Boletus edulis (borowik szlachetny, prawdziwek)



www.grzyby.pl| Skorowidz/INDEX (polski) (ENG) | "Na grzyby!"/HOME | Klucz/KEY | Boletaceae 
| Boletus 
| Słownik |
 
Boletus edulis s.l. - borowik szlachetny, prawdziwek
(Porcini, King Bolete)
pod bukami (Fagus) / in hardwood forest19.10.1997, Dolny Śląsk, lasy milickie [Copyright © 1997 by Marek Snowarski]pod bukami (Fagus), na skrzyżowaniu dróg leśnych, na drodze / in hardwood; in the middle of forest roads crossing; 04.07.1999, Dolny Śląsk, lasy milickie; 34 kB[Copyright © 1999 by Marek Snowarski]prawdziwki mają wielu amatorów, ten owocnik który wyrósł w buczynie (Fagus), nie dość że objedzony przez ślimaki, to trzon miał znacznie ześrutowany przez żuki leśne (Geotrupes silvaticus) / in hardwood forest; pileus is partialy eaten by snails and stipe by Geotrupes silvaticus; 20.09.1998, Dolny Śląsk, lasy milickie; 36 kB[Copyright © 1998 by Marek Snowarski]ten dość młody egzemplarz ma jaśniejszy kapelusz; w buczynie (Fagus) / in hardwood, young specimen with pale pileus; 10.10.1998, Dolny Śląsk, lasy milickie; 26 kB[Copyright © 1998 by Marek Snowarski]
Owocnik  Kapelusz średnicy (6)8 - 20(25) cm. U młodych egzemplarzy białawy (zwłaszcza gdy okryty podłożem), potem jasnobrązowy do ciemnobrązowego (bez czerwonego odcienia). Barwa całej powierzchni kapelusza jednolita lub brzeg nieco jaśniejszy. Kształt najpierw półkulisty, potem wypukły, u starych egzemplarzy poduszkowato rozpostarty. Powierzchnia gładka lub pomarszczona. Przy wilgotnej pogodzie i u starych egzemplarzy jest lepka.
  Pory (pierwsza fotografia) początkowo białawe (szarobiałe), potem żółte do oliwkowozielonych. Za młodu drobne. Okrągławe do kanciasto okrągławych. Po uszkodzeniu nie przebarwiają się. Rurki takiej samej barwy. Dość długie (8-30 mm). Łatwo oddzielają się od kapelusza. Przy trzonie zatokowato wycięte.
  Trzon 4-20 x 2-6(10) cm. Barwy białej do jasnobrązowej. Jaśniejszy od kapelusza. Dolna część jaśniejsza, biaława. W górnej części lub na całej długości trzonu mniej lub bardziej wyraźna biała siateczka (druga fotografia) - patrz uwagi. U młodych egzemplarzy trzon zazwyczaj jest pękaty, następnie maczugowaty. U starych zbliżony kształtem do cylindra. Podstawa jednak zwykle zgrubiała.
  Miąższ młody biały i zwarty. U starszych egzemplarzy gąbczasty. Pod skórką zabarwiony na brązowo (czerwonobrązowawo). Niezmienny. Zapach przyjemny. Smak łagodny, przyjemny (orzechowy). Zapach suszu charakterystyczny, przyjemny.
Zarodniki  Wysyp oliwkowobrązowy (ciemnooliwkowy). Wymiary 14-18 x 4,5 - 5,5(7) mim. Wrzecionowate. Gładkie.
Występowanie(HABITAT)  W niektórych okolicach dość częsty. Głownie w lasach iglastych ale też i w liściastych - patrz też uwagi. W miejscach świetlistych i na skraju lasu. Owocniki pojawiają się od lipca do (października) listopada.VII1:99; VIII2:97; IX2:98; X1:98; X2:97;
Wartość  Jadalny. Bardzo smaczny i wysoko ceniony.
Uwagi(REMARKS)  Może być mylony z goryczakiem żółciowym (Tylopilus felleus) (na fotografii), zwłaszcza z jego młodymi egzemplarzami o jeszcze białych rurkach, dojrzałe są jasnoróżowe. Miąższ goryczaka ma intesywnie gorzki smak, trzon ma wyraźną ciemną siateczkę, skórką kapelusza jest wyraźnie matowa, zamszowata.
Uwagi(REMARKS)  Powyższy opis odnosi się do gatunku w szerokim ujęciu. Prawdziwek wykazuje dużą zmienność w barwie kapelusza i wykształceniu siteczki na trzonie. Te cechy oraz siedlisko są podstawą do wyróżniania podgatunków - są one też ujmowane jako gatunki. Nie ma między nimi istotnych różnic w budowie mikroskopowej.
  Gatunek borowik szlachetny (Boletus edulis) w najwęższym ujęciu obejmuje egzemplarze wyrastające pod świerkami (Picea), głównie w górach, o orzechowo-brązowym, rzadziej ciemniejszym kapeluszu.
  Borowik sosnowy (Boletu pinophilus) wyrasta pod sosnami (Pinus) i ma ciemnobrązowy, czerwonobrązowy, czarnobrązowy kapelusz.
  Borowik usiatkowany (Boletus reticulatus (aestivalis))) wyrasta pod bukami (Fagus), owocniki wyrastają wcześnie, od początku lata, siateczka na trzonie jest bardzo wyraźna i sięga podstawy trzonu. Fotografie na tej stronie najpewniej przedstawiają ten gatunek.
  Borowik ciemnobrązowy (Boletus aereus) - wyrasta pod dębami i kasztanowcami (Quercus, Castanea), ma kapelusz ciemnobrązowy, czarniawobrązowy i brązowy trzon, jest ciepłolubny.
  Boletus carpinaceus wyrasta pod grabami.
  Po zebraniu większego materiału pokuszę się o wykonanie osobnych stron dla tych gatunków.
Literatura (REFERENCES)gatunek opisywany w każdym atlasie;[7][2][3][4][1][15][23I][24][12]
W Internecie (LINKS)* Fungi of the San Francisco Bay Area* Cercle de Mycologie de Mons* Svampbok* Informationszentrale gegen Vergiftungen der Universiteat Bonn* Petit guide des Champignons d'Ile de France* Sommario funghi* Nathan's Fungi Photo Index* R.A.Chilton* Tom Volk's Fungi


| Skorowidz/INDEX (polski) (ENG) | "Na grzyby!"/HOME | Klucz/KEY | Boletaceae 
| Boletus 
| Słownik |Strona ostatnio zmieniana/MODIFIED: 15.08.1999 (utworzona/CREATED 03.01.1998)Copyright © 1998-1999 by Marek Snowarski / E-MAIL: [e-mail]


Wyłączny sponsor hostowania atlasu - firma Noris II (www.grzyby.com)