BANK I KREDYT kwiecieł 2003 Makroekonomia 25
Koordynacja polityk gospodarczych
w Unii Europejskiej
CzĘ II
Konrad Szeląg
W pierwszej czĘci tego artyku"u, opublikowanej w nr. - proces luksemburski dotyczący polityki za-
3/2003 Banku i Kredytu , przedstawiono genez pro- trudnienia i reform rynku pracy,
cesu koordynacji gospodarczej we Wspólnocie, Ogólne - proces z Cardiff dotyczący reform struktu-
Wytyczne Polityki Gospodarczej oraz Pakt StabilnoĘci i ralnych rynku towarów i us"ug, a takŻe rynku kapi-
Wzrostu. W drugiej czĘci omówione zostaną procesy ta"owego,
koordynacji gospodarczej w UE (proces luksemburski, - proces kolołski ustanawiający tzw. dialog ma-
proces z Cardiff, proces kolołski oraz strategia lizboł- kroekonomiczny dotyczący interakcji polityki fiskal-
ska), a takŻe kwestia w"ączenia pałstw kandydujących nej, pieniŻnej i kszta"towania p"ac1.
do unijnego procesu koordynacji gospodarczej. W koordynacj polityk gospodarczych za po-
mocą powyŻszych procesów zaangaŻowane są
tak jak w przypadku Ogólnych Wytycznych Polity-
Wprowadzenie ki Gospodarczej przede wszystkim: Rada UE, Ko-
misja Europejska i Rada Europejska. Jednak w nie-
W latach 1997-1999 na kolejnych szczytach Rady Euro- których przypadkach (jak np. dialog makroekono-
pejskiej podejmowane by"y decyzje, Że oprócz ogólnej miczny w ramach procesu kolołskiego) w"ączone
polityki gospodarczej i polityki budŻetowej (zob. czĘ są równieŻ inne instytucje, w tym EBC, który ską-
I) koordynacja powinna obejmowa takŻe inne szcze- dinąd odgrywa jedną z kluczowych ról w ca"ym
gólnie waŻne z punktu widzenia UE obszary polityki szeroko pojtym procesie koordynacji gospodar-
gospodarczej. W centrum ca"ego unijnego procesu ko- czej w UE.
ordynacji polityk gospodarczych pozostawiono Ogólne Uzupe"niając informacje o powyŻszych procesach
Wytyczne Polityki Gospodarczej. Jako ich uzupe"nienie koordynacji gospodarczej, naleŻy doda, Że w 2000 r. na
postanowiono natomiast wprowadzi tzw. procesy ko- szczycie Rady Europejskiej w Lizbonie przyjto tzw.
ordynacji gospodarczej, które zasadniczo mia"y doty- strategi lizbołską, odnoszącą si do powyŻszych pro-
czy wybranych kwestii poruszanych w ogólnych wy- cesów i ich konsolidacji, a takŻe wyznaczającą d"ugo-
tycznych, lecz poprzez skoncentrowanie si na jednej okresowy cel strategiczny UE do 2010 r. Do realizacji te-
lub kilku dziedzinach w sposób znacznie bardziej
1
Angielskie odpowiedniki polskich zwrotów i wyraŻeł zaznaczonych w tek-
szczegó"owy (zob. schemat 1). Do procesów tych zali-
Ęcie kursywą (np. proces luksemburski, proces z Cardiff, proces kolołski, itd.)
cza si:
znajdują si w minis"owniku umieszczonym na kołcu artyku"u.
26 Makroekonomia BANK I KREDYT kwiecieł 2003
Schemat 1 Koordynacja polityk gospodarczych w UE (z uwzgldnieniem dialogu z EBC)
Polityka pieniŻna Polityka kursowa
EBC Rada UE (+EBC/Komisja)
Ogólne Wytyczne Polityki Gospodarczej
Komisja, Rada UE, Rada Europejska
Pakt StabilnoĘci Proces
Proces z Cardiff Proces kolołski
i Wzrostu luksemburski
rynek polityka fiskalna,
polityka rynek pracy
towarów i us"ug, polityka pieniŻna
budŻetowa (zatrudnienie)
rynek kapita"owy kszta"towanie p"ac
- Procedura
- narodowe plany
- Wytyczne ws.
nadmiernego
ws. reform
Zatrudnienia
deficytu strukturalnych - dialog
- narodowe
- Programy - Raport z Cardiff makroekono-
plany dzia"ania
StabilnoĘci - Raport Roczny miczny
w zakresie
ws. Reform
- Programy
zatrudnienia
Strukturalnych
ZbieŻnoĘci
Łród"o: opracowanie w"asne na podstawie: Co-ordination of economic policies in the EU: a presentation of key features of the main procedures. European Com-
mission, Euro Paper No. 45, July 2002, s. 6
go ma si przyczyni nowa formu"a koordynacji polityki dza", naturalnie, coraz silniejsze zainteresowanie i oba-
gospodarczej w UE oraz uproszczenie i lepsza koordyna- wy, w związku z czym od tamtego czasu do chwili
cja wspomnianych procesów koordynacji gospodarczej. obecnej wszelkie kwestie dotyczące zatrudnienia i roz-
woju rynku pracy we Wspólnocie są stale i wnikliwie
obserwowane oraz analizowane3. Wyniki tych badał są
Proces luksemburski zgodne: do rozwiązania, a przynajmniej z"agodzenia
utrzymującego si problemu bezrobocia mogą si przy-
W początkowym okresie integracji europejskiej bezro- czyni jedynie gruntowne reformy rynków pracy w po-
bocie ze wzgldu na jego niski poziom utrzymujący szczególnych pałstwach cz"onkowskich. NaleŻy teŻ
si w pałstwach cz"onkowskich nie naleŻa"o do naj- doda, Że reformy rynku pracy, mogące skutkowa
waŻniejszych problemów Wspólnoty (by"o ono wpraw- wzrostem mobilnoĘci si"y roboczej, mają szczególne
dzie wyŻsze niŻ rekordowo niskie wówczas bezrobocie znaczenie dla pałstw naleŻących do unii walutowej4.
w Japonii, ale wyraęnie niŻsze w Stanach Zjednoczo- Sprawa koordynacji narodowych polityk zatrud-
nych). Jednak od po"owy lat siedemdziesiątych stopa nienia, a takŻe poprawy funkcjonowania europejskich
bezrobocia zacz"a we Wspólnocie systematycznie rynków pracy jest przedmiotem coraz wikszego zain-
wzrasta (zw"aszcza po kolejnych kryzysach gospodar-
3
Zob. np. Employment problems: views of businessmen and the workforce.
czych), by w po"owie lat osiemdziesiątych osiągną
European Economy No. 27, March 1986; Developments on the labour ma-
dwukrotnie wyŻszy poziom niŻ przed dekadą (zob. ta-
rket in the Community. European Economy No. 47, March 1991; Performan-
bela 1). Charakterystyczną cechą europejskiego bezro- ce of the European Union labour market. European Economy Special Re-
port, No. 3/1995; Performance of the European Union labour market - Joint
bocia stawa" si nie tylko wysoki poziom, ale równieŻ
harmonised EU programme of business and consumer surveys. European
jego uporczywoĘ2. Niepokojący rozwój sytuacji wzbu-
Economy Special Report, No. 4/2000.
4
Szerzej na ten temat: A. Sibert, A. Sutherland: Monetary union and labor
2
Szerzej na ten temat: O.J. Blanchard, L.H. Summers: Hysteresis in unemploy- market reform. Journal of International Economics No. 51/2000, s. 421-435.
ment. European Economic Review No. 31/1987, s. 288-295; K. Rłed: Hystere- L. Calmfors: Unemployment, labor market reform and monetary union. Jour-
sis in unemployment. Journal of Economic Surveys No. 11/1997, s. 389-418. nal of Labor Economics No. 19/2001, s. 265-289.
BANK I KREDYT kwiecieł 2003 Makroekonomia 27
Tabela 1 Stopa bezrobocia w pałstwach cz"onkowskich UE (w porównaniu z USA i Japonią)
(w % si"y roboczej)
1961- 1971- 1981- 1991 1992 1993 1994 1995 1991 1996 1997 1998 1999 2000 1996- 2001 2002* 2003* 2004*
-1970 -1980 -1990 -1995 -2000
Belgia 1,9 4,6 9,5 6,4 7,1 8,6 9,8 9,7 8,3 9,5 9,2 9,3 8,6 6,9 8,7 6,6 6,8 6,8 6,5
Dania 1,0 3,7 7,0 7,9 8,6 9,5 7,7 6,7 8,1 6,3 5,2 4,9 4,8 4,4 5,1 4,3 4,2 4,2 4,1
Niemcy 0,7 2,2 6,0 b.d. 6,6 7,9 8,4 8,2 6,5 8,9 9,9 9,1 8,4 7,8 8,7 7,7 8,1 8,2 7,9
Grecja 5,0 2,2 6,4 7,0 7,9 8,6 8,9 9,2 8,3 9,6 9,8 10,9 11,9 11,1 10,7 10,5 9,9 9,4 9,1
Hiszpania 2,5 5,4 18,4 16,2 18,3 22,5 23,9 22,7 17,0 22,0 20,6 15,2 12,8 11,3 14,9 10,6 11,4 10,9 10,2
Francja 1,8 4,1 9,0 9,1 10,0 11,3 11,8 11,3 10,7 11,9 11,8 11,4 10,7 9,3 11,0 8,5 8,8 9,0 8,3
Irlandia 5,4 7,7 14,7 14,7 15,4 15,6 14,3 12,3 14,5 11,7 9,9 7,5 5,6 4,2 7,8 3,8 4,4 4,9 4,8
W"ochy 4,8 6,1 8,6 8,5 8,7 10,1 11,0 11,5 10,0 11,5 11,6 11,7 11,3 10,4 11,3 9,4 8,9 8,9 8,7
Luksemburg 0,0 0,6 2,5 1,7 2,1 2,6 3,2 2,9 2,5 3,0 2,7 2,7 2,4 2,3 2,6 2,0 2,3 2,8 2,9
Holandia 0,9 4,4 8,2 5,5 5,3 6,2 6,8 6,6 6,1 6,0 4,9 3,8 3,2 2,8 4,1 2,4 3,1 4,3 4,6
Austria 2,0 1,3 2,8 3,3 3,3 3,9 3,8 3,9 3,6 4,4 4,4 4,5 3,9 3,7 4,2 3,6 4,3 4,3 4,1
Portugalia 2,5 5,1 7,3 4,2 4,3 5,6 6,9 7,3 5,7 6,8 7,3 5,1 4,5 4,1 5,6 4,1 4,6 5,5 5,5
Finlandia 2,3 4,0 4,7 6,6 11,7 16,4 16,6 15,4 13,3 12,7 14,6 11,4 10,2 9,8 11,7 9,1 9,1 9,3 8,9
Szwecja 1,7 2,1 2,6 3,1 5,6 9,1 9,4 8,8 7,2 9,9 9,6 8,3 7,1 5,8 8,1 4,9 4,9 5,3 5,3
Wlk.Brytania1,7 3,8 9,6 8,6 9,8 10,2 9,4 8,5 9,3 6,9 8,0 6,2 5,8 5,4 6,5 5,0 5,0 4,9 4,8
UE-15 2,2 4,0 8,8 b.d. b.d. 10,5 10,9 10,5 9,3 10,4 10,6 9,4 8,7 7,8 9,2 7,4 7,6 7,7 7,4
USA 4,7 6,4 7,1 6,8 7,5 6,9 6,1 5,6 6,6 4,9 5,4 4,5 4,2 4,0 4,6 4,8 5,8 6,0 6,0
Japonia 1,2 1,8 2,5 2,1 2,2 2,5 2,9 3,1 2,6 3,4 3,4 4,1 4,7 4,7 4,1 5,0 5,2 5,3 5,3
* prognozy
Łród"o: The 2002 Broad Economic Policy Guidelines. European Commission, European Economy No. 4/2002 (dane za okres 1961-1997); Economic Forecasts
Autumn 2002, European Commission, European Economy No. 5/2002 (dane za okres 1998-2004).
