takiego pokarmu. Bakteriologowie mutacje mogą skierować ewolucję w tę lub inną laboratorium Lenskiego, nie polegała więc na zdo-
nawet odró\
niają po tej cesze E. coli od innych stronę i gdyby ktoś zapoczątkował jeszcze raz byciu całej skomplikowanej zdolności od\
ywiania
bakterii. Zmutowane bakterie zwiększyły dzięki proces ewolucji na Ziemi, to najprawdopodobniej się na nowym rodzaju pokarmu, jak mógłby sądzić
nowemu pokarmowi rozmiary populacji i jej zró\
ni- potoczyłaby się ona zupełnie inaczej i doprowadziła ktoś mniej zorientowany. Polegała ona tylko na
cowanie. do bardzo odmiennych skutków. uzupełnieniu o jeden element ju\
istniejącej skom-
Lenski obliczył, \
e do tego momentu wyhodo- plikowanej maszynerii metabolicznej.
wał wystarczającą liczbę komórek bakteryjnych, by Przedwczesny tryumf Behe wspomina równie\
innych badaczy
uznać, \
e wszystkie proste mutacje musiały ju\
Czy rzeczywiście wynik badań Lenskiego jest (cytowanych tak\
e przez Lenskiego), którzy w
zajść wiele razy. Wywnioskował więc, \
e zdolność sukcesem ewolucjonistów w walce z kreacjonista- ostatnich kilkudziesięciu latach wyró\
nili zmutowa-
do wykorzystywania cytrynianu jako po\
ywienia mi? Czy Lenski otrzymał w laboratorium ten rodzaj ną E. coli, zdolną do od\
ywiania się cytrynianem. W
musiała być wynikiem czegoś szczególnego - ja- ewolucji, który kreacjoniści odrzucają? Przypomnij- jednym przypadku nie znaleziono odpowiedzialnej
kiejś niezwykle mało prawdopodobnej mutacji, np. my, \
e kreacjonizm nie jest zwykłą negacją ewolu- za to mutacji (B.G. Hall, Chromosomal mutation for
rzadkiej inwersji chromosomalnej albo nagromadze- cjonizmu. Kreacjoniści uznają za realną pewną citrate utilization by Escherichia coli K-12, "Journal
nia się kilku kolejnych mutacji pod rząd. Jednym odmianę ewolucji, tzw. mikroewolucję, i robią to od of Bacteriology" 1982, vol. 151, s. 269-273). W
słowem, Lenski wnioskował o zmianie takiego cha- czasów co najmniej o dwadzieścia lat uprzedzają- innym przypadku pojawiła się nadekspresja
rakteru, na temat którego trwają spory ewolucjoni- cych opublikowanie głównego dzieła Darwina. (kodowanego przez gen o nazwie citT) białka, które
stów z kreacjonistami. Nawet pojęcie doboru naturalnego zostało wymy- zwykle transportuje cytrynian przy nieobecności
Aby wykryć, co się stało, Lenski korzystał z ślone przez kreacjonistę Edwarda Blytha, który przy tlenu. To nadekspresywne białko umo\
liwiło E. coli
zamra\
arki, w której wcześniej poumieszczał próbki jego pomocy tłumaczył niewielkie ró\
nice występu- wzrost na cytrynianie w obecności tlenu (K.M. Pos,
ka\
dej populacji co 500 pokoleń. Pozwoliło mu to jące w ramach tego samego gatunku lub na niewie- P. Dimroth, and M. Bott, The Escherichia coli citrate
powtarzać zdarzenia od takiego punktu wyjściowe- le wy\
szym poziomie (rodzaju). Spór między kre- carrier CitT: a member of a novel eubacterial trans-
go, jaki wybrał. Po prostu odmra\
ał bakterie i umo\
- acjonistami i ewolucjonistami dotyczy jedynie tzw. porter family related to the 2-oxoglutarate/malate
liwiał im ponowną ewolucję. Miało to odpowiedzieć makroewolucji albo lepiej: powstawania nowych translocator from spinach chloroplasts, Journal of
na pytanie, czy ta sama populacja wyewoluuje planów budowy ciała organizmów, czyli zmian na Bacteriology 1998, vol. 180, s. 4160-4165). Lenski
ponownie zdolność metabolizowania cytrynianu, poziomie co najmniej rodziny. jeszcze nie odkrył poszukiwanej mutacji, ale przy-
czy te\
równie prawdopodobne będzie wyewolu- Wyniki badań Lenskiego skomentował na puszczalnie - mówi Behe  mutanty Lenskiego
owanie tej zdolności przez którąkolwiek z pozosta- swoim blogu znany przedstawiciel koncepcji inteli- oka\
ą się korzystać albo z tego, albo z innego
łych populacji? gentnego projektu Michael Behe. Behe komentował genu, nieco ulepszonego tak, by umo\
liwić trans-
Spośród bilionów komórek bakteryjnych tylko wcześniejsze wyniki osiągnięte w trwającym 20 lat port cytrynianu przez membranę w obecności tlenu.
