Budżet Unii Europejskiej
Budżet Unii Europejskiej  informacje ogólne 2
2
Czym jest budżet UE? 2
Kiedy utworzono budżet Unii Europejskiej? 2
Co to jest perspektywa finansowa? 2
Jaki jest cel ustanawiania perspektyw finansowych? 2
Kto opracowuje założenia i zatwierdza perspektywę finansową? 3
Jaka jest różnica między środkami na zobowiązania a środkami na płatności? 3
Według jakich zasad skonstruowany jest budżet UE? 4
Jak przebiega procedura uchwalania budżetu UE? 5
Jak duży jest budżet UE w obecnej perspektywie finansowej na lata 2007-2013? 6
W jaki sposób jest finansowany budżet UE? 8
8
W jaki sposób pieniądze trafiają do budżetu Unii Europejskiej? 8
Co to jest pozycja netto? 8
Co to jest rabat brytyjski? 9
Ile wpłacają obywatele do budżetu Unii Europejskiej? 9
Jak wygląda przepływ środków finansowych pomiędzy Polską a budżetem UE? 9
Jak to się dzieje, że Polska otrzymuje z budżetu UE więcej niż wpłaca? 11
Kto i na jakie cele wydaje środki z budżetu UE? 12
1
2
Kto wydaje pieniądze z budżetu UE? 12
Na co wydawane są pieniądze z budżetu UE? 12
Jak UE wspiera najuboższe regiony? 21
Jak UE wspiera europejskie rolnictwo? 21
Jak UE wspiera państwa trzecie? 21
Jak dużo pieniędzy Unia wydaje na administrację? 22
Kontrola zarządzania budżetem UE 23
2
3
Jak wygląda kontrola nad wydatkami z budżetu Unii Europejskiej? 23
Przegląd budżetu 24
2
4
Potrzeba reformy 24
Przegląd budżetu UE 2008-2009 24
Budżet Unii Europejskiej
VAT-u. Następnym etapem kształtowania budżetu
Informacje Ogólne
Wspólnoty było wprowadzenie w 1984 roku rabatu
brytyjskiego, czyli zwolnienia Wielkiej Brytanii
Czym jest budżet UE?
z części wpłat do wspólnej kasy. Największa
reforma budżetu w ostatnich latach została prze-
Budżet Unii Europejskiej jest planem dochodów
prowadzona w 1988 roku w ramach tzw. pakietu
i wydatków Wspólnoty i jest sporządzany w walucie
Delorsa2. Wprowadzono wtedy limit środków wła-
europejskiej, czyli euro, na okres budżetowy jed-
snych, wieloletnie plany finansowe (perspektywy
nego roku (tożsamego z rokiem kalendarzowym).
finansowe) z limitami wydatków w poszczególnych
Począwszy od 1988 roku budżety roczne ustalane
kategoriach i kolejny instrument stanowiący z
ródło
są z uwzględnieniem perspektyw finansowych,
dochodu, czyli wpłaty narodowe oparte na procen-
które określają roczne pułapy wydatków w ciągu
cie Dochodu Narodowego Brutto (DNB).
kilku następnych lat. Budżet UE nie może przekro-
czyć poziomu 1,24% Dochodu Narodowego Brutto
Co to jest perspektywa finansowa?
(DNB) państw członkowskich, w rzeczywistości
oscyluje on około 1%. Taki też procent swojego Perspektywa finansowa to umowa (tzw. Porozu-
DNB każde państwo członkowskie wpłaca do mienie Międzyinstytucjonalne) między trzema
budżetu ogólnego UE. Z unijnego budżetu finan- najważniejszymi instytucjami UE: Radą UE,
sowane są wszelkie działania podejmowane przez Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską,
Unię, polityki i programy pomocowe, a także jej określająca maksymalne pułapy wydatków, jakie
administracja. mogą przyjąć budżety roczne UE. W przypadku
dwóch pozycji budżetowych, czyli polityki spój-
Kiedy utworzono budżet
ności i rozwoju obszarów wiejskich, jest mowa
Unii Europejskiej?
o budżecie wieloletnim, tzn. że mamy do czynienia
nie z maksymalnym możliwym pułapem, ale z pla-
Pierwotnie każda ze Wspólnot Europejskich 
nem wydatków. Perspektywy finansowe planowane
Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG),
są na kilka lat. Pierwsza perspektywa finansowa
Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) oraz
tzw. pakiet Delorsa I obejmowała lata 1989-1993,
Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)
druga Delors II lata 1994-1999, trzecia Agenda
 miała swój odrębny budżet. W 1967 roku
2000 lata 2000-2006, obecnie zaś obowiązuje
w wyniku utworzenia jednolitych instytucji dla
perspektywa na lata 2007-2013.
wszystkich Wspólnot połączono budżety EWG,
Euratomu oraz budżet administracyjny EWWiS,
Jaki jest cel ustanawiania perspek-
tworząc budżet ogólny1. W 1971 roku wprowadzono
tyw finansowych?
system środków własnych Wspólnot tzw. Traditional
Own Resources (TOR), które składały się z ceł Perspektywa finansowa przekłada priorytety
i opłat rolnych. Osiem lat póz
niej wprowadzono do polityczne UE na wielkości budżetowe. Jest jed-
TOR kolejny składnik oparty na niewielkiej części nocześnie instrumentem dyscypliny i planowa-
1
Poza nim - do lipca 2002 r. - znajdował się budżet operacyjny EWWiS, co wynikało z obowiązywania postanowień Traktatu Paryskiego
z 1951 r.
2
Jacques Delors - w tym czasie (w latach 1985 - 1994) pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Europejskiej.
2
Informacje Ogólne
nia budżetowego, ponieważ wielkość wydatków jednakże od 1988 roku powstają one jako wytyczne
w budżetach rocznych musi uwzględniać pułapy wieloletniej polityki UE.
określone właśnie w perspektywie finansowej. Tym
Po wprowadzeniu w życie Traktatu z Lizbony
samym można przyjąć, że dyscyplina wydatków
Porozumienie Międzyinstytucjonalne stanie się
budżetu UE jest najważniejszym celem perspek-
oficjalnie wtórnym prawem wspólnotowym.
tywy finansowej.
Jaka jest różnica między środkami
Ponadto ustalanie wydatków w ujęciu wieloletnim
na zobowiązania a środkami na
zwiększa stabilność budżetu, ponieważ beneficjenci
są w stanie przewidzieć poziom tych wydatków płatności?
w kolejnych latach.
Na budżet UE można spojrzeć z dwóch perspektyw.
Kolejnym plusem jest to, że dzięki ramom ustalo-
W ujęciu memoriałowym3 budżet UE składa
nym w perspektywie finansowej współpraca między
się z tzw. środków na zobowiązania (commitment
instytucjami zaangażowanymi co roku w przyjmo-
appropriations), natomiast w ujęciu kasowym4 ze
wanie budżetu układa się lepiej niż w czasach, gdy
środków na płatności (payment appropriations).
perspektywa nie istniała.
Środki na zobowiązania zapewniają finansowanie
z budżetu UE działań podejmowanych w ramach
Kto opracowuje założenia
polityk wspólnotowych
i zatwierdza perspektywę
po spełnieniu okre-
finansową?
