Zamknięcia otworów lukowych
Otwory lukowe statków powinny być w czasie rejsów zamknięte. Wymagają tego przepisy Międzynarodowej
Konwencji o Liniach A
adunkowych (przepisy wolnej burty). Jednostki nie mające zamknięć (kontenerowce
bezpokładowe, statki do przewozy ładunków bardzo ciężkich i wielkogabarytowych) zabezpieczone są przed
dostaniem się wody do ich wnętrza bardzo wysokimi kadłubami (duża wolna burta).
Zgodnie z KonwencjÄ… o Liniach A
adunkowych, otwory lukowe na górnych pokładach statków muszą być
zamykane wytrzymałymi pokrywami w uszczelnieniami, a na czas rejsu pokrywy muszą być dociskane
mechanicznie do zrębnic luków. Wysokości zrębnic ponad pokładem, na odkrytym pokładzie wolnej burty
powinny wynosić minimum 600 mm, a na wyższych pokładach 450 mm.
Dodatkowe przepisy Towarzystw Klasyfikacyjnych
DNV i PRS wymagają by zamknięcia otworów lukowych w pokładach były strugoszczelne. Próba szczelności
polega na skierowaniu na zamknięcie strumienia wody pod ciśnieniem. Wymaga to zastosowania uszczelek w
pokrywach lukowych na powierzchniach styku z kołnierzami zrębnic i z sąsiednimi pokrywami. Pokrywy nie
powinny swoim ciężarem całkowicie spoczywać na uszczelkach. W celu uniknięcia trwałego uszkodzenia
(odkształcania plastycznego) uszczelek, mocuje się specjalne elementy podporowe na których powinien
spoczywać ciężar pokryw. Zamknięcia pokryw w trakcie rejsu nie mogą się samoczynnie otwierać pod wpływem
wiatru, fali lub przyspieszeń kadłuba. Niezależnie od konstrukcji i sposobu uszczelnienia pokrywy luków trzeba
dociągać mechanicznie i ryglować na czas rejsu.
Pokrywy pontonowe
Pokrywy pontonowe to stalowe, dwupowłokowe konstrukcje, zbudowane z dwóch płatów usztywnionego
poszycia. Usztywnienie to nadaje im dostateczną wytrzymałość na nacisk słupa wody na pokładzie lub od ładunku
pokładowego. Takie pokrywy postawione na wodzie nie toną (pusta przestrzeń między poszyciami) stąd nazwa 
pokrywy pontonowe. Zakładane są na twory lukowe i zdejmowane z nich przy pomocy okrętowych lub portowych
urządzeń przeładunkowych. Wadą pokryw pontonowych są trudności z ich składowaniem i obsługą.
Zmechanizowane pokrywy lukowe
Czasochłonność obsług i trudności ze składowaniem pokryw pontonowych powodują, że na statkach bardzo często
montuje się zmechanizowane pokrywy lukowe. Pokrywy takie mogą być obsługiwane elektrycznie lub
hydraulicznie, przy pomocy urządzeń służących wyłącznie do tego celu lub też przy pomocy wciągarek urządzeń
przeładunkowych. Potocznie wszystkie zmechanizowane pokrywy określa się mianem  mac gregor , niezależnie
Zamknięcia otworów lukowych 1
od tego czy zostały wyprodukowane rzeczywiście przez ich głównego wytwórcę firmę  Mac Gregor . Pokrywy te
dzielą się pod względem kinematyki ich działania.
Pokrywy odsuwane na boki
Wadą takiego rozwiązania jest konieczność instalowania szyn jezdnych wychodzących poza zarys otworu
lukowego w stronÄ™ burt. W zwiÄ…zku z tym nadajÄ… siÄ™ one do instalowania na bardzo wÄ…skich lukach. Ten sam
problem występuje, gdy pokrywy odsuwane są wzdłuż statku, ograniczają w ten sposób miejsce pomiędzy lukami.
Do ich napędu używa się najczęściej lin nawijanych na wciągarki urządzeń przeładunkowych lub głowic
cumowniczych.
