Kamieniołom warstw grodziskich
w Żegocinie
Bochnia
Lokalizacja:
województwo małopolskie
powiat bocheński
5520
gmina Żegocina
miescowoS
ć Żegocina
Rejon geograficzny:
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Pogórze Zachodniobeskidzkie
Pogórze WiS
nickie
Jednostka geologiczna:
5518
Zewnętrzne Karpaty fliszowe
płaszczowina S
ląska
4458
Limanowa
Kamieniołom warstw grodziskich w Żegocinie położony Niektóre gęste (zawierające dużą iloS
ć materiału okru-
1 jest w malowniczej dolinie potoku Żegocińskiego. Znajduje chowego) prądy tworzyły osuwiska podmorskie deformując
się w prawym zboczu doliny, około 500 m na południe od otaczające osady. R
lady takich osuwisk w postaci zaburzo-
centrum Żegociny. Jest to duże (100 m x 110 m) nieczyn- nych chaotycznie osadów o bardzo zróżnicowanej wielkoS
ci
ne wyrobisko, w którym na trzech dawnych poziomach fragmentów możemy obserwować w najniższych partiach
eksploatacyjnych odsłania się profil warstw grodziskich. profilu kamieniołomu.
2 Odsłaniające się tu, w ponad 45 metrowym profilu, warstwy Badania geologiczne odsłaniających się tu osadów
reprezentują utwory fliszowe charakteryzujące się rytmicznym, pozwoliły na oszacowanie częstotliwoS
ci występowania
naprzemianległym występowaniem warstw piaskowców (rza- prądów zawiesinowych. Występowały one raz na 20 000 lat.
dziej zlepieńców) oraz osadów drobnoziarnistych: mułowców Tempo akumulacji (gromadzenia) osadów wynosiło 2-3 m na
i iłowców występujących w postaci łupków. 1000 lat. Przyjmując takie wyliczenia możemy powiedzieć,
W kamieniołomie w Żegocinie osady wykształcone są że odsłaniające się w kamieniołomie osady gromadzone były
3 w postaci tzw. fliszu drobnorytmicznego. Składają się na przez 0,5 do 1 mln lat.
nie cienkie od kilkunastu do kilkudziesięciu centymetrów Odsłaniające się w kamieniołomie w Żegocinie warstwy
miąższoS
ci warstwy piaskowców, łupków i margli. W wykazują obecnoS
ć charakterystycznych dla fliszu struktur
najniższej częS
ci profilu odsłaniającej się w prawym brzegu po- sedymentacyjnych takich jak: uziarnienie frakcjonalne, lami-
toku, płynącego poniżej kamieniołomu, występują zlepieńce. nacja pozioma oraz struktury hieroglifowe (mechanoglify,
W S
cianach kamieniołomu widzimy zmniejszanie się iloS
ci bioglify), widoczne na powierzchniach spągowych ławic.
i miąższoS
ci warstw piaskowcowych ku górze profilu, W gruboziarnistych piaskowcach i zlepieńcach obok frag-
a zwiększanie się iloS
ci i miąższoS
ci przewarstwień łupków mentów takich skał jak gnejsy, wapienie, lidyty oraz kwarcu
i margli. Odsłaniający się tu profil osadów jest typowy dla w spotykamy, dochodzące nieraz do kilku centymetrów S
rednicy,
warstw grodziskich i zaproponowany został jako stanowisko okruchy czarnych węgli kamiennych. Są to karbońskie węgle
dokumentacyjne tych warstw. - takie same, jakie występują na obszarze GórnoS
ląskiego
Utwory te reprezentują osady morskie osadzone Zagłębia Węglowego. MiłoS
nicy skamieniałoS
ci zobaczyć
w głębokim od 2 do 3,5 km basenie sedymentacyjnym mogą w osadach odsłaniających się w kamieniołomie, amonity,
rozciągającym się równoleżnikowo na obszarze Karpat, belemnity i aptychy. Te ostatnie to pokrywy otworów spiralnie
tzw. basenie S
ląskim. Na dnie głębokiego zbiornika depo- skręconych muszli amonitów.
nowane były osady pelagiczne reprezentowane przez iły Kamieniołom w Żegocinie jest obiektem o wyso-
i margle, a składające się z drobnoziarnistego materiału kich walorach poznawczych i dydaktycznych i może być
ilastego i wapiennych szkielecików i skorupek mikroor- interesującym miejscem dla turystów, którzy chcieliby
ganizmów planktonicznych. Grubszy materiał okruchowy dowiedzieć się z jakich skał i w jaki sposób powstały góry, 4
z przybrzeżnych, płytszych częS
ci przemieszczany był po które ich otaczają. Aby to ułatwić, władze gminy Żegocina
skłonie w głębsze partie zbiornika przez prądy zawiesinowe, przygotowały kamieniołom dla turystów. Oczyszczono z
które deponowały materiał w postaci podmorskich stożków roS
linnoS
ci i zabezpieczono S
ciany kamieniołomu, zbudowa-
rozbudowanych u podstawy skłonu. no mostek nad potokiem ułatwiający dojS
cie do odsłonięcia.
110
Piła
Żegocina
Umieszczono tablicę informującą o osadach odsłaniających The rocks exposed in the quarry are marine sediments
się w kamieniołomie i mechanizmie ich powstania. Obiekt deposited in a deep (2,0-3,5 kilometers), latitudinally ar-
jest więc dobrze zagospodarowany i łatwo dostępny z ranged sedimentary basin known as the Silesian Basin. Pelagic
drogi prowadzącej z Bochni przez Żegocinę do Limanowej. sediments were clays and marls composed of fine-grained
Malowniczo położona na granicy Beskdu Wyspowego i clay matter with calcareous skeletons and tests of planktonic
Pogórza WiS
nickiego Żegocina, obok dobrze rozwiniętej microfossils. Coarser-clastic material was transported from
infrastruktury turystycznej wzbogaciła ofertę turystyczną nearshore zone down the continental slope in density flows
o interesujący obiekt geoturystyczny. and deposited as submarine fans at the base of the slope.
The rocks exposed in the quarry reveal sedimentary
The Grodziskie Beds quarry in Żegocina
structures typical of flysch sediments: graded bedding, hori-
Żegocina is a village located in a scenic land, at the bor- zontal lamination and trace fossils well-visible at the bottom
der between the Beskid Wyspowy Range and the WiS
nicz surfaces of layers. The coarse-grained sandstones and con-
Foreland. About 700 meters south from the village center glomerates contain rock fragments: gneisses, limestones,
a quarry was developed. Recently abandoned, the quarry lydites and quartz grains but also fragments of black coals,
exploited the flysch sandstones belonging to the Grodziskie up to several-centimeters across. These are Carboniferous
Beds of the Silesian Unit. The flysch sediments are over 45 hard coals, the same as those known from the Upper Silesian
meters thick and include rhythmically alternating sandstones Coal Basin. Fossil collectioners can search for ammonites,
and shales. This succession is typical of the Grodziskie Beds belemnites and aptiches.
and was proposed as a documentation site.
1 3
2 4
Wybrana literatura: 187, 261, 275, 384,
414, 431
Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:
T. LeS
niak (2005)
111