Propozycje perspektywy finansowej przedstawia
Komisja Europejska. Następnie Rada Europejska
w trybie jednomyślnej decyzji może wprowadzić
zmiany do propozycji Komisji. Zmiany muszą
zostać zaakceptowane przez Parlament Euro-
pejski. Głosowanie w PE odbywa się zwykłą więk-
szością głosów.
Tak wynegocjowana perspetywa finansowa
jest sankcjonowana Porozumieniem Między-
instytucjonalnym zawartym między Komisją, Radą
i Parlamentem. Porozumienie Międzyinstytucjo-
nalne nie jest aktem prawa wtórnego określonym
w Traktacie, co oznacza, że nie ma formalnego
obowiązku tworzenia perspektyw finansowych,
3
Ujęcie memoriałowe polega na zapisaniu w budżecie założonych kwot na realizację określonych polityk i działań. Dla przykładu,
zakłada się, że środki na zobowiązania w celu realizacji polityki spójności w danym roku mają wynieść 100 mld euro, co wcale nie
oznacza, że właśnie w tym roku zostanie przelana taka kwota na konta beneficjentów.
4
Ujęcie kasowe bliskie jest pojęciu zapewnienia płynności finansowej Unii. Oznacza to, że środki na płatności stanowią realne kwoty
transferów pomiędzy państwami a budżetem UE, które mogą być realizowane w danym roku, ale oficjalnie pochodzić ze środków
na zobowiązania z lat poprzednich. Sytuacja taka ma miejsce podczas stosowania realizacji projektów w procedurze n+2, czyli
wypłacania środków do dwóch lat od czasu ich kontraktacji.
3
Budżet Unii Europejskiej
ślonych warunków, np. wymóg złożenia wniosku, Jeśli budżet w ujęciu środków na zobowiąza-
kwalifikowalność kosztów, posiadanie ziemi rolnej nia rośnie z roku na rok (tak jak np. w przypadku
utrzymanej w dobrej kondycji i inne, w zależności finansowania inwestycji w krajach członkowskich
od rodzaju pomocy. Środki na płatności są wypła- ze środków funduszy strukturalnych UE), to wzrost
cane beneficjentom, czyli państwom członkowskim, płatności jest opóz
niony w stosunku do wzro-
poprzez transfery bankowe. stu zobowiązań. Oznacza to, że np. projekty za-
kontraktowane w roku 2013, będą rozliczane do
Środki na płatności i zobowiązania w budżecie na
końca 2015 roku. Jeśli beneficjent nie spełni
dany rok mogą być sobie równe (non-differentiated
warunków postawionych w zobowiązaniu, czyli nie
appropriations). Taka sytuacja występuje w przy-
zrealizuje na czas danej inwestycji, zobowiązanie
padku wydatków na administrację, dopłaty bezpo-
może zostać umorzone.
średnie czy interwencje rynkowe Wspólnej Polityki
Rolnej. Oznacza to, że zobowiązanie wpisane do Zasada umorzenia zobowiązania po pewnym cza-
budżetu w danym roku budżetowym, w tym samym sie pozwala uniknąć sytuacji, w której doszłoby
roku staje się także płatnością. do spiętrzenia płatności w danym roku budżetowym,
co mogłoby spowodować ryzyko jednorazowego
Jeżeli środki na płatności i zobowiązania w bud-
wzrostu poziomu budżetu powyżej dopuszczalnego
żecie na dany rok nie mają takiej samej wartości
progu 1,24% Dochodu Narodowego Brutto (DNB)
(differentiated appropriations), to najczęściej ozna-
UE. Chodzi tutaj o to, aby zaległe i bieżące środki
cza, że środki te są wydawane w ramach programów
na płatności, czyli faktyczne transfery pieniędzy,
wieloletnich. W takim przypadku zobowiązanie pod-
nie przekroczyły założonego poziomu 1,24% DNB
jęte przez budżet unijny w danym roku jest zazwy-
w danym roku budżetowym.
czaj wypłacane w kolejnych latach, kiedy program
jest realizowany, więc płatności następują tu póz
-
Według jakich zasad
niej niż odpowiadające im zobowiązanie.
skonstruowany jest budżet UE?
Konstruowanie budżetu UE oparte jest na kilku pod-
stawowych zasadach:
zasadzie jedności  wszystkie dochody
i wydatki Wspólnoty powinny być ujęte w budże-
cie ogólnym, stanowiącym jednolity dokument;
zasadzie uniwersalizmu  dochody budże-
towe nie powinny być przypisywane do konkret-
nych wydatków;
zasadzie równowagi budżetowej  nie
można zakładać z góry istnienia deficytu budże-
towego, jeśli jednak w ciągu roku budżetowego
on się zdarzy, uchwalany jest budżet uzupełnia-
jący lub korygujący;
4
Informacje Ogólne
zasadzie sporządzania budżetu na okres
Komitet Budżetowy Rady i Rada pracują nad prze-
roku  wpisuje się on w budżet określony
kazanym dokumentem aż do lipca, kiedy następuje
w wieloletniej perspektywie finansowej;
jego tzw. pierwsze czytanie. Po zatwierdzeniu przez
Radę UE można już mówić o projekcie budżetu
zasadzie specjalizacji wydatków  każdy
UE, który zostaje przekazany do Parlamentu
wydatek musi mieć swoje określone prze-
Europejskiego.
znaczenie.
Komisja Budżetowa PE pracuje nad poprawkami
Budżet ogólny powinien być finansowany z zasobów
tak, aby Parlament mógł w drugiej połowie paz
-
własnych Wspólnoty, czyli składek państw człon-
dziernika uchwalić swoją wersję, która jest prze-
kowskich, co oznacza, że nie można zaciągać
syłana do Rady.
pożyczek na pokrycie ewentualnej różnicy pomię-
W tym momencie rozpoczyna się tzw. drugie czyta-
dzy dochodami a wydatkami.
nie budżetu, które do połowy listopada odbywa się
Jak przebiega procedura uchwala-
w Radzie  przede wszystkim w Radzie ECOFIN.
nia budżetu UE?
Po zapoznaniu się z poprawkami PE i wypraco-
waniu swojego stanowiska Rada przesyła po-
Uchwalanie corocznego budżetu UE jest procedurą
prawioną wersję projektu budżetu z powrotem do
trwającą około roku.
PE, który w połowie grudnia zatwierdza ostateczną
Pierwszym etapem procedury  realizowanym
wersję.
w okresie od stycznia do kwietnia roku poprze-
Opisany cykl przyjmowania budżetu jest cyklem
dzającego wejście budżetu w życie  są prace
rzeczywistym, tzn. takim, w jakim obecnie pracuje
Komisji Europejskiej nad jego wstępnym projektem.
się nad konstruowaniem corocznego budżetu UE.
W styczniu i lutym na forum Komitetu Budżetowego
Należy mieć na uwadze, że terminy wynikające
Rady UE swoje stanowiska wobec priorytetów
z traktatów we wszystkich przypadkach są mniej
budżetowych prezentują państwa członkowskie.
wymagające, niż te przedstawione wyżej.
W marcu Rada ECOFIN5 uzgadnia i przyjmuje listę
Zgodnie z Traktatem Ustanawiającym Wspólnotę
priorytetów budżetowych na kolejny rok.