oryginalna populacja była w stanie powtórzyć swój eksperymencie Lenskiego w siódmym rozdziale
sukces, a i to tylko wtedy, gdy powtórna ewolucja ksią\
ki "The Edge of Evolution", wydanej w 2007 Trudności probabilistyczne
rozpoczynała się od generacji 20 000-nej lub póz
- roku. Okazało się, \
e wszystkie korzystne mutacje Behe uwa\
a, \
e wyniki badań Lenskiego
niejszej. Znaczy to, \
e w okolicach tej generacji wykryte w czasie badań miały degradujący charak- znacznie lepiej pasują do poglądów z "The Edge of
zdarzyło się coś, co póz
niej pozwoliło uzyskać ter. Znaczyło to, \
e w tych przypadkach pewne Evolution". W ksią\
ce tej Behe przekonywał, \
e
zdolność od\
ywania się cytrynianem. Tylko co to funkcjonujące geny były wyciszone (genetycy mó- gdyby uzyskanie nowej zdolności organizmu zale-
było? Lenski nie potrafi jeszcze udzielić odpowiedzi wią "znokautowane") albo mniej aktywne. Wynikało \
ało tylko od jednej mutacji, to darwinowski ewolu-
na to pytanie (Proceedings of the National Acade- z tego, \
e przypadkowe mutacje du\
o łatwiej nisz- cjonizm miałby niewielki problem z
cd. na str. 12
 P O D P R 
D 
 i d z
P O D P R 
D  nr 1/54/styczeń 2009
 P O D P R 
D 
 P O D P R 
D 
11
do ostatniej chwili dowodził. Zmarł 24 września 1621
roku. 9 paz
dziernika podpisano traktat, w wyniku
POLSKIE SUKCESY...
cd. ze str. 8
którego Turcy odstąpili od oblę\
enia.
do walki całości swoich sił. Szwedzi stracili około 6 okazało się niewykonalne (podobnym wyzwaniom
tysięcy \
ołnierzy, natomiast straty polskie wynosiły nie sprostały kilka wieków póz
niej wojska Napole- "Prawda czasu i prawda obrazu"
jedynie około stu zabitych. Poza polem bitwy zginął ona I, a póz
niej cała machina III Rzeszy), wymagało Obecnie postać tak wybitnego wodza, jak i
Tomasz Krajewski, którego wściekły król przebił bowiem przedarcia się przez kraj rozległy, nastawio- jego ofiarnej, a przede wszystkim skutecznej słu\
by
rapierem. Osoby zainteresowane taktyką wojskową ny wrogo i ogarnięty powstaniem. Hetman dotarł na dla państwa jest w niewielkim stopniu obecna w
zachęcam do zgłębienia kwestii ustawienia wojsk przedpola Moskwy i trzykrotnie próbował przedrzeć świadomości społecznej - nie uosabia on z pewno-
Chodkiewicza. Część historyków uwa\
a, \
e były one się na Kreml. Jego plan polegał na szybkim przeła- ścią ideału pacyfistycznego potakiwacza.
