REHABILITACJA OSÓB
NIEDOSA
YSZ
CYCH I GA
UCHYCH
Głuchota
" Prelingwalna / perilingwalna
" Postlingwalna
K0nsekwekcje uszkodzeń słuchu
�� Prelingwalny lub perilingwalny okres - istniejący od urodzenia lub bardzo wczesnego
dzieciństwa
�� Postlingwalny okres  gdy człowiek opanował już w sposób naturany mowę
Prelingwalny / perilingwalny
�� Zmniejszenie liczby bodz
ców dz
więkowych docierających do kory mózgowej
�� Ograniczenie możliwości rozwojowych (powstawanie zmian i odchyleń w psychice)
K0nsekwekcje uszkodzeń słuchu
�� Zahamowanie naturalnego rozwoju mowy
�� Zahamowanie rozwoju słownictwa i myślenia słowno-pojęciowego
�� Negatywne konsekwencje dla rozwoju kontaktów społecznych
�� Utrudnia czynności odruchowe, koordynację sensoryczno-motoryczną
�� Kompensacja ze strony innych zmysłów (wzroku, percepcji dotykowo-wibracyjnej)
�� Niższy poziom dojrzałości społecznej
Charakterystyka mowy
Przypadku ukształtowania mowy występują charkterystyczne zaburzenia
�� Nieprawidłowe oddychanie (zbyt krótki, mowa nieekonomiczna)
�� Zła jakość głosu (zbyt wyoski lub niski, chrapliwy, bez modulacji)
�� Nieprawidłowa artkulacja (zniekształcenie głosek przednio- i średniojęzykowych,
mylenie dz
więczności i bezdz
więczności)
�� Ograniczone słownictwo
�� Zaburzenia składni (zdania proste, budowa niezgodna z językiem polskim)
�� Zaburzenia tempa mowy
�� Brak intonacji i akcntu zdaniowego
K0nsekwekcje uszkodzeń słuchu:
Wpływ na rozwój kontaktów interpersolnalnych
�� Naturalna potrzba przebywania we własnym środowisku (poczucie wspólnoty,
wspólne srodki porozumiewania się, czują się równi i równoprawni)
�� W świecie otaczającym (słyszących) czują się garstką, niezrozumini i upośledzeniu
w kontaktach
�� Przebywanie w środowisku dzieci niesłyszących powoduje spontaniczny rozwój
mowy (języka migowego)
�� Satysfakcja ze swobodnych kontaktów ze środowiskiem
Pojęcie głuchoty kulturowej
�� Nietypowe, hermtyczne środowisko (własny jężyk, kultura, własne formy twórczości)
�� Mniejszość językowa (z historią, kulturą, językiem, sztuką i strukturą społeczną)
�� Niedostateczne opanowanie języka polskiego (tzn. Ojczystego) powoduje brak
dostatecznj wymiany informacji i myśli, ograniczenia edukacyjne, wykonywnia zawodu
�� Postrzeganie ludzi głuchych jako mniej inteligentnych,
�� Język migowy był postrzegany jako mniej wartościowy, użytkowy, nie mający
możliwości przekazywania wartości abstrakcyjnych (niesłusznie)
�� Porozumiewanie się na piśmie jest niezrozumiałe (odmienność gramatyki)
Znaczenie tożsamości środowiskowej społeczności głuchych
�� Kontakty towarzyskie, małżeństwa, nawet system kastowości ( dynastie  głuchych
rodzin od pokoleń, dzieci głuche i ich rodzice porozumiewający się językiem migowym,
słyszące dzieci rodziców głuchych, pozostali to osoby z zewnątrz)
�� Odrywanie dziecka głuchego od naturalnego środowiska pociąga za sobą opóz
nienia w
rozwoju społecznym, zaburzenia osobowości, mozliwość odzrucenia przez oba
środowiska słyszących i głuchych (nigdzie nie jest u siebie)
Czyli