teresowania pałstw cz"onkowskich i Wspólnoty, szcze- lucj Rady Europejskiej w sprawie wzrostu gospodar-
gólnie od czasu wejĘcia w Życie Traktatu z Maastricht czego i zatrudnienia8, a takŻe wstpną wersj Traktatu
(1993 r.). W tym samym roku Komisja Europejska wy- Amsterdamskiego, który wprowadzi" do Traktatu WE
da"a Bia"ą Ksig w sprawie wzrostu gospodarczego, nowy rozdzia" nt. zatrudnienia. Nastpnie odby" si
konkurencyjnoĘci i zatrudnienia 5, w której postulowa- nadzwyczajny szczyt Rady Europejskiej w Luksembur-
no wprowadzenie skoordynowanej europejskiej strate- gu (w listopadzie 1997 r.), który w ca"oĘci poĘwicony
gii w zakresie zatrudnienia. W nastpnym roku Rada by" problematyce zatrudnienia9 (zob. dalej).
Europejska na szczycie w Essen (w grudniu 1994 r.) po- JeŻeli chodzi o przepisy Traktatu WE, po zmia-
par"a t inicjatyw, zwracając jednoczeĘnie uwag na nach wprowadzonych przez Traktat Amsterdamski
wysoki poziom bezrobocia we Wspólnocie oraz ko- (Tytu" VIII Zatrudnienie), to przewidują one, Że poli-
niecznoĘ pilnej, zdecydowanej poprawy sytuacji w za- tyka zatrudnienia pozostaje w kompetencjach kaŻdego
kresie zatrudnienia, w tym rozwiązania problemu pałstwa cz"onkowskiego. Pałstwa te wraz ze Wspól-
strukturalnego bezrobocia w UE6. Europejskie bezrobo- notą powinny jednak dąŻy do wypracowania skoor-
cie ma bowiem w"aĘnie charakter strukturalny, na co dynowanej strategii zatrudnienia m.in. poprzez po-
sk"adają si m.in. czynniki instytucjonalne i demogra- pieranie i promowanie wykwalifikowanej, przeszkolo-
ficzne, jak np. struktura wiekowa si"y roboczej, mobil- nej i mającej zdolnoĘci dostosowawcze si"y roboczej, a
noĘ si"y roboczej, charakter systemu zabezpieczeł takŻe rynków pracy podatnych na zmiany gospodarcze
spo"ecznych, poziom p"acy minimalnej, Ęcis"a ochrona przyczyniając si w ten sposób do osiągnicia pod-
zatrudnienia, si"a związków zawodowych, stopieł ela- stawowych celów UE. Uznano, Że popieranie zatrud-
stycznoĘci przepisów dotyczących rynku pracy, itp.7 nienia powinno sta si przedmiotem wspólnego zain-
Powoduje to, Że problem ten jest zjawiskiem trwa"ym i teresowania, a cel w postaci osiągnicia wysokiego po-
trudnym do rozwiązania. ziomu zatrudnienia powinien by uwzgldniany przy
Prze"omem by" jednak 1997 r. Najpierw, na szczy- formu"owaniu i realizacji innych polityk i dzia"ał
cie w Amsterdamie (w czerwcu 1997 r.) przyjto rezo- wspólnotowych.
Zgodnie z Traktatem, koordynacja polityk zatrud-
nienia pałstw cz"onkowskich dokonuje si w ramach
5
The White Paper on Growth, Competitiveness and Employment. European
Commission, Brussels 1993.
6 8
Zob. Presidency Conclusions. Essen European Council, 9-10 December 1994. Resolution of the European Council on growth and employment. Amster-
7
R. Albers, M. Bijsterbosch, F. Vijselaar: The real economy of the euro area. dam, 16 June 1997, OJ C 236, 2.08.1997.
9
W: P.A.G. van Bergeijk, R.J. Berndsen, W.J. Jansen: The economics of the euro Zob. Presidency Conclusions. Extraordinary European Council Meeting on
area, op.cit., s. 82. Employment, 20-21 November 1997.
28 Makroekonomia BANK I KREDYT kwiecieł 2003
Rady UE. KaŻdego roku Rada i Komisja przygotowują robociu doros"ych poprzez oferowanie absolwentom i
specjalny wspólny raport dla Rady Europejskiej, która bezrobotnym szkoleł, przeszkoleł i praktyk zawodo-
na jego podstawie formu"uje wnioski dotyczące zatrud- wych. Celem są takŻe stosowne zmiany w krajowych
nienia we Wspólnocie. Na podstawie tych wniosków systemach szkolnictwa, tak aby lepiej przygotowywa"y
Rada UE opracowuje corocznie Wytyczne w sprawie do podjcia pracy.
Zatrudnienia, które nie mogą by sprzeczne z Ogólny- 2. Rozwój przedsibiorczoĘci. Ma on na celu
mi Wytycznymi Polityki Gospodarczej. Pałstwa cz"on- u"atwianie podejmowania i prowadzenia dzia"alnoĘci
kowskie mają obowiązek uwzgldni te wytyczne w gospodarczej, g"ównie poprzez zmniejszanie kosztów
swoich narodowych politykach zatrudnienia, a ponad- i obciąŻeł podatkowych oraz uproszczenie procedur
to przekazywa Radzie i Komisji roczne sprawozdanie administracyjnych odnoszących si do ma"ych i Ęred-
dotyczące sposobów ich wprowadzenia. Na podstawie nich przedsibiorstw (zw"aszcza tych, które tworzą
tych sprawozdał Rada sprawdza kaŻdego roku, do ja- nowe miejsca pracy); zachcanie do samozatrudnia-
kiego stopnia pałstwa cz"onkowskie zastosowa"y si nia; uczynienie krajowych systemów podatkowych
do wytycznych i jeŻeli uzna to za stosowane moŻe bardziej sprzyjającymi zatrudnieniu, w tym odwróce-
skierowa odpowiednie zalecenia do pałstw, które ich nie niekorzystnej tendencji rosnących obciąŻeł po-
nie przestrzegają (jest to w zasadzie jedyna sankcja datkowych związanych z zatrudnieniem (redukcja
moŻliwa do zastosowania). powinna dotyczy przede wszystkim niewykwalifi-
WaŻną rol w procesie koordynacji polityk zatrud- kowanej i najniŻej op"acanej si"y roboczej).
nienia pałstw cz"onkowskich odgrywa Komitet ds. Za- 3. Zwikszenie zdolnoĘci dostosowawczych.
trudnienia, który zosta" utworzony na mocy postano- Wynika ono z jednej strony z koniecznoĘci posiada-
wieł Traktatu Amsterdamskiego. W jego sk"ad wchodzi nia przez pracowników umiejtnoĘci przystosowa-
po dwóch przedstawicieli z kaŻdego pałstwa cz"on- nia si do nowej sytuacji i zmian zachodzących w
kowskiego i Komisji Europejskiej. Do zadał Komitetu gospodarce i na rynku pracy. Z drugiej strony ko-
naleŻy obserwacja sytuacji w zakresie zatrudnienia we nieczne jest zapewnienie pracownikom warunków
Wspólnocie, wydawanie opinii na wniosek Rady, Ko- adaptacyjnych takŻe w ich zak"adach pracy. W
misji lub z w"asnej inicjatywy, a takŻe udzia" w przygo- związku z tym za niezbdne uznano usprawnienie
towywaniu prac Rady dotyczących procesu koordyna- organizacji i metod pracy poprzez wprowadzenie
cji polityk zatrudnienia. W wype"nianiu swoich zadał bardziej elastycznych zasad (jak np. ustalenie ca"ko-
Komitet prowadzi konsultacje zarówno z przedstawi- witego czasu pracy w wymiarze rocznym, zmniej-
cielami pracodawców, jak i pracowników z pałstw szenie ogólnego wymiaru czasu pracy i pracy w go-
cz"onkowskich. dzinach nadliczbowych, wspieranie pracy w niepe"-
Przedstawione powyŻej nowe postanowienia trak- nym wymiarze czasowym, wprowadzenie systemu
tatowe dotyczące polityki zatrudnienia, uzgodnione i szkoleł permanentnych, ustalenie zasad przerw w
zawarte w Traktacie Amsterdamskim, znalaz"y od- karierze zawodowej, itp.).
