4. Sprawdzanie środków ochrony
4.1 Ciągłość przewodów
Należy wykonać próbę ciągłości elektrycznej:
a) przewodów ochronnych w tym przewodów ochronnych w połączeniach wyrównawczych głównych
i dodatkowych oraz
b) przewodów czynnych - w przypadku pierścieniowych obwodów odbiorczych (czyli obwodów
ukształtowanych formie pierścienia przyłączonego do jednego punktu obwodu zasilania).
Próbę tę wykonuje się przy użyciu z
ródła prądu stałego lub przemiennego o niskim napięciu od 4 do 24 V
oraz prądem co najmniej 0,2 A. Prąd stosowany podczas próby powinien być dostatecznie mały, aby nie stwarzał
ryzyka pożaru lub wybuchu. Sprawdzenie może być również wykonane przy użyciu mostka lub omomierza z
wbudowanym z
ródłem napięcia pomiarowego lub metodą techniczną.
Pomiar rezystancji przewodów ochronnych w połączeniach wyrównawczych głównych polega na
przeprowadzeniu pomiaru rezystancji R między każdą częścią przewodzącą dostępną a najbliższym punktem
głównego przewodu wyrównawczego, który ma zachowaną ciągłość z uziomem. Pomierzona rezystancja R
powinna spełniać następujący warunek:
gdzie:
U
c- spodziewane napięcie dotykowe podane w tabeli 5, określone na podstawie IEC 479 -1,
I - prąd zapewniający samoczynne zadziałanie urządzenia ochronnego w wymaganym czasie:
a
0,2; 0,4 lub 5 s.
Tablica 5 Spodziewane napięcie dotykowe
Pomiar rezystancji przewodów ochronnych w połączeniach wyrównawczych dodatkowych oraz we wszystkich
przypadkach budzących wątpliwość co do wartości napięcia dopuszczalnego długotrwale, należy sprawdzać czy
rezystancja R między równocześnie osiągalnymi częściami przewodzącymi dostępnymi i częściami
przewodzącymi obcymi spełnia warunek:
gdzie:
U - dopuszczalne długotrwale napięcie dotyku: 50 V-warunki normalne, 25 V- plac budowy,
L
I - prąd zapewniający samoczynne zadziałanie urządzenia ochronnego w wymaganym czasie.
a
 Układ do sprawdzania ciągłości elektrycznej i pomiaru rezystancji przewodów instalacji elektrycznej zasilany
z obcego z
ródła o napięciu przemiennym do 24 V - metoda techniczna (Rys.5). Pomiar rezystancji przewodów
można również wykonać przy użyciu mostka Wheatstone a lub mostka Thomsona, albo np. z wykorzystaniem
miernika do pomiaru małych rezystancji.
Rys. 5 Układ do pomiaru rezystancji przewodów ochronnych
Oznaczenia: U
1- napięcie w stanie bezprądowym; U
2- napięcie pod obciążeniem; I - prąd obciążenia;
R
L- rezystancja przewodów pomiarowych; T - transformator zasilający 150 VA;
P - potencjometr regulacyjny; GSU  główna szyna uziemiająca; W - wyłącznik
Rezystancję połączeń ochronnych obliczamy ze wzoru:
4.2 Samoczynne wyłączenie zasilania
Skuteczność środków ochrony przy uszkodzeniu (ochrona przed dotykiem pośrednim) za pomocą
samoczynnego wyłączenia zasilania jest sprawdzana w następujący sposób:
4.2.1 W układzie TN
Wszystkie części przewodzące dostępne instalacji powinny być przyłączone do uziemionego punktu sieci za
pomocą przewodów ochronnych PE lub PEN, jak na rys. 6.