�� Dziecko niesłyszące ma szanse stać się osobą dwukultuową i dwujęzyczną, zdolnym
posługiwać się językiem ojczystym i językiem migowym, w zależności od tego, gdzie
znajduje się i pod warunkiem, że będzie miało szanse na przyswojenie obu tych
języków
Resztki słuchu
Znaczenie resztek słuchu
�� Nieprzydatne do komunikacji językowej
�� Pomoc w odczytywaniu mowy z ruchu warg
�� Pomoc w orientacji przestrzennej, ostrzeganie,
�� Bardzo ważne oprotezowanie (aparaty, różne środki techniczne przetwarzające i
wzmacniające dz
więki)
W przypadku głuchoty postlingwalnej postępowanie rehabilitacyjne wiąże się z
�� Zachowaniem posiadanej umięjętności emisji głosu
�� Kształtowaniem jej odbioru drogą wzrokową lub wzrokowo-słuchową
Wyrównywanie szans
Najwcześniejszy okres życia
Dziecko niesłyszące w rodzinie
�� Wstrząs dla rodziców (szok, kryzys emocjonalny, niechęć, obawa, lęk, ocena
porozumiewania się w języku migowym jako coś prymitywnego, ocena dziecka
głuchego jako mniej inteligentnego, żałoba po  zdrowym dziecku , pozorne
przystosowanie  bezpodstawna wiara w  cudowny lek
�� Problemy rodziny  rozpad małżeństwa,  uprzywilejowana pozycja dziecka w rodzinie)
�� Okres konstruktywnego przystosowania (realna ocena sytuacji dziecka i rodziny,
dostrzeganie pozytywnych przeżyć, radości z sukcesów dziecka
Faza prelingwalna
�� Ograniczenie dopływu informacji
�� Rozwój osobowości dziecka (wykształcanie cech osobowości: samodzielność,
odporność emocjonalna, samoakceptacja, optymizm, gotowość do komunikowania się z
2
otoczeniem i umiejętność tejże komunikacji, umiejętność współpracy, zachowania
prospołeczne)
�� Kluczowy moment w rozwoju dziecka to chwila w którym naturalna, intuicyjna
komunikacja niewerbalna pomiędzy matką a dzieckiem poszerza się o
komunikację słowną.
�� Brak możliwości komunikacji FONICZNEJ wymaga zastosowania środków
zastępczych (zapobieganie zaburzeniom relacji emocjonalnych i więzi komunikacyjnej
pomiędzy matką i dzieckiem)
Wyrównywanie szans - diagnoza
Najwcześniejszy okres życia
Wczesna diagnoza uszkodzenia słuchu
�� Diagnoza medyczna
v� BADANIA PRZESIEWOWE SA
UCHU NOWORODKÓW
v� BADANIA OBIEKTYWNE
v� BADANIA SUBIEKTYWNE
�� Diagnoza psychologiczna
�� Diagnoza logopedyczna
�� Diagnoza pedagogiczna
Wyrównywanie szans - rehabilitacja
Wczesna diagnoza uszkodzenia słuchu
�� Cele wczesnej rehabilitacji
v� Kształtowanie i rozwijanie odpowiedniej formy komunikowania się z dzieckiem (w
pierwszych miesiącach życia do zaspokojenia potrzeb emocjonalnych wystarcza
komunikacja niewerbalna)
v� Kształtowanie i rozwijanie resztek słuchu, które dziecko posiada (wczesne
zaaparatowania obustronne)
Komunikacja z dzieckiem
Najwcześniejszy okres życia Niesłyszące dziecko słyszących rodziców
�� Początkowo brak jakiegokolwiek środka komunikacji
v� Elementarne środki porozumiewania się (gesty wskazujące i życzeniowe)
v� Komunikacja tylko za pomocą werbalną (nauka czytania z ruchu warg) nie sprzyja
rozwojowi emocjonalnemu dziecka, każdy kontakt to  nauka , brak miejsca na pytania
o istotę świata i wieczne  po co? ,  dlaczego? .