Europejską (art. 272) Komisja Europejska winna
Na przełomie kwietnia i maja na posiedzeniu
przedłożyć Radzie wstępny projekt budżetu na rok
Komitetu Doradczego ACOR6 ustala się stronę
następny najpóz
niej 1 września. Następnie
dochodową budżetu, a dokładniej podstawę środ-
Rada powinna przekazać projekt budżetu
ków własnych UE, które określają wielkość wpłat
Parlamentowi Europejskiemu do 5 paz
dzier-
państw członkowskich do budżetu Unii.
nika. Parlament ma 45 dni na zakończenie pierw-
W maju KE jest gotowa zaprezentować wstępny
szego czytania. W drugim czytaniu zarówno Rada,
projekt budżetu, a następnie przekazuje inicjatywę
jak i Parlament mają po 15 dni, od zakończenia
budżetową Radzie UE.
poprzedniego etapu, na przeprowadzenie swoich
5
Rada UE w zależności od rozpatrywanych spraw składa się z ministrów spraw zagranicznych każdego z państw członkowskich UE,
bądz
z ministrów branżowych. ECOFIN jest właśnie jedną z konfiguracji branżowych Rady UE. W jej skład wchodzą ministrowie
ds. gospodarczych i finansów państw członkowskich UE.
6
Advisory Committee on Own Resources (ACOR)  Komitet Doradczy Rady ds. Zasobów Własnych.
5
Budżet Unii Europejskiej
prac nad projektem budżetu. Zatem ostateczny W sytuacji, gdyby nie udało się przyjąć budżetu
termin przyjęcia budżetu wynikający na nowy rok kalendarzowy, KE może wydawać mie-
z zapisów traktatowych to 3 stycznia sięcznie 1/12 środków zapisanych w budżecie UE
roku następnego, jednakże zazwyczaj prace nad na rok poprzedni.
budżetem finalizowane są jeszcze w grudniu.
Jak duży jest budżet UE
w obecnej perspektywie
finansowej na lata 2007-2013
Budżet UE na 2009 rok
31%
11%
ZASOBY NATURALNE
ZASOBY NATURALNE
Rolnictwo zorientowane rynkowo
Rozwoj obszarów wiejskich,
oraz wysokiej jakości produkty
rybołówstwo i środowisko.
żywnościowe.
6%
Inne wydatki, w tym
wydatki administracyjne.
133,8 mld euro
133,8 mld euro
1%
OBYWATELSTWO,
WOLNOŚĆ,
BEZPIECZEC
STWO
6%
I SPRAWIEDLIWOŚĆ
UE JAKO PARTNER NA ARENIE
Zdrowie, prawa konsumentów
45%
MI
DZYNARODOWEJ
i dialog publiczny.
ZRÓWNOWARZONY WZROST
Zrównoważony rozwój, pokój
Bezpieczenstwo w Europie.
Konkurencyjność i gospodarka
i bezpieczeństwo na świecie.
oparta na wiedzy.
Spójność na szczeblu regionalnym.
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
6
Informacje Ogólne
Budżet UE na lata 2007-2013 (w mld euro)
Ogółem
ŚRODKI NA ZOBOWI
ZANIA 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
2007-2013
1. TRWAA
Y WZROST 54 405 57 275 59 700 61 782 63 614 66 604 69 621 433 001
Konkurencyjność na rzecz wzro-
8 918 10 386 11 272 12 388 12 987 14 203 15 433 85 587
stu gospodarczego i zatrudnienia
Spójność na rzecz wzrostu
45 487 46 889 48 428 49 394 50 627 52 401 54 188 347 414
gospodarczego i zatrudnienia
2. ZARZ
DZANIE ZASOBAMI
58 351 58 800 59 252 59 726 60 191 60 663 61 142 418 125
NATURALNYMI I ICH OCHRONA
w tym: wydatki związane
z rynkiem i płatności 45 759 46 217 46 679 47 146 47 617 48 093 48 574 330 085
bezpośrednie
3. OBYWATELSTWO, WOLNOŚĆ,
BEZPIECZEC
STWO 1 273 1 362 1 523 1 693 1 889 2 105 2 376 12 221
I SPRAWIEDLIWOŚĆ
Wolność, bezpieczeństwo
637 747 872 1 025 1 206 1 406 1 661 7 554
i sprawiedliwość
Obywatelstwo 636 615 651 668 683 699 715 4 667
4. UNIA EUROPEJSKA JAKO
PARTNER NA ARENIE 6 578 7 002 7 440 7 893 8 430 8 997 9 595 55 935
MI
DZYNARODOWEJ
5. ADMINISTRACJA 7 039 7 380 7 699 8 008 8 334 8 670 9 095 56 225
6. WYRÓWNANIA 445 207 210 - - - - 862
ŚRODKI NA ZOBOWI
ZANIA
126 491 132 026 135 824 139 102 142 458 147 039 151 829 974 769
OGÓA
EM
jako % DNB 1,06 % 1,06 % 1,05 % 1,03 % 1,01 % 1,00 % 1,00 % 1,03 %
ŚRODKI NA PA
ATNOŚCI
122 190 129 681 123 858 133 505 133 452 140 200 142 408 925 294
OGÓA
EM
jako % DNB 1,02 % 1,04 % 0,95 % 0,99 % 0,95 % 0,96 % 0,94 % 0,98 %
Dostępny margines 0,22 % 0,20 % 0,29 % 0,25 % 0,29 % 0,28 % 0,30 % 0,26 %
Pułap zasobów własnych jako
1,24 % 1,24 % 1,24 % 1,24 % 1,24 % 1,24 % 1,24 % 1,24 %
% DNB
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
7
Budżet Unii Europejskiej
bezpośrednich wpłat państw członkowskich
W jaki sposób jest finansowany
liczonych jako część ich DNB - jest to uzupeł-
budżet UE?
niające z
ródło dochodów UE: państwa człon-
kowskie płacą proporcjonalne do ich udziału
W jaki sposób pieniądze trafiają
w Dochodzie Narodowym Brutto UE.
do budżetu Unii Europejskiej?
Nieznaczną część środków finansowych stanowią
Środki finansowe wpływają do budżetu UE ze skła-
również inne z
ródła, np. odsetki od pożyczek dla
dek państw członkowskich, czyli tzw. środków wła-
państw trzecich.
snych UE. Składki są finansowane z następujących
Maksymalna łączna wielkość wpłat do budżetu UE
z
ródeł:
wszystkich państw członkowskich nie może prze-
75% kwot uzyskanych przez państwo członkow-
kroczyć 1,24 % łącznego DNB Unii.
skie z opłat rolnych i cukrowych oraz ceł,
Od 1984 roku częścią systemu środków własnych
wpłat opartych na przychodach z tytułu VAT -
jest również rabat brytyjski, zwany mechanizmem
jako podstawa do naliczenia wpłaty służy teore-
korekcyjnym.
tyczna zharmonizowana podstawa opodatkowania
Co to jest pozycja netto?
VAT 7, która nie może przekroczyć wartości 50%
DNB państwa członkowskiego. Do budżetu UE
Najprościej rzecz ujmując, pozycja netto to różnica
przekazuje się 0,3% tej podstawy opodatkowania,
pomiędzy wielkością otrzymanych przez państwo
Skąd pochodzą pieniądze?