Rys. 6 Przykład sieci o układzie mieszanym TN-C-S
W przypadku układu TN należy sprawdzić zgodność z postanowieniami PN-HD 60364-4-41:2009 Instalacje
elektryczne niskiego napięcia--Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa--Ochrona przed
porażeniem elektrycznym, dokonując:
1) pomiaru impedancji pętli zwarciowej (po przeprowadzeniu próby ciągłości elektrycznej zgodnie
z pkt. 4.1);
2) sprawdzenie charakterystyk i/lub skuteczności współdziałającego urządzenia ochronnego:
- w przypadku zabezpieczeń przetężeniowych, wykonując oględziny nastawienia krótkozwłocznego lub
bezwłocznego wyzwalania wyłączników, prądu znamionowego i typu bezpieczników;
- w przypadku urządzeń RCD, wykonując oględziny i wymagane próby.
Sprawdzenie skuteczności ochrony przez samoczynne wyłączenie zasilania w układzie TN polega na
sprawdzeniu, czy zmierzona impedancja pętli zwarciowej spełnia wymagania 411.4.4 PN-HD 60364-4-41:2009.
Powinien być spełniony jest warunek:
Zs x I d" Uo
a
gdzie: Z - impedancja pętli zwarciowej obejmującej z
ródło zasilania, przewód czynny aż do punktu zwarcia,
s
i przewód ochronny między punktem zwarcia a z
ródłem,
I - prąd powodujący samoczynne zadziałanie urządzenia wyłączającego, w określonym w tab. 6
a
czasie,
U
o - wartość skuteczna napięcia znamionowego prądu przemiennego względem ziemi.
Tok postępowania
1) ustala się prąd znamionowy I urządzenia ochronnego (wkładki topikowej, wyłącznika nadmiarowo-
n
prądowego, oraz prąd znamionowy różnicowy I w przypadku urządzenia różnicowoprądowego)
"n
2) z charakterystyki czasowo - prądowej (praktycznie z tabeli) wyznaczamy prąd I powodujący
a
samoczynne zadziałanie urządzenia ochronnego tak, aby wyłączenie nastąpiło w wymaganym
czasie 0,2; 0,4; lub 5 s;
3) oblicza się impedancję dopuszczalną w badanym obwodzie:
4) wykonuje się pomiar impedancji pętli zwarciowej; Z
pom.
5) spełnienie warunku potwierdza jednocześnie, że impedancja pętli zwarciowej L- PE ma wartość
nie większą niż największa dopuszczalna dla danego obwodu: Z d" Z
pom. dop.
Skuteczność ochrony przed porazeniem elektrycznym będzie spełniona ( oczywiście po uwzględnieniu
pozytywnych wyników innych prób, np.: sprawdzenie ciągłości elektrycznej przewodów ochronnych i przewodów
ochronnych połączeń wyrównawczych, wyłączników ochronnych różnicowoprądowych itp.).
Maksymalne czasy wyłączenia dla układów TN i TT podane są w tablicy 41.1 (patrz artykuł: "Ochrona
przeciwporażeniowa/środki ochrony dodatkowej").
W układzie TN mogą być stosowane następujące urządzenia ochronne:
- urządzenia ochronne przetężeniowe;
- urządzenia ochronne różnicowoprądowe (poza TN-C od strony obciążenia).
Pomiar impedancji pętli zwarciowej
1) metodą techniczną
Pomiar ten wykonuje się przy użyciu woltomierza i amperomierza (praktycznie tej metody obecnie nie stosuje
się). Przy tej metodzie osobno mierzymy i obliczymy: rezystancję Rx a następnie reaktancję Xx badanej pętli
zwarcia. Impedancja pętli zwarcia Zs jest sumą geometryczną rezystancji i reaktancji i wynosi:
Stosowanie tej metody grozi pojawieniem się niebezpiecznego napięcia dotykowego na chronionych
odbiornikach, które może wystąpić przy przerwie w przewodzie ochronnym. Dlatego przed właściwym pomiarem
należy włączyć w badaną pętlę rezystor kontrolny R rzędu 6 k�.
2) metodą spadku napięcia.