v� Brak dialogu, skromny zakres komunikacji
�� Rozmowa sytuacyjna, brak aktów przekazywania wiedzy, wprowadzania pojęć
abstrakcyjnych
v� Nie ma możliwości rozmowy o marzeniach, przeszłości, przyszłości
v� Ubogi zasób słów, gestów, komunikacja dotyczy jedynie realizacji podstawowych
potrzeb życiowych
v� Brak więzi ze środowiskiem niesłyszących (utożsamienie kulturowe)
�� Konieczne jest wprowadzanie obok języka mówionego języka gestów (podejście
komplementarne a nie konkurencyjne)
v� Utrzymuje prawidłową komunikację rodziców i dziecka (prawidłowy rozwój dziecka,
lepsze przygotowanie do społecznego funkcjonowania w obu środowiskach, możliwość
utrzymania kontaktu ze środowiskiem dzieci niesłyszących)
3
v� Ułatwia odczytywania z ruchu warg  trudnych artykulacyjnie słów
Najwcześniejszy okres życia Niesłyszące dziecko niesłyszących rodziców
�� Język gestów jest  naturalnym językiem w rodzinie
v� Zapewnia prawidłowy rozwój emocjonalny (analogiczne do rozwoju zdrowego dziecka
w zdrowej rodzinie)
v� Problem z komunikacją poza rodziną, w kontaktach z innymi dziećmi, personelem
medycznym, nauczycielami
Kształcenie resztek słuchu
Aparaty słuchowe  jak najwcześniej, obustronnie
Wychowanie słuchowe (celem maksymalnego rozwoju sprawności resztek słuchu)
�� Wychowanie akustyczne  budzenie zainteresowań dz
więkami z otoczenia i stwarzania
warunków do ich odbioru
v� Wprowadzenie dziecka w środowisko akustyczne, orientacja w świecie dz
więków i ich
różnicowanie
v� Kształcenie wrażliwości na dz
więk  różne dz
więki i mowa ludzka (matka!!!)
v� Rozbudzanie zainteresowania głosem (w I fazie głos matki), mową dz
więkową i jej
rozumienie
v� Kształcenie rozpoznawania przedmiotów i wydarzeń na podstawie dz
więków
�� Zwraca uwagę na bodz
ce dz
więkowe
v� Zwraca uwagę na różnice między bodz
cami dz
więkowymi
v� Rozpoznaje przedmioty i wydarzenia po odgłosach
v� Jest ostrzegane przez powstające odgłosy
�� Wykorzystuje własną zdolność słyszenia do percepcji przestrzennej
v� Wykorzystuje własną zdolność słyszenia do percepcji językowej
v� Wykorzystuje własną zdolność słyszenia do kontrolowania własnej mowy
Zajęcia logopedyczne
Ćwiczenia aparatu mowy i żucia
Gryzienie pokarmu stałego
Karminie łyżeczką
Nie przedłużanie okresu karmienia smoczkiem
Implanty ślimakowe
�� Implant ślimakowy  urządzenie elektroniczne, wszczepiane podczas operacji
chirurgicznej osobom z obustronną głuchotą lub obustronnym głębokim niedosłuchem
zmysłowo-nerwowym.
�� Implant ślimakowy pozwala na rehabilitację osoby z głębokim niedosłuchem
zmysłowo-nerwowym. Pacjent zyskuje nie słuch fizjologiczny, ale słuch do niego
jakościowo zbliżony.
�� Wszczep ślimakowy - mikroelektroniczne urządzenie biomedyczne przekształca
dz
więk w prąd elektryczny i omija uszkodzony narząd zmysłu słuchu doprowadzając
bodziec bezpośrednio do zachowanych włókien nerwu słuchowego.
�� Powstała w ten sposób aktywność nerwowa wędruje szlakami drogi słuchowej do
kory mózgowej.
4
Całość systemu implantu ślimakowego składa się z dwóch części:
�� wewnętrznej, wszczepianej pod skórę, umieszczanej w loży kostnej przygotowanej
przez chirurga w zagłębieniu kości czaszki,
�� zewnętrznej, przetwarzającej sygnały akustyczne w sygnały elektryczne, przekazywane
dalej do części wewnętrznej. Elektroda części wewnętrznej umieszczona w ślimaku
bezpośrednio pobudza nerw słuchowy, wywołując wrażenia słuchowe.
