Monika Klejnowska
Analiza Sladów genetycznych
jako dowód w procesie karnym cz. I
Analiza Sladów genetycznych mo- tożsamy z pojęciem Sladu biologicz- dów zaliczanych do biologicznych ta-
że mieć bardzo szerokie zastosowa- nego. Rlady biologiczne mogą być kie jak: krew, włosy, wydzieliny orga-
nie. Znaczący rozwój genetyki spra- bowiem przedmiotem innych badań nizmu, wymaz ze Sluzówki policzków.
wił, że kryminalistyka zaczęła z po- biologicznych i fizykochemicznych, W art. 74 ż 4 k.p.k., który odsyła do
wodzeniem wykorzystywać metody niezwiązanych z ustalaniem zawarto- rozporządzenia Ministra Sprawiedli-
badania DNA, które pozwalają na od- Sci DNA. Na przykład badania krwi woSci, regulującego szczegółowe
tworzenie przebiegu zdarzenia oraz mogą obejmować ustalenie grupy warunki i sposób poddawania bada-
powiązanie ofiary lub podejrzanego krwi, zawartoSci alkoholu czy narko- niom lub dokonywania czynnoSci
z konkretnym przestępstwem. Wyniki tyków we krwi, a z kolei włos dowo- z udziałem oskarżonego oraz osoby
badań DNA mogą służyć zatem reali- dowy i porównawczy można analizo- podejrzanej, o których mowa w art.
zacji celów procesu karnego, ponie- wać pod kątem ustalenia jego długo- 74 ż 2 pkt 1 i 3 oraz ż 3, wskazuje
waż można zaliczyć je do materiału Sci, kształtu, przekroju, barwy lub się, iż regulacja zawarta w akcie wy-
dowodowego będącego podstawą cech morfologicznych. konawczym powinna mieć na uwa-
orzeczenia o winie i karze. Skoro tak, W medycynie sądowej i kryminali- dze to, aby gromadzenie, utrwalanie
to należy dokładniej przyjrzeć się styce analiza DNA znajduje zastoso- i analiza materiału dowodowego były
procesowo-kryminalistycznym aspe- wanie w: dokonywane zgodnie z aktualną wie-
ktom wykorzystywania Sladów gene- 1) identyfikacji osób, związanej dzą z zakresu kryminalistyki i medy-
tycznych. z ustaleniem ojcostwa i macie- cyny sądowej. Także czynnoSci,
Na początku warto wyraxnie okre- rzyństwa, ustaleniem pokre- o których mowa w art. 192a k.p.k.,
Slić, czym jest Slad genetyczny. Otóż wieństwa do celów imigracyj- dokonuje się nie tylko w celu ograni-
DNA to substancja chemiczna zwana nych, identyfikacją zamienio- czenia kręgu osób podejrzanych, ale
kwasem dezoksyrybonukleinowym, nych noworodków i zaginionych również w celu ustalenia wartoSci do-
wchodząca w skład 46 chromoso- dzieci oraz z antropologią; wodowej utrwalonych Sladów. Warto
mów występujących w jądrze komór- 2) identyfikacji próbek materiału dodać, że art. 192a k.p.k. umiejsco-
kowym każdej komórki, z której zbu- biologicznego, czyli badaniu wiony jest w dziale V kodeksu postę-
dowany jest organizm ludzki, a także Sladów krwi, włosów, nasienia, powania karnego, który poSwięcony
zwierząt i roSlin1. Materiałem nadają- identyfikacji spermy w wyma- został dowodom. We wspomnianych
cym się do badań DNA mogą więc zach, badaniu koSci i zębów, przepisach mówi się zatem o anali-
być włosy, krew, wymazy pobrane ze paznokci, ustalaniu tożsamoSci zie materiału dowodowego oraz
Sluzówki policzków, tkanki, wydzieli- preparatów mikroskopowych o ustalaniu wartoSci ujawnionych
ny (takie jak Slina czy nasienie) bądx oraz próbek krwi alkoholowej, Sladów . Za dowód genetyczny mo-
wydaliny (mocz). Materiał do badań 3) identyfikacji zwłok i szczątków żemy uznać wyniki metod (sposo-
może pochodzić nie tylko od człowie- ludzkich2. bów) identyfikacji na podstawie Sla-
ka, ale także od zwierząt oraz roSlin Należałoby się zastanowić nad dów biologicznych, prowadzących do
i ich fragmentów. Jest on nazywany tym, jaką funkcję spełniają Slady ge- uzyskania zgodnoSci tzw. profilów
materiałem biologicznym albo Slada- netyczne w procesie wykrycia prze- DNA, czyli Sladów genetycznych
mi biologicznymi. Dopiero zbadanie stępstwa i ustalenia uczestników te- otrzymanych po badaniach materiału
tego materiału tych Sladów pod go zdarzenia. Kodeks postępowania zabezpieczonego i porównawczego.