rozlokowane równolegle do rzeki, część, \
e miały ją maniu obrony przy pomocy husarii, a następnie Niestety - wobec wpojonego nam przez ostat-
za plecami. Ten drugi sposób ustawiania \
ołnierzy, wprowadzeniu do miasta zbrojnego taboru - rucho- nie lata poczucia historycznego zakłopotania - w
gwarantujący, \
e mając odciętą drogę ucieczki, mej fortecy. W czasie ostatniego szturmu udało się przedstawianiu dziejów Polski i Rzeczypospolitej
będą bili się do upadłego, stosował Chodkiewicz w wprowadzić tabor do miasta, od oblę\
onej załogi chętnie wyręczą nas inni. Przykładem mo\
e być
innych bitwach. polskiej dzieliły go niecałe dwa kilometry, ostatecz- rosyjski film "1612", gdzie jesteśmy przedstawieni,
Miał zresztą opinię człowieka gwałtownego, nie jednak wojska Chodkiewicza musiały się wyco- mówiąc delikatnie, mało sympatycznie, a jeden z
surowego, trudnego zwierzchnika, ale w sytuacji fać, a tabor utracono. Warto zaznaczyć, \
e król polskich dowódców, prawdopodobnie hetman Chod-
zagro\
enia porywał za sobą oddziały i - co ceni kiewicz, to co najmniej neurastenik, a mo\
e i nieroz-
sobie ka\
dy \
ołnierz - nie szafował bezmyślnie jego garnięty, prymitywny sadysta. Trudno się dziwić
\
yciem. Rosjanom, \
e "swoje chwalą" (szkoda, \
e jak zwykle
Po zwycięstwie pod Kircholmem Chodkiewicz z "autorskim" przytaczaniem faktów), pozostaje
zyskał sławę jednego z największych wodzów w natomiast pytanie, czemu my znowu i wcią\

Europie. "chwalimy cudze" (w kategorii filmu przykładem
Zdobycie Parnawy miało miejsce w 1609 roku: mo\
e tu być "Ogniem i mieczem", zresztą technicz-
"Kampania 1609 roku to jeden wielki popis talentu i nie i aktorsko cieniutkie w porównaniu z "1612").
energii Jana Karola Chodkiewicza. Nieopłacone, Czy nadal "nie znamy swego", czy mo\
e wytresowa-
głodne i obdarte wojsko groziło buntem, hetman zaś ni zostaliśmy do zadziwiającej łatwości w firmowaniu
w same zapusty skłonił je do heroicznego pochodu sobą wrogich nam racji? Czy wszyscy wykazujemy
przez zawalone śniegiem lasy, potem brzegiem ju\
gotowość do zajmowania dwuznacznej roli Mi-
zamarzniętego morza - ku Parnawie. Okryty tylko Zygmunt III, główna osoba odpowiedzialna za po- chała śebrowskiego? Być mo\
e "wybitni" aktorzy
burką przez półtorej doby sterczał konno na trzaska- pchnięcie Rzeczypospolitej do tej wojny, nie spieszył grają po prostu to, do czego dorośli, idąc swą "drogą
jącym mrozie, czekając na chwilę sposobną. Dawał się z odsieczą. artystyczną". Chodkiewicz, który w rzeczywistości
przykład wytrwałości. Sam przecie zabronił palenia Bilans wypraw moskiewskich nie był dla Koro- nie mogąc ju\
mówić, jeszcze gestami wydawał
ognisk i kazał stać bez ruchu, by zaskoczyć fortecę. ny i Litwy bardzo niekorzystny, odzyskano bowiem ostatnie rozkazy w chocimskiej potrzebie, w wyko-
(...) Parnawę wziął Chodkiewicz szturmem, wysa- ziemie smoleńską, czernichowską i siewierską naniu śebrowskiego ginie w ruskiej wsi w pojedynku
dziwszy [osobiście! - A.L.] bramy petardami (...)" (P. (rozejm w Dywilinie 1619). z chłopkiem-magiem Andriejką, l\
ąc go za chłopskie
Jasienica "Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebr- pochodzenie.
ny wiek", s.284) Do końca na posterunku Rzeczypospolitej Czy, gdy nam plują w twarz, to na nas deszcz
Warto wspomnieć, \
e \
ołnierze walczący w W 1616 Chodkiewicz został wojewodą wileń- pada?
Inflantach opłacani byli częściowo z prywatnych skim. Był nie tylko wojskowym, ale i obywatelem
pieniędzy Chodkiewicza, w krytycznym momencie rozumiejącym podstawy funkcjonowania państwa. Wykorzystane z
ródła:
zastawił on nawet srebrną zastawę stołową. Prywat- "Gdzie nas starodawne instytucje nie skrzepią, nowe Tomasz Bohun, Bitwa pod Kircholmem, w: Zwycię-
ne oddziały słała do Inflant tak\
e nieświeska linia wynalazki prędzej zgubią" - miał powiedzieć, a w stwa orę\
a polskiego, red. Justyna Mrowiec, War-
Radziwiłłów. słowach tych pobrzmiewa echo rzymskich sentencji. szawa 2009.
Jednak w potrzebie wojennej znów ruszył w Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów.
Polityczny rozsądek i wojskowy obowiązek pole. Ostatnim świadectwem męstwa Chodkiewicza Srebrny wiek, Warszawa 2007.
Niestety, spektakularne sukcesy inflanckie nie była obrona Chocimia przed wojskami tureckimi w Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultu-
powtórzyły się w czasie kampanii moskiewskiej 1621 roku. Po raz kolejny okazał się wodzem wyma- ry, Warszawa 1987.