�� Osoby, które posiadają doświadczenia słuchowe i dysponują pamięcią, odbierają w ten
sposób bezpośrednio wrażenia słuchowe.
�� Trudno jest przewidywać, jak te odczucia są interpretowane początkowo przez dzieci z
głuchotą wrodzoną, które nie odbierały wcześniej bodz
ców akustycznych i nie mają
doświadczeń słuchowych.
Pierwsze dopasowanie systemu implantu ślimakowego u dzieci
�� aktywacja implantu (bioakustyk)  rozpoczęcie stymulacji elektrycznej nerwu
słuchowego, dopasowania procesora
�� wykonanie badań (audiologicznych, elektrofizjologicznych, otolaryngologicznych)
Implanty ślimakowe Rehabilitacja
�� Zastosowanie implantu - możność wykrywania, różnicowania, identyfikacji i
rozumienia dz
więków mowy.
�� Nadrzędny cel rehabilitacji - rozwinięcie przez dziecko systemowej sprawności
językowej (i to w takim zakresie, w jakim nie było to możliwe za pomocą klasycznych
aparatów słuchowych)
Rehabilitacja - elementy
�� percepcja dz
więków
�� wieloetapowy trening słuchowy = wychowanie słuchowe (dz
więki przedmiotowe, lecz
przede wszystkim i jak najszybciej o dz
więki mowy)
Rehabilitacja - etapy
�� wykrywanie dz
więków -dziecko uczy się reagować na dz
więk, zwracać na niego
uwagę i nie reagować wtedy, gdy go nie ma
�� różnicowanie (dyskryminacja) - postrzeganie podobieństw i różnic pomiędzy dwoma
lub więcej bodz
cami słuchowymi, zwłaszcza w oparciu o mowę. Dziecko uczy się je
dostrzegać i odpowiadać w zróżnicowany sposób na dostarczane dz
więki.
�� Rozpoznawanie (identyfikacja) -możliwość określania poprzez powtórzenie,
wskazanie, bądz
napisanie usłyszanych dz
więków mowy
�� Rozumienie - rozpoznawania znaczenia mowy poprzez odpowiadanie na pytania,
wykonywanie poleceń, uczestniczenie w rozmowie, nawet w niezbyt doskonały sposób.
Odpowiedzi dziecka mogą różnić się jakością, ważne jest to, że przekaz słowny został
przez nie zrozumiany.
�� Integracja jest przez nas rozumiana jako cel, do którego zmierza całe postępowanie
związane z implantacją.
�� Pacjenci dorośli, którzy utracili słuch, mogą powrócić do swych miejsc pracy, do
rozmów ze słyszącymi, do roli pełnosprawnych partnerów w wielu dziedzinach życia
społecznego.
�� Dzieci mają szansę pójścia do szkół masowych oraz pełnego rozwoju, którego podstawę
daje rozwój systemu językowego.
�� integracja środowisk: medycznego i edukacyjnego, które szczególnie wyraz
nie w
Polsce skupiły się we wspólnych wysiłkach wokół programu wszczepów ślimakowych.
Komunikacja z osobami z upośledzeniem słuchu
Praktyczne rady
5
 Aby nie przestraszyć osoby niesłyszącej, niedosłyszącej, nie zbliżajmy się do niej
w sposób nagły z tyłu.
W czasie rozmowy nie podchodz
my zbyt blisko, najlepsza jest odległość około
jednego metra.
Rozmawiając z człowiekiem z upośledzeniem słuchu skierujmy ku niemu twarz,
aby mógł odczytać z ruchu naszych ust, to co mówimy.
Z tego powodu nie mówmy z papierosem w ustach, nie trzymajmy ręki w okolicy
ust
Starajmy się rozmawiać przy dobrym oświetleniu. W ten sposób będzie lepiej
widziała naszą twarz. Nie stawajmy na tle okna, gdyż poprzez kontrast nasza
sylwetka jest wówczas widziana jako ciemniejsza.
W czasie rozmowy nie wolno krzyczeć. Dz
więki stają się wówczas bardziej
przenikliwe i wywołują niepożądane wibracje w aparacie słuchowym, co może
doprowadzić do bólu.