Rys. 7 Pomiar impedancji pętli zwarciowej metodą spadku napięcia
Impedancję pętli zwarcia sprawdzanego obwodu należy zmierzyć załączając na krótki okres obciążenie o
znanej rezystancji. Impedancja pętli zwarcia obliczana jest ze wzoru:
gdzie:
- Z - impedancja pętli zwarciowej;
S
- U - napięcie pomierzone bez włączonej rezystancji obciążenia;
1
- U - napięcie pomierzone z włączoną rezystancją obciążenia;
2
- I - prąd płynący przez rezystancję obciążenia.
R
Uwaga: różnica pomiędzy U i U powinna być znaczna. Na tej metodzie oparta jest zasada działania prawie
1 2
wszystkich mierników impedancji pętli zwarciowej.
Zaleca się, ażeby przed wykonaniem pomiaru impedancji pętli zwarciowej wykonać próbę ciągłości między
głównym zaciskiem uziemiającym a dostępnymi częściami przewodzącymi.
Jeżeli pomiary impedancji pętli zwarciowej są wykonywane w temperaturze pokojowej, przy małych prądach,
to należy uwzględnić zwiększenie rezystancji przewodów ze wzrostem temperatury na skutek zwarcia, aby
potwierdzić w przypadku układu TN zgodność zmierzonej wartości impedancji pętli zwarciowej z wymaganiami
411.4 normy PN-HD 60364-4-41:2009. Wymagania te będą spełnione jeżeli zmierzona impedancja pętli
zwarciowej spełnia następującą zależność:
gdzie:
- Z (m) - zmierzona impedancja pętli zwarciowej, rozpoczynającej się i kończącej w miejscu zwarcia, w (�);
s
- U
o- napięcie przewodu fazowego względem uziemionego punktu neutralnego, w (V);
- I - prąd powodujący samoczynne zadziałanie zabezpieczenia w czasie określonym w Tablicy 6A,
a
lub w ciągu 5 s, zgodnie z warunkami określonymi w 411.4, w (A).
Jeżeli zmierzona w tych warunkach wartość Zs >2U /3I , to zgodność z 411.4 można określić mierząc:
(m) o a
a) impedancję pętli zwarciowej Ze przy złączu, obejmującej przewód fazowy i uziemiony punkt neutralny;
b) rezystancję przewodu fazowego i przewodu ochronnego w obwodzie rozdzielczym;
c) rezystancje przewodu fazowego i przewodu ochronnego w obwodzie odbiorczym;
d) rezystancje zmierzone według a), b) i c) zwiększyć na podstawie wzrostu temperatury, uwzględniając
przy tym, w przypadku prądów zwarciowych, energię przepuszczoną przez urządzenie zabezpieczające;
e) zwiększone wartości rezystancji są dodawane do impedancji pętli zwarciowej Ze, obejmującej przewód
zasilający fazowy i uziemiony punkt neutralny, tak aby otrzymać realną wartość Zs w warunkach zwarcia.
3) przy zastosowaniu oddzielnego zasilania
Pomiar impedancji pętli zwarciowej w układzie jak na rys. 8 przy zastosowaniu oddzielnego z
ródła zasilania,
należy wykonać: po wyłączeniu zasilania podstawowego i zwarciu uzwojenia pierwotnego transformatora.
Rys. 8 Pomiar impedancji pętli zwarciowej przy zastosowaniu oddzielnego zasilania
Impedancja pętli zwarcia obliczana jest ze wzoru:
gdzie:
Z - impedancja pętli zwarcia;
U - napięcie zmierzone podczas próby,
I - prąd zmierzony podczas próby.
4.2.2 W układzie TT
Wszystkie części przewodzące dostępne instalacji w układzie TT, powinny być przyłączone z uziomem
i przewodem ochronnym RA, jak na rys. 9.