16%
Cła, opłaty rolne
1%
i opłaty wyrównawcze
Inne (podatki pracowników instytucji UE,
od cukru.
składki państw spoza UE na niektóre
16%
programy unijne, kary finansowe
Zasoby oparte
dla przedsiębiorstw za łamanie
na podatku VAT 1%.
prawa konkurencji i innych przepisów).
y
ródło: Komisja Europejska,
16%
Zasoby oparte na dochodzie Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
narodowym brutto (DNB).
7
W związku z tym, iż w Unii Europejskiej podatki VAT nie są na jednakowym poziomie, stosując specjalne algorytmy, oblicza się
teoretyczną zharmonizowaną (ujednoliconą) podstawę VAT, aby możliwe było obliczenie wysokości wpłaty do budżetu UE dla każdego
państwa członkowskiego.
8
W jaki sposób jest finansowany budżet UE?
członkowskie środków z budżetu UE a wielkością brytyjskiego do 25% pierwotnej kwoty przypada-
środków do niego wpłaconych. jącej na te państwa. W związku z tym powiększony
ciężar finansowania rabatu brytyjskiego został prze-
Mianem płatników netto określa się państwa,
niesiony na pozostałe 20 państw członkowskich
które wpłacają do budżetu UE więcej pieniędzy,
(także proporcjonalnie do ich DNB). Taki podział
niż z niego otrzymują, sumując wszystkie moż-
ciężaru finansowania rabatu prowadzi do sytuacji,
liwe transfery. Do tego grona zalicza się m.in. tzw.
w której największymi płatnikami na rzecz rabatu są
szóstkę płatników netto: Wielką Brytanię, Niemcy,
Francja oraz Włochy i to te kraje najbardziej odczu-
Austrię, Francję, Holandię i Szwecję, a także Danię,
wają wszelkie zmiany w jego wielkości.
Włochy, Finlandię i jako jedyny z nowych państw
członkowskich  Cypr.
Ile wpłacają obywatele
Należy jednak pamiętać, iż kryterium pozycji
do budżetu Unii Europejskiej?
netto nie oddaje w pełni wszystkich korzyści
Przeciętny Europejczyk w 2007 roku wpłacał
i kosztów, jakie uzyskuje i ponosi każde z państw
członkowskich w wyniku integracji z Unią Euro- do unijnego budżetu 0,67 euro dziennie. Według
danych statystycznych środki te zwróciły mu się
pejską, np. nie uwzględnia ono skutków wymiany
w tej samej wysokości np. w postaci inwestycji,
handlowej.
bądz
dopłat bezpośrednich. Przeciętny Polak
Co to jest rabat brytyjski?
wypada w tych statystykach znacznie korzystniej,
ponieważ wpłacając do budżetu UE 0,20 euro
Wielka Brytania jest największym w Unii płat-
dziennie, otrzymał 0,53 euro z budżetu wspól-
nikiem netto. W celu obniżenia niekorzystnego
notowego.
dla tego kraju bilansu w stosunkach z UE, wynika-
jącego z wysokich wpłat do budżetu UE i niskiego
Jak wygląda przepływ środków
poziomu wykorzystywania pomocy unijnej
finansowych pomiędzy Polską
w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, w roku 1984
a budżetem UE?
stworzono mechanizm korygujący, zwany rabatem
brytyjskim.
Polski wkład do budżetu unijnego dzieli się
na dwie zasadnicze grupy:
Dzięki rabatowi Wielkiej Brytanii przysługuje zwrot
66% kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy przypa-
pierwszą z nich stanowią dochody z ceł
dającą na nią składką roczną a sumą uzyskanych
oraz opłat cukrowych i rolnych, które zostały
z UE środków. Wysokość rabatu na dany rok obli-
pobrane przez nasz kraj jako członka UE.
czana jest na podstawie danych z roku poprzed-
Ministerstwo Finansów, bazując na comiesięcz-
niego. Koszt jego finansowania ponoszą wszystkie
nych raportach nt. wysokości dochodów pocho-
pozostałe państwa członkowskie proporcjonalnie
dzących z tych z
ródeł, zleca przekazanie 75%
do ich DNB.
ich sumy, jako wkładu RP do budżetu wspólno-
Od 2001 roku niektórym płatnikom netto (Niem- towego. Według obowiązujących wytycznych
com, Holandii, Austrii i Szwecji) przysługuje pozostałe 25% każdy kraj członkowski może
obniżenie wysokości składki na pokrycie rabatu zatrzymać. Wielkość tej kwoty zależy od wysoko-
9
Budżet Unii Europejskiej
ści ceł pobranych w polskich urzędach celnych. drugą grupą przepływów finansowych płynących
Transfery z tego tytułu są realizowane w każdy z Brukseli do Polski są zobowiązania wynikające
pierwszy roboczy dzień po 19 dniu miesiąca z dofinansowania polskich projektów w ramach
z dwumiesięcznym opóz
nieniem (dla przykładu, polityki spójności. Zbiorcze wnioski o płatność
21 marca 2008 roku dokonana została płatność zbierane są od Instytucji Zarządzających progra-
za styczeń 2008 roku); mami operacyjnymi, a następnie przekazywane
są co najmniej raz na kwartał do rozliczenia KE.
drugą, bardziej znaczącą grupą transferów
KE realizuje przelewy średnio w terminie od 2
są wpłaty z tytułu VAT, procent DNB oraz
tygodni do 2 miesięcy, od momentu otrzymania
składka na sfinansowanie rabatu brytyjskiego.
wniosku o płatność;
Płatności te realizowane są każdego pierw-
szego roboczego dnia miesiąca, dwanaście
trzecią grupą środków finansowych przekazy-
razy w roku. Ogólną zasadą jest to, że mie-
wanych do Polski są przepływy nie trafiające
sięczna składka powinna wynosić 1/12 rocznej
na konto Ministerstwa Finansów, lecz wprost
składki przewidzianej dla kraju członkowskiego
do beneficjentów. Te transfery obejmują środki
w budżecie UE. Jednak KE może poprosić
związane np. z realizacją programów wspól-
o wpłacenie w I kwartale sumy odpowiadają-
notowych, takich jak: Młodzież w działaniu,
cej nawet 5/12 rocznej składki  w tej sytuacji
Erasmus-Mundus, VII Program Ramowy, Uczenie
kolejne wpłaty, kwietniowa i majowa są od-
się przez całe życie, w tym Leonardo da Vinci
powiednio pomniejszone, tak by wyrównać
i inne.
do poziomu 1/12 na miesiąc, w skali roku.
Należy pamiętać, że środki przeznaczone na finan-
Środki finansowe płynące z Brukseli do Polski
sowanie projektów mają charakter refundacji części
można podzielić na trzy zasadnicze grupy:
kosztów.