Głośne otoczenie irytuje niedosłyszącego i utrudnia mu zrozumienie naszych
wypowiedzi. Dlatego rozmawiając z taka osobą wyłączmy lub wyciszmy
maksymalnie radio, telewizor.
Jeśli niedosłyszący ma brać udział w jakiejś dyskusji, to przed rozpoczęciem
spotkania zapoznajmy go z głównym tematem i ewentualną możliwością
rozwinięcia dyskusji, aby mógł w niej aktywnie uczestniczyć,
Mówmy spokojnie, nie za szybko i wypowiadajmy się precyzyjnie. Zdania muszą
być krótkie, a pytania powinny zawierać zaimki pytające, (kto, co, kiedy, dlaczego,
gdzie, ile).
Dobrze, aby rozmowie towarzyszyły naturalne gesty. Odpowiednia mimika i
gestykulacja pozwolą łatwiej zrozumieć czy domyślić się sensu naszej wypowiedzi.
Jeśli nie jesteśmy pewni, czy nasz rozmówca zrozumiał wszystko dobrze poprośmy
go o powtórzenie najważniejszych faktów. Nie róbmy tego zbyt często.
Nie wolno nam nie doceniać osób niesłyszących lub niedosłyszących, ze względu na
swą niepełnosprawność mówią oni często monotonnie, niemelodyjnie, wręcz
niezrozumiale. Nie jest to jednak dowód braku inteligencji, lecz tylko i wyłącznie
niemożności kontrolowania własnego głosu.
Bądz
my cierpliwi i w razie nie zrozumienia powtórzmy określone zdanie lub słowo.
Trudniejsze dane (adres, nazwisko) można w razie potrzeby napisać na kartce.
Dbajmy, aby osoby te brały czynny udział w życiu grupy, w której się znajdują. One
też mają prawo do rozmowy i uśmiechu.
Jeśli w gronie ludzi słyszących znajduje się osoba z upośledzeniem słuchu,
przerywajmy od czasu do czasu rozmowę i tłumaczmy niepełnosprawnemu, co
zostało do tej pory powiedziane. W ten sposób uwalniamy go od samotności i
izolacji.
Nie wolno śmiać się, jeśli z
le zrozumiała wymianę zdań i wypowiedziała uwagę
zupełnie niepasującą do całej rozmowy.
Odczytywanie z ruchu ust jest bardziej męczące niż normalne słuchanie, dlatego
rozmawiając róbmy przerwy
Komunikacja z osobami z upośledzeniem słuchu
Język migowy jest to zbiór konwencjonalnych znaków gestykulacyjnych (zwanych
znakami migowymi) określających poszczególne litery, liczby lub całe słowa (a czasem
nawet krótkie zwroty), przy czym elementem charakterystycznym dla danego znaku jest
zarówno układ palców i dłoni u obu rąk, położenie rąk w stosunku do ciała oraz ruch
wchodzący w skład całości znaku.
6
 Jak wynika z tej definicji, w języku migowym występują nie tylko znaki określające
całe pojęcia słowne (tzw. znaki migowe ideograficzne), lecz również znaki określające
poszczególne litery (zaliczane do znaków migowych daktylograficznych)
Daktylogramy (litery) i ideogramy (pojęcia słowne)
Gestuno
Język domowy
Odrębności środowiska
Niemożliwe zapisywanie
daktylogramy
Znaki ideograficzne stanowią podstawową cześć języka migowego. W praktyce
ideogramy są najczęściej używaną grupą znaków (kilka tysięcy znaków).
Charakterystyczną cecha tych znaków jest dynamika, czyli występowanie w znaku
elementu ruchu. Pojęcie dynamiki w znakach ideograficznych różni się zdecydowanie
gdyż nie jest to już prosty ruch ograniczający się do przemieszczania całego układu, a
również zmianę układu palców w trakcie wykonywania ruch.