W przypadku układu TT należy sprawdzić zgodność z postanowieniami PN-HD 60364-4-41:2009, dokonując:
1) pomiaru rezystancji R uziomu dostępnych części przewodzących instalacji;
A
2) sprawdzenie charakterystyk i/lub skuteczności współdziałającego urządzenia ochronnego:
- w przypadku zabezpieczeń przetężeniowych, wykonując oględziny nastawienia krótkozwłocznego lub
bezwłocznego wyzwalania wyłączników, prądu znamionowego i typu bezpieczników;
- w przypadku urządzeń RCD, wykonując oględziny i próbę.
Rys. 9 Przykład sieci o układzie TT.
 Sprawdzenie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w układzie TT, gdy urządzeniem samoczynnego
wyłączenia zasilania jest zabezpieczenie nadmiarowo-prądowe, może polegać na sprawdzeniu czy spełniony
jest następujący warunek:
Z x I d" U
s a o
Jeżeli urządzeniem ochronnym jest urządzenie ochronne różnicowoprądowe, to należy sprawdzić, czy
spełniony jest warunek obniżenia napięcia dotykowego poniżej wartości dopuszczalnej długotrwale:
R x I d" U
A a L
gdzie:
R - jest suną rezystancji uziomu i przewodu ochronnego części przewodzących dostępnych,
A
Ia - jest prądem powodującym samoczynne zadziałanie urządzenia ochronnego.
Przeprowadzamy pomiar rezystancji uziomu i przewodu ochronnego R , aby sprawdzić czy rezystancja
A
zastosowanego uziomu jest dostatecznie mała i czy spełniony jest warunek skuteczności ochrony przez
obniżenie napięcia dotyku poniżej wartości dopuszczalnej długotrwale.
Jeżeli urządzeniem ochronnym jest zabezpieczenie przetężeniowe powinno być ono:
- urządzeniem o zależnej charakterystyce czasowo-prądowej, a prąd Ia powinien być prądem zapewniającym
samoczynne zadziałanie w czasie nie dłuższym niż 5 s, lub
- urządzeniem z działaniem natychmiastowym, a prąd Ia powinien być minimalnym prądem zapewniającym
natychmiastowe wyłączenie zasilania.
Wymagania:
Wszystkie części przewodzące dostępne chronione wspólnie przez to samo urządzenie ochronne powinny
być połączone ze sobą przewodami ochronnymi i przyłączone do tego samego uziomu.
1) Jeżeli stosuje się kilka urządzeń ochronnych połączonych szeregowo, wymaganie to odnosi się oddzielnie
do wszystkich części przewodzących dostępnych, chronionych przez każde z tych urządzeń.
2) Punkt neutralny lub, w razie jego braku, jeden z przewodów fazowych powinien być uziemiony w każdej
prądnicy lub stacji transformatorowej.
3) W układach TT mogą być stosowane następujące urządzenia ochronne:
- urządzenia ochronne różnicowoprądowe;
- urządzenia ochronne przetężeniowe,
- urządzenia przeciwprzepięciowe.
4.2.3 W układzie IT
Wszystkie części przewodzące dostępne instalacji powinny być przyłączone z uziomem i przewodem
ochronnym R , jak na rys.10.
A
Prąd pojedynczego zwarcia z ziemią ma charakter prądu pojemnościowego (zwykle poniżej 1 A) nie
wystarcza do spełnienia warunku samoczynnego wyłączenia zasilania, ale za to z reguły występuje skuteczne
obniżenie napięcia dotykowego do bezpiecznego w danych warunkach środowiskowych.
Rys. 10 Przykład sieci o układzie IT
Sprawdzenie zgodności z wymaganiami PN-HD 60364-4-41:2009 w układzie IT, wykonuje się poprzez
obliczenie lub wykonanie pomiaru prądu Id w przypadku pierwszego doziemienia przewodu czynnego lub
neutralnego.
W układach IT części czynne powinny być odizolowane od ziemi lub połączone z ziemią za pośrednictwem
impedancji o odpowiednio dużej wartości. Takie połączenie może być wykonane albo w punkcie neutralnym
układu, albo w sztucznym punkcie neutralnym. Żaden przewód czynny instalacji nie powinien być bezpośrednio
połączony z ziemią.