1611-1612. Chodkiewicz, przeciwnik interwencji gającym wiele od \
ołnierzy, ale przede wszystkim Wielka Encyklopedia Polski, Kraków 2000.
(która miała na celu raczej rozszerzenie wpływów od siebie. Z jego rozkazu wojsko przeprawiło się www.mowiawieki.pl, www.polskiedzieje.pl
Kościoła Katolickiego ni\
dobro Rzeczypospolitej), w przez Dniestr i okopało tak, aby rzeka odcinała
chwili krytycznej pośpieszył jednak z pomocą. Jego drogę ucieczki. Mimo powtarzających się ataków
zadanie - aprowizacja załogi polskiej na Kremlu epilepsji hetman do ostatnich dni walczył osobiście,
cd. ze str. 11
ewolucji" (Michael Behe, "The Edge of nią z serii wielokrotnych mutacji, a poprzednia lub
MNOGIE MUTACJE...
Evolution: The Search for the Limits of poprzednie nie miały korzystnego charakteru. Taka
jej znalezieniem. Ale jeśli potrzeba więcej ni\
jednej Darwinism", Free Press, New York 2007, s. 106). A wielokrotna mutacja o ograniczonym skutku
mutacji, to prawdopodobieństwo wystąpienia ich jeśli potrzeba więcej ni\
dwu mutacji, z których (przypomnijmy, \
e niemal cały mechanizm trawie-
wszystkich niezwykle maleje. Przypomnijmy, \
e dopiero ostatnia daje zmutowanym organizmom nia cytrynianu jednak ju\
istniał) jest jeszcze do
prawdopodobieństwo dwóch niezale\
nych zdarzeń przewagę nad innymi, to zadanie takie przekracza przyjęcia dla kreacjonistów, zwłaszcza jeśli cała
jest równe iloczynowi ich prawdopodobieństw. Jeśli mo\
liwości przypadkowych mutacji, na których seria składała się tylko z dwu mutacji.
dla przykładu ka\
de z dwóch zdarzeń ma prawdo- opiera się darwinowski model ewolucji. Ale jeśli powstanie wielu zło\
onych cech
podobieństwo wystąpienia 1/1000, to prawdopodo- Niektórzy biologowie ewolucyjni, co prawda, komórki wymagało wielokrotnych, więcej ni\
dwu,
bieństwo ich łącznego wystąpienia wynosi 1/1000 rozpatrywali ju\
mo\
liwość wielokrotnych mutacji mutacji, z których dopiero ostatnia przynosiła ko-
000. A prawdopodobieństwo mutacji jest du\
o, (np. H.A. Orr, A minimum on the mean number of rzystny efekt dla komórki, to darwinowski ewolucjo-
du\
o mniejsze ni\
1/1000 - w organizmach wieloko- steps taken in adaptive walks, "Journal of Theoreti- nizm nie jest w stanie ich wyjaśnić. Sytuacja w
mórkowych w najlepszym wypadku 1/100 000 000 cal Biology" 2003, vol. 220, s. 241-247), ale z reguły sporze ewolucjonizm-kreacjonizm po odkryciach
(a z reguły jeszcze ni\
sze o rząd lub dwa rzędy unikają takich wyjaśnień jak diabeł święconej wody, Lenskiego pod tym względem się nie zmieniła.
wielkości). Ujmując to słowami Behe'ego: "Jeśli gdy\
prowadzą one do katastrofalnych wniosków (Multiple Mutation Needed for E. Coli,
zanim wystąpi korzystny skutek, potrzebne są dwie probabilistycznych. Wolą znajdować wyjaśnienia "Michael Behe's Amazon Blog, 3:35 PM PDT, June
mutacje, i jeśli przy tym stan pośredni [tzn. po przy pomocy serii korzystnych mutacji, gdy\
wów- 6, 2008, http://www.amazon.com/gp/blog/post/
pierwszej mutacji] jest niekorzystny dla organizmu, czas ma zastosowanie idea doboru kumulatywne- PLNK3U696N278Z93O)
czyli mniej dopasowany do środowiska ni\
stan go. Tym razem sam Lenski stwierdził, \
e poszuki-
wyjściowy - to mamy ju\
wielki problem dla teorii wana przezeń mutacja jest prawdopodobnie ostat-
 P O D P R 
D 
 i d z
P O D P R 
D  nr 1/54/styczeń 2009
 P O D P R 
D 
 P O D P R 
D 
12
12