dęwik juŻ kilka miesicy póęniej na wspomnianym 4. Zapewnienie równych szans. Zmierza ono do
nadzwyczajnym szczycie Rady Europejskiej w Luksem- zagwarantowania równego traktowania kobiet i mŻ-
burgu w sprawie zatrudnienia (w listopadzie 1997 r.). czyzn w miejscu pracy, zw"aszcza w tych sektorach,
Zapoczątkowa" on tzw. proces luksemburski, zwany gdzie reprezentacja jednej lub drugiej p"ci jest dominu-
równieŻ Europejską Strategią Zatrudnienia. Rada Eu- jąca. U"atwia teŻ powrót do pracy (np. po urlopach ma-
ropejska zaproponowa"a w Luksemburgu, aby moŻli- cierzyłskich lub wychowawczych), a takŻe wspiera za-
wie najszybciej zaczą stosowa w praktyce postano- trudnianie osób niepe"nosprawnych i stwarza im odpo-
wienia Traktatu Amsterdamskiego (dotyczące zw"asz- wiednie warunki pracy.
cza wytycznych w sprawie zatrudnienia). Wyrazem de- Rada Europejska postanowi"a w Luksembur-
terminacji Rady Europejskiej by"o przyjcie podczas gu, Że powyŻsze wytyczne powinny by uwzgld-
szczytu Wytycznych w sprawie Zatrudnienia na 1998 niane w narodowych planach dzia"ania w zakre-
r.,10 mimo Że formalnie Traktat nie wszed" wówczas sie zatrudnienia, które są corocznie przygotowy-
jeszcze w Życie (nastąpi"o to dopiero w maju 1999 r.). wane przez pałstwa cz"onkowskie i mają charak-
Wytyczne te opiera"y si na tzw. czterech filarach, co ter wieloletni.
sta"o si wzorem dla kolejnych wytycznych przyjmo- Proces luksemburski podobnie jak Ogólne Wy-
wanych w nastpnych latach. Filarami tymi są: tyczne Polityki Gospodarczej jest wiąŻący politycz-
1. Poprawa przydatnoĘci do pracy. Jej celem jest nie, ale niewiąŻący prawnie. Opiera si na zasadzie do-
zwikszenie szans na podjcie pracy przez osoby, które browolnego uczestnictwa w procedurach wprowadzo-
jej jeszcze nie podj"y lub ją utraci"y, w tym przeciw- nych przez Traktat Amsterdamski (wspólnie ustalane
dzia"anie bezrobociu m"odzieŻy i d"ugotrwa"emu bez- cele i niewiąŻące wytyczne, sprawozdania, niewiąŻące
zalecenia, przeglądy nadzorcze itp.). W praktyce proce-
dura w ramach procesu luksemburskiego podobnie
10
TamŻe, Part II The 1998 Guidelines.
BANK I KREDYT kwiecieł 2003 Makroekonomia 29
jak w przypadku ogólnych wytycznych dzieli si skich12. Początkowo z uwagi na fakt, Że wytyczne do-
umownie na faz przygotowawczą i kołcową11. tyczące zatrudnienia muszą by zgodne z ogólnymi wy-
Faza przygotowawcza rozpoczyna si wiosną kaŻde- tycznymi równorzdną rol odgrywa"a takŻe Rada
go roku, kiedy pałstwa cz"onkowskie przygotowują swoje ECOFIN, a polityczne porozumienia w sprawie pakietu
narodowe plany dzia"ania w zakresie zatrudnienia (któ- Komisji by"y osiągane podczas wspólnych posiedzeł
rych przed"oŻenie jest wymagane najpóęniej na początku Rady ESP-ECOFIN. W proces luksemburski zosta"y
maja). Na ich podstawie Komisja Europejska przygotowu- w"ączone takŻe inne formacje Rady UE (np. Rada ds.
je tzw. pakiet dotyczący zatrudnienia. Sk"ada si on z Edukacji, M"odzieŻy i Kultury)13.
dwóch czĘci (1) propozycji wytycznych w sprawie za-
trudnienia na nastpny rok oraz (2) projektu wspólnego ra-
portu Komisji i Rady z postpów we wprowadzaniu ostat- Proces z Cardiff
nich przyjtych wytycznych (który moŻe równieŻ zawiera
propozycje skierowania do pałstw cz"onkowskich stosow- Jak wspomniano, Ęredniookresowe programy gospodar-
nych zaleceł). NaleŻy tu zaznaczy, Że w praktyce jesz- cze z lat szeĘdziesiątych i siedemdziesiątych zawiera-
cze przed przyjciem pakietu Komisja prowadzi inten- "y niewiąŻące dla pałstw cz"onkowskich zalecenia od-
sywną wymian poglądów z pałstwami cz"onkowskimi, noszące si do polityki strukturalnej. Zalecenia te doty-
aby osiągną szeroki konsensus i dziki temu unikną kon- czy"y m.in. przystosowania przedsibiorstw do wymo-
trowersji oraz ewentualnych (znaczących) zmian swojej gów wspólnego rynku i panującej na nim midzynaro-
propozycji przez Rad na dalszym etapie procedury. Pakiet dowej konkurencji, polityki wobec g"ównych sektorów
jest przygotowywany latem, a gotowy we wrzeĘniu. gospodarki, badał i rozwoju technologicznego, finan-
Faza kołcowa rozpoczyna si w momencie prze- sowania inwestycji, polityki dochodowej14. Polityka
s"ania pakietu Komisji Europejskiej do Rady UE, a tak- strukturalna by"a wic w centrum zainteresowania
Że do stosownych komitetów w celu uzyskania ich opi- pałstw cz"onkowskich i instytucji wspólnotowych nie-
nii (chodzi tu m.in. o Komitet ds. Zatrudnienia i Komi- mal od początku procesu integracyjnego, ale bardziej
tet Polityki Gospodarczej, które wydają wspólną opi- konkretne dzia"ania w tym zakresie zosta"y podjte do-
ni). Nastpnie w ramach Rady ma miejsce jesienna de- piero pod koniec lat dziewidziesiątych.
bata polityczna nt. powyŻszego pakietu, który po jej za- W 1998 r., podczas tzw. majowego weekendu, kie-
kołczeniu jest przedk"adany Radzie Europejskiej na jej dy podejmowane by"y kluczowe decyzje dotyczące
grudniowym posiedzeniu. Ostatecznie, po uwzgldnie- wprowadzenia euro15, Rada ECOFIN przyj"a teŻ spe-
niu wniosków Rady Europejskiej, Rada UE formalnie cjalną deklaracj16, w której oprócz wielu innych
zatwierdza Wytyczne w sprawie Zatrudnienia i jeŻeli kwestii po"oŻono nacisk na koniecznoĘ przeprowa-
uzna to za stosowne kieruje do pałstw cz"onkow- dzenia odpowiednich reform strukturalnych, w tym ta-
skich odpowiednie zalecenia (najpóęniej w lutym). Po kich, które przyczyni"yby si do zwikszenia efektyw-
raz pierwszy zalecenia (do wszystkich pałstw cz"on- noĘci m.in. rynków towarów i us"ug, rynków pracy
kowskich) zosta"y skierowane na początku 2000 r. oraz rynków kapita"owych. Ponadto zg"oszono propo-
Jak wynika z opisu powyŻszej procedury, w przy- zycj, aby Ogólne Wytyczne Polityki Gospodarczej re-
padku Wytycznych w sprawie Zatrudnienia podob- gularnie zawiera"y krótką ocen dotyczącą funkcjono-
nie jak w przypadku Ogólnych Wytycznych Polityki waniu tych rynków i planów ich zreformowania, a tak-
Gospodarczej kluczową instytucją jest Rada UE (a Ęci- Że wyraŻono intencj ustanowienia niewiąŻącej proce-
Ęlej Rada ds. Ekonomicznych i Finansowych ECO- dury monitorowania postpów we wprowadzaniu re-
FIN). Jednak w procesie luksemburskim pierwszopla- form gospodarczych.
nową rol odgrywa - a w"aĘciwie odgrywa"a - inna jej Nied"ugo potem Rada Europejska na szczycie w
formacja, a mianowicie Rada ds. Zatrudnienia i Poli- Cardiff (w czerwcu 1998 r.) popar"a inicjatyw stworze-
tyki Spo"ecznej (ESP), skupiająca ministrów ds. za- nia takiej procedury, w ramach której na koniec kaŻde-
trudnienia i polityki spo"ecznej z pałstw cz"onkow- go roku pałstwa cz"onkowskie i Komisja Europejska
bdą przygotowywa specjalne raporty na temat ryn-
11 ków towarów i us"ug oraz rynków kapita"owych. Rada
Zob. Co-ordination of economic policies in the EU& , op.cit., s. 32-33.
12
Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Sewilli (w czerwcu 2002 r.)
Europejska podkreĘli"a teŻ, Że polityka gospodarcza we
uzgodniono, Że liczba formacji Rady UE ulegnie istotnej redukcji (z 16 do 9).
Wspólnocie powinna mie na uwadze - oprócz wzrostu
W związku z tym kompetencje niektórych oddzielnych wczeĘniej formacji Ra-
dy zosta"y po"ączone, a nowe formacje otrzyma"y równieŻ nowe nazwy. I tak
13
np. dawna Rada ds. Zatrudnienia i Polityki Spo"ecznej to obecnie Rada ds. Za- Zob. Co-ordination of economic policies in the EU& , op.cit., s. 30, 32 i 33.
trudnienia, Polityki Spo"ecznej, Zdrowia i Konsumentów, dawna Rada ds. 14 B. Balassa: Structural policies in the European Common Market. W: B. Ba-
Edukacji to obecnie Rada ds. Edukacji, M"odzieŻy i Kultury itd. Zob. Presiden- lassa (red.): European economic integration, op.cit, s. 233.
15
cy Conclusions. Seville European Council, op.cit, s. 23. Por. takŻe: T. Ciszak: Szerzej na ten temat: K. Szeląg: Wprowadzenie euro geneza, kluczowe de-
Postanowienia Rady Europejskiej w Sewilli w sprawie reformy funkcjonowa- cyzje, aspekty prawne. Bank i Kredyt nr 10/1998.
16
nia Rady. Biuletyn Analiz UKIE , nr 10, paędziernik 2002, s. 55; K. Ostrzy- Declaration by the ECOFIN Council and the ministers meeting in that Co-
niewska: Przygotowanie UE do rozszerzenia reforma funkcjonowania Rady uncil accompanying the Council s recommendation on the Member States par-
UE. Wspólnoty Europejskie nr 11(134), listopad 2002, s. 6. ticipating in EMU. Brussels, 1 May 1998.