Części przewodzące dostępne powinny być uziemione indywidualnie, grupowo lub zbiorowo. Powinien być
spełniony warunek:
R x I d" U
A d L
gdzie:
R - jest rezystancją uziemienia części przewodzących dostępnych;
A
I - jest prądem pierwszego doziemienia przy pomijalnej impedancji między przewodem fazowym i częścią
d
przewodzącą dostępną.
U - napięcie dotykowe dopuszczalne długotrwale: 50 V  dla warunków środowiskowych normalnych, 25 V
L
i więcej dla warunków o zwiększonym niebezpieczeństwie.
Przy wyznaczaniu wartości prądu I należy uwzględnić:
d
- prądy upływowe,
- całkowitą impedancję uziemień w układzie,
- rezystancje pomiędzy przewodami fazowymi a ziemią oraz impedancję pomiędzy punktem neutralnym
transformatora a ziemią (o ile istnieje).
Zaleca się, aby pojedyncze zwarcie z ziemią było usuwane możliwie szybko, przy zachowaniu szczególnej
ostrożności. Zwarcie takie powoduje wzrost napięcia w pozostałych fazach w stosunku do ziemi o "3 i stwarza
zagrożenie porażeniem, w przypadku zwarcia z ziemią drugiej fazy. Przy zwarciu z ziemią drugiej fazy, które
może wystąpić w zupełnie innym miejscu układu, zwarcie przekształca się w podwójne zwarcie z ziemią, podczas
którego przepływający prąd osiąga dużą wartość.
Warunki wyłączenia podwójnego zwarcia z ziemią zależą od sposobu uziemienia części przewodzących
dostępnych, podanego na rysunku:
Rys.11 Sposoby uziemień
- Przy uziemieniu indywidualnym lub grupowym, warunki ochrony są analogiczne jak dla układu TT.
- Przy uziemieniu zbiorowym, warunki ochrony są analogiczne jak dla układu TN.
Dla zapewnienia szybkiego wyłączenia zasilania przy podwójnym zwarciu doziemnym w układzie IT, muszą
być spełnione następujące warunki:
- jeżeli nie jest stosowany przewód neutralny:
- jeżeli jest stosowany przewód neutralny:
gdzie:
Z
s - impedancja pętli zwarcia obejmująca przewód fazowy i przewód ochronny obwodu,
Z ' - impedancja pętli zwarcia obejmująca przewód neutralny i przewód ochronny obwodu,
s
I
a - prąd powodujący samoczynne zadziałanie urządzenia ochronnego w czasie określonym w Tablicy 7, lub
w czasie nie dłuższym niż 5 s, gdy taki czas jest dopuszczalny,
U - znamionowe napięcie prądu przemiennego między fazą a punktem neutralnym.
o
W układach IT mogą być stosowane następujące urządzenia kontrolne i ochronne:
- urządzenia do stałej kontroli stanu izolacji, powodujące wyłączenie układu w przypadku pojedynczego
zwarcia z ziemią,
- urządzenia ochronne przetężeniowe (nadprądowe),
- urządzenia ochronne różnicowoprądowe.
4.4 Ochrona za pomocą SELV, PELV lub separacji elektrycznej
1) Ochrona za pomocą SELV
Rys. 12 Separacja części czynnych SELV
Ten rodzaj ochrony polegający na separacji części czynnych obwodu SELV od części czynnych innych
obwodów i od ziemi, według PN-HD 60364-4-41:2009 należy sprawdzić, mierząc rezystancję izolacji. Uzyskane
wartości rezystancji powinny być zgodne z podanymi w Tablicy 6A.
2) Ochrona za pomocą PELV
Rys. 13 Separacja części czynnych PELV
Ten rodzaj ochrony polegający na separacji części czynnych obwodu PELV od części czynnych innych
obwodów i od ziemi, według PN-HD 60364-4-41:2009 należy sprawdzić, mierząc rezystancję izolacji. Uzyskane
wartości rezystancji powinny być zgodne z podanymi w Tablicy 6A.
