WYŻSZA SZKOA
A ZARZ
DZANIA I ADMINISTRACJI
W ZAMOÅšCIU
Wydział Fizjoterapii i Pedagogiki
Kierunek: Zdrowie Publiczne
Nr albumu: 13892
Tomasz Walencik
Strategie rozwoju telemedycyny
pod kierunkiem:
dr Igor Szwiec
Zamość 2008
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
SPIS TREÅšCI
1. Wstęp .................................................................................. 3
2. Telemedycyna na świecie kierunki rozwoju ............................ 5
3. Zastosowania telemedycyny .................................................... 8
3.1. Zdalna komunikacja pacjent  lekarz ................................... 8
3.2. Współdzielenie informacji i wiedzy w służbach medycznych...... 8
3.3. Systemy teleinformatyczne wspomagające konkretne specjalności
Medyczne ........................................................................................... 9
3.4. Systemy informatyczne wspomagające zarządzanie służbą zdrowia.. 9
3.5. Aspekty ludzkie w telemedycynie .................................................... 10
4. Działania wokół telemedycyny w Polsce ........................................ 11
4.1. Współpraca międzynarodowa .................................................. 14
5. Funkcje instytucji koordynujÄ…cych: centrum koordynacji, centrum
usług oraz centrów kompetencji ..................................................... 16
5.1. Centrum koordynacji ............................................................... 16
5.2. Centrum usług...................................................................................... 18
5.3. Homemonitoring.................................................................................. 18
5.4. Telekonsultacje .................................................................................... 19
5.5. Ratownictwo, telekardiologia stanów nagłych ......................... 20
5.6. Centrum teleradiologiczne ................................................................ 21
5.7. Centrum edukacyjne (biznes, medycyna, samorzÄ…d).................. 21
5.8. Geolokalizacja ...................................................................................... 22
5.9. Teleradiologia....................................................................................... 22
5.10. Teletransmisja ekg .............................................................................. 23
5.11. Telepulmunologia .......................................................................... 23
6. Podsumowania .................................................................. 24
7. Literatura .......................................................................... 25
2
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
1. Wstęp
Telemedycyna (medycyna na odległość)  jest to najnowsza forma medycyny
i opieki zdrowotnej Å‚Ä…czÄ…ca w sobie elementy telekomunikacji, informatyki oraz
medycyny. Dzięki wykorzystaniu nowych technologii pozwala ona przełamywać
geograficzne bariery, pozwalając na wymianę specjalistycznych informacji przesyłając
obrazy statystyczne, jak i dynamiczne (przesyłanie najwyższej jakości zdjęć EKG, USG,
MRI). Pozwala na diagnozę na odległość. Duże zastosowanie telemedycyna znajduje w
środowisku chirurgicznym, które wykorzystuje ją do przeprowadzania operacji "na
odległość". Nowoczesna technologia, wykorzystująca szybkie procesory i algorytmy do
cyfrowego przetwarzania i kompresji sygnałów, umożliwia przesyłanie obrazów o
wysokiej rozdzielczości, a także interaktywną transmisję audiowizualną z wyjątkową
dokładnością i w czasie rzeczywistym. Systemy wideokomunikacyjne (wideokodery)
pracują na ogólnodostępnych cyfrowych liniach transmisyjnych ISDN, w ogólnoświatowej
sieci Internet, a także na liniach satelitarnych1.
Celem pracy jest usystematyzowanie informacji z zakresu telemedycyny z
uwzględnieniem wizji rozwoju. W pierwszej kolejności przedstawię cele, które warto
osiągnąć (wizję), w drugiej zaś sposób ich realizacji (strategię).
Podstawowe cele wdrożenia rozwiązań TM to nowoczesny system współpracy pacjentów,
personelu medycznego oraz podmiotów właścicielskich w służbie zdrowia ukierunkowany
na przełamanie ograniczeń geograficznych w dostępie do usług medycznych oraz
ułatwienie szeroko rozumianego przepływu informacji medycznych.
MetodÄ… realizacji tej wizji jest wykorzystanie nowoczesnych technologii oraz sieciowych
metod współpracy do stopniowego rozszerzania zasięgu i jakości usług medycznych
dzisiaj trudnodostępnych z powodu odległości, braku specjalistycznego personelu na
miejscu i trudności komunikacyjnych.
Strategia zakłada wykorzystanie wszelkich istniejących metod współpracy począwszy od
kampanii promocyjnych i edukacji, na zaawansowanych technikach teleterapii i
wykorzystaniu współdzielonych baz danych medycznych skończywszy.
Docelowe efekty realizacji strategii to w istocie nowe możliwości funkcjonowania służby
zdrowia:
" przeniesienie części ciężaru związanego z obserwacją/profilaktyką stanu
zdrowia z pacjenta na służby medyczne - szczególnie wobec grup wysokiego
1
http://pl.wikipedia.org/wiki/Telemedycyna
3
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
ryzyka lub groz
nych schorzeń o objawach bagatelizowanych przez
potencjalnych chorych,
" automatyczny monitoring stanu zdrowia pacjenta przebywającego w odległości
uniemożliwiającej fizyczną obecność lekarza lub pielęgniarki, w tym także
zdalne monitorowanie funkcji życiowych pacjenta w ratownictwie medycznym,
" diagnozowanie lub wykonywanie zabiegów medycznych na odległość,
" szerszy i łatwiejszy dostęp do usług medycznych na obszarach słabo
zaludnionych i odległych od specjalistycznych jednostek służby zdrowia,
" szybka i łatwa propagacja wiedzy pomiędzy jednostkami służby zdrowia,
pacjentami, organizacjami pożytku publicznego, w tym również łatwość
gromadzenia informacji koniecznych do badań naukowych,
" zmiana metod pracy służby zdrowia - przeniesienie części aktywności w
teleinformatyczne systemy pracy grupowej, a tym samym częściowe
uniezależnienie się od barier geograficznych wewnątrz środowiska
medycznego.
Powyższe cele ściśle korespondują z celami stawianymi służbie zdrowia jako takiej. Ich
osiągnięcie poprawi wskaz
niki charakteryzujące zdrowie społeczeństwa, wśród których
można wymienić takie jak2:
" statystyki wyleczeń,
" wskaz
niki skuteczności profilaktyki,
" czas trwania terapii.
Należy również oczekiwać spadku jednostkowych kosztów profilaktyki i leczenia -
głównie dzięki wczesnemu wykrywaniu groz
nych (i kosztownych) schorzeń oraz
szerszemu zasięgowi działania lekarzy specjalistów dziś trudnodostępnych dla pacjentów z
powodu odległości.
2
http://www.eduskrypt.pl/nadszedl_czas_telemedycyny-info-131.html
4
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
2. Telemedycyna na świecie kierunki rozwoju
Określenie telemedycyna jest używane w odniesieniu do wielu różnorodnych
zastosowań technik informatycznych i telekomunikacyjnych w realizacji przy ich pomocy
usług w medycynie. Telemedycyna określa różnorodne zdalne aspekty ochrony zdrowia
pacjenta, jakie realizujemy za pośrednictwem technologii transmisji danych. W tym
kontekście mówimy także o telekonsultacjach i telediagnostyce, szkoleniach i edukacji
personelu medycznego. W ramach telemedycyny realizowane są próby operacji
chirurgicznych na odległość. W telemedycynie korzystamy bardzo często z narzędzi
wideokonferencji.