kątem zawartoSci DNA prowadzi do karnego nie posługuje się pojęciem Wprawdzie w kodeksie postępowa-
uzyskania Sladu genetycznego. Rla- Sladu genetycznego ani nie mówi nia karnego nie używa się pojęcia do-
dem genetycznym będzie zatem wy- wprost o badaniach DNA . Nie uży- wodu genetycznego, ale można dys-
nik badania materiału biologicznego wa się w nim również okreSlenia kutować, czy rzeczywiScie dowód
(Sladu biologicznego), którego przed- Slad biologiczny , ale za to w art. 74 z analizy DNA jest dowodem niena-
miotem jest ustalenie tzw. profilu ż 2 i 3 oraz w art. 192a k.p.k. wymie- zwanym, czyli niewymienionym w ka-
DNA. Rlad genetyczny nie jest więc nione są poszczególne rodzaje Sla- talogu dowodów unormowanych
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06 13
przez kodeks postępowania karnego. b) w celu identyfikacji osób o nie- stępstwa znika. Zauważmy, że po
Nie wymienia się wprost w ustawie ustalonej tożsamoSci oraz osób wszczęciu procesu karnego, podob-
nazwy Slad genetyczny czy dowód usiłujących ukryć swoją tożsa- nie jak w fazie działań operacyjnych,
genetyczny , ale omówione unormo- moSć, jeżeli ustalenie tożsamo- też może zajSć koniecznoSć zidenty-
wanie tę kategorię dowodów ujmuje Sci w inny sposób nie jest moż- fikowania osoby o nieznanej tożsa-
opisowo, wskazując na dowodowe liwe , moSci. JeSli osoba taka będzie jedno-
możliwoSci badawcze prowadzące oraz w pkt 3b, że policjanci mają czeSnie osobą podejrzaną, to bada-
bezpoSrednio do uzyskania profilu prawo pobierania materiału biolo- nia DNA wobec niej można przepro-
DNA oraz okreSlając warunki proce- gicznego ze zwłok ludzkich o nie- wadzić na podstawie art. 74 ż 3 k.p.k.
duralne jego uzyskania gwarantujące ustalonej tożsamoSci . Pojawia się jednak problem, na jakiej
pewien stopień ochrony podstawo- Kodeks postępowania karnego podstawie przeprowadzić w procesie
wych praw jednostki. zezwala na pobieranie do badań ma- karnym badania Sladów genetycz-
Rlady genetyczne mogą stanowić teriału biologicznego w przepisach nych osób o nieustalonej tożsamoSci,
cenne xródło informacji przydatnych art. 74 i 192a. Na podstawie art. 74 które nie są dla organów Scigania
organom Scigania i wymiaru sprawie- k.p.k. możliwe jest pobranie materia- osobami podejrzanymi, ale przypusz-
dliwoSci od najwczeSniejszego mo- łu biologicznego nie tylko od oskarżo- cza się, że są to osoby pokrzywdzo-
mentu zetknięcia się z wiadomoScią nego (podejrzanego), ale także od ne albo Swiadkowie zdarzenia.