3) Ochrona za pomocą separacji elektrycznej
Separacja elektryczna polega zwykle na zasilaniu pojedynczego odbiornika przez transformator separacyjny o
przekładni 1:1, wykonany w drugiej klasie ochronności, lub z przetwornicy separacyjnej.
Separacja elektryczna pojedynczego obwodu ma na celu zabezpieczenie przed prądem rażeniowym przy dotyku
do części przewodzących dostępnych, które mogą znalez
ć się pod napięciem w wyniku uszkodzenia izolacji
podstawowej obwodu.
Zaleca się, aby w obwodzie separowanym, iloczyn napięcia znamionowego U ( nie przekraczającego 500 V) i
łącznej długości przewodów łączących L (nie przekraczającej 500 m), spełniał warunek:
U " L d" 100 000
Jeżeli z obwodu separowanego jest zasilanych kilka urządzeń, to ich dostępne części przewodzące powinny
być połączone ze sobą nieuziemionymi połączeniami wyrównawczymi (środek ochrony przy dotyku pośrednim), a
zasilające je gniazda wtyczkowe muszą być wyposażone do tego celu w styki ochronne.
Rys. 14. Schemat separacji elektrycznej
Oznaczenia: CC - nieuziemione połączenie wyrównawcze,
Separację części czynnych jednego obwodu od części czynnych innych obwodów i od ziemi, według PN-HD
60364-4-41:2009 należy sprawdzić, mierząc rezystancję izolacji. Uzyskane wartości rezystancji powinny być
zgodne z podanymi w Tablicy 6A.
W celu dokonania badań i pomiarów ochrony przez zastosowanie separacji elektrycznej należy:
a) obliczyć iloczyn napięcia znamionowego obwodu separowanego i łącznej długości przewodów tego
obwodu, który nie powinien przekraczać 100 000 V�m;
b) zmierzyć ciągłość i rezystancję nieuziemionych połączeń wyrównawczych;
c) sprawdzić stan przewodów oraz gniazd wtyczkowych;
d) w przypadku separacji elektrycznej obwodów z odbiornikami zainstalowanymi w więcej niż jednym
obwodzie, sprawdzić drogą pomiarów lub metodą obliczeniową dla przypadku dwóch przypadkowych
uszkodzeń o pomijalnej impedancji między różnymi przewodami czynnymi, a także między przewodem
ochronnym połączeń wyrównawczych lub częściami przewodzącymi dostępnymi przyłączonymi do niego.
Co najmniej jeden z uszkodzonych obwodów powinien być odłączony. Czas odłączenia powinien być
zgodny z czasem samoczynnego odłączania urządzeń ochronnych w układzie TN,
e) dokonać oceny wyników badań i oceny skuteczności ochrony przez zastosowanie środków ochrony
dodatkowej.
4.5. Pomiar rezystancji / impedancji izolacji podłóg i ścian
Pomiar impedancji lub rezystancji podłóg i ścian izolacyjnych należy przeprowadzić przy napięciu sieci
względem ziemi i nominalnej częstotliwości lub przy niższym napięciu takiej samej częstotliwości, w powiązaniu z
pomiarem rezystancji izolacji. Pomiar impedancji lub rezystancji izolacji podłóg i ścian można wykonać zarówno
przy napięciu przemiennym jak i przy napięciu stałym, następującymi metodami:
1) Pomiar przy napięciu przemiennym a.c.
a) pomiar przy znamionowym napięciu,
b) pomiar przy niższych napięciach (minimum 25 V) i dodatkowo próba izolacji przy napięciu pomiarowym o
wartości minimum:
- 500 V  dla napięć znamionowych instalacji nie przekraczających 500 V oraz
- przy napięciu pomiarowym 1 000 V  dla napięć znamionowych układu powyżej 500 V.