Słownik języka migowego
Aparaty słuchowe
Pętle indukofoniczne
Komunikacja z osobami z upośledzeniem wzroku i
słuchu
(głuchoniewidomi)
Kreślenie liter w dłoni, na przedramieniu
Daktylogramy
Język migowy odbierany dotykiem  wykonywanie znaków języka migowego, które
osoba głuchoniewidoma odbiera trzymając  mówiącego za nadgarstki
Litery braille stawiane na dłoni (Jednoręczny brail na palcach  dotykanie
odpowiednich punktów na palcu wskazującym i środkowym, które odpowiadają danej
literze w piśmie braila)
LORM (alfabet głuchoniewidomych)
Lorm
Lorm polega na kreśleniu linii lub stawianiu punktów na dłoni. Może to być jej
wewnętrzna bądz
zewnętrzna strona. Ręka może być prawa lub lewa. Piszemy jednym
palcem albo - gdy osiągniemy już dużą biegłość - wszystkimi na raz
Jest to alfabet stworzony przez głuchoniewidomego dla głuchoniewidomych i stanowi
uniwersalną metodę komunikacji, wspólną dla nich wszystkich. Jako podstawowy lub
przejściowy sposób porozumiewania się, jest to najbardziej praktyczny ze wszystkich
używanych w środowisku, i znanych mi z praktyki, form komunikacji dotykowej
Lorm polega na kreśleniu linii lub stawianiu punktów na dłoni. Może to być jej
wewnętrzna bądz
zewnętrzna strona.
Ręka może być prawa lub lewa. Piszemy jednym palcem albo - gdy osiągniemy już
dużą biegłość - wszystkimi na raz.
potwierdzenie: kilka szybkich dotknięć dłonią złożoną w piąstkę,
7
 zaprzeczenie: kilkakrotne potarcie wewnętrzną stroną otwartej dłoni,
zamazanie błędu: jak zaprzeczenie - nie powtarzaj jednej litery, ale cały wyraz,
koniec wyrazu: klepnięcie otwartą dłonią,
niezrozumienie wyrazu, prośba o powtórzenie: zamknięcie dłoni w pięść.
Lorm ma wiele zalet:
prostota
małe ryzyko błędu
szybkie tempo przekazu
wzajemna komunikacja największej liczby osób głuchoniewidomych
komfort pracy tłumaczy
Samogłoski
Spółgłoski
Znaki polskie
Dwuznaki
Sygnały
Komunikacja z osobami z upośledzeniem wzroku i słuchu  ustalanie planu dnia
(zależność zajęć od czasu, kolejność zdarzeń)  pudełko z przegródkami, do których
wkładamy przedmioty symbolizujące daną czynność lub zdarzenie
Każda czynność jest poprzedzona podaniem dziecku do ręki przedmiotu ,który daje
informacje, że dana czynność zaraz będzie wykonywana
" gąbka  idziemy się myć,
" strzykawka  karmienie,
" klocek  układanie, zajęcia
ogólnorozwojowe,
" jeżyk - rehabilitację
" włosy konia- hipoterapię,
" kawałek pampersa - zmianę pieluchy,
" kółko - wyjście na spacer
laska dla niewidomych
laska - sięga do mostka
laska jednolita dla dziecka
8
 laska składana  dla dorosłych
Przechodzenie na drugą stronę ulicy
Przewodnik pierwszy (ulica, schody, pomiędzy przeszkodami, w tłumie)
Wąskie przejścia
Tłum
Schodami w górę, schodami w dół  zatrzymać się przed przeszkodą
Inne problemy:
Przeszkody (wysokość, szerokość, przeszkody poniżej poziomu wzroku)
Zakupy  pieniądze
Czy polubiłem przewodnika?
Bałagan? Jaki bałagan? Ja wiem, gdzie co leży z wyjątkiem tego plecaka i butów na
podłodze.
Czy będzie mi w tym do twarzy? Porady, jak dobrać ubranie
Sam sobie zamówię danie i sam sobie wezmę swój płaszcz!