Za kraj w którym pierwsze kroki zaczęto stawiać na gruncie telemedycyny należy
przyjąć USA. To właśnie tutaj już w latach 60. powstała satelitarna sieć telekomunikacyjna
łącząca amerykańskie bazy wojskowe, rozrzucone na wszystkich kontynentach, ze
specjalistycznymi ośrodkami medycznymi w USA. Dzięki wykorzystaniu możliwości
nowoczesnych technologii, jakie niosło ze sobą amerykańskie wojsko, przyczyniło się ono
do rozwoju tej dyscypliny. Kolejnym czynnikiem, nie mniej ważnym, było wniesienie
dużego wkładu informacji przez NASA. Opieka medyczna i monitorowanie stanu zdrowia
astronautów musiały się odbywać z konieczności  na odległość. Do dzisiaj powstaje wiele
inicjatyw telemedycznych sponsorowanych przez władze stanowe i rząd federalny.
W Polsce telemedycyna w zasadzie "raczkuje"3. Jest co prawda kilka inicjatyw w kierunku
rozwoju lokalnych sieci telemedycznych wokół dużych ośrodków medycznych, jest szereg
indywidualnych inicjatyw co śmielszych profesorów i dyrektorów klinik, ale większość
projektów z reguły ma charakter lokalny, prowadzona jest przez jednego lub grupę
"zapaleńców", zwykle młodszego lub średniego pokolenia. Inicjatywy te koncentrują się
głównie na opracowywaniu i wdrażaniu systemów do przesyłania sygnałów EKG przez
telefon (również przez telefony komórkowe), na wydajnym przesyłaniu zdjęć
rentgenowskich, obrazów USG, CT, etc. przez Intranet lub Internet w celach
konsultacyjnych, a także na sprawnej organizacji baz danych i niezbędnych systemów
kontroli dostępu do tychże banków informacji.
Od 2001 roku działa Sekcja Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, która
postawiła sobie za cel krzewienie i rozwój idei telemedycyny w Polsce. Należą do niej
znani profesorowie, dyrektorzy szpitali i klinik, lekarze różnych specjalności. Sekcja
zorganizowała kilka spektakularnych interaktywnych wideokonferencji naukowo-
3
PULS, Miesięcznik Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, Wydawca: Okręgowa Rada Lekarska, nr
2003/01, Telemedycyna, Baraniecki M.,
5
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
szkoleniowych, m.in.: trójstronnej  z Waszyngtonu do Warszawy i Bielska Białej, oraz z
operacji serca w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Mam przekonanie, że
telemedycyna zacznie się rozwijać w Polsce tym szybciej, im więcej lekarzy,
przedstawicieli resortu zdrowia, kas chorych (w niedalekiej przyszłości Narodowego
Funduszu Zdrowia), a także pacjentów  zrozumie i doceni zalety tej nowoczesnej formy
medycyny4.
Wydaje się, że po okresie przekonywania społeczeństw do telemedycyny, w
rozwiniętych krajach liczba usług telemedycznych rośnie lawinowo. Wiele rządów krajów
rozwiniętych wprowadza telemedycynę w ramach reform systemów ochrony zdrowia.
Impulsem do rozwoju telemedycyny jest także społeczne zapotrzebowanie (np. ochrona
zdrowia obywateli w podeszłym wieku) jak i działalność indywidualnych instytucji i osób.
Telemedycyna, czyli medycyna na odległość, będzie w XXI wieku jedną z najprężniej
rozwijających się dziedzin nauki. Jak się podkreśla już wkrótce umożliwi ona lekarzom
konsultacje z najlepszymi fachowcami, nawet oddalonymi o setki i tysiące kilometrów,
wzajemne zdalne asystowanie przy trudnych zabiegach chirurgicznych, stałe
monitorowanie przewlekle chorych pacjentów i wyników leczenia. W niektórych krajach
(jak USA, Kanada, Australia, Włochy, Japonia, kraje skandynawskie) usługi telemedyczne
są już powszechnie dostępne. Liczne programy, scentralizowane i ujednolicone bazy
przechowywania danych finansowane są w zwykle przez rząd, władze stanowe i lokalne.
Bardzo ciekawe są osiągnięcia z zakresu telemedycyny w Norwegii.
Głównym założeniem telemedycyny jest wyeliminowanie zbędnego przemieszczania się
pacjentów i specjalistów oraz zapewnienie równego dostępu do opieki medycznej
wszystkim pacjentom. W Stanach Zjednoczonych, gdzie telemedycyna jest najbardziej
rozwinięta, szacuje się, że około 40% porad składa się z prostej wymiany informacji
między pacjentem a lekarzem i nie zawsze wymaga badania. Wobec powyższych danych
zdecydowano wiosnÄ… 1995 roku o wprowadzeniu telemedycyny do domu. Wymiernym
efektem było skrócenie czasu "wizyty" o około 60% bez zmniejszenia satysfakcji
pacjentów. Warto zauważyć, że w chwili obecnej istnieje bardzo bogata oferta domowych
urządzeń dla zdalnej diagnostyki i całych systemów opieki domowej. Są to na przykład
system Healthman (firmy Siemens) do zapisywania w domu i wstępnego analizowania
informacji o stanie zdrowia ze wstępnymi diagnozami i zaleceniami, Medicate - system
wykorzystujÄ…cy technologiÄ™ internetowÄ… dla monitorowania cierpiÄ…cych na astmÄ™ w domu,
przenośne stanowisko telemedyczne umożliwiające lekarzowi przeprowadzenie
kompleksowych badań od ginekologicznych po kardiologiczne i przesłanie tych wyników
4
http://pl.wikipedia.org/wiki/Telemedycyna
6
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
specjalistom, zestaw firmy Matsushita umożliwiający zdalne monitorowanie parametrów
biologicznych pacjenta: tętna, pracy serca, ciśnienia krwi, poziomu cukru, wyglądu
i ciśnienia w gałce ocznej, temperatury, itp.
Do telemedycyny zaliczamy5:
" szeroko rozumiane środowisko e-health, w tym: telediagnostykę, telekardiologię,
teleradiologiÄ™, telepatologiÄ™, telepulmonologiÄ™, telechirurgiÄ™, itp.,
" specjalistyczne aplikacje telemedyczne, takie jak: telemonitorowanie i teleopiekÄ™
chorych w warunkach domowych, szpitalne systemy informatyczne, elektroniczna
dokumentacja pacjenta, systemy wspomagania decyzji w medycynie, regionalne
sieci telemedyczne,
" infrastrukturÄ™ technicznÄ… w aplikacjach telemedycznych, systemy informatyczne w
zarzÄ…dzaniu ochronÄ… zdrowia, medyczne systemy telekonferencyjne i
telekonsultacyjne,
" serwisy internetowe wspomagajÄ…ce diagnostykÄ™, leczenie, rehabilitacjÄ™ i
kontrolowanie chorych,
" firmowe serwisy internetowe na temat rynku ochrony zdrowia, aplikacje
internetowe w badaniach naukowych.