Mogą być stosowane zamienne następujące z
ródła napięcia:
a) napięcie układu uziemionego (napięcie względem ziemi), występujące w miejscu pomiaru;
b) napięcie wtórne transformatora dwuuzwojeniowego;
c) niezależne z
ródło napięcia o nominalnej częstotliwości układu.
W przypadkach wyszczególnionych w b) i c) z
ródło napięcia pomiarowego należy uziemić na czas pomiaru.
Jeżeli napięcia pomiarowe przekraczają 50 V, to ze względów bezpieczeństwa należy ograniczyć maksymalny
prąd wyjściowy do 3,5 mA.
2) Pomiar przy napięciu stałym d.c:
a) próba izolacji z użyciem napięcia probierczego minimum 500 V, w przypadku układu o napięciu
znamionowym nie przekraczającym 500 V;
b) próba izolacji z użyciem napięcia probierczego minimum 1 000 V, w przypadku układu o napięciu
znamionowym większym niż 500 V.
4.5.1 Metoda probiercza pomiaru impedancji podłóg i ścian przy napięciu przemiennym
Prąd I z zewnętrznego z
ródła napięcia lub z przewodu liniowego L płynie przez amperomierz do elektrody
probierczej. Napięcie Ux na elektrodzie względem przewodu PE mierzy się woltomierzem o wewnętrznej
rezystancji równej co najmniej 1 M&!. Impedancja izolacji podłogi wyniesie wówczas:
Można zastosować dowolny z niżej podanych typów elektrod probierczych. W przypadkach spornych
zalecana jest metoda wykorzystująca elektrodę probierczą 1.
1) Pomiar przy użyciu elektrody probierczej 1
Elektroda probiercza 1 jest metalowym statywem trójnożnym, którego elementy, spoczywające na podłodze
tworzą wierzchołki trójkąta równobocznego. Każdy z podtrzymujących punktów jest wyposażony w elastyczną
podstawę zapewniającą, po obciążeniu, dokładny styk z badana powierzchnią o powierzchni około 900 mm2,
przedstawiającym rezystancję mniejsza niż 5 000 &!.
Przed pomiarami badana powierzchnię czyści się przy użyciu płynu czyszczącego. W przypadku
wykonywania pomiarów podłóg do trójnogu przykłada się siłę 750 N, a w przypadku ścian 250 N.
Rys. 15 Metoda probiercza przy napięciu przemiennym
(z
ródło PN-HD 60364-6:2008)
2) Pomiar przy użyciu elektrody probierczej 2
Rys. 16 Metoda probiercza przy napięciu przemiennym
4.5.2 Metoda probiercza pomiaru impedancji podłóg i ścian przy napięciu stałym
Jako z
ródło prądu stałego stosuje się omomierz induktorowy lub próbnik izolacji z zasilaniem bateryjnym,
wytwarzające w stanie bez obciążenia napięcie o wartości około 500 V (lub 1 000 V przy napięciu znamionowym
instalacji przekraczającym 500 V). Rezystancję mierzy się między elektrodą probierczą a przewodem ochronnym
instalacji.
Rys. 17 Metoda probiercza przy napięciu stałym
Wartość rezystancji izolacji stanowiska odczytujemy ze wskazania induktora IMI, po 60 s od chwili przyłożenia
napięcia probierczego.
Dla sprawdzenia wymagań podanych w PN-HD 60364-4-41:2009 należy wykonać przynajmniej trzy pomiary
w tym samym pomieszczeniu, z czego:
- jeden w odległości ok. 1 m od dostępnych części przewodzących obcych występujących w tym
pomieszczeniu,
- pozostałe dwa pomiary wykonać dla większych odległości.
Przy pomiarze rezystancji stanowiska prądem przemiennym uzyskujemy jako wynik nieco większą wartość,
gdyż wynikiem jest wartość impedancji mierzonego obwodu a interesuje nas wartość rezystancji izolacji
stanowiska.