W poprzedniej perspektywie finansowej, w latach
regularnie w I kwartale każdego roku KE
2004-2006, Polska w pierwszych miesiącach
realizuje przelewy pieniędzy przeznaczonych
członkostwa otrzymała około 16% zaliczki
na dopłaty bezpośrednie dla rolników za
ze środków przeznaczonych na realizację każdego
poprzedni rok  dzieje się to zazwyczaj na prze-
z programów operacyjnych. Obecnie, w latach
łomie lutego i marca. W związku z pewnością
2007-2013, Polska również może korzystać
tych transferów większość krajów członkowskich
z mechanizmu zaliczek, jednak tym razem ich
wypłaca dopłaty bezpośrednie swoim rolnikom
wartość waha się w granicach kilku procent
jeszcze w grudniu poprzedniego roku na zasa-
dla każdego z programów operacyjnych.
dach prefinansowania. Realizacja przepływów
wynikających z dopłat bezpośrednich wymaga
Istnieją jeszcze dodatkowe przepływy realizo-
zgromadzenia przez Komisję na początku roku
wane na rzecz Polski. Można do nich zaliczyć
odpowiednich środków, i właśnie z tego względu
m.in. środki związane z interwencjami na rynku
Komisja może poprosić państwa członkowskie
rolnym i spożywczym, pieniądze zarezerwowane
o realizację 5/12 składki członkowskiej zamiast
w ramach instrumentu poprawy płynności, lub
3/12 w I kwartale roku;
w ramach instrumentu Schengen. Jeszcze do nie-
10
W jaki sposób jest finansowany budżet UE?
dawna Polska otrzymywała także środki finansowe W 2007 roku Polska otrzymała z unijnej kasy około
w ramach programów przedakcesyjnych PHARE 7,35 mld euro, natomiast wpłaciła do unijnej kasy
i SAPARD. 2,779 mld euro. Zatem, jak łatwo obliczyć, kwota
netto (tzn. po odliczeniu składek członkowskich
i wszelkich zwrotów) środków otrzymanych przez
Jak to się dzieje, że Polska
nasz kraj wyniosła 4,574 mld euro.
otrzymuje z budżetu UE więcej,
niż wpłaca? W liczbach ogólnych, w roku 2007 nasza składka
wyniosła około 1,04% naszego PKB i około 4,5%
Każdy kraj członkowski wpłaca do budżetu UE
budżetu państwa na 2007 rok, otrzymaliśmy
około 1% swojego DNB, stąd państwa, których
natomiast 1,73% DNB, czyli równowartość 7,55%
DNB jest wysoki, wpłacają nominalnie więcej pie-
budżetu państwa.
niędzy niż państwa o niższym poziomie DNB.
Skumulowana wartość przepływów finansowych
Polska, jako kraj o niższym poziomie rozwoju
pomiędzy Brukselą a Warszawą po 44 miesiącach
gospodarczego niż średnia UE oraz kraj, w którym
członkostwa (tj. na koniec 2007 roku) wyniosła
dużą rolę odgrywa rolnictwo, jest jednym z głów- 39,4 mld PLN na korzyść dla Polski, co ozna-
nych beneficjentów największych polityk UE - spój- cza, że tyle pieniędzy już otrzymaliśmy z unijnej
ności i rolnej, skutkiem czego otrzymuje z budżetu
kasy. Kwota ta uwzględnia także pomoc przed-
UE więcej środków, niż do niego wpłaca.
akcesyjną.
11
Budżet Unii Europejskiej
Pozostaje około 2% środków, które są wydawane
Kto i na jakie cele wydaje
przez państwa trzecie i inne organizacje, którym
środki z budżetu UE
KE powierza wykonanie budżetu (np. Polska, jako
państwo trzecie, otrzymywała środki płynące
Kto wydaje pieniądze
z programów PHARE, ISPA i SAPARD w okresie
z budżetu UE?
przedakcesyjnym). Do tej kategorii zalicza się
W myśl rozporządzeń finansowych Komisja również pieniądze przekazywane organizacjom
Europejska jest odpowiedzialna za wykonanie międzynarodowym na pomoc humanitarną.
budżetu pod kontrolą Trybunału Obrachunkowego
Na co wydawane są pieniądze
i Parlamentu Europejskiego. Dzieje się tak na mocy
z budżetu UE?
artykułu 274 Traktatu o Unii Europejskiej:
Wydatki z budżetu UE są podzielone na kilka kate-
Komisja wykonuje budżet zgodnie
gorii:
z przepisami rozporządzeń (...), na własną
1. Dział Trwały wzrost obejmuje:
odpowiedzialność i w granicach przyznanych
środków, zgodnie z zasadą należytego zarzą-
Konkurencyjność na rzecz wzrostu
dzania finansami. Państwa Członkowskie
gospodarczego i zatrudnienia, czyli tzw.
współpracują z Komisją w celu zapewnie-
polityki lizbońskie, które przede wszystkim mają
nia, aby środki były wykorzystywane zgodnie
przyczynić się do rozwoju przedsiębiorczości
z zasadami należytego zarządzania finansami.
społeczeństw UE, wzrostu konkurencyjności
gospodarki europejskiej w kontekście globali-
W ramach budżetu Komisja może, w granicach
zacji, a także mają poprawić sytuację na euro-
i na warunkach określonych w rozporządzeniach
pejskim rynku pracy. W tej kategorii znajdują
(...), przenosić środki z rozdziału do rozdziału
się m.in. wydatki na działalność badawczo-
bądz
z podrozdziału do podrozdziału.
-rozwojową i wymiany studenckie, ale także np.
W praktyce znaczna część środków unijnych jest
współfinansowanie inwestycji transeuropejskich
zarządzana wspólnie przez Komisję i państwa
sieci komunikacyjnych.
członkowskie, np. środki przeznaczone na rolnictwo
i politykę regionalną. Gdy tak się dzieje, KE zatwier-
dza ogólne programy przygotowywane przez pań-
stwa członkowskie, na podstawie których następuje
wydatkowanie środków, jak również rezerwuje sobie
prawo do kontroli wydanych pieniędzy. Natomiast
kraje członkowskie same decydują, na jakim pozio-
mie i jaka instytucja będzie przydzielać środki na
konkretne projekty. Takie wspólne zarządzanie pie-
niędzmi obejmuje ponad 75% budżetu UE.
Komisja Europejska samodzielnie zarządza ponad
22% wydatków budżetowych.
12
Kto i na jakie cele wydaje środki z budżetu UE?
Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia
54,9%
Nacisk na badania naukowe
i rozwój technologii.
2,2%
Zamykanie
obiektów jądrowych.
3,7%
Konkurencyjność
i innowacje.
2,4%
Zdecentralizowanie
agencji.
4,1%
17,5%
Inne działania
Promowanie zrównoważonych
i programy. 9,0%
sieci transportowych
Poprawa jakości
i energetycznych w UE.
4,5%
edukacji i szkoleń.
Europejski fundusz
1,6%
dostosowania do globalizacji.
Agenda polityki społecznej
ułatwiająca społeczeństwu
europejskiemu przewidywanie
zmian i zarządzanie nimi.
