Mienie państwowe
i jego prywatyzacja
PPwG 2013
1
Mienie Skarbu Państwa
" dobra kultury, zasoby archiwalne, zasoby
naturalne  bez wyceny
" grunty  ( 35,4% powierzchni Polski) 325 mld
" budynki, budowle, obiekty inżynierii lądowej -
265 mld
" akcje i udziały w spółkach  172 mld
" pozostałe państwowe osoby prawne  ok. 37
mld
" mienie szkół wyższych - 28 mld
" własność w znaczeniu prawnym i
ekonomicznym
2
Funkcje Skarbu Państwa w stosunku do
mienia państwowego (1)
" Mienie będące własnością:
 Skarbu Państwa
 państwowych osób prawnych  mienie państwowe
 osób prawnych z udziałem Skarbu Państwa
" Minister Skarbu Państwa
 ustalanie stanu mienia SP (ewidencja mienia i ewidencja
podmiotów dysponujących majątkiem SP)
 projekty rocznych kierunków i programów prywatyzacji
 uczestnictwo w tworzeniu, przekształcaniu likwidacji spółek z
udziałem SP
 tworzenie, likwidacja państwowych osób prawnych (obok innych
organów państwowych)
 wykonywanie uprawnień
" z praw do akcji i udziałów
" mienia pozostałego po likwidacji państwowych osób prawnych
3
Funkcje Skarbu Państwa w stosunku do
mienia państwowego (2)
 kontrola wykonywania uprawnień majątkowych przez jednostki
organizacyjne
 pomoc, restrukturyzacja przedsiębiorstw i spółek z udziałem SP
 zgoda na rozporządzenie mieniem trwałym powyżej 50.000 Ź
(wyłączenia  pp, jednoosobowe spółki SP, transakcje na rynku
regulowanym, likwidacje, upadłości)
" Reprezentacja w sprawach spornych  Prokuratoria
Generalna w sprawach powyżej 1 mln zł
" Reprezentacja w sprawach mienia powierzonego 
kierownicy urzędów państwowych
 pełnomocnictwa dla kierowników podległych jednostek
organizacyjnych
4
Uwłaszczanie na mieniu państwowym
" System jednolitej własności Skarbu Państwa  przekazywanie mienia w zarząd,
dysponowanie tylko w granicach zadań jednostki, blokada obrotu
" Ustawa o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości  nowelizacja z
grudnia 1990 r.
" Uwłaszczenie przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni, szkół wyższych, jednostek
badawczo rozwojowych, państwowych instytucji kultury
" Zasady uwłaszczenia:
1) grunty będące własnością Skarbu Państwa lub gmin, pozostające w zarządzie
przedsiębiorstwa państwowego / spółdzielni / szkoły wyższej / jednostki badawczo-
rozwojowej, stają się przedmiotem użytkowania wieczystego tej jednostki,
2) budynki i urządzenia związane trwale z gruntami państwowymi pozostającymi w
zarządzie jednostki stają się jej własnością
3) nabycie nieodpłatne  gdy budynki sfinansowano z własnych środków
" 4) przy nabyciu odpłatnym  zaliczenie kosztów zarządu
" Decyzje wojewodów lub wójtów potwierdzające nabycie prawa wieczystego
użytkowania i prawa własności
" Wpis do ksiąg wieczystych
5
Formy i zakres państwowej działalności
gospodarczej
" 1990  ok. 9000 przedsiębiorstw państwowych
" 1990  2007
 5792 prywatyzacji (2280 prywatyzacja bezpośrednia)
 1906 likwidacji z powodu złego stanu finansowego
 678 upadłości
" 2012
 258 jednoosobowych spółek Skarbu Państwa
 384 spółek z częściowym udziałem Skarbu Państwa
 119 spółek w likwidacji
 103 spółek w upadłości
 83 przedsiębiorstwa państwowe (działające, w likwidacji, w procesie
prywatyzacji) np. Porty Lotnicze, Polska Żegluga Morska, Biuro
Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Zakład Unieszkodliwiania Odpadów
Promieniotwórczych, przywięzienne zakłady pracy
6
Podstawowe zasady ustrojowe
przedsiębiorstwa państwowego
" Przedsiębiorstwo państwowe to podmiot w ramach
własności państwowej, odrębność w stosunku do Skarbu
Państwa
" osobowość prawna
" 1981 - samodzielność, samorządność,
samofinansowanie,
" organy  dyrektor, organy samorządu załogi
" gospodarowanie na własny rachunek, ponoszenie
odpowiedzialności
" nadzór organów założycielskich
" struktura majątkowa przedsiębiorstwa
7
Komercjalizacja przedsiębiorstwa
państwowego
" Historia pojęcia (od 1927, ustawa z 1990 r) - wydzielenie z
administracji państwowej przedsiębiorstw i poddanie normom
prawa handlowego.