W Internecie możemy odszukać setki stron opisu projektów telemedycznych. W
wielu krajach telemedycyna jest integralną częścią systemu ochrony zdrowia. Przytoczona
lista odnośników nie jest reprezentatywna, została wybrana arbitralnie, ma na celu
dostarczenia niezbędnych informacji. Można sięgnąć do baz danych z adresami zasobów
www. JednÄ… z takich internetowych baz danych jest portal TIE (Telemedicine Information
Exchange) wspomagana przez National Library of Medicine6.
5
http://bit.cm-uj.krakow.pl/stronatele/me.htm
6
http://www.telemedycyna.krakow.pl/kctm.php?p=2&g=9&m=91
7
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
3. Zastosowania telemedycyny
3.1. Zdalna komunikacja pacjent  lekarz
Istnieją dwa główne kierunki rozwoju technik pozwalających na zdalną opiekę medyczną i
zapewnienie ciągłego kontaktu pacjenta ze służbą zdrowia tj.
" monitoring  stosowany w domach, jednostkach ratunkowych oraz w obrębie
jednostek służby zdrowia;
" telediagnoza  umożliwiająca przeprowadzenie badania i postawienie diagnozy
na odległość.
Najsilniejszy rozwój dotyczy obecnie usług medycznych dostępnych dla pacjenta w domu,
głównie dzięki wzajemnemu zrozumieniu służb medycznych i dostawców technik (ok.
10% prezentacji ofert i 10% prezentacji potrzeb poświęcono zagadnieniu  home  general
na konferencji w ATA 2007 w Nashville). Szczególną uwagę obie strony poświęcają
terapii chorób przewlekłych wymagających stałego kontaktu pacjenta z lekarzem i
jednocześnie nie wymagających hospitalizacji np. cukrzyca.
Szeroka oferta narzędzi i technik telekomunikacyjnych przygotowana przez dostawców
sprzętu i usług telekomunikacyjnych dla służb medycznych nie spotyka się jeszcze z
odzewem po stronie służb medycznych7.
3.2. Współdzielenie informacji i wiedzy w służbach medycznych
Trend ten stanowi naturalne wykorzystanie w medycynie współczesnych technik wymiany
wiedzy -począwszy od baz wiedzy i telekonferencji, na e-learningu skończywszy. Służby
medyczne skoncentrowane sÄ… przy tym na rozwoju metod dedykowanych dla
poszczególnych specjalności medycznych, a dostawcy technologii teleinformatycznych
prezentują bardziej ogólne (uniwersalne) metody wspomagające wymianę wiedzy. Można
na tej podstawie postawić tezę, że8:
" standardy gromadzenia i wymiany wiedzy medycznej z użyciem technologii
informatycznych dopiero siÄ™ tworzÄ…,
" istnieje wiele rozwiązań pozwalających na wymianę wiedzy pomiędzy
ośrodkami akademickimi, stowarzyszeniami, organizacjami etc.
7
http://www.dziennikwschodni.pl/apps/20070619/70618037/0/MAG AZYN
8
Gazeta IT, nr 4(44)/maj 2006, Usługi multimedialne w zdalnym nauczaniu, Biedrzycki A.
8
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
Dalszy rozwój wymiany informacji i wiedzy jest silnie związany z rozwiązaniami
typu EHR1 o zasięgu ogólnokrajowym lub międzynarodowym - pozwalającymi na dostęp
do szczegółowych i kompletnych danych medycznych milionów pacjentów.
3.3. Systemy teleinformatyczne wspomagające konkretne specjalności
medyczne
Rozwój systemów informatycznych wspomagających konkretne dziedziny
medycyny dotyczy przede wszystkim tych specjalności, gdzie typowo występuje jeden z
czterech poniższych czynników9:
" wykorzystywane są wzajemne konsultacje lekarskie dotyczące wyników badań,
" liczba badań wymagających wizyty pacjenta w ośrodku służby zdrowia jest
istotnie niższa niż liczba konsultacji (odbywających się bez udziału pacjenta)
koniecznych do postawienia diagnozy,
" schorzenia są przewlekłe i wymagają systematycznych, powtarzalnych co do
charakteru i zakresu, badań lekarskich, których wyniki powinny być
gromadzone i analizowane łącznie w obrębie dłuższego okresu czasu
" schorzenia majÄ… charakter masowy.
Odrębnym, intensywnie rozwijającym się wątkiem specjalistycznym jest
ratownictwo medyczne. Generalnie, ogólna oferta rynku rozwiązań teleinformatycznych
jest jeszcze słabo sprofilowana na specjalizacje medyczne. W już zrealizowanych
projektach telemedycznych dedykowanych konkretnym specjalnościom np. kardiologii,
ogólnodostępne technologie zostały dostosowane do konkretnych wymagań konkretnego
projektu.
3.4. Systemy informatyczne wspomagające zarządzanie służbą zdrowia
DominujÄ…cym kierunkiem rozwoju sÄ… systemy:
" ułatwiające dostęp do historii chorób danego pacjenta - rozwiązania z rodziny
EHR),
" systemy wspomagajÄ…ce zarzÄ…dzanie - rozwiÄ…zania z rodziny ERP2.
9
Gazeta IT, nr 4(44)/maj 2006, Usługi multimedialne w zdalnym nauczaniu, Biedrzycki A.
9
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
Wokół tych rozwiązań tworzone są standardy (formaty) przechowywania wyników badań
oraz standaryzacja terapii do postaci procesu biznesowego zarzÄ…dzanego z pomocÄ…
systemu.
1. Electronic Health Record  karta informacyjna pacjenta przechowywana,
aktualizowana i udostępniana przez system informatyczny.
2. ERP  Enterprise Resource Planning: standard zintegrowanych systemów
informatycznych wspomagających zarządzanie przedsiębiorstwami.
Obecnie istnieje wiele lokalnych rozwiązań ograniczonych zasięgiem do jednej
jednostki lub grupy jednostek służby zdrowia. Pierwsze projekty z dziedziny EHR
zrealizowano pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku (Kanada, USA, Norwegia),
obecnie tworzone są standardy ogólnokrajowe oraz ponadnarodowe np. będący w toku
projekt powołany przez National Health Service w Wielkiej Brytanii.
Systemy ERP posiada wiele dużych szpitali w Europie Zachodniej, USA i Kanadzie i są to
rozwiązania dojrzałe, rozwijane podobnie jak inne ERP w innych branżach. Należy
oczekiwać stopniowego rozszerzania zasięgu stosowania tych systemów oraz rozwoju
standardów informatycznych wspomagających zarządzanie działaniami wykonywanymi
wspólnie przez kilka jednostek służby zdrowia.