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
Budżet
Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego
i zatrudnienia
EURO %
Konkurencyjność i innowacje 411 845 800 3,7 %
Zamykanie obiektów jądrowych 248 000 000 2,2 %
Nacisk na badania naukowe i rozwój technologii 6 090 262 000 54,9 %
Promowanie zrównoważonych sieci transportowych
1 941 925 200 17,5 %
i energetycznych w UE
Poprawa jakości edukacji i szkoleń 997 278 000 9,1 %
Agenda polityki społecznej ułatwiająca społeczeństwu europejskiemu
173 720 000 1,6 %
przewidywanie zmian i zarządzanie nimi
Europejski fundusz dostosowania do globalizacji 500 000 000 4,5 %
Inne działania i programy 453 440 000 4,1 %
Zdecentralizowanie agencji 269 529 000 2,4 %
Ogółem 11 086 000 000 100,0 %
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
13
Budżet Unii Europejskiej
Spójność na rzecz wzrostu gospodar-
oraz cel  europejska współpraca terytorialna 
czego i zatrudnienia, czyli głównie cel  kon-
są to działania realizowane pod pojęciem polityki
wergencja (wszystkie fundusze strukturalne),
spójności.
cel  konkurencyjność regionalna i zatrudnienie
Spójność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia
61,6%
Cel  konwergencja
(fundusze strukturalne).
18,3%
Cel  konkurencyjność
regionalna i zatrudnienie .
17,4%
0,2%
Cel  konwergencja
Pomoc techniczna.
(fundusz spójności).
2,5%
Cel  europejska
współpraca terytorialna .
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
Budżet
Spójność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia
EURO %
Fundusze strukturalne 38 722 889 467 82,6 %
28 882 049 203 61,6 %
Cel  konwergencja (fundusze strukturalne)
8 592 457 050 18,3 %
Cel  konkurencyjność regionalna i zatrudnienie
1 162 228 995 2,5 %
Cel  europejska współpraca terytorialna
Pomoc techniczna 86 154 219 0,2 %
Fundusz Spójności 8 155 051 978 17,4 %
Cel  konwergencja (fundusz spójności) 8 155 051 978 17,4 %
Ogółem 46 877 941 445 100,0 %
w tym cel konwergencji 37 037 101 181 79,0 %
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
14
Kto i na jakie cele wydaje środki z budżetu UE?
2. Dział Zarządzanie zasobami naturalnymi bezpośrednie dla rolników, jak i drugiego, czyli
i ich ochrona dotyczy: rozwoju obszarów wiejskich;
finansowania Wspólnej Polityki Rolnej finansowania polityki rybołówstwa oraz ochrony
(WPR), zarówno jej pierwszego filara, czyli środowiska.
wydatków na interwencje rynkowe i płatności
Spójność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia
74,3%
Wydatki związane z rynkiem
i pomoc bezpośrednia.
0,1%
Inne działania i programy
(w tym zdecentralizowane
23,5%
agencje).
1,6%
Rozwój obszarów wiejskich.
0,5% Rybołówstwo.
Środowisko.
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
Budżet
Zarządzanie zasobami naturalnymi i ich ochrona
EURO %
Wydatki związane z rynkiem i pomoc bezpośrednia 40 876 490 000 74,3 %
Rozwój obszarów wiejskich 12 932 731 889 23,5 %
Rybołówstwo 906 835 607 1,6 %
Środowisko 266 944 000 0,5 %
Inne działania i programy (w tym zdecentralizowane agencje) 58 122 000 0,1 %
Ogółem 55 041 123 496 100,0 %
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
15
Budżet Unii Europejskiej
Obywatelstwo  to środki m.in. na politykę
3. Dział Obywatelstwo, wolność, bezpie-
kulturalną, programy popularyzujące kulturę
czeństwo i sprawiedliwość zawiera wydatki
i sztukę europejską oraz informowanie i dialog
na następujące kategorie:
z obywatelami UE.
Wolność, bezpieczeństwo i sprawie-
dliwość  w ramach tej kategorii finansuje się
politykę migracyjną oraz bezpieczeństwa i spra-
wiedliwości.
Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość
10,8%
9,4%
Prawa podstawowe
17,2% i sprawiedliwość.
Bezpieczeństwo
i ochrona swobód.
Zdecentralizowane agencje.
8,7%
53,9%
Inne działania i programy.
Solidarność i zarządzanie
przepływami migracyjnymi.
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
Budżet
Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość
EURO %
Prawa podstawowe i sprawiedliwość 78 670 000 10,8 %
Bezpieczeństwo i ochrona swobód 68 330 000 9,4 %
Solidarność i zarządzanie przepływami migracyjnymi 392 500 000 53,9 %
Inne działania i programy 63 434 000 8,7 %
Zdecentralizowane agencje 125 100 000 17,2 %
Ogółem 728 034 000 100,0 %
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
16
Kto i na jakie cele wydaje środki z budżetu UE?
Obywatelstwo
16,7%
11,7%
Zdecentralizowane agencje.
Zapewnienie dostępu
do podstawowych
32,5%
towarów i usług.
Wspieranie europejskiej
kultury i różnorodności.
3,5%
16.9%
Inne działania i programy.
Media 2007.
15,3%
3,4%
Informowanie o polityce UE
Instrument finansowy ochrony ludności.
i większy kontakt z obywatelami.
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
Budżet
Obywatelstwo
EURO %
Zapewnienie dostępu do podstawowych towarów i usług 71 800 000 11,7 %
Wspieranie europejskiej kultury i różnorodności 200 026 000 32,5 %
Media 2007 104 180 000 16,9 %
Instrument finansowy ochrony ludności 20 700 000 3,4 %
Informowanie o polityce UE i większy kontakt z obywatelami 94 130 000 15,3 %
Inne działania i programy 21 407 000 3,5 %
Zdecentralizowane agencje 102 600 000 16,7 %
Ogółem 614 843 000 100,0 %
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
17
Budżet Unii Europejskiej
politykę sąsiedztwa,
4. Dział UE jako partner na arenie między-
narodowej obejmuje:
pomoc przedakcesyjną,
pomoc rozwojową Unii Europejskiej dla państw
wydatki na pomoc humanitarną.
rozwijających się,
UE jako partner na arenie międzynarodowej
21.4%
Europejski Instument Sąsiedztwa
i Partnerstwa (ENPI).
30.8%
Instrument współpracy
19,7%
na rzecz rozwoju.
Instrument przedakcesyjny.
0.3%
2,8%
Instrument na rzecz
Inne działania i programy
współpracy z państwami
(w tym zdecentralizowane
uprzemysłowionymi (ICI).
agencje).
3,3% 2,0%
Rezerwa na pomoc nadzwyczajną. Demokracja i prawa
3,9%
człowieka (EIDHR).
1,0%
Wspólna polityka zagraniczna
Intrument na rzecz stabilności.
i bezpieczeństwa (WPZiB).
2,4%
,
2,1%
10,3%
Instrument współpracy
Pomoc makroekonomiczna.
Pomoc humanitarna.
w dziedzinie bezpieczeństwa
jądrowego (INCS).
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
Budżet
UE jako partner na arenie międzynarodowej
EURO %
Instrument przedakcesyjny (IPA) 1 440 233 000 19,7 %
Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI) 1 564 619 000 21,4 %
Instrument współpracy na rzecz rozwoju (DCI) 2 253 190 000 30,8 %
Instrument na rzecz współpracy z państwami uprzemysłowionymi (ICI) 25 170 000 0,3 %
Demokracja i prawa człowieka (EIDHR) 147 211 000 2,0 %
Instrument na rzecz stabilności 179 096 000 2,4 %
Instrument współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego (INSC) 72 523 000 1,0 %
Pomoc humanitarna 751 271 000 10,3 %
Pomoc makroekonomiczna 152 000 000 2,1 %
18
Kto i na jakie cele wydaje środki z budżetu UE?