o zaistniałym czynie zabronionym. osoby podejrzanej, czyli takiej, prze- W szczególnoSci należy zastanowić
Analiza Sladów genetycznych może ciwko której postępowanie karne się, czy taką podstawą jest art. 192a
mieć zatem miejsce już w fazie dzia- jeszcze się formalnie nie toczy, po- ż 1 k.p.k. Mowa w nim przecież
łań operacyjnych, a także w procesie nieważ nie wydano postanowienia o osobie, od której pobierany jest ma-
karnym. W trakcie działań operacyj- o przedstawieniu zarzutów ani nie teriał do badań. Nie jest wykluczone,
nych bądx w fazie in rem postępowa- postawiono zarzutu w związku że będzie to osoba o nieznanej nam
nia karnego, gdy organy Scigania z przystąpieniem do przesłuchania tożsamoSci, wobec której badania
dysponują jeszcze zbyt małą iloScią w charakterze podejrzanego (por. art. DNA wykonuje się po to, aby ustalić
wskazówek, by przesądzać o związ- 71 ż 1 k.p.k.). Z kolei art. 192a ż dane osobowe. JeSli jednak zastosu-
ku danej osoby z przestępstwem, 1 k.p.k. zezwala na pobieranie mate- jemy wykładnię systematyczną tego
a często nawet by zawęzić swoje po- riału biologicznego w celu ogranicze- przepisu umiejscowionego w rozdzia-
dejrzenia do danej grupy osób, anali- nia kręgu osób podejrzanych lub le poSwięconym Swiadkom, to może-
za Sladów genetycznych może uła- ustalenia wartoSci dowodowej ujaw- my wysnuć wniosek, że art. 192a
twić organom Scigania wyjScie z im- nionych Sladów. Przy czym zauważyć k.p.k. dotyczy wyłącznie Swiadków,
pasu i rozpoczęcie poszukiwań danej należy, że przepis ten został umiej- a więc osób znanych już organowi
osoby bądx osób na szeroką skalę. scowiony w rozdziale poSwięconym procesowemu z imienia i nazwiska,
W tym celu stosowane są dwie meto- Swiadkom. Można zatem wniosko- chyba że uczynimy zastrzeżenie, iż
dy działania: Slady genetyczne mogą wać, że badania materiału biologicz- przepis ten dotyczyć będzie także
być porównane z kodem DNA nego wykonywane na podstawie art. tzw. Swiadków faktycznych, czyli
wszystkich reprezentantów jakiejS 192a k.p.k. będą podejmowane jeszcze niepostawionych formalnie
populacji albo z danymi zawartymi w stosunku do Swiadków-pokrzyw- w roli procesowej, ale co do których
w bazie informatycznej. dzonych oraz wszystkich innych nie wyklucza się, że w takim charak-
Często w trakcie poszukiwań Swiadków pozostających poza wszel- terze mogą w przyszłoSci wystąpić,
sprawcy (sprawców) przestępstwa kimi podejrzeniami w celu eliminacji i z tego powodu próbuje się za pomo-
sięga się do wykonywania tzw. gru- Sladów pozostawionych przez nich cą badań DNA wyeliminować ich
powych testów genetycznych, prze- na miejscu przestępstwa z zebrane- z kręgu osób podejrzanych oraz usta-
prowadzanych na wszystkich przed- go materiału dowodowego, ale także lić wartoSć dowodową zabezpieczo-
stawicielach jakiejS populacji, z której do Swiadków, którzy w pewnym eta- nych Sladów, co jednoczeSnie po-
potencjalnie przestępca może pocho- pie postępowania stali się również zwoli w ogóle na ustalenie ich tożsa-
dzić. Warto bliżej przyjrzeć się temu, osobami podejrzanymi. Zwrot ogra- moSci.
w jakim stopniu technika ta znajduje niczenie kręgu osób podejrzanych Gdyby nie objęto Swiadków fak-
