Warstwy godulskie w kamieniołomie
w Bielsku-Straconce
Lokalizacja:
województwo S
ląskie
powiat bielski
gmina Bielsko
miejscowoS
ć Bielsko-Straconka
Rejon geograficzny:
5520
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Beskidy Zachodnie
Beskid Mały
Jednostka geologiczna:
Zewnętrzne Karpaty fliszowe
płaszczowina S
ląska
4364
Żywiec
W Straconce Małej, w południowo-wschodniej częS
ci prawym (północnym) brzegu potoku Mała Straconka zloka-
Bielska Białej, na zachodnim stoku góry Sokołówka należącej lizowany jest niewielki nieczynny kamieniołom. Odsłaniają
do Beskidu Małego, w starym nieczynnym kamieniołomie się w nim dolne warstwy godulskie, wykształcone w facji
odsłania się profil warstw godulskich dolnych. Kamieniołom piaskowców i piaskowców zlepieńcowatych, wyjątkowo
1,3
zlokalizowany jest około 300 m na południe od drogi zlepieńców; zapadają one na wschód pod kątem kilku
prowadzącej ze Straconki do Międzybrodzia Bialskiego. stopni. Dominują ławice bardzo grube i grube, uziarnione
Beskid Mały to monoklinalny element strukturalny frakcjonalnie, niekiedy w stropie laminowane równolegle.
zapadający ku południowi, obcięty od zachodu dyslokacją Powstały one w obrębie kanałów rozprowadzających ma-
o charakterze uskoku nożycowego, a od wschodu strefą dys- teriał okruchowy na stożku podnorskim.
lokacji na linii Skawy. MiąższoS
ć warstw godulskich przekracza W kolejnym, położonym kilkadziesiąt metrów na
tu 1500 m, a ich wykształcenie zmienia się wyrax
nie w profilu wschód, łomie odsłania się kilkunastometrowy kompleks
pionowym oraz z zachodu na wschód. W częS
ci zachodniej gruboławicowych piaskowców zlepieńcowatych i masyw-
warstwy godulskie leżą wprost na rogowcach mikuszowickich, nych, zapadających na wschód pod kątem 30�.
rzadziej na łupkach pstrych, w częS
ci S
rodkowej na cienkim Warstwy godulskie tworzyły się w basenie S
ląskim
kompleksie łupków pstrych. We wschodniej częS
ci Beskidu w okresie około 10 mln lat (około 93-103 mln lat temu)
Małego w spągu warstw godulskich pojawia się lokalnie cienka w systemie silikoklastycznej sedymentacji głębokowodnych
wkładka margli krzemionkowych. stożków napływowych usypywanych u podnóża północnego
Warstwy godulskie w kamieniołomie w Straconce skłonu grzbietu S
ląskiego.
wykształcone są w facji piaskowców z mułowcami i mułowców Z przystanku Straconka-KoS
ciół wiodą trzy szlaki
z piaskowcami. Piaskowce są z reguły drobno- lub bardzo drob- turystyczne: czerwony  Straconka, Czupel, Groniczki,
2 noziarniste. Powierzchnie spągowe i stropowe są równe; na po- Gaiki, zapora w Porąbce; zielony  Straconka, LeS
niczówka,
wierzchniach spągowych licznie występują hieroglify organiczne Magurka Wilkowicka oraz żółty  Straconka, Łysa Przełęcz,
i odlewy jamek wirowych, S
lady wleczenia i przeskoków. Rogacz, Magurka Straceńska, Magurka Wilkowicka.
W górnej częS
ci S
ciany kamieniołomu miąższoS
ci pia- Jest to wyjątkowo dobrze zachowany profil utworów lobu
skowców wyrax
nie rosną, a wkładki łupków stają się bardzo depozycyjnego stożka zewnętrznego warstw godulskich. W
cienkie. Jest to typowa sekwencja negatywna, wskazująca pobliżu znajduje się kilka nieczynnych kamieniołomów, w
na sedymentację w obrębie lobu depozycyjnego, stożkowej których możemy zapoznać się z różnym wykształceniem
formy nagromadzenia osadów u wylotu kanału. warstw godulskich dolnych. Posiada duże walory poznawcze
Wykształcenie warstw godulskich w kamieniołomie i dydaktyczne, a łącznie z miejscowoS
cią Straconka stanowi
w Straconce jest charakterystyczne dla osadów lobów niewątpliwą atrakcję turystyczną.
depozycyjnych stożka zewnętrznego. Depozycja odbywała
The Godula beds in the quarry
się tu w efekcie znoszenia materiału okruchowego zgro-
in Bielsko-Straconka
madzonego na nasypie litoralnym prądami zawiesinowymi.
300 metrów na południe, poniżej opisywanego In Straconka Mała village (southern suburbs of Bielsko-
kamieniołomu, na południowym stoku góry Sokołówka, w Biała town) the Lower Godula Beds crop out in an old,
182
Bielsko-Leszczyny
Międzybrodzie Bialskie
Bielsko-Straconka
abandoned quarry developed in the western slope of the become very thin. This is a typical negative sequence indi-
Sokołówka Hill. The area belongs to the Beskid Mały (Small cating the lobe deposition of the outer fan. Clastic material
Beskid) mountain range, which forms a monocline dipping was transported by density currents from littoral zone to
to the south. From the west the structure is terminated by a deeper parts of the basin.
scissor fault and from the east by the Skawa River dislocation In other, small, abandoned quarry located 300 meters
zone. Thickness of the Godula Beds exceeds 1,500 meters south, in a southern slope of the Sokołówka Hill, in the right
and their lithology changes from west to east. bank of the Mała Straconka Stream, the Godula Beds are
In the Straconka quarry the sandstones with mudstones developed as sandstones and sandstones with conglomer-
and mudstones with sandstones facies are represented. ates, rarely conglomerates facies.
Sandstones are usually fine- or very fine-grained. Top and The Godula Beds were deposited in the Silesian Basin
bottom surfaces are flat, common are track fossils, flute between 103 and 93 Ma ago, in a system of siliciclastic,
marks and tool marks. In the upper parts of the quarry deep-water fans located at the foot of northern slope of
thickness of sandstone beds increases and shale interbeds the Silesian Ridge.
1
3
Wybrana literatura: 188, 250, 386,
387, 388, 389, 430
Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:
2
T. Słomka, E. Słomka (2005)
183