" Komercjalizacja pp polega na przekształceniu
przedsiębiorstwa państwowego w spółkę w celu prywatyzacji
lub w innym celu
- zmiana formy prawnej, ustroju wewnętrznego, płynność
majątkowa
- nie ma zmiany właściciela (państwo ma akcje lub udziały)
" Cel komercjalizacji
- wstępna faza w celu zmiany właściciela (prywatyzacja
pośrednia)
- inne cele
8
Skutki komercjalizacji przedsiębiorstw
państwowych
" Powstaje spółka jednoosobowa SP
" Wszyscy pracownicy stają się pracownikami nowej spółki ( z
wyjątkiem dyrektora)
" Wstąpienie we wszystkie stosunki cywilnoprawne i administracyjne
(bez zgody wierzycieli)
" Rozwiązanie samorządu, o ile istnieje
" Powołanie rady nadzorczej z udziałem pracowników
" Powołanie zarządu - gdy powyżej 500 pracowników jednego
członka zarządu wybierają pracownicy
" Komercjalizacji dokonuje Minister SP (własna inicjatywa, wniosek
dyrektora, samorządu, sejmiku wojewódzkiego)
9
Przychody z prywatyzacji
" 1991- 170 mln
" 1992 - 484 mln
" 1993 - 780 mln
" 1994 - 1 594 mln
" 1995 - 2 641 mln
" 1996 - 3 749 mln
" 1997 - 6 537 mln
" 1998 - 7 068 mln
" 1999  13 347 mln
" 2000 - 27 181 mln
" 2001- 6 813 mln
" 2002 - 2 859 mln
" 2003 - 4 143 mln
" 2004 - 10 254 mln
" 2005 - 3 847 mln
" 2006 - 621 mln
" 2009 - 6 940 mln
" 2010 - 29 900 mln
" 2011 - 13 274 mln
" 2012 - ok.10 000 mln
10
Polityka prywatyzacji
" Aktualnie obowiązuje Plan prywatyzacji na lata 2012  2013
" Cele strategiczne prywatyzacji:
 modernizacja gospodarki i stworzenie lepszych warunków rozwoju
gospodarczego (przeznaczenie wpływów na przeciwdziałanie bezrobociu,
poręczenia i gwarancje Skarbu Państwa)
 wsparcie polityk publicznych (Fundusze: Rezerwy Demograficznej,
Restrukturyzacji Przedsiębiorców, Reprywatyzacji, Nauki i Technologii Polskiej)
 rozwój rynku kapitałowego (tworzenie centrum kapitałowego, wzmacnianie
akcjonariatu pracowniczego i akcjonariatu obywatelskiego)
 ograniczanie roli państwa w tych obszarach gospodarczych, w których nie jest
konieczne sprawowanie nadzoru właścicielskiego przez administrację publiczną
" Wzmacnianie firm strategicznych dla gospodarki (konsolidacje, podnoszenie kapitału)
" Ograniczenia prywatyzacji:
 energetyka
 przemysł zbrojeniowy
 sektor finansowy
11
Prywatyzacja pośrednia (kapitałowa) i
bezpośrednia
" Zmiana formy własności
" Prywatyzacja pośrednia (kapitałowa)
 I etap komercjalizacja (podzielność praw do
przedsiębiorstwa), II etap - prywatyzacja
 darowizna + sprzedaż akcji lub udziałów
" Prywatyzacja bezpośrednia
 sprzedaż przedsiębiorstwa (w znaczeniu
przedmiotowym)
 wniesienie przedsiębiorstwa do spółki
 oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania
12
Prywatyzacja pośrednia
" Dwie grupy nabywców : darowizna, sprzedaż
" Darowizna - pracownicy, dawni pracownicy, zarządca, rolnicy, rybacy związani
umowami kooperacyjnymi
 zakres uprawnień - do 15% akcji, limit wartościowy akcji darowanych (liczba
uprawnionych x 18 średnich wynagrodzeń)
 okresowe zakazy sprzedaży - 2 lub 3 lata.
" Sprzedaż  prywatyzacja giełdowa
 sprzedaż akcji w obrocie zorganizowanym
 sprzedaż akcji na podstawie oferty publicznej
 przyjęcie oferty w odpowiedzi na wezwanie
" Sprzedaż - prywatyzacja pozagiełdowa
 negocjacje na podstawie publicznego zaproszenia
 przetarg publiczny
 aukcja ogłoszona publicznie
 oferta ogłoszona publicznie
13
Prywatyzacja bezpośrednia (1)
" Ograniczenia 
 limit wartości sprzedaży (6 mln euro), limit środków własnych (2 mln euro)
" Procedura
 prywatyzacji dokonuje organ założycielski z inicjatywy organów pp, lub własnej
gdy ma ofertę
 zarządzenie o prywatyzacji
 analiza przedsiębiorstwa
 transakcja prywatyzacyjna
 wykreślenie pp z rejestru
" Skutki prywatyzacji
 przejęcie zobowiązań ze stosunku pracy
 sukcesja uniwersalna bez zgody wierzycieli
14
Prywatyzacja bezpośrednia (2)
" sprzedaż przedsiębiorstwa (przetarg, rokowania na podstawie
publicznego zaproszenia) , możliwość zapłaty w ratach
" wniesienie przedsiębiorstwa do spółki (nowo utworzonej lub
istniejącej) - co najmniej 25% kapitału obejmują osoby trzecie, do
15% akcji mogą nieodpłatnie nabyć pracownicy
" oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania - umowa
pomiędzy organem założycielskim a spółką na okres do 15 lat, z
opcją przeniesienia prawa własności po wygaśnięciu umowy.
 wymogi dotyczące spółki korzystającej z mienia: przystąpiła
ponad połowa ogólnej liczby pracowników, wspólnikami tylko
osoby fizyczne, co najmniej 20% opłaconego kapitału, 20% akcji
nabyte przez inne osoby.
15