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB) 285 250 000 3,9 %
Rezerwa na pomoc nadzwyczajną 239 218 000 3,3 %
Inne działania i programy (w tym zdecentralizowane agencje) 201 437 000 2,8 %
Ogółem 7 311 218 000 100,0 %
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
5. Dział Administracja zapewnia środki na funk- mentu i innych instytucji UE, a także na świadczenia
cjonowanie aparatu administracji KE, Rady, Parla- socjalne dla unijnych urzędników.
Administracja
14,5% 2,0%
Emerytury Szkoły europejskie.
(wszystkie intytucje).
36,7% 46,8%
Pozostałe instytucje. Komisje.
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
Budżet
Administracja
EURO %
Komisje 3 408 766 000 46,8 %
Pozostałe instytucje 2 673 841 399 36,7 %
 Emerytury (wszystkie instytucje) 1 057 043 000 14,5 %
Szkoły europejskie 144 209 836 2,0 %
Ogółem 7 283 860 235 100,0 %
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
19
Budżet Unii Europejskiej
6. Dział Wyrównania dotyczy czasowego wspar-
cia dla budżetów mniej zamożnych państw człon-
kowskich.
Wyrównania
69% 31%
RUMUNIA BUA
GARIA
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
Budżet
Wyrównania
EURO %
Bułgaria 63 971 738 31,0 %
Rumunia 142 664 554 69,0 %
Ogółem 206 636 292 100,0 %
y
ródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu.
20
Kto i na jakie cele wydaje środki z budżetu UE?
żywności produkowanej w UE. Koszty realizacji
Jak UE wspiera
tych celów nie rozkładają się jednak równomier-
najuboższe regiony?
nie pomiędzy państwa członkowskie, szczególnie
Jedną z kategorii budżetowych pochłaniających
w ramach płatności bezpośrednich (czyli wsparcia
corocznie najwięcej środków jest polityka spój-
dochodów gospodarstw rolnych) oraz interwencji
ności. Jest to szereg działań podejmowanych w celu
rynkowej (czyli wspierania cen produktów rolno-
podniesienia poziomu rozwoju poszczególnych
spożywczych). Dzięki zastosowaniu szeregu reform
państw i regionów UE w wymiarze gospodarczym,
w realizacji WPR zakłada się, że do 2013 r. udział
społecznym i terytorialnym. Realizowana jest na
wydatków na tą politykę UE  poza kategorią roz-
terenach najmniej zamożnych państw i regionów
woju obszarów wiejskich  zmniejszy się do 32%
UE poprzez programy operacyjne, finansowane
w budżecie ogólnym.
ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu
Polska w ramach Europejskiego Funduszu na
Spójności. Wytyczne dla polityki spójności na lata
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich WPR otrzyma
2007-2013 zakładają m.in. nakłady na zwiększa-
w latach 2007-2013 ponad 13,2 mld euro.
nie atrakcyjności państw członkowskich, regionów
i miast, ochronę środowiska, wspieranie innowa-
Jak UE wspiera
cyjności, przedsiębiorczości oraz rozwoju gospo-
państwa trzecie?
darki opartej na wiedzy, tworzenie miejsc pracy,
zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowni-
Na działania zewnętrzne UE co roku przeznacza
ków i przedsiębiorstw oraz zwiększenie inwestycji
około 9 mld euro. W miarę rozwoju aktywności
w kapitał ludzki.
zewnętrznej Unii Europejskiej przybywało instru-
Polska w ramach perspektywy finansowej na lata
mentów finansowych na rzecz wsparcia państw
2007-2013 otrzyma na inwestycje w ramach poli-
trzecich. Na lata 2007-
tyki spójności 67,3 mld euro ze środków płynących
2013 struktura instru-
z budżetu europejskiego. Przyznana kwota, powięk-
mentów została
szona o wartość pomocy dla polskiego rolnictwa,
uproszczona.
czyni z niej największego beneficjenta środków
UE wśród państw członkowskich w najbliższych
latach.
Jak UE wspiera
europejskie rolnictwo?
Wspólna Polityka Rolna (WPR)
wspiera racjonalny rozwój pro-
dukcji rolnej, zapewnia odpo-
wiedni poziom życia ludności
wiejskiej, stabilizuje rynki rolne,
a także zapewnia rozsądne ceny
21
Budżet Unii Europejskiej
Trzy z nich mają charakter geograficzny: zewnętrznych: Wspólnej Polityki Zagranicz-
nej i Bezpieczeństwa, Funduszu Gwaran-
Instrument Wsparcia Przedakcesyjnego
cyjnego (Guarantee Fund)8, Europejskiego
(IPA  Instrument for Preaccession Assistance)
Instrumentu na rzecz Demokracji i Praw
- dla Turcji i Bałkanów Zachodnich;
Człowieka (EIDHR  European Instrument for
Europejski Instrument Sąsiedztwa i Part- Democracy and Human Rights), Instrumentu
nerstwa (ENPI  European Neighbourhood and
Bezpieczeństwa Nuklearnego (NSCI  Nuc-
Partnership Instrument) - skierowany do państw
lear Safety Co-operation Instrument) oraz rezerwy
południowego basenu Morza Śródziemnego,
na nagłą pomoc (Emergency Aid Reserve)9. Poza
Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rosji, państw
budżetem ogólnym UE funkcjonuje Europejski
południowego Kaukazu;
Fundusz Rozwoju (EDF  European Develop-
ment Fund)10, który jest skierowany przede wszyst-
Instrument Współpracy Rozwojowej (DCI
kim do państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP).
 Development Cooperation Instrument)  został
utworzony dla pozostałych państw świata, głów-
Jak dużo pieniędzy Unia wydaje
nie państw rozwijających się.
na administrację?
Kolejny, uruchomiony w 2007 roku mechanizm 
Utrzymanie instytucji europejskich rocznie po-
Instrument Stabilizacji (Stability Instru-
chłania około 6% budżetu UE. Z tej sumy opłaca-
ment), ma między innymi wspierać akcje poko-
nych jest około 40 000 urzędników we wszystkich
jowe prowadzone przez różne organizacje między-
instytucjach UE, czyli Parlamencie Europejskim,
narodowe oraz odpowiadać na wyzwania związane
Radzie UE, Komisji Europejskiej, Europejskim Try-
z przestępczością zorganizowaną czy terroryzmem.
bunale Sprawiedliwości, Europejskim Trybunale
Ponadto, w sytuacjach kryzysowych takich jak trzę-
Obrachunkowym i innych. Ponadto kwota prze-
sienia ziemi, powodzie itp., Unia udziela pomocy
znaczona na finansowanie administracji pokrywa
humanitarnej, a także pomocy o charakterze makro-
również koszty funkcjonowania Unii w jej 23 języ-
finansowym.
kach oficjalnych, co jest ewenementem na skalę
Poza instrumentami o charakterze geograficznym światową. W porównaniu z wielkością administracji
i kryzysowym, Komisja przewiduje finansowa- publicznej państw członkowskich liczba urzędników
nie wsparcia państw trzecich w ramach działań UE jest niewielka.
8
Fundusz Gwarancyjny służy przede wszystkim poręczeniom pożyczek udzielanych przez EBI, w ramach MFA czy Euratom: Fiche 75
Komisji Europejskiej z dnia 3 lutego 2005 pt. External policies: the loan guarantees for third countries.