3.5. Aspekty ludzkie w telemedycynie
Ograniczenie kontaktu osobistego pomiędzy pacjentem i lekarzem postrzegane jest przez
pacjentów jako odhumanizowanie opieki medycznej. Szczególnie dotyczy to osób
starszych. Problem jest dostrzega przede wszystkim personel medyczny (ok. 6% ogółu
wystąpień na konferencji ATA 2007 w Nashville oraz jeden z trzech główny wątków
tematycznych na TTeC 2007 w Tromso), dostawcy technologii ten aspekt raczej pomijajÄ….
Kluczowa rola w ograniczeniu negatywnych skutków stosowania telemedycyny
przypadnie najprawdopodobniej średniej kadrze medycznej, która przejmie znaczną część
tradycyjnych, osobistych kontaktów z pacjentem. Przemawiają za tym przede wszystkim
względy ekonomiczne.
10
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
4. Działania wokół telemedycyny w polsce
Dotychczas systemy telemedyczne rozwijają się w Polsce w sposób
niekontrolowany (mamy na myśli brak uregulowań prawnych oraz brak odpowiedniej
struktury w Ministerstwie Zdrowia). Ciekawsze projekty telemedyczne w Polsce opisane
są w Internecie, poniżej mamy odnośniki10:
" Katedra Patomorfologii Akademii Medycznej w Poznaniu:
http://ampat.amu.edu.pl
" Klinika Kardiologii II Wydział Lekarski AM:
http://www.rutel.org.pl/kielce/sonta.html#osrodek
" Krakowskie Centrum Telemedycyny i Medycyny Zapobiegawczej:
http://www.telemedycyna.krakow.pl/
" Polskie Towarzystwo Kardiologiczne: http://www.ptkardio.pl
" Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego: http://www.nadcisnienie.med.pl
" ÅšlÄ…ska Akademia Medyczna: http://salve.slam.katowice.pl/Telemed.htm
" TELEMED: http://www.telemed.org.pl/
" Teleradiologiczny projekt w Lublinie: http://rtg.specjal.szpital.lublin.pl/
" Zakład Bioinformatyki i Telemedycyny CMUJ: http://bit.cm-uj.krakow.pl
Instalacja do teleradiologii w Zakładzie Radiologii Szpitala Uniwersyteckiego w
Krakowie została uruchomiona jako pierwsza w kraju w 1998 roku. W Lublinie w 1999
roku uruchomiono pierwszy w Polsce system teleradiologii do celów radioterapii, w
ramach tego systemu przesyłano obrazy tomografii komputerowej ze Szpitala
Wojewódzkiego do Centrum Onkologii przy wykorzystaniu specjalnie zbudowanej linii
światłowodowej o długości 11 km. Telemedycyna w Polsce jest współcześnie
wykorzystywana przede wszystkim do monitoringu pacjentów z problemami
kardiologicznymi, oraz do konsultowania wyników badań, np. zdjęć rentgenowskich.
Sekcja Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Lekarskiego została założona w 2001 roku.
Inicjatorem założenia Sekcji i jej prezesem został dr Marian R. Baraniecki. Vice-prezesami
są: dr Krystyna Podgórska i dr Adam Czarnecki. Obecnie Sekcja Telemedycyny PTL liczy
ponad 100 osób. Są w niej profesorowie, ordynatorzy i dyrektorzy klinik i szpitali, lekarze
z różnych regionów Polski a także lekarze polscy praktykujący za granicą.
10
http://www.rutel.org.pl/kielce/sonta.html#osrodek
11
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
Zorganizowano i przeprowadzono wiele seminariów i zebrań naukowych, m.in.
interaktywne video-transmisje zarówno z kraju jak i z zagranicy: np. wykłady i seminaria z
Waszyngtonu (USA), czy z operacji serca z Centrum Zdrowia Dziecka. Sekcja
Telemedycyny PTL wraz z firmą TELEMED w Warszawie współorganizowała video-
transmisje. TELEMED dla tych celów zainstalował trzy linie ISDN w siedzibie PTL oraz
m. in. udostępnił urządzenia video-konferencyjne (video-kodery) wraz z obsługą
technicznÄ….
W Polsce można już przeprowadzać internetowe badania wzroku i słuchu, trwają
prace nad przekazywaniem z domu wyników badań poziomu cukru czy EKG. Filmy z
operacji dają studentom okazję obserwowania najlepszych chirurgów, a przesyłanie
wyników badań obrazowych ułatwiają diagnozę bez uciążliwego transportowania pacjenta.
Patolodzy i radiolodzy mogą przesyłać obrazy tkanek czy wyniki badań do konsultanta
tanio i szybko. Świętokrzyskie Centrum Onkologii używa techniki komputerowej przy
planowaniu leczenia pacjentów z nowotworami, wykorzystując do tego również sprzęt
innych placówek. Współpraca Centrum z Ukrainą ma w przyszłości pozwolić na zdalne
konsultowanie tamtejszych pacjentów.
W celu rozpowszechnienia telemedycyny w Polsce powstało Konsorcjum
Telemedyczne TeleInterMed. Inicjatorami sÄ… Instytut Kardiologii w Aninie, Naukowa i
Akademicka Sieć Komputerowa (NASK), Klinika Chirurgii Serca, Naczyń i
Transplantologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Świętokrzyskie Centrum Onkologii,
Szpital Specjalistyczny im. E. Szczeklika w Tarnowie i Akademickie Centrum
Komputerowe Cyfronet AGH11.
Prof. Zbigniew Religa, zaangażowany w telemedycynę od lat, zamierza
wprowadzić do krajowej praktyki roboty kardiochirurgiczne. Wtedy można będzie nie
tylko zdalnie konsultować, ale i operować chorego w innym mieście, a nawet powierzyć
nietypowy i trudny zabieg specjaliście z innego kontynentu.
W 2005 roku zgłoszono do realizacji projekt  Regionalna sieć telemedyczna w Krakowie.
Szpital Uniwersytecki w Krakowie przeprowadził z powodzeniem techniczne próby
pilotażowe. W wyniku realizacji projektu są przesyłane dane medyczne z ośrodków
regionalnych do ośrodka referencyjnego. Przygotowane do konsultacji telemedycznych
obszary medycyny to: angiografia, wczesna diagnostyka niedotlenienia mięśnia
sercowego, obrazy diagnostyczne CT, obrazy klasycznej diagnostyki RTG.
W latach 2002 - 2007 zrealizowano Kujawsko-Pomorską Sieć Informacyjną dzięki której
zrealizowano usługę e-Health. Projekt realizują władze Województwa Kujawsko-
11
Polskie Towarzystwo Kardiologiczne  http://www.ptkardio.pl
12
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
Pomorskiego, Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy oraz Uniwersytet Mikołaja
Kopernika w Toruniu.