Wyniki badań należy uznać za pozytywne, jeżeli spełnione są wszystkie wymagania dotyczące skuteczności
ochrony przez stosowanie izolowania stanowiska oraz jeżeli uzyskane wyniki mieszczą się w granicach
dopuszczalnych:
- 50 k�, jeżeli napięcie znamionowe instalacji nie przekracza 500 V,
- 100 k�, jeżeli napięcie znamionowe instalacji przekracza 500 V.
Po zakończeniu badań należy sporządzić wymaganą dokumentację.
4.6 Nieuziemione połączenia wyrównawcze miejscowe
Nieuziemione połączenia wyrównawcze miejscowe mają na celu zapobieżenie pojawieniu się
niebezpiecznych napięć dotykowych. Istota tej ochrony polega na łączeniu między sobą wszystkich części
przewodzących jednocześnie dostępnych oraz części przewodzących obcych za pomocą nieuziemionych
miejscowych połączeń wyrównawczych.
Rys. 18 Zasada działania nieuziemionych połączeń wyrównawczych
Oznaczenia: A - część przewodząca dostępna z uszkodzoną izolacją, B - część przewodząca obca,
T - transformator separacyjny, I - największy spodziewany prąd nie powodujący samoczynnego wyłączenia,
CC  przewód ochronny połączenia wyrównawczego.
System połączeń wyrównawczych miejscowych nie powinien mieć połączenia elektrycznego z ziemią przez
części przewodzące dostępne lub przez części przewodzące obce.
Rezystancja połączeń wyrównawczych powinna być tak dobrana, aby największy spodziewany prąd nie
powodujący samoczynnego wyłączenia zasilania, wywoływał na niej spadek napięcia nie przekraczający
dopuszczalnej w danych warunkach środowiskowych wartości napięcia dotykowego bezpiecznego. Powinien być
spełniony warunek:
gdzie:
I  największy spodziewany prąd nie powodujący samoczynnego wyłączenia,
R  rezystancja połączenia wyrównawczego,
U
L napięcie bezpieczne dopuszczalne długotrwale, np. 50 V, 25 V w zależności od warunków
środowiskowych
Należy przewidzieć środki ostrożności zapobiegające narażeniu na niebezpieczną różnicę potencjałów osób
wchodzących do przestrzeni z połączeniami wyrównawczymi miejscowymi, szczególnie w przypadku, gdy
przewodząca podłoga izolowana od ziemi jest połączona z nieuziemionym systemem połączeń wyrównawczych.
4.7 Pozostałe sprawdzenia odbiorcze i okresowe
1) Ochrona uzupełniająca
Skuteczność środków zastosowanych do ochrony uzupełniającej należy sprawdzić poprzez oględziny i
wykonanie prób. Jeżeli do ochrony uzupełniającej zastosowano wymagane urządzenia różnicowoprądowe, to
skuteczność samoczynnego wyłączania zasilania zasilania przez RCD należy sprawdzić zgodnie z wymaganiami
Części 4-41.
2) Sprawdzenie biegunowości
Jeżeli przepisy zabraniają instalowania łączników jednobiegunowych w przewodzie neutralnym, należy
sprawdzić czy wszystkie te łączniki są włączone jedynie w przewody fazowe.
3) Próby funkcjonalne
 Zespoły, takie jak rozdzielnice i sterownice, napędy, urządzenia sterownicze i blokady, powinny być poddane
próbie działania w celu stwierdzenia, czy są one właściwie zamontowane, nastawione i zainstalowane zgodnie z
odpowiednimi wymaganiami normy PN-HD 60364-6:2008.
4) Sprawdzenie kolejności faz
W przypadku obwodów wielofazowych należy sprawdzić czy kolejność faz jest zachowana.
5) Spadek napięcia
W razie potrzeby należy sprawdzić zgodność z Rozdziałem 525 Części 5-52. Spadek napięcia może być
określony:
- na podstawie pomiaru impedancji obwodu;
- na podstawie diagramu, którego przykład podano w Załączniku D normy PN-HD 60364-6:2008..