Pokrywy odchylane
Po postawieniu pokryw w położeniu pionowych nie przeszkadzają one w załadunku w kierunku poprzecznych
ładownia nabrzeże. Mogą jednak przeszkadzać gdy statek posiada bardzo długie otwory lukowe, gdyż wówczas
pokrywy są uniesione wysoko w górę. Wymagają one użycie mechanizmów otwierających o znacznych mocach,
niezbędnych do pokonania dużych momentów ciężarów pokryw, wynikających z ich rozmiarów.
Pokrywy odtaczane zawiasowe
Wymagają mniejszych mocy mechanizmów otwierających. Do zakrywania krótkich luków służą pokrywy o dwóch
częściach połączonych zawiasami. Długi luki zakrywa się pokrywami wieloczęściowymi, składanymi
Zamknięcia otworów lukowych 2
harmonijkowo. Najbardziej popularna konstrukcja posiada możliwość odtaczania na koniec luku i odchylenie
pokryw do położenia pionowego. Pomimo skomplikowanej konstrukcji i dużych kosztów zakupu są bardzo
wygodne.
Zamknięcia otworów lukowych 3
Pokrywy podnoszone i odtaczane
Stosowane powszechnie na statkach z pojedynczymi długimi ładowniami i na jednostkach na których zrębnice
wszystkich luków są połączone w jedną całość. Takie pokrywy instaluje się np. na wyspecjalizowanych
masowcach. Przy otwieraniu luku jedna z pokryw (z reguły na końcu luku) jest unoszona do góry siłownikami
hydraulicznymi, pod nią wtaczana jest druga pokrywa, a po uniesieniu w górę obu następna itd. Siłowniki
podnoszÄ…ce znajdujÄ… siÄ™ po obu stronach luku.
Zamknięcia otworów lukowych 4
Przeglądy zamknięć otworów lukowych
Wytrzymałość stan techniczny pokryw lukowych i zrębnic luków są czynnikami decydującymi o szczelności
kadłuba w wypadkach, gdy woda zalewa pokład. Rozszczelnienie lub zerwanie pokryw lukowych prowadzi do
zlania ładowni co może spowodować nawet utratę stateczności lub pływalności statku. Ponadto, w trakcie
eksploatacji statku zrębnice i pokrywy lukowe narażane są na uszkodzenia korozyjne, odkształcenia w trakcie prac
przeładunkowych czy też odkształcenia wynikające z wadliwej pracy mechanizmów zamykających i otwierających
pokrywy.
Pokrywy lukowe i zrębnice podlegają następującym przeglądom:
żð PrzeglÄ…d piÄ™cioletni  zwiÄ…zany z odnowieniem klasy statku i Å›wiadectwa wolnej burty
żð PrzeglÄ…d roczny  w ramach inspekcji wolnej burty
żð Doraz
ne  w ramach obowiązków załogi
Zakresy przeglądów określają przepisy towarzystw klasyfikacyjnych oraz ustalenia Międzynarodowej Konwencji o
Liniach A
adunkowych. Minimalny zakres doraz
nych przeglądów wykonywanych przez załogę określany jest w
zaleceniach IACS (International Association of Classification Societies)
PrzeglÄ…dy roczne obejmujÄ… sprawdzenie:
żð Stanu pokryw w zakresie odksztaÅ‚ceÅ„, uszkodzeÅ„ i ubytków korozyjnych,
żð Stanu uszczelnieÅ„ i stanu elementów konstrukcyjnych współpracujÄ…cych z uszczelnieniami,
żð UrzÄ…dzeÅ„ mocujÄ…cych i dociskajÄ…cych pokrywy,
żð Prowadnic, szyn, kół jezdnych, zawiasów i przegubów,
żð Stanu zabezpieczeÅ„ i blokad,
żð Stanu pÅ‚yt i usztywnieÅ„ zrÄ™bnic lukowych,
żð Przylegania i skutecznoÅ›ci uszczelnieÅ„ przy zamkniÄ™tych otworach lukowych,
Podczas odnawiania klasy oprócz w/w przeglądy obejmują:
żð Sprawdzenie prawidÅ‚owej pracy mechanizmów,
żð Sprawdzenie rzeczywistej skutecznoÅ›ci uszczelnieÅ„  na podstawie prób szczelnoÅ›ci
żð Sprawdzenie gruboÅ›ci poszycia i pokryw oraz gruboÅ›ci usztywnieÅ„ zrÄ™bnic
Zamknięcia otworów lukowych 5