30 Makroekonomia BANK I KREDYT kwiecieł 2003
gospodarczego, zatrudnienia i stabilnoĘci makroekono- form Strukturalnych. Raport ten dotyczy nie tylko refor-
micznej - równieŻ efektywnoĘ funkcjonowania po- my rynków towarów i us"ug czy rynków kapita"owych,
wyŻszych rynków17. ale takŻe wielu innych zagadnieł, np. finansów publicz-
W ten sposób zapoczątkowany zosta" tzw. proces z nych, systemów emerytalnych, badał i rozwoju, ochrony
Cardiff, który jest czĘcią szerszego procesu koordyna- Ęrodowiska19. Raport Komitetu jest przesy"any do Rady
cji polityk gospodarczych we Wspólnocie. Przedmio- UE w ramach przygotował do corocznego wiosennego
tem tego procesu są reformy strukturalne rynków to- spotkania Rady Europejskiej (poĘwiconego wy"ącznie
warów i us"ug oraz rynków kapita"owych w pał- sprawom o charakterze gospodarczym i spo"ecznym).
stwach cz"onkowskich18. Porównując proces z Cardiff Podstawowym celem procesu z Cardiff jest prze-
z procesem luksemburskim moŻna znaleę zarówno prowadzenie reform strukturalnych, które zapewni"yby
podobiełstwa, jak i róŻnice. Podobiełstwem jest fakt, odpowiednią elastycznoĘ europejskich rynków. Jest
Że oba procesy zaliczają si do tzw. luęnej koordynacji, ona kluczowym czynnikiem ich efektywnego funkcjo-
a tym samym nie są nadmiernie sformalizowane i opie- nowania w warunkach gospodarki wolnorynkowej i
rają si na zasadzie dobrowolnego uczestnictwa we wolnej konkurencji (czyli nieustannych wahał popytu i
wspólnie przyjtych procedurach (system raportowa- podaŻy). Elastyczne rynki przyczyniają si teŻ do zwik-
nia i monitoringu, wymiana informacji i doĘwiadczeł, szenia dynamiki dzia"ał gospodarczych, a w rezultacie
nieformalne wywieranie presji itp.). Proces z Cardiff, szybszego wzrostu gospodarczego. ElastycznoĘ rynków
tak jak proces luksemburski, jest wic niewiąŻący nabra"a znaczenia zw"aszcza po wprowadzeniu jednoli-
prawnie, ale wiąŻący politycznie. RóŻnica midzy ni- tej waluty jako potencjalny Ęrodek neutralizujący na-
mi polega zaĘ na tym, Że w przypadku procesu z Cardiff g"e i niespodziewane zdarzenia gospodarcze, np. po-
nie są przyjmowane Żadne odrbne wytyczne (jak np. waŻne okresowe wahania popytu, które dotykają okre-
wytyczne w sprawie zatrudnienia) ani nie przewiduje Ęlone sektory lub pałstwa. Zasadniczo, elastyczne ryn-
si kierowania Żadnych formalnych (nawet niewiąŻą- ki, które pozwalają na p"ynną realokacj zasobów, są
cych) zaleceł do pałstw cz"onkowskich. niezbdne w przypadku zmian strukturalnych, gdyŻ po-
Zgodnie z postanowieniami Rady Europejskiej, zwalają im sprosta bez powstawania skutków ubocz-
proces z Cardiff opiera si g"ównie na doĘ rozbudowa- nych, takich jak np. wzrost presji inflacyjnej20.
nym systemie sprawozdawczoĘci (raportowania). Co- W związku z tym, równieŻ w ostatnich latach kwe-
rocznie pałstwa cz"onkowskie przygotowują i przed- stie te by"y dyskutowane na najwyŻszym szczeblu,
stawiają (zazwyczaj do po"owy listopada) swoje naro- m.in. przez Rad Europejską na szczycie w Gteborgu
dowe raporty ws. reform strukturalnych. Zawierają (w czerwcu 2001 r.). Rada nalega"a wówczas na zwal-
one ocen funkcjonowania ich rynków towarów i us"ug czanie pojawiającej si w pałstwach cz"onkowskich
oraz rynków kapita"owych, a takŻe opis reform tych presji inflacyjnej, m.in. poprzez stosowne dzia"ania po
rynków, podjtych lub zaplanowanych (opis uzupe"- stronie podaŻy prowadzące do usunicia zatorów na
niany jest licznymi wskaęnikami strukturalnymi i od- ich rynkach pracy oraz towarów i us"ug. Zachca"a tak-
niesieniami do wartoĘci bazowych znajdujących si w Że do moŻliwie najszybszego przeprowadzenia odpo-
ogólnych wytycznych). wiednich reform strukturalnych, które wzmog"yby kon-
Na podstawie tych raportów, jak równieŻ w"a- kurencj na europejskich rynkach towarów i us"ug oraz
snych obserwacji Komisja Europejska przygotowuje rynkach kapita"owych21.
przed kołcem kaŻdego roku tzw. Raport z Cardiff.
Raport ten odgrywa niejako dwie role, z których kaŻ-
da odnosi si do Ogólnych Wytycznych Polityki Go- Proces kolołski
spodarczej. Po pierwsze, s"uŻy jako analityczny wk"ad
do przygotowywanego przez Komisj Raportu z Reali- Kluczową sprawą dla rozwoju gospodarczego i stabil-
zacji Ogólnych Wytycznych za ostatni rok (w czĘci noĘci makroekonomicznej kaŻdego pałstwa jest obok
dotyczącej rynków towarów i us"ug oraz rynków kapi- niezbdnych reform strukturalnych odpowiednia po-
ta"owych). Po drugie, wnioski z obu raportów brane są lityka makroekonomiczna. Jedną z kwestii, do których
pod uwag w pracach nad ogólnymi wytycznymi na przywiązuje si szczególną wag w tym kontekĘcie, jest
rok nastpny. polityka kszta"towania p"ac22. Ponadto prowadzenie
Informacje zawarte w Raporcie z Cardiff wykorzy-
stywane są równieŻ przez Komitet Polityki Gospodar- 19
Zob. np. Annual Report on Structural Reforms 2002. Economic Policy Com-
czej, który opracowuje Roczny Raport w sprawie Re- mittee, Economic Paper No. 167, March 2002.
20
Por. Co-ordination of economic policies in the EU& , op.cit., s. 36.
21
Presidency Conclusions, Gteborg European Council, 15-16 June 2001.
17 22
Zob. Presidency Conclusions. Cardiff European Council, 15-16 June 1998. Zob. np. P.R. Agenor: Wage contracts, capital mobility and macroeconomic
18
Szerzej na ten temat: zob. np. Economic Reform: Report on the functioning policy. IMF Working Paper, No. 10/1995; E. Jadresic: The macroeconomic con-
of Community product and capital markets. European Commission, Brussels, sequences of wage indexation revisited. IMF Working Paper, No. 15/1998; J.
26 January 2000; European integration and the functioning of product mar- McHugh: Wage centralization, union bargaining and macroeconomic perfor-
kets. European Economy Special Report, No. 2/2002. mance. IMF Working Paper, No. 143/2002.
BANK I KREDYT kwiecieł 2003 Makroekonomia 31
Tabela 2 Dynamika p"ac nominalnych i realnych w UE, USA i Japonii
1991-1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002* 2003*
P"ace nominalne
per capita roczna zmiana w %
UE-15 4,9 2,9 2,4 2,1 2,7 2,9 3,2 3,3 3,3
USA 3,4 2,5 3,1 4,5 4,1 5,1 5,2 3,9 4,0
Japonia 2,0 0,7 1,6 -0,2 -1,0 0,4 -1,0 -2,9 -0,1
P"ace realne
per capita roczna zmiana w %
UE-15 0,8 0,3 0,3 0,4 1,4 1,1 1,1 1,2 1,3
USA 0,7 0,4 1,2 3,4 2,4 2,4 3,3 2,5 1,7
Japonia 0,9 0,7 0,5 0,0 -0,4 1,5 0,6 -2,0 -0,2
* prognozy
Łród"o: The 2002 Broad Economic Policy Guidelines. European Commission, European Economy No. 4/2002.
w"aĘciwej polityki makroekonomicznej wymaga odpo- wypracowanie kompromisu, a dziki temu uniknicie
wiedniej (cho niekoniecznie nadmiernie sformalizo- konfliktów, sytuacji kryzysowych i napi spo"ecz-
wanej) koordynacji polityki pieniŻnej i fiskalnej, co nych (np. protestów, strajków) w myĘl zasady, Że
nabiera szczególnego znaczenia zw"aszcza w przypad- konstruktywna wspó"praca jest znacznie lepszą metodą
ku pałstw naleŻących do unii walutowej23. rozwiązywania problemów niŻ destrukcyjna konfronta-
Zarówno w pałstwach cz"onkowskich, jak i we cja. Takie podejĘcie umoŻliwia z kolei prowadzenie
Wspólnocie istnieje d"uga tradycja dialogu i wymiany zrównowaŻonej polityki gospodarczej zapewniającej
informacji midzy przedstawicielami pracodawców i stabilnoĘ makroekonomiczną.
pracowników, przy udziale strony rządowej (lub Sprawa ta sta"a si szczególnie waŻna wraz z
wspólnotowej). Przyk"adowo, w Niemczech na mocy przejĘciem do trzeciego etapu UGW, gdyŻ niezbdne
specjalnej ustawy dotyczącej stabilnoĘci i wzrostu go- sta"o si zapewnienie trwa"ej równowagi midzy poli-
spodarczego (z 1967 r.) rząd federalny uzyska" prawo tyką pieniŻną nastawioną na stabilnoĘ cen a polityką
do formu"owania niewiąŻących wytycznych makroeko- gospodarczą ukierunkowaną na szybki wzrost gospo-
nomicznych oraz zachcania partnerów spo"ecznych darczy oraz tworzenie nowych miejsc pracy. W tym ce-
do poszukiwania w ramach spotkał trójstronnych lu konieczna jest odpowiednia kombinacja polityki
sposobów ich realizacji (tzw. Konzertierte Aktion)24. Je- pieniŻnej i gospodarczej. MoŻe ona zosta osiągnita
Żeli zaĘ chodzi o podobne dzia"ania na szczeblu wspól- tylko wówczas, gdy wszystkie zainteresowane strony
notowym, to zgodnie z Traktatem WE, zadaniem Komi- podejmą dialog, bdą sk"onne do ustpstw, uwzgld-
sji Europejskiej jest popieranie konsultacji midzy pra- niania nie tylko swoich interesów, a takŻe wspólnego
codawcami a pracownikami oraz podejmowanie wszel- dąŻenia do osiągnicia kompromisu, który jest w inte-
kich niezbdnych Ęrodków w celu u"atwienia dialogu resie wszystkich stron. W dyskusji uczestniczą w tym
midzy nimi poprzez zapewnienie zrównowaŻonego przypadku nie tylko przedstawiciele rządów, banków
poparcia dla obu stron (art. 138). W związku z tym Ko- centralnych czy instytucji wspólnotowych, ale takŻe
misja organizuje i przewodniczy spotkaniom partne- partnerzy spo"eczni (zrzeszenia pracodawców, związki
rów spo"ecznych w ramach Komitetu ds. Dialogu Spo- zawodowe), którzy poprzez wywieranie wp"ywu na
"ecznego. Jest to zespó" roboczy regularnie zajmujący kszta"towanie si p"ac mają realny wp"yw na ogólną
si kwestiami makroekonomicznymi (np. omawia aktu- sytuacj makroekonomiczną (stabilnoĘ cen, zatrudnie-
alną sytuacj gospodarczą, formu"uje wnioski odnoszą- nie, wzrost gospodarczy).
ce si do prowadzonej polityki gospodarczej). KoniecznoĘ podjcia stosowanych dzia"ał w tym
Cele tego typu przedsiwzi, zarówno na szcze- zakresie by"a silnie akcentowana podczas niemieckiego
blu narodowym, jak i wspólnotowym, są zawsze takie przewodnictwa w Radzie UE (które przypada"o na
same. Chodzi bowiem o umoŻliwienie przedstawienia pierwszą po"ow 1999 r., a wic tuŻ po rozpoczciu
swoich racji i poglądów, wzajemne zrozumienie, po- trzeciego etapu UGW). W raporcie prezydencji nie-
znanie planów i zamierzeł wszystkich stron, wspólne mieckiej dla Rady Europejskiej stwierdzono, Że w celu
wypracowania spójnej i zrównowaŻonej kombinacji
polityki makroekonomicznej niezbdna jest wzajemnie
23
Zob. np. A. Alesina, O. Blanchard, J. Gali, F. Giavazzi, H. Uhling: Defining
a macroeconomic framework for the euro area. CEPR, London 2001; J. von Ha- wspierająca si, w moŻliwie najwikszym zakresie, in-
gen, S. Mundschenk: Fiscal and monetary policy co-ordination in EMU. Natio-
terakcja midzy polityką kszta"towania p"ac, polityką
nal Bank of Austria, Working Paper No. 70/2002.
fiskalną a polityką pieniŻną. To z kolei wymaga dia-
24
Por. Co-ordination of economic policies in the EU& , op.cit., s. 40.
32 Makroekonomia BANK I KREDYT kwiecieł 2003
logu midzy kompetentnymi w"adzami a partnerami Ekonomiczno-Finansowego, Komitetu Polityki Gospo-
spo"ecznymi. Propozycje te zosta"y zatwierdzone przez darczej i Komitetu ds. Zatrudnienia, przedstawiciele
Rad Europejską w Kolonii (w czerwcu 1999 r.). Zapo- Rady Zarządzającej EBC i banków centralnych spoza
czątkowa"a ona tzw. proces kolołski, znany teŻ jako strefy euro, przewodniczący lub sekretarze generalni
dialog makroekonomiczny. Stronami tego dialogu są europejskich zrzeszeł partnerów spo"ecznych, a takŻe
przedstawiciele Rady UE, Komisji, EBC i partnerów cz"onkowie Komisji Europejskiej (komisarze ds. ekono-
spo"ecznych, a celem ca"ego procesu jest wspólne wy- miczno-finansowych oraz zatrudnienia). Dialog odby-
pracowanie polityki makroekonomicznej gwarantującej wa si z pe"nym poszanowaniem zasady subsydiarno-
silny, nieinflacyjny i sprzyjający zatrudnieniu wzrost Ęci, autonomii partnerów spo"ecznych i niezaleŻnoĘci
gospodarczy25. EBC26.
Proces kolołski podobnie jak proces luksembur- Biorąc pod uwag przedstawiony powyŻej charak-
ski i proces z Cardiff jest dla pałstw cz"onkowskich ter i specyfik dialogu makroekonomicznego prowa-
wiąŻący politycznie, ale niewiąŻący prawnie. Podob- dzonego w ramach procesu kolołskiego, naleŻy stwier-
nie jak one polega on przede wszystkim na wymianie dzi, Że trudno oceni jego rezultaty czy stopieł reali-
informacji, opinii, poglądów itd. Poza tym jednak zde- zacji. Wynika to z faktu, Że po pierwsze nie są ustala-
cydowanie si od nich róŻni. Spotkania stron uczestni- ne Żadne mierzalne cele, które naleŻa"oby osiągną, a
czących w dyskusji mają charakter nieformalny i nie- po drugie, dyskusje mają charakter niejawny, w związ-
jawny, praktycznie nie istnieje Żadna formalna i z góry ku z czym trudno w ogóle stwierdzi, co zosta"o posta-
okreĘlona procedura koordynacyjna, a po zakołczeniu nowione. Oceny dokonywa moŻna tylko obserwując,
spotkania nie jest przygotowywany Żaden dokument, czy osiągany jest ostateczny cel ca"ego procesu, czyli
który by"by podawany do publicznej wiadomoĘci. stabilnoĘ makroekonomiczna, a takŻe trwa"y, niein-
Wszystko to ma stwarza warunki do tego, aby dialog i flacyjny i sprzyjający zatrudnieniu wzrost gospodar-
wymiana poglądów by"y jak najbardziej otwarte, szcze- czy. Niewątpliwie jednak potrzeba takiego nieskrpo-
re i pozbawione zahamował. Pozwala to unikną nie- wanego dialogu na najwyŻszym szczeblu jest niekwe-
domówieł i nieporozumieł, a takŻe czyni dyskusj bar- stionowana i z pewnoĘcią wnosi on pozytywny
dziej konkretną i efektywną. wk"ad w szeroko rozumiany proces koordynacji go-
Dialog makroekonomiczny odbywa si regularnie spodarczej.
dwa razy w roku (wiosną i jesienią). Tematy rozmów to
zazwyczaj bieŻąca sytuacja gospodarcza, najwaŻniejsze
wyzwania stojące przed polityką gospodarczą, a takŻe Strategia lizbołska
inne tematy bdące przedmiotem wspólnego zaintere-
sowania (np. dotyczące inwestycji). Wiosenne spotka- Podczas szczytu Rady Europejskiej w Lizbonie (w mar-
nie umoŻliwia wymian poglądów w kontekĘcie opra- cu 2000 r.) przywódcy pałstw cz"onkowskich UE pod-
cowywania nowych ogólnych wytycznych, natomiast jli historyczną decyzj, wyznaczając nowy i niezwykle
jesienne odbywa si w czasie przygotowywania przez ambitny cel strategiczny dla UE na najbliŻszą dekad
Komisj Europejską prognoz gospodarczych i coroczne- (2000-2010). Celem tym jest dla UE sta si w tym okre-
go przeglądu funkcjonowania gospodarki UE. Zarówno sie najbardziej konkurencyjną, najbardziej dynamicz-
na wiosenne, jak i jesienne spotkania ska"dają si po nie rozwijającą si i opartą na wiedzy gospodarką na
trzy zebrania kaŻde z udzia"em przedstawicieli Ęwiecie, bdącą w stanie osiągną i utrzyma trwa"y
pałstw cz"onkowskich, w"adz monetarnych, partnerów wzrost gospodarczy, stworzy wicej, lepszych jako-
spo"ecznych i Komisji. Ęciowo, miejsc pracy, a takŻe zwikszy spójnoĘ spo-
Dialog odbywa si na dwóch poziomach tech- "eczną. Osiągnicie tego celu wymaga zastosowania w
nicznym i politycznym. Spotkania na poziomie tech- praktyce kompleksowej strategii zwanej strategią li-
nicznym, które odbywają si pod przewodnictwem zbołską. Ma ona na celu:
neutralnego moderatora, s"uŻą g"ównie do przygotowy- " przygotowanie do przejĘcia do gospodarki i spo"e-
wania debaty politycznej, która rozpoczyna si od czełstwa opartych na wiedzy - dziki lepszej polityce w
przedstawienia raportu opracowanego na poziomie zakresie badał i rozwoju oraz tzw. spo"eczełstwa infor-
technicznym. Spotkaniom na poziomie politycznym macyjnego, kontynuacji reform strukturalnych (nasta-
przewodniczy aktualny Przewodniczący Rady UE, na- wionych na wzrost konkurencyjnoĘci i innowacyjnoĘci
tomiast w dyskusji udzia" biorą: ministrowie z pałstw w gospodarce), a takŻe zakołczeniu budowy Jednolitego
cz"onkowskich (chodzi tu o ministrów finansów lub go- Rynku;
spodarki, skupionych w Radzie ECOFIN, oraz mini- " unowoczeĘnienie europejskiego modelu socjal-
strów ds. zatrudnienia i polityki spo"ecznej, zgroma- nego, inwestowanie w ludzi, a takŻe zwalczanie wyklu-
dzonych w Radzie ESP), przewodniczący Komitetu czenia spo"ecznego;
25
Zob. Presidency Conclusions. Cologne European Council, 3-14 June 1999. 26 Por. Co-ordination of economic policies in the EU& , op.cit., s. 40-41.
BANK I KREDYT kwiecieł 2003 Makroekonomia 33
" utrzymanie zdrowej gospodarki i korzystnych - ustanowieniu iloĘciowych i jakoĘciowych wskaę-
prognoz wzrostu gospodarczego poprzez stosowanie od- ników i wartoĘci bazowych dla UE (z odniesieniem ich
powiedniej kombinacji polityki makroekonomicznej27. do najlepszych tego typu wskaęników na Ęwiecie),
W opinii Rady Europejskiej, prawid"owe wprowa- - okresowych obserwacjach, przeglądach nadzor-
dzenie powyŻszej strategii powinno stworzy UE szan- czych i ocenach sytuacji28.
se na szybki i trwa"y wzrost gospodarczy (za realistycz- Jak wynika z powyŻszego, nowa metoda bazuje na
ny uznano Ęredni poziom oko"o 3% PKB rocznie), pewnych narzdziach stosowanych obecnie w procesie
wzmocnienie spójnoĘci regionalnej, a takŻe odtworze- koordynacji polityk gospodarczych i wielostronnego
nie warunków dla pe"nego zatrudnienia, które równieŻ nadzoru (jak np. wytyczne, wspólne cele, wskaęniki,
uznano za cel o charakterze strategicznym (zob. dalej). przeglądy nadzorcze). Metoda ta jest w pe"ni zdecentra-
Rada Europejska odnios"a si w Lizbonie do obec- lizowana i opiera si przede wszystkim na wymianie
nych metod koordynacji polityk gospodarczych, informacji i doĘwiadczeł midzy pałstwami cz"on-
stwierdzając, Że nie ma potrzeby wprowadzania Żad- kowskimi (np. w zakresie narodowych strategii reformy
nego nowego procesu w tym zakresie. Istniejące proce- systemu emerytalnego). Nowa metoda koordynacji w
sy luksemburski, z Cardiff i kolołski, a takŻe Ogólne Żadnym razie nie zmienia dotychczasowego zakresu
Wytyczne Polityki Gospodarczej zapewniają bowiem kompetencji oraz obowiązków instytucji narodowych i
niezbdne instrumentarium, z tym Że muszą zosta wspólnotowych, jak równieŻ nie jest wyposaŻona w
uproszczone i lepiej skoordynowane. W tym celu, jeŻe- Żadne formalne Ęrodki nacisku ani sankcje (jak np.
li chodzi o ogólne wytyczne, powinno si zapewni moŻliwoĘ kierowania zaleceł do pałstw cz"onkow-
wikszy wk"ad w ich przygotowywanie takŻe innym skich)29. Zasadniczo, otwarta metoda koordynacji na
(niŻ Rada ECOFIN) formacjom Rady UE. Ponadto wy- wszystkich szczeblach, w po"ączeniu z bardziej aktyw-
tyczne te powinny si bardziej koncentrowa na Ęred- ną rolą Rady Europejskiej, ma na celu usprawnienie
nio- i d"ugookresowych skutkach polityk struktural- obecnego procesu koordynacji i nadzoru, a takŻe po-
nych, reformach mających na celu wspieranie wzrostu przez silniejsze zespolenie istniejących procesów bar-
gospodarczego, zatrudnienia i spójnoĘci spo"ecznej, jak dziej spójne strategiczne ukierunkowanie UE.
równieŻ na przechodzeniu do gospodarki opartej na Na zakołczenie naleŻy doda, Że w ramach przy-
wiedzy. Z kolei proces luksemburski i proces z Cardiff jtej strategii Rada Europejska okreĘli"a w Lizbonie
powinny zajmowa si tymi kwestiami bardziej szcze- konkretne cele dotyczące poziomu zatrudnienia, któ-
gó"owo. re powinny zosta osiągnite w najbliŻszej dekadzie.
Rada Europejska mając na uwadze koniecznoĘ Uzgodniono, Że Ęrednia stopa zatrudnienia w UE, wy-
efektywnego monitorowania postpów w osiąganiu no- nosząca pod koniec lat dziewidziesiątych oko"o
wego celu strategicznego UE postanowi"a, jak juŻ 61% osób w wieku produkcyjnym, powinna wzro-
wspomniano, przeznaczy kaŻdego roku swoje wiosen- sną do poziomu oko"o 70% w 2010 r., natomiast w
ne spotkanie wy"ącznie na omawianie spraw o charak- przypadku kobiet z 51% do ponad 60%30. Te d"u-
terze gospodarczym i spo"ecznym. Postanowiono takŻe, gookresowe cele zosta"y uszczegó"owione rok póęniej
Że równieŻ wiosną kaŻdego roku Komisja Europejska przez Rad Europejską w Sztokholmie, gdzie przyjto
bdzie przygotowywa syntetyczny raport na temat poĘrednie cele Ęredniookresowe. Zgodnie z nimi w
tych postpów na podstawie uzgodnionych wskaęni- 2005r. powyŻsze wskaęniki powinny wynosi odpo-
ków strukturalnych dotyczących zatrudnienia, innowa- wiednio 67% (w przypadku Ęredniej dla UE) i 57%
cji, reform gospodarczych i spójnoĘci spo"ecznej. (w przypadku zatrudnienia kobiet)31. Zarówno w Li-
Podczas spotkania w Lizbonie Rada Europejska za- zbonie, jak i w Sztokholmie Rada Europejska po-
proponowa"a wprowadzenie tzw. nowej otwartej me- twierdzi"a dąŻenie do osiągnicia celu w postaci pe"-
tody koordynacji w zakresie polityk gospodarczych. Jej nego zatrudnienia, uznając je za istotny czynnik spro-
stosowanie mia"oby w zamierzeniu u"atwi osiąganie stania wyzwaniom związanym z procesem starzenia
strategicznego celu UE. Metoda ta mia"aby polega na: si spo"eczełstw. W kontekĘcie lizbołskiego celu
- ustalaniu wytycznych dla UE wraz ze szczegó"o- strategicznego waŻny jest teŻ fakt, Że stopa zatrudnie-
wym harmonogramem zawierającym terminy osiągni- nia w UE jest wyraęnie niŻsza niŻ w USA i Japonii
cia poszczególnych celów o charakterze krótko-, Ęred- (zob. tabela 3). Do osiągnicia tych celów mają si
nio- i d"ugookresowym, przyczyni: proces luksemburski, proces z Cardiff i
- przek"adaniu unijnych wytycznych na polityki proces kolołski, które tworzą wspólnie tzw. Europej-
szczebla narodowego i regionalnego poprzez ustale- ski Pakt na rzecz Zatrudnienia stanowiąc jego trzy
nie odpowiednich celów i Ęrodków ich realizacji (z
uwzgldnieniem narodowego i regionalnego zróŻni- 28
TamŻe.
29
cowania), Zob. Co-ordination of economic policies in the EU& , op.cit., s. 9.
30
Zob. Presidency Conclusions. Lisbon European Council, op.cit.
31
Zob. Presidency Conclusions. Stockholm European Council, 23-24 March
27
Presidency Conclusions. Lisbon European Council, 23-24 March 2000. 2001.
34 Makroekonomia BANK I KREDYT kwiecieł 2003
Tabela 3 Stopa zatrudnienia w UE, USA i Japonii
1991-1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002* 2003*
Stopa zatrudnienia w % spo"eczełstwa w wieku produkcyjnym
UE-15 60,8 60,4 60,8 61,7 62,7 63,7 64,2 64,2 64,7
USA 77,3 79,4 80,3 81,1 81,7 82,3 81,6 80,3 80,0
Japonia 76,4 76,9 77,8 77,4 76,9 77,2 76,6 75,8 75,3
Dynamika zatrudnienia roczna zmiana w %
UE-15 -0,5 0,6 1,0 1,6 1,9 1,9 1,2 0,3 1,0
USA 1,1 1,7 2,3 2,2 1,9 1,9 -0,1 -0,8 0,6
Japonia 0,8 0,4 1,0 -0,7 -0,8 -0,2 -0,5 -0,5 -0,3
* prognozy
Łród"o: The 2002 Broad Economic Policy Guidelines. European Commission, European Economy No. 4/2002.
filary32. W Lizbonie postanowiono, Że w czerwcu kaŻ- kandydujących, która by"aby stosowana kaŻdego roku
dego roku bdzie si zbiera specjalne forum na wyso- przed ich przystąpieniem do UE. Mia"o to na celu przy-
kim szczeblu, sk"adające si z przedstawicieli instytu- gotowanie pałstw kandydujących do ich przysz"ego
cji wspólnotowych i partnerów spo"ecznych, w celu uczestnictwa w omówionych wczeĘniej procedurach
oceny procesów: luksemburskiego, z Cardiff i koloł- koordynacji polityk gospodarczych i wielostronnego
skiego, a takŻe wk"adu poszczególnych podmiotów i nadzoru, istniejących obecnie w UE. W rezultacie po-
instytucji w realizacj Europejskiego Paktu na rzecz stanowiono, Że od 2001 r. pałstwa kandydujące bdą
Zatrudnienia. opracowywa i przedstawia tzw. przedcz"onkowskie
programy gospodarcze (PPG), które powinny zawiera
informacje dotyczące:
Proces koordynacji gospodarczej a pałstwa - obecnej sytuacji makroekonomicznej kraju,
kandydujące do UE - prognoz gospodarczych (wzrost gospodarczy, in-
flacja, bilans p"atniczy itd.)
W 1997 r., a wic w roku, w którym podjta zosta"a de- - finansów publicznych (deficytu budŻetowego,
cyzja o rozpoczciu negocjacji akcesyjnych z pierwszą d"ugu publicznego),
grupą pałstw, powsta"a inicjatywa, aby pałstwa kan- - reform strukturalnych (sektora przedsibiorstw,
dydujące wraz z Komisją Europejską dokonywa"y tzw. sektora finansowego, systemu emerytalnego, rynku pra-
Wspólnej oceny Ęredniookresowych priorytetów polity- cy itd.).
ki gospodarczej. Dokumenty pod takim w"aĘnie tytu- W opinii Komisji Europejskiej, istnieją dwa pod-
"em zawiera"y uzgodniony zestaw Ęredniookresowych stawowe cele przygotowywania przez pałstwa kandy-
priorytetów polityki gospodarczej niezbdnych do dal- dujące przedcz"onkowskich programów gospodar-
szej transformacji gospodarczej pałstw kandydujących, czych. Po pierwsze, chodzi o nakreĘlenie Ęredniookre-
a takŻe ich przygotowania do cz"onkostwa w UE. Cho sowych celów i priorytetów polityki gospodarczej
nie mia"y one jednolitej struktury, zasadniczo dotyczy- (zw"aszcza w odniesieniu do finansów publicznych i
"y kwestii makroekonomicznych i reform struktural- reform strukturalnych), które są niezbdne w kontek-
nych, dotychczasowego rozwoju sytuacji i przysz"ych Ęcie ich cz"onkostwa w UE. PPG podobnie jak progra-
wyzwał, a niektóre zawiera"y takŻe róŻne scenariusze my zbieŻnoĘci i programy stabilnoĘci mają charakter
makroekonomiczne (np. aktywny i pasywny). Pierwsza Ęredniookresowy i obejmują 5-letni horyzont czasowy
Wspólna ocena dokonana zosta"a pod koniec 1998 r. (rok poprzedni, rok obecny i trzyletnia prognoza). Po
przez Komisj Europejską i rząd S"owenii. Kolejnymi drugie, przygotowywanie PPG przez pałstwa kandydu-
pałstwami by"y: otwa, Bu"garia i Czechy (w 1999 r.), jące ma rozwiną ich zdolnoĘci instytucjonalne i anali-
a nastpnie Polska, S"owacja, Estonia, Wgry i Litwa (w tyczne, które są niezbdne do uczestnictwa w UGW. Po
2000 r.). przystąpieniu do UE nowi cz"onkowie bdą uczestni-
Jednym z celów Partnerstwa dla Cz"onkostwa, za- czy w UGW jako tzw. pałstwa cz"onkowskie z deroga-
równo w 1999 r., jak i 2000 r., by"o ustanowienie spe- cją i podobnie jak obecne pałstwa spoza strefy euro
cjalnej procedury nadzoru fiskalnego w pałstwach bdą opracowywa programy zbieŻnoĘci. Nastpnie,
juŻ po przyjciu jednolitej waluty, zaczną one tak jak
obecne pałstwa strefy euro przygotowywa programy
32
Zob. Presidency Conclusions. Cologne European Council, op.cit; zob. takŻe:
Draft Resolution of the European Council on the European Employment Pact stabilnoĘci (zob. schemat 2).
oraz Report to the European Council on the European Employment Pact. Clo-
JeŻeli chodzi o pierwszą rund PPG 2001 to
ser co-operation to boost employment and economic reforms in Europe (An-
pałstwa kandydujące zosta"y podzielone na dwie gru-
nex 1 to the Presidency Conclusions).
BANK I KREDYT kwiecieł 2003 Makroekonomia 35
Schemat 2 Programy gospodarcze dla pałstw kandydujących prowadzące do przyjcia euro
wspólne oceny przedcz"onkowskie programy programy
programy gospodarcze zbieŻnoĘci stabilnoĘci
1997 2001 rok X rok X + n
(przystąpienie do UE) (przyjcie euro)
Łród"o: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Ekonomicznych i Finansowych (DG ECFIN).
py33 i w zaleŻnoĘci od tego, w której z nich si znala- Zjednoczone z 11 wrzeĘnia 2001 r., gdyŻ prace nad
z"y mia"y opracowa i przedstawi swoje programy wikszoĘcią z nich zosta"y zakołczone przed tymi wy-
do maja (grupa A) lub do paędziernika 2001 r. (grupa B, darzeniami).
w której znalaz"a si Polska). Przed"oŻone programy go- NiezaleŻnie od wspólnej oceny, Komisja dokona"a
spodarcze by"y nastpnie omawiane na tzw. spotka- równieŻ indywidualnej oceny kaŻdego PPG z osobna.
niach wysokiego szczebla midzy cz"onkami Komitetu Najbardziej krytyczne oceny zebra"y: Bu"garia (za zbyt
Ekonomiczno-Finansowego a ich partnerami z pałstw optymistyczne i ma"o realistyczne prognozy, zbyt ogól-
kandydujących (odpowiednio, w czerwcu i listopa- nikowe opisy oraz niejasne za"oŻenia), Polska (za brak
dzie). Nastpnie, w grudniu 2001 r. ocena poszczegól- Ęredniookresowych szacunków w niektórych dziedzi-
nych PPG zosta"a przedstawiona Radzie ECOFIN, a tak- nach i niewielką liczb wiąŻących zobowiązał co do
Że na wspólnym ministerialnym posiedzeniu cz"onków prowadzonej polityki gospodarczej) oraz Turcja (za
Rady ECOFIN i jej partnerów z pałstw kandydujących. nadmierne skupianie si na krótkookresowym progra-
Oficjalny dokument zawierający ocen poszczegól- mie stabilizacji i reform, zamiast na kwestiach dotyczą-
nych PPG 2001 zosta" opublikowany w styczniu 2002 r.34 cych trwa"oĘci procesów gospodarczych w d"uŻszej
Ogólnie, Komisja Europejska oceni"a, Że niezaleŻnie perspektywie). Uznano, Że te trzy pałstwa powinny
od niedoskona"oĘci niektórych programów by" to wzmóc wysi"ki mające na celu popraw ich zdolnoĘci
pierwszy krok w dobrym kierunku. W tym kontekĘcie analitycznych i instytucjonalnych. Ponadto stwierdzo-
wikszoĘ programów oceniono doĘ pozytywnie, no, Że w przypadku Bu"garii i Polski na jakoĘci ich PPG
stwierdzając, Że odzwierciedlają one najwaŻniejsze wy- zawaŻy" fakt, Że zosta"y one przekazane tuŻ przed wy-
zwania gospodarek pałstw kandydujących na drodze borami parlamentarnymi i oczekiwaną zmianą rządu.
do ich cz"onkostwa w UE. Jako ogólny problem odnoto- Wyciągając wnioski z pierwszej rundy, postano-
wano m.in. niew"aĘciwe oszacowanie kosztów reform wiono, Że w nastpnym roku nie bdzie podzia"u na
strukturalnych i ich w"ączenie w ogólne ramy budŻeto- grupy, lecz wszystkie pałstwa z"oŻą swoje PPG w tym
we, a takŻe zbyt s"abą koordynacj midzy polityką ma- samym czasie. Ponadto, biorąc pod uwag ma"ą porów-
kroekonomiczną, fiskalną i reformami strukturalnymi. nywalnoĘ danych zawartych w pierwszej wersji pro-
Oceniono takŻe, Że programy pałstw z drugiej grupy gramów gospodarczych, Komisja Europejska opracowa-
zawierają bardziej precyzyjne i szczegó"owe za"oŻenia "a i przedstawi"a pałstwom kandydującym specjalne
oraz prognozy makroekonomiczne. Ponadto, obie gru- wytyczne dotyczące ogólnego podejĘcia podczas prac
py opracowywa"y swoje programy w nieco odmiennej nad kolejną wersją PPG - ich struktury, standardowych
sytuacji gospodarczej. W związku z tym stwierdzono, tabel itp.35
Że prognozy gospodarcze zawarte w PPG drugiej grupy W kolejnej rundzie PPG 2002 pałstwa kandy-
mają bardziej ostroŻny wydęwik (wynikający raczej z dujące zosta"y zobowiązane do z"oŻenia swoich progra-
ogólnego pogorszenia Ęwiatowej koniunktury niŻ z ne- mów gospodarczych do po"owy sierpnia 2002 r. Na-
gatywnego wp"ywu ataków terrorystycznych na Stany
34
Zob. Evaluation of the 2001 pre-accession economic programmes of candi-
33
Podzia" na grupy A i B zosta" dokonany na podstawie kolejnoĘci alfabetycz- date countries. European Commission, Enlargement Paper, No. 7, January
nej. Do grupy A zaliczono: Bu"gari, Cypr, Czechy, Estoni, Wgry i otw, na- 2002.
35
tomiast do grupy B: Litw, Malt, Polsk, Rumuni, S"owacj, S"oweni, a tak- Zob. The 2002 Pre-accession Economic Programme: consolidated outline
and external assumptions. European Commission, ECFIN/139/2002.
Że Turcj.
36 Makroekonomia BANK I KREDYT kwiecieł 2003
stpnie, podobnie jak rok wczeĘniej, by"y one przed- dynacja midzy kluczowymi sk"adowymi polityki ma-
miotem dyskusji z udzia"em przedstawicieli pałstw kroekonomicznej, tj. polityką fiskalną, pieniŻną i
kandydujących oraz Komitetu Ekonomiczno-Finanso- kszta"towania p"ac (proces kolołski).
wego (w paędzierniku) i Rady ECOFIN (w listopadzie). NaleŻy zgodzi si z wnioskiem Rady Europejskiej
Dokument zawierający ocen poszczególnych PPG z Lizbony, Że nie ma potrzeby tworzenia kolejnych na-
2002 zosta" opublikowany w listopadzie 2002 r.36 Tym rzdzi koordynacyjnych, gdyŻ istniejące procesy luk-
razem ocena Komisji Europejskiej by"a lepsza niŻ przed semburski, z Cardiff i kolołski, a takŻe Ogólne Wytycz-
rokiem, co Ęwiadczy o tym, Że pałstwa kandydujące ne Polityki Gospodarczej zapewniają niezbdne in-
dokona"y pewnego postpu. Komisja pozytywnie oce- strumentarium, z tym Że muszą zosta uproszczone i le-
ni"a, Że druga seria PPG zawiera wicej informacji, któ- piej skoordynowane. Ponadto koordynacja polityk go-
re ponadto cechują si wikszą spójnoĘcią, rzetelno- spodarczych w UE wymaga wzmocnienia, na co w
Ęcią, wiarygodnoĘcią i realizmem. Niektóre programy ostatnich latach konsekwentnie wskazuje Komisja Eu-
(np. czeski) uznane zosta"y za dokumenty o wysokiej ropejska. Jak si bowiem wydaje, koordynacja oparta
jakoĘci pod wzgldem analitycznym i technicznym. g"ównie na niewiąŻących zasadach moŻe si okaza w
Wskazano zarówno na podobiełstwa (np. plany refor- d"uŻszym okresie niezbyt skuteczna. W celu uspraw-
my finansów publicznych, w tym zw"aszcza zmian w nienia procesu koordynacji naleŻa"oby równieŻ doko-
strukturze wydatków budŻetowych), jak i róŻnice (np. na pewnych istotnych zmian organizacyjno-instytucj-
postpy w osiąganiu za"oŻonych celów) w poszczegól- onalnych, w tym zw"aszcza wzmocnienia kompetencji
nych programach. W niektórych przypadkach powtó- Komisji Europejskiej. Mog"oby to nastąpi np. poprzez
rzone zosta"y krytyczne oceny sprzed roku (dotyczące przejcie przez nią uprawnieł przys"ugujących obec-
np. niew"aĘciwego oszacowania kosztów reform struk- nie Radzie UE do bezpoĘredniego kierowania sygna-
turalnych i ich w"ączenia w ogólne ramy budŻetowe "ów wczesnego ostrzegania (zaleceł) do pałstw cz"on-
czy ciągle zbyt s"abej koordynacji midzy polityką ma- kowskich, które nie przestrzegają ustalonych regu", np.
kroekonomiczną, fiskalną i reformami strukturalny- Paktu StabilnoĘci i Wzrostu.
mi). Ponownie stwierdzono, Że uzgodniony termin Na zakołczenie naleŻy si równieŻ zastanowi,
sk"adania programów gospodarczych kolidowa" z ter- czy na d"uŻszą met zw"aszcza w obliczu przysz"ego
minami wyborów w niektórych pałstwach (np. w rozszerzenia strefy euro moŻliwe jest utrzymanie
przypadku S"owacji i otwy PPG zosta"y przekazane obecnej nierównowagi makroekonomicznej, charakte-
tuŻ przed wyborami, w Czechach zaĘ i na Wgrzech ryzującej si jednoczesnym istnieniem jednolitej poli-
nowe rządy nie mia"y wystarczająco duŻo czasu, aby tyki pieniŻnej (prowadzonej na szczeblu ponadnaro-
ostatecznie sformu"owa swoje programy gospodar- dowym) i kilkunastu oddzielnych polityk gospodar-
cze). Ogólnie, Komisja oceni"a, Że niezaleŻnie od po- czych (wprawdzie koordynowanych, ale jednak prowa-
stpów poczynionych przez pałstwa kandydujące dzonych na szczeblu narodowym). W najbliŻszej przy-
niezbdna jest dalsza poprawa ich zdolnoĘci analitycz- sz"oĘci zapewne nadal bdzie istnia" opór pałstw
nych, jak równieŻ postp w przekazywaniu zharmoni- cz"onkowskich przeciwko przekazywaniu uprawnieł
zowanych danych statystycznych zgodnych ze stan- w zakresie polityki gospodarczej na szczebel ponadna-
dardami UE. rodowy postrzeganemu jako przejaw utraty suweren-
noĘci oraz ingerencji w wewntrzne (i czasami bardzo
wraŻliwe politycznie i spo"ecznie) sprawy pałstwa, jak
Podsumowanie i wnioski np. kszta"towanie podatków. Docelowo jednak nie-
unikniona wydaje si ewolucja od koordynacji polityk
Jak pokaza"a praktyka, ogólna koordynacja polityki go- gospodarczych do prowadzenia jednolitej polityki go-
spodarczej (w formie Ogólnych Wytycznych Polityki spodarczej (towarzyszącej jednolitej polityce pieniŻ-
Gospodarczej) doĘ szybko okaza"a si niewystarczają- nej). To oczywiĘcie wymaga"oby ewolucji UE w kierun-
ca. W związku z tym nie kwestionując pierwszopla- ku struktury federacyjnej37, a w kwestiach instytucjo-
nowej i nadrzdnej roli ogólnych wytycznych nie- nalnych jak przewidywa" Plan Wernera z lat siedem-
zbdne sta"o si ich uszczegó"owienie poprzez wpro- dziesiątych stworzenia w UE (a przynajmniej w stre-
wadzenie specjalnych form koordynacji dotyczących fie euro) swoistego centrum decyzyjnego w zakresie
szczególnie waŻnych z punktu widzenia Wspólnoty polityki gospodarczej , bdącego partnerem dla EBC.
dziedzin gospodarczych, takich jak polityka budŻetowa Prowadzenie bardziej efektywnej polityki gospo-
(Pakt StabilnoĘci i Wzrostu), rynek pracy (proces luk- darczej (a taką wydaje si jednolita polityka gospodar-
semburski), rynek towarów i us"ug oraz rynek kapita"o- cza) ma znaczenie nie tylko z uwagi na wspomniane
wy (proces z Cardiff). Niezbdna okaza"a si teŻ koor- rozszerzenie strefy euro, ale równieŻ ze wzgldu na ak-
tualny cel strategiczny UE w ramach tzw. strategii li-
36
Evaluation of the 2002 pre-accession economic programmes of candidate
37
countries. European Commission, Enlargement Paper, No. 14, November Zob. K. Szeląg: Unia Europejska federacja czy konfederacja? Wspólnoty
2002. Europejskie nr 9(120), wrzesieł 2001, s. 4 i nast.
BANK I KREDYT kwiecieł 2003 Makroekonomia 37
zbołskiej. Zgodnie z nim UE zamierza sta si do koł- na ocena pierwszych przedcz"onkowskich programów
ca obecnej dekady najbardziej konkurencyjną, najbar- gospodarczych. Jednak postp widoczny w kolejnej tu-
dziej dynamicznie rozwijającą si i opartą na wiedzy rze wskazuje, Że zamierzony cel tj. odpowiednie
gospodarką na Ęwiecie. Oznacza to przede wszystkim przygotowanie pałstw kandydujących do przysz"ego
dąŻenie do wyprzedzenia Stanów Zjednoczonych, co uczestnictwa we wspólnotowym procesie koordynacji
tak czy inaczej bdzie niezwykle trudne, a bez efektyw- polityk gospodarczych, zw"aszcza w ramach UGW
nej polityki makroekonomicznej (a zw"aszcza wzajem- powinien zosta bez wikszych przeszkód osiągnity.
nie wspierających si polityki pieniŻnej i gospodar- Okres przed uzyskaniem cz"onkostwa ma bowiem cha-
czej) wydaje si wrcz nierealne. UE stawiając sobie tak rakter w pewnym stopniu doĘwiadczalny. Jest to czas
ambitne cele, powinna wic jednoczeĘnie pomyĘle o przewidziany na, przynajmniej powierzchowne, zapo-
praktycznych Ęrodkach umoŻliwiających ich osiągni- znanie si przez pałstwa kandydujące z unijnymi pro-
cie, w tym m.in. o gruntownej reformie prowadzonej cedurami koordynacji gospodarczej, a takŻe na nabie-
polityki gospodarczej. Jej koordynacja, która obecnie ranie doĘwiadczenia, uczenie si, stopniowe dostoso-
jest ledwie wystarczająca, wydaje si bowiem rozwią- wywanie, a nawet pope"nianie b"dów, z których jed-
zaniem raczej tymczasowym, a nie docelowym. nak muszą zosta wyciągnite stosowne wnioski, aby
Pozytywnie naleŻy oceni inicjatyw w"ączenia nie powtarza ich juŻ po przystąpieniu. To, jak rów-
pałstw kandydujących jako przysz"ych cz"onków UE nieŻ fakt, Że przedcz"onkowskie programy gospodar-
we wspólnotowy proces koordynacji polityk gospo- cze mają podobny charakter jak programy zbieŻnoĘci i
darczych. Proces koordynacji gospodarczej jest dla programy stabilnoĘci, powinno umoŻliwi tym pał-
tych pałstw nowoĘcią, a tym samym jak moŻna by"o stwom stosunkowo p"ynne w"ączenie si w proces ko-
si spodziewa móg" im sprawia na początku pew- ordynacji, zarówno po przystąpieniu do UE, jak i
ne trudnoĘci. Potwierdzi"a to praktyka i doĘ krytycz- UGW.
Mini-s"ownik polsko-angielski
dialog makroekonomiczny Macroeconomic Dialogue
Europejska Strategia Zatrudnienia European Employment Strategy
Europejski Pakt na rzecz Zatrudnienia European Employment Pact
gospodarka i spo"eczełstwo oparte na wiedzy knowledge-based economy and society
kombinacja polityki pieniŻnej i gospodarczej policy mix
Komitet ds. Dialogu Spo"ecznego Social Dialogue Committe
Komitet ds. Zatrudnienia Employment Committee (EMCO)
narodowe plany dzia"ania w zakresie zatrudnienia national employment action plans
nowa otwarta metoda koordynacji new open method of co-ordination
pakiet dotyczący zatrudnienia employment package
pałstwa cz"onkowskie z derogacją (objte wy"ączeniem) Member States with a derogation
Partnerstwo dla Cz"onkostwa Accession Partnership
procedura nadzoru fiskalnego w pałstwach kandydujących pre-accession fiscal surveillance procedure
proces kolołski Cologne process
proces luksemburski Luxembourg process
proces z Cardiff Cardiff process
przedcz"onkowskie programy gospodarcze pre-accession economic programmes (PEP)
przedsibiorczoĘ entrepreneurship
przegląd nadzorczy peer review
przydatnoĘ do pracy employability
Rada ds. Ekonomicznych i Finansowych Economic and Financial Affairs Council (ECOFIN Council)
Rada ds. Zatrudnienia i Polityki Spo"ecznej Employment and Social Policy Council (ESP Council)
Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Spo"ecznej, Zdrowia i Konsumentów Employment, Social Policy, Health and
Consumer Affairs Council
Raport z Cardiff Cardiff Report
38 Makroekonomia BANK I KREDYT kwiecieł 2003
Roczny Raport w sprawie Reform Strukturalnych Annual Report on Structural Reforms
równe szanse equal opportunities
samozatrudnienie self-employment
spo"eczełstwo informacyjne information society
strategia lizbołska Lisbon strategy
Wspólna ocena Ęredniookresowych priorytetów polityki gospodarczej Joint assessment of medium-term econo-
mic policy priorities
wspólne posiedzenia Rady ESP-ECOFIN jumbo meetings
Wytyczne w sprawie Zatrudnienia Employment Guidelines
zdolnoĘci dostosowawcze adaptability
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
koordynacja polityk gospodarczych cz1Polityka GospodarczaPolityka Gospodarcza 6 [1] 03Polityka Gospodarcza 1 ! 03Polityka Gospodarcza 2 03Pytania i odpowiedzi z polityki Gospodarczej(1)Polityka Gospodarcza 3 03w11 Cele polityki gospodarczejPolityka Gospodarcza Pytaniaskrypt polityka gospodarczaPolityka gospodarcza pytaniaPolityka Gospodarcza 4 03więcej podobnych podstron