Zakres usług to:
" telediagnostyka:
1. telekardiografia (telemonitoring EKG) - przekazanie wyników badań pracy
serca (krzywej EKG) do ośrodka diagnostyki kardiologicznej w celu oceny
wyników badań;
2. telekonsultacja - przeprowadzenie telekonferencji w celu uzyskania konsultacji
i postawienia diagnozy, przy jednoczesnym dostępie do wyników badań z
aparatury medycznej, szczególnie w takich obszarach jak lekarz pierwszego
kontaktu;
" teleedukacja: prowadzenie wykładów za pośrednictwem kamer i technik internetowych
(transmisja do wielu odbiorców) oraz metodą internetowych konferencji;
" telepomoc: usługi umożliwiające szybki kontakt osób potrzebujących pomocy zarówno
w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa, jak i normalnego egzystowania w środowisku;
" informacja medyczna: grupa usług związanych z informacją medyczną i poradnictwem
medycznym oraz dostępem do baz danych (kontakt pacjent - "wirtualny lekarz").
Program telemedycyny w województwie kujawsko-pomorskim obejmuje12:
" telekardiologiÄ™;
" teleonkologiÄ™;
" telepulmonologiÄ™;
" telepsychiatriÄ™.
W 2007 roku w Wielkopolsce ruszyła pilotażowa wersja systemu komunikacji
medycznej (telemedycyny). Akademia Medyczna w Poznaniu z Instytutem Informatyki
Politechniki Poznańskiej koordynują na odległość telekonsultacje medyczne w 12
szpitalach województwa wielkopolskiego.
Dzisiaj już 45 proc. przypadków zawału serca jest leczonych w Polsce za pomocą
zabiegów angioplastyki. Daje nam to wysokie miejsce w ścisłej światowej czołówce.
Wprowadzenie systemu telemedycyny ratunkowej znacznie poprawia te statystyki. W
regionie Zamościa przez nieco ponad 4 miesiące pilotażowego funkcjonowania systemu
LIFENET, przeprowadzono 210 transmisji, z których aż 73 skończyły się zabiegami.
12
Program organizacji sieci  Telemedycyna w Województwie Kujawsko-Pomorskim (e-Health)
13
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
Najbardziej rozpowszechnionym systemem telemedycyny ratunkowej jest działający w
Polsce od ponad 3 lat system LIFENET. Składa się on po stronie nadawczej z defibrylatora
LIFEPAK® 12, wyposażonego w moduÅ‚ do teletransmisji, zaÅ› po stronie odbiorczej jest to
profesjonalna medyczna stacja odbiorcza LIFENET® RS. Stacja odbiorcza i
oprogramowanie są zgodne z dyrektywą 93/42/EEC, co zapewnia wysoką jakość zapisu
(zwłaszcza w porównaniu z wydrukiem z faksu), odpowiednią prędkość i niezawodność
transferu oraz archiwizację danych pacjenta oraz możliwość ich dalszego przesyłania.
Kompatybilność systemu po stronie nadawczej i odbiorczej zmniejsza do minimum ryzyko
błędów wynikających z niedoskonałości połączeń telekomunikacyjnych czy wręcz
zerwania transmisji.
Przez ponad 3 lata działania systemu wykonano w Polsce blisko 8 tys. transmisji EKG. W
chwili obecnej w systemie telemedycyny ratunkowej pracuje w Polsce 22 spośród ok. 70
ośrodków kardiologii inwazyjnej. Zapis EKG transmituje do nich już ok. 350
defibrylatorów LIFEPAK® 12, zainstalowanych w karetkach pogotowia lub SOR-ach.
Najlepszymi rozwiązaniami mogą się poszczycić województwa kujawsko-pomorskie,
śląskie, mazowieckie, lubelskie i podlaskie. W ostatnich miesiącach do działających lub
nowo powstających systemów włączono 30 karetek z powiatów starogardzkiego,
radomskiego i leżajskiego.
Dla porównania  w Wielkiej Brytanii dziaÅ‚a 110 stacji odbiorczych LIFENET® RS, a
transmituje do nich 2200 defibrylatorów. W Skandynawii (Szwecja, Norwegia, Finlandia,
Dania) jest łącznie 124 stacji i 1450 defibrylatorów transmitujących. W ciągu roku w całej
Europie dokonuje siÄ™ 250 tys. transmisji.
4.1. Współpraca międzynarodowa
Już wkrótce polskie i niemieckie kliniki w euroregionie Pomerania zostaną
połączone siecią internetową, dzięki czemu pacjenci, cierpiący na nowotwory, otrzymają
szybszą i lepszą opiekę. 13Utworzenie takich internetowych połączeń zapowiedział Norbert
Hosten z kliniki uniwersyteckiej w Greifswaldzie. Telemedyczna sieć pozwoli szybko
przekazywać obrazy rentgenowskie i inne dane, dzięki czemu pacjent nie będzie musiał
jez
dzić na badania do różnych ośrodków, a potem z wynikami do lekarza-specjalisty. Do
tej pory siecią internetową połączono już kliniki w takich miastach północno-wschodnich
Niemiec, jak Bergen, Stralsund, Greifswald, Ueckermuende i Pasewalk. W lipcu dojdÄ…
13
Sierpińska M., Niedbała B., Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 2003,
14
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
kolejne, między innymi w Anklam i Wolgast oraz w Poznaniu i Szczecinie. Będzie to
kolejny krok w zacieśnianiu medycznych powiązań między Polską a wschodnim regionem
Niemiec. W Meklemburgii-Pomorzu Przednim, landzie graniczÄ…cym z naszym
województwem zachodniopomorskim, pracuje już ponad 40 polskich lekarzy. Zostali
ściągnięci, ponieważ na tym obszarze Niemiec opieka medyczna jest bliska załamania. Jak
w tych dniach ujawniły władze tego landu, co czwarty pracujący tam lekarz zbliża się do
wieku emerytalnego, a do przejmowania po nich praktyk nie ma chętnych na miejscu.
15
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
5. Funkcje instytucji koordynujÄ…cych: centrum koordynacji, centrum
usług oraz centrów kompetencji
Rola i zadania Centrum Usług Ze względu na potencjalnie dużą złożoność
projektów TM wskazane jest uruchomienie instytucji koordynujących: Centrów
Koordynacji, Usług oraz Kompetencji.
5.1. Centrum koordynacji
Przez Centrum Koordynacji rozumiemy instytucję/organizacją wspomagającą Zespoły
Projektowe (projektodawców) w procesie konstrukcji projektów, dbającą o zgodność
projektu ze Strategią oraz zapewniającą efekt synergii pomiędzy planowanymi i
realizowanymi przedsięwzięciami.
Motywacja do uruchomienia Centrum Koordynacji jest następująca:
1. W wielu przypadkach autorami projektów są osoby znające merytoryczną stronę
zagadnienia (np. lekarze specjaliści), nie mający jednak kompetencji w:
" pozyskiwaniu funduszy
" zarzÄ…dzaniu takimi projektami
" aspektach formalno-prawnych takich przedsięwzięć
" aspektach technicznych
" strategiach promocji i rozpowszechniania wyników.
2. Może się okazać, że projekt zgłaszany przez jeden Zespół Projektowy został już
zgłoszony (bądz
już jest realizowany) przez inny. Z punktu widzenia wdrożenia
Strategii nie będzie korzystne powielanie zbliżonych projektów.
3. W wielu przypadkach infrastruktura techniczna i teleinformatyczna niezbędna do
realizacji projektów telemedycznych może być zbliżona, jeśli nie taka sama. W
procesie projektowania i realizacji projektów wskazana więc będzie pewna strategia
współdzielenia zasobów (nie tylko sprzętowych)  co możliwe jest właśnie dzięki
istnieniu jednostki koordynujÄ…cej.
4. Jednym z głównych celów prezentowanej Strategii jest wprowadzenie lubelskiej
telemedycyny do międzynarodowych sieci współpracy. Istnienie jednego Centrum
 kontaktowego może zdecydowanie ułatwić nawiązywanie relacji i aliansów
strategicznych z potencjalnymi partnerami oraz promocję TM (łatwiej jest promować
jedną organizację niż kilkanaście projektów).
16
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
5. Struktura zainicjowana w ramach Centrum Koordynacji może być dobrym zalążkiem
kolejnych Centrów: Usług oraz Kompetencji.
Funkcje Centrum Koordynacji to14:
1. Koordynacja projektów telemedycznych w regionie, w szczególności:
" monitoring realizacji Strategii TM w regionie
" aktualizacja Strategii w miarÄ™ zmian otoczenia prawnego i technicznego
" analiza zgodności Projektów ze Strategią
" koordynacja Projektów nie tylko w fazie planowania, ale również ich realizacji,
w tym dbałość o efekt synergii (współdzielenie zasobów).
2. Wsparcie projektodawców w obszarze TM:
" informacje o możliwym finansowaniu
" doradztwo prawne
" kontakty z potencjalnymi partnerami opisane zostaną poniżej zarządzanie
projektem/finansami (jeśli niezbędne).
Centrum Koordynacji wymaga odpowiedniej formuły organizacyjnej. Stoi na straży
celów stawianych przed programem dając organizacyjną formułę współdziałania dla
interesariuszy, w postaci Rady Nadzorczej Programu TM. Rada ta powinna gromadzić
przedstawicieli15:
" ośrodków medycznych
" ośrodków edukacji medycznej
" organizacji i stowarzyszeń działających w środowisku medycznym
" organizacji pozarzÄ…dowych
" administracji publicznej
" biznesu
" dowolnych innych organizacji i osób chcących partycypować w poprawie
zdrowia społeczeństwa w regionie.
Centrum Koordynacji jest tworem organizacyjnym i nie musi mieć odpowiednika
fizycznego. Głównym zasobem centrum są środki techniczne, procedury oraz ludzie.
Zasoby te mogą być rozproszone, ale połączone logicznie w sieć.
14
http://www.cf.viamedica.pl/
15
http://www.mg.gov.pl
17
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
5.2. Centrum usług
Produktami realizowanych w fazie inkubacji będą usługi telemedyczne sprawdzone
w pilotażach oraz zespoły przygotowane do wdrożenia takich rozwiązań na szerszą skalę.
Najlepszym przykładem usług TM, które mogą wymagać koordynacji w fazie ich
wdrożenia i wykorzystania, są usługi telediagnostyczne. Ich istotą jest umożliwienie
kontaktu osoby (pacjenta lub lekarza) potrzebującej wsparcia z osobą mogącej go udzielić.
Przy rosnącej skali projektu komunikacja tego typu wymagać będzie szeroko pojętej
koordynacji: technologicznej i organizacyjnej.
Wyobraz
my sobie sytuację, w której lekarze z ośrodków regionalnych otrzymują
możliwość konsultacji specjalistycznych z ekspertami. Eksperci ci mogą być zlokalizowani
w różnych miejscach w regionie oraz mogą mieć w danej chwili różną dostępność.
Zapewnienie sprawnego działania tego typu usług wymagać będzie w szczególności16:
1. Sprawnego systemu przekierowywania zapytania lekarza potrzebujÄ…cego konsultacji
do dostępnego w danej chwili eksperta dziedzinowego. W efekcie system będzie
musiał posiadać funkcjonalności:
" Klasyfikacji tematycznej ekspertów oraz zapytań
" Sprawdzania dostępności ekspertów
" Przekierowywania zapytania do dostępnego eksperta
" Rozliczania liczby odbytych konsultacji i czasu ich trwania
" Być może rejestracji, klasyfikacji i archiwizacji takich porad.
2. Sprawnego systemu teleinformatycznego zarządzającego ruchem pakietów w takiej
sieci..
Centrum Usług może funkcjonować bardziej jako sieć logiczna
(odpowiednio zarzÄ…dzana struktura ze sprawdzonymi rozwiÄ…zaniami formalno-prawnymi
oraz technologicznymi) niż jakieś Centrum zlokalizowane w konkretnym miejscu.
5.3. Homemonitoring
Zdalny nadzór medyczny nad pacjentem przebywającym poza jednostką służby
zdrowi poprzez monitorowanie istotnych parametrów życiowych, np. akcji serce, poziomu
glukozy. Z uwagi na konieczność dostosowania metod takiego nadzoru do specyfiki
16
http://www.mg.gov.pl
18
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
danego schorzenia. Homemonitoring przenosi część odpowiedzialności za leczenie lub
profilaktykÄ™ na pacjenta.
Należy wyróżnić trzy poziomy operacyjne funkcjonowania grupy homemonitoring17:
"  zielony - stan badanych parametrów prawidłowy - akcja: profilaktyka,
edukacja zdrowotna, działanie grup wsparcia,
"  żółty - odchylenie od normy, bez zagrożenia życia - akcja: konsultacja
lekarska, korekta leczenia, zmiana zachowań,
"  czerwony - poważne zagrożenie monitorowanych czynności - akcja:
natychmiastowy kontakt z pacjentem, przybycie ekipy ratowniczej, transport do
szpitala.
Poprawa skuteczności leczenia - możliwa w przypadkach niektórych schorzeń. Badania
naukowe dowodzą, że pacjent przebywający poza szpitalem i objęty opieką rodziny ma
większe szanse na szybsze wyleczenie, a jednocześnie efekt leczenia może być trwalszy
Cel ten ma odniesienie również do schorzeń przewlekłych, gdzie główną korzyścią
homemonitoringu jest zdalna reakcja opiekuna medycznego w przypadku pogorszenia
stanu zdrowia. MiarÄ… tego celu jest:
" Skrócenie średniego czasu hospitalizacji i zmniejszenie ich ilości
" Wzrost poczucia bezpieczeństwa pacjenta
" Skrócenie czasu reakcji służb medycznych w sytuacjach zagrożenia życia.
5.4. Telekonsultacje
Telekonsultacje to nic innego, jak tradycyjna wymiana wiedzy, opinii i
doświadczeń na dany temat, jednak z wykorzystaniem technologii, teleinformatycznych,
do przesyłu danych. Rozwiązania tego typu pozwalają uzyskiwać porady, prowadzić
wymianę zdań na odległość w żadnej mierze nie zatracając korzyści płynących z
tradycyjnego spotkania  twarzÄ… w twarz .
PodstawÄ… Centrum Telekonsultacji (CT), sÄ…:
" Katalog standardowo opisanej kadry medycznej
" Kalendarz dostępności kadry medycznej
" Kalendarz prowadzonych konsultacji i telekonsultacji, konferencji i
telekonferencji
17
Centrum Monitoringu Kardiologicznego  http://www.kardiotel.pl
19
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
" Katalog usług medycznych dostępnych w trybie telekonsultacji
Celem nadrzędnym jest poprawa jakości leczenia pacjentów. Zmniejszenie ilości
nietrafnych diagnoz, poprawa skuteczności obranych terapii.
MiarÄ… tego celu jest:
" Wzrost wskaz
nika wyleczeń,
Cel płynący wprost to, umożliwienie takiego kontaktu specjalistów znajdujących się w
różnych miejscach geograficznie, jakby znajdowali się w tym samym miejscu i spotkali się
osobiście. Miarą tego celu są:
" Wzrost liczby konsultacji
" Wzrost współczynnika trafności diagnoz, a tym samy spadek średniego czasu
leczenia
5.5. Ratownictwo, telekardiologia stanów nagłych
Rozwiązania telemedyczne mają szczególne zastosowania w medycynie stanów
nagłych, tj. w przypadkach gdy szybkość udzielenia kwalifikowanej pomocy medycznej
ma kluczowe znaczenie dla ratowania życia. Omawiane rozwiązania są szczególnym
przypadkiem konsultacji medycznych wymagajÄ…cym istnienia infrastruktury technicznej i
organizacyjnej zabezpieczającej konsultację medyczną w nagłych przypadkach18.
Zastosowanie systemów telemedycznych umożliwia przesył danych
diagnostycznych, konsultacje specjalistyczne i pomoc medyczną w nagłych przypadkach,
sytuacjach powypadkowych i kryzysowych, m.in. w celu ustalenia szybkiej diagnozy i
ewentualnych wskazań co do konieczności natychmiastowego przewozu chorego do
szpitala specjalistycznego lub zastosowania odpowiedniego leczenia. Systemy
telemedyczne umożliwiają również wspomaganie i nadzór nad pracą zespołów
ratownictwa medycznego, których obsadę stanowią wyłącznie ratownicy medyczni.
Jest to jedna z dziedzin telemedycyny w której istnieją już dojrzałe
rozwiązania sprzętowe oraz funkcjonują skuteczne programy pilotażowe.
18
Centrum Monitoringu Kardiologicznego  http://www.kardiotel.pl,
20
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
5.6. Centrum teleradiologiczne
Teleradiologia to nic innego, jak szczególna forma telekonsultacji czy też telepracy
polegająca na sporządzaniu przez specjalistów radiologów opisów badań wykonanych w
zdalnych ośrodkach.
Podstawowym celem jest zwiększenie dostępności nowoczesnej diagnostyki
obrazowej w regionie małozurbanizowanym oraz podniesienie poziomu jakości
diagnostyki obrazowej. Dodatkowymi celami jest możliwość zdalnej archiwizacji badań
obrazowych w sposób bezpieczny, tani i łatwo dostępny oraz możliwość dokształcania się
poprzez Internet (e-learning).
Centrum Teleradiologiczne stanowi również platformę rozwoju i
podwyższania kwalifikacji, gromadzi najlepiej wyspecjalizowaną kadrę lekarzy
radiologów.
5.7. Centrum edukacyjne (biznes, medycyna, samorzÄ…d)
Telekomunikacja może być wykorzystana do edukacji w środowisku medycznym oraz
promowania zdrowia jako takiego w społeczeństwie. Możliwości oferowane przez
technologię są bardzo szerokie: począwszy od seminariów prowadzonych przez internet,
poprzez udział studentów w wykonywaniu zabiegów i operacji, na szeroko zakrojonych
inicjatywach edukacyjnych skończywszy.
Poprawa dynamiki wzrostu kwalifikacji personelu medycznego. MiarÄ… tego celu mogÄ…
być19:
" Zwiększenie zasięgu inicjatywy edukacyjnej np. w obserwacji nietypowego
zabiegu fizycznie uczestniczyć może 10 osób, zdalnie 1000 osób, co oznacza
100-krotny poprawÄ™ dynamiki wzrostu kwalifikacji
" Wzrost aktywności personelu medycznego w dziedzinie podnoszenia
kwalifikacji np. korzystanie z grup dyskusyjnych z jednoczesną możliwością
konsultowania swoich decyzji ze specjalistami mierzona średnią ilością pytań i
odpowiedzi na uczestnika zajęć, odniesiona do ilości zagadnień
przedyskutowanych podczas analogicznych zajęć realizowanych metodami
tradycyjnymi
19
Gazeta Prawna nr 79/2007 (1949), PieniÄ…dze z Unii na zdrowie i profilaktykÄ™, Niewinowska M.
21
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
5.8. Geolokalizacja
Telemedyczny system, bazujÄ…cy na technologiach satelitarnych i geograficznej
informacji o terenie, musi funkcjonować w oparciu o lokalne centra ratownictwa
medycznego, w których na podstawie odbieranych informacji, dyspozytor dokonuje
wyboru odpowiedniej opcji działania operacyjnego i poprzez zastosowanie nowoczesnych
technologii czuwa nad transferem danych, w określonej relacji i konfiguracji. Połączenie z
numeru ratunkowego 112 stanowi w takim przypadku początek realizowania całego
algorytmu działania operacyjnego systemu. Możliwe to jest, gdyż system zbiera przez cały
czas (oczywiście w odpowiednich interwałach czasowych) niezbędne dla jego poprawnego
funkcjonowania dane (np. informacje ze szpitali regionalnych dotyczące stanu łóżek,
liczby lekarzy i specjalistów, dostępnością jednostek ratownictwa medycznego i inne). W
pierwszej chwili system rozpocznie zarzÄ…dzanie jednostkami ratownictwa medycznego
(począwszy od wybrania karetki znajdującej się najbliżej poszkodowanego a skończywszy
na wizualizacji trasy przejazdu karetki na wyświetlaczu umieszczonym przed kierowcą
jednostki ratunkowej)20.
Proponowane rozwiÄ…zanie opiera siÄ™ na algorytmie operacyjnego zastosowania m.in. stacji
referencyjne sieci ASG-EUPOS (Aktywna Sieć Geodezyjna  European Positioning
System ) oraz przesłaniu niezbędnych danych telemetrycznym łączem radiowym lub
awaryjnie za pomocą pakietowej transmisji danych GPRS (dotyczy to przesyłania m.in.
informacji na temat stanu pacjenta i opcjonalnie obrazu video z karetki do centrum i
szpitala docelowego). Dodatkową zaletą systemu jest możliwość prowadzenia ciągłego
monitoringu dotyczącego m.in. natężenia ruchu w aglomeracjach powyżej 50 tys.
mieszkańców, a co za tym idzie szybka reakcja na zmieniającą się sytuację na drogach i
generowanie optymalnych tras dojazdu do pacjenta i szpitala.
5.9. Teleradiologia
Utworzenie sieci połączeń między wszystkimi szpitalami, poszczególnymi
niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej oraz prywatnymi praktykami
radiologicznymi. Sieć ta pozwoli na szybkie przesyłanie obrazów o bardzo dużej
rozdzielczości powstałych w trakcie lekarskich badań obrazowych (np. MRI, TK, PET
itp.).
20
SI Team, http://www.spoleczenstwoinformacyjne.pl
22
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
5.10. Teletransmisja ekg
System tele-EKG polega na przeprowadzeniu badania pracy serca (zapisu
EKG) przez samego pacjenta przy pomocy przenośnego aparatu tele-EKG lub też
przenośnej przystawki (transmitera), który przetwarza sygnał EKG z elektrod
przystawianych do klatki piersiowej w sygnał dz
więkowy. W takiej postaci jest on
przekazywany do ośrodka kardiologicznego siecią telefoniczną. Po przekształceniu przez
program komputerowy na wykres EKG może być błyskawicznie odebrany przez lekarza
sprawującego nadzór całodobowy. W trakcie połączenia telefonicznego dyżurujący
kardiolog ocenia przesyłany sygnał, porównuje go z posiadanymi w bazie danych
informacjami o pacjencie i stosowanej terapii, formułuje diagnozę i udziela odpowiedniej
pomocy. W sytuacjach zagrożenia wzywa do chorego natychmiastową pomoc pogotowia
ratunkowego, z którym jest w stałym kontakcie21.
Podstawowym celem systemu tele-EKG jest zapewnienie opieki i pomocy każdemu
choremu z objawami choroby układu krążenia poprzez całodobowy nadzór kardiologiczny.
Usługa ta jest szczególnie pomocna dla osób po zawałach serca, z niewydolnością serca,
po zabiegach kardiochirurgicznych, z zaburzeniami rytmu, dla osób z wszczepionymi
stymulatorami oraz pacjentów z grupy wysokiego ryzyka chorób układu sercowo-
naczyniowego: z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, nadwagą, palących papierosy itp.
5.11. Telepulmunologia
Ośrodkiem wiodącym w realizacji tego systemu jest Kujawsko-Pomorskie Centrum
Pulmonologii w Bydgoszczy we współpracy z Instytutem Gruz
licy i Chorób Płuc w
Warszawie. Telepulmunologia obejmuje: telediagnostykÄ™, telekonsultacje, teleedukacjÄ™,
wideokonferencje, teleobsługę pacjenta i budowę medycznych baz danych.
Centrum Pulmonologii prowadzić będzie telekonsultacje dla oddziałów szpitalnych
oraz poradni gruz
licy i chorób płuc w zakresie diagnostyki cytologicznej i
histopatologicznej, wyników badań radiologicznej diagnostyki obrazowej oraz badań
mikrobiologicznych. Będzie też miało możliwość telekonsultacji w tym zakresie z
Instytutem Gruz
licy i Chorób Płuc w Warszawie i z innymi ośrodkami w kraju.
21
Gazeta Lekarska, nr 5/2006, Ratunek w ustawie, prof. Jerzy Karski
23
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
6. Podsumowania
Nowoczesne systemy telekomunikacyjne oferujące usługi sieci szerokopasmowych
ISDN, SDH i ATM, szerokopasmowych sieci CATV, sieci komórkowych (radiowych)
GSM z możliwością transmisji sygnału w systemie GPRS, które zapewniają wysoką jakość
transmisji dz
więku, danych i obrazu stanowią podstawę w tworzeniu usług
telemedycznych. Telemedycyna Å‚Ä…czy w sobie medycynÄ™ z telekomunikacjÄ…, informatykÄ… i
elektroniką. Telemedycyna jest zespołem działań realizujących badanie, monitorowanie i
zarządzanie pacjentami oraz edukację pacjentów i personelu przy użyciu systemów
oferujących szybki dostęp do wiedzy ekspertów (konsultantów) oraz dostęp do informacji
o pacjencie. Współczesna medycyna dysponuje nowoczesnymi wyspecjalizowanymi
urządzeniami do przeprowadzania badań pacjenta, jak: aparaty rentgenowskie, tomografy,
ultrasonografy, aparaty EKG itd., które umożliwiają uzyskanie ogromnej ilości informacji.
Wykorzystanie tych informacji wymaga ich przetworzenia i zinterpretowania przez
specjalistę. W interpretacji wyników badań ważną rolę odgrywają konsultacje z bardziej
doświadczonymi lekarzami, zwykle przebywają oni w odległych miejscach, a decyzja o
podjęciu i wyborze sposobu leczenia, zwłaszcza, gdy ma to być leczenie inwazyjne ma
istotny wpływ na losy pacjenta. Możliwość przesłania informacji do odległych
wyspecjalizowanych ośrodków konsultacyjnych poprzez sieć telekomunikacyjną daje nie
znanÄ… do tej pory szansÄ… na poprawÄ™ szans pacjenta w procesie leczniczym.
Głównym założeniem telemedycyny jest wyeliminowanie zbędnego przemieszczania się
pacjentów i specjalistów oraz zapewnienie równego dostępu do opieki medycznej
wszystkim pacjentom. Telemedycyna w swej istocie zapewnia tworzenie wielu usług dla
ludzi potrzebujących pomocy. Usługi te można podzielić na szereg kategorii, jak:
telediagnostyka, teleedukacja, telepomoc i teleinformacja medyczną. Każda z tych
kategorii obejmuje szereg określonych usług telemedycznych.
24
Propedeutyka zdrowia publicznego  Tomasz Walencik
7. Literatura
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Telemedycyna
2. http://www.eduskrypt.pl/nadszedl_czas_telemedycyny-info-131.html
3. PULS, Miesięcznik Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, Wydawca: Okręgowa
Rada Lekarska, nr 2003/01, Telemedycyna, Baraniecki M.,
4. http://pl.wikipedia.org/wiki/Telemedycyna
5. http://bit.cm-uj.krakow.pl/stronatele/me.htm
6. http://www.telemedycyna.krakow.pl/kctm.php?p=2&g=9&m=91
7. http://www.dziennikwschodni.pl/apps/20070619/70618037/0/MAG AZYN
8. Gazeta IT, nr 4(44)/maj 2006, Usługi multimedialne w zdalnym nauczaniu, Biedrzycki
A.
9. http://www.rutel.org.pl/kielce/sonta.html#osrodek
10. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne  http://www.ptkardio.pl
11. Program organizacji sieci  Telemedycyna w Województwie Kujawsko-Pomorskim
(e-Health)
12. Sierpińska M., Niedbała B., Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie, PWN,
Warszawa 2003,
13. http://www.cf.viamedica.pl/
14. http://www.mg.gov.pl
15. Centrum Monitoringu Kardiologicznego  http://www.kardiotel.pl
16. Centrum Monitoringu Kardiologicznego  http://www.kardiotel.pl,
17. Gazeta Prawna nr 79/2007 (1949), PieniÄ…dze z Unii na zdrowie i profilaktykÄ™,
Niewinowska M.
18. SI Team, http://www.spoleczenstwoinformacyjne.pl
19. Gazeta Lekarska, nr 5/2006, Ratunek w ustawie, prof. Jerzy Karski
25