REHABILITACJA I SPRZ
T
POMOCNICZY DLA OSÓB
NIEDOWIDZ
CYCH
REHABILTACJA
" Wspieranie rozwoju dziecka  rozwój psychoruchowy, poznawanie schematu ciała,
nauka otwierania oczu
" Usprawnianie (resztek) wzroku  uwrażliwianie na zjawisko światła, kontrast
" Doskonalenie innych zmysłów (słuchu, dotyku)
" Program niezależnego funkcjonowania z niepełnosprawnością (nauka samodzielnego
funkcjonowania, poruszania się z białą laską, orientacji przestrzennej, przygotowywanie
posiłków i czynności dnia codziennego, korzystania ze sprzętu ułatwiającego
funkcjonowanie)
" Nauka pisma Braille`a
" Nauka posługiwania się komputerem (programy powiększające druk, lektorskie)
Zabawki
Pokój dydaktyczny
Poznawanie świata dotykiem
Przybory szkolne - mapa
Przybory szkolne  mapa i globus wypukły
Sport, rekreacja, Goalball
SPRZ
T POMOCNICZY DLA OSÓB NIEDOWIDZ
CYCH
9
" Metr krawiecki
" miara brailowska
" mówiąca miara
" poziomica dz
więkowa
" mówiący Ciśnieniomierz
" mówiący kroplomierz
" mówiący gleukometr
" mówiąca waga łazienkowa
" mówiący zegarek / zegarek brajlowski  Budzik, zegarek brajlowski na rękę
" detektor kolorów
" Duże, wyraz
ne, wypukłe: telefony
" minutnik z dużymi cyframi
" ramka do podpisów
" Przechowywanie bilonu
" Przechowywanie banknotów, banknotówka
" Karty do gry, domino, gry planszowe (oznakowane brejlem)
" Książeczki dla dzieci,  labirynty wypukłe
" Termometr z powiększającym szkłem w opakowaniu
" Folia powiększająca (np. druk w gazecie)
" Sprzęt pomocniczy do prac kuchennych i sortowania skarpet
Praktyczne rady:
W przypadku osób słabowidzących  dostosowanie otoczenia do ich możliwości:
" właściwe oświetlenie (światło górne i punktowe), (efekt olśnienia)
" duże, dobrze widoczne napisy, kontrastowe kolory (szlaki komunikacyjne) (dobór
tapicerki mebli, dywanów, kolor ścian, mebli, sprzętu w łazience)
" Właściwe oznakowanie przeszklonych ścian, przesuwanych szklanych drzwi
" Cienie i półcienie
przypadku osób słabowidzących  dostosowanie otoczenia do ich możliwości:
" Informacja o przeszkodach (stałych i ruchomych)
" oznakowanie przeszkód, zmiany konfiguracji terenu (taśma fosofryzująca, taśma z
uwypukleniami, oznakowanie brailem pomieszczeń, pięter w windzie)
" Informować o zamierzonych lub wykonywanych czynnościach.
" Informować o tym, że wychodzimy lub że jesteśmy z powrotem
" Nie dotykać pacjenta bez uprzedzenia.
czytanie dotykiem
Maszyna do pisania w języku Braille`a
Notatnik brajlowski
Maszyna do pisania brajlowska
Terminal brajlowski (linijka brajlowska)
Klawiatura brajlowska
Drukarka brajlowska
Niewidomy Stanowisko pracy na komputerze
Braile interpreter
Specjalna rękawiczka zaprojektowana przez Hyung Jin Lim, dzięki której osoby
niewidome, które nigdy w życiu nie miały styczności z Braile m będą miały
możliwość odczytania danego języka.
Za pomocą rękawiczki przeszukujemy tekst, który zostanie przesłany dla
niewidomych przez bluetooth do słuchawek i odtworzony w postaci dz
więku.
Lupa elektroniczna
10
 Powiększalniki telewizyjne oraz wykorzystujący ekran komputera
Powiększalniki
komunikatory
Sherlock  rozpoznający breloki
1. Przyczepiamy brelok i po włączeniu nagrywamy komunikat jaki chcemy usłyszeć
po przyłożeniu czujnik
2. Szukając danej rzeczy po przyłożeniu sherlock a do breloka otrzymamy zapisaną
informację
11