9
Rezerwa na nagłą pomoc stanowi zabezpieczenie finansowe umożliwiające w nagłych wypadkach szybkie uruchomienie pomocy.
W ostatnich latach rezerwa była na przykład wykorzystywana do niesienia pomocy ofiarom tsunami w Azji czy pomocy dla Iraku.
Rezerwa jest tym samym uzupełnieniem dla akcji humanitarnych oraz zarządzania kryzysami niewojskowymi. Na podstawie: Fiche
74 Komisji Europejskiej z dnia 3 lutego 2005 pt. The Emergency aid reserve.
10
Europejski Fundusz Rozwoju powstał na podstawie umowy międzyrządowej i odzwierciedlał historyczne związki niektórych państw
założycielskich EWG z byłymi koloniami. Z tego względu struktura finansowania EDF odbiega od struktury finansowania budżetu
ogólnego (większy niż w budżecie ogólnym udział ma przede wszystkim Francja, także Belgia). W roku 2007 kończy się dziewiąta
edycja EDF.
22
Kontrola zarządzania budżetem UE
zarządzania środkami finansowymi. Trybunał
Kontrola zarządzania budżetem UE
informuje o przypadkach nieprawidłowości
i nadużyć oraz przygotowuje roczny raport zbior-
Jak wygląda kontrola
czy na temat wykonania budżetu;
nad wydatkami z budżetu
Unii Europejskiej?
trzecim poziomem kontroli finansowej jest Par-
lament Europejski. Zamyka on ścieżkę kontroli
Kontrola wykonania budżetu UE jest realizowana na
wykonania budżetu rocznego w procedurze udzie-
trzech poziomach:
lenia KE absolutorium. Zanim jednak do tego
pierwszy z nich to wewnętrzna kontrola przepro-
dojdzie, Komisja Kontroli Budżetowej PE, opie-
wadzana w Komisji Europejskiej. Dotyczy ona nie
rając się na rozliczeniu budżetu przedstawionego
tylko wydatków, za które KE odpowiada wprost,
przez KE, raporcie Trybunału Obrachunkowe-
ale również środków zarządzanych przez państwa
go i rekomendacjach ECOFIN-u, bada zasad-
członkowskie. Kontrole takie przeprowadzają
ność i legalność realizacji budżetu. Po zakoń-
obecne w każdej Dyrekcji Generalnej KE, Służby
czeniu jej prac następuje głosowanie plenarne
Audytu Wewnętrznego;
nad udzieleniem absolutorium KE. Tym samym
drugi to poziom kontroli zewnętrznej, prowadzo- zamyka się rachunki, czyli rozliczenie danego
nej przez Trybunał Obrachunkowy, który sprawdza roku budżetowego. W absolutorium zazwyczaj
rozliczenia dochodów i wydatków UE, pod kątem znajdują się obowiązkowe wytyczne i zalecenia
ich legalności, prawidłowości oraz właściwego dla KE w sferze finansowej.
23
Budżet Unii Europejskiej
Zakończenie konsultacji zaplanowano na 15 kwiet-
Przegląd budżetu
nia 2008 roku. Do tego czasu na stronie interneto-
wej KE (http://ec.europa.eu/budget/reform/index_
Potrzeba reformy
en.htm) zainteresowani tą tematyką, w tym przed-
W historii UE wielokrotnie reformowano po-
stawiciele środowisk akademickich, samorządów,
szczególne polityki  najwięcej razy Wspólną
przedsiębiorców czy organizacji pozarządowych,
Politykę Rolną. Jednak do tej pory tylko raz,
mogli umieszczać swoje uwagi i przemyślenia doty-
w 1988 roku w ramach Pakietu Delorsa, w całości
czące przyszłości budżetu Unii. Także poszczególne
zreformowano elementy finansowe poszczególnych
państwa członkowskie zaprezentowały swoje stano-
polityk i mechanizm dochodów w UE.
wiska w sprawie reformy finansów UE.
Podczas negocjacji perspektywy finansowej
Pomysły zebrane podczas konsultacji, wśród nich
2007-2013 wyraz
nie była widoczna potrzeba
przesłane wkłady państw członkowskich i innych
ponownego całościowego przyjrzenia się bud-
podmiotów, tj. organizacji pozarządowych, ośrod-
żetowi UE. Jednakże próba połączenia negocjacji
ków akademickich, a także obywateli UE, posłu-
finansowych i przeglądu budżetu groziła fiaskiem,
żą Komisji do przygotowania oficjalnej propozycji
który mógł jeszcze bardziej pogrążyć UE w kry-
dotyczącej przyszłości budżetu europejskiego,
zysie po odrzuceniu Traktatu konstytucyjnego
prawdopodobnie w formie Białej Księgi11. Jej opu-
przez Francję i Holandię. W związku z tym podjęto
blikowanie jest planowane w połowie 2009 roku.
decyzję, że przegląd budżetu UE odbędzie się
Propozycja ta stanie się podstawą dyskusji o budże-
dopiero w latach 2008-2009.
cie w Radzie UE oraz w Parlamencie Europejskim.
Przegląd budżetu UE 2008-2009 Przegląd budżetu UE po 2013 roku jest powiąza-
ny z trzema dyskusjami toczonymi w UE. Dotyczą
W maju 2006 roku Parlament Europejski, Rada UE
one Wspólnej Polityki Rolnej, polityki spójności
i Komisja Europejska uzgodniły, że Komisja powin-
oraz przyszłości dochodów budżetu europejskie-
na dokonać szczegółowej rewizji budżetu UE po
go. Dyskusję na temat WPR (tzw. health-check)
2013 roku. Komisję poproszono  o podjęcie peł-
zapoczątkował opublikowany w listopadzie 2007
nego, kompleksowego przeglądu obejmującego
roku komunikat Komisji, oceniający dotychcza-
wszystkie aspekty wydatków UE, z WPR włącznie,
sowe reformy polityki rolnej. Punktem odniesie-
a także wszystkie zasoby, w tym rabat brytyjski,
nia w dyskusji o polityce spójności jest czwarty
i przedłożenie sprawozdania za lata 2008 2009 .
raport na temat spójności Unii. Z kolei w dyskusji
W związku z tym we wrześniu 2007 roku Komisja
na temat dochodów budżetu europejskiego (tzw.
opublikowała dokument pt. Reformowanie budżetu,
środków własnych) podstawą jest raport posła Ala-
zmienianie Europy. Przegląd budżetu 2008/2009.
ina Lamassoure a, przyjęty przez Parlament Euro-
Celem tego dokumentu było rozpoczęcie na pozio-
pejski pod koniec marca 2007 roku.
mie lokalnym, regionalnym, krajowym oraz europej-
skim konsultacji społecznych o szerokim zasięgu
na temat przyszłości finansów UE.
11
Biała Księga to dokument, w którym Komisja Europejska przedstawia Radzie UE i Parlamentowi Europejskiemu swoją propozycję
rozwiązań w określonej sprawie. Białą Księgę zazwyczaj poprzedza Zielona Księga, w której Komisja Europejska przedstawia
m.in. kilka propozycji rozwiązania danej kwestii (dokument taki ma służyć pobudzeniu dyskusji nad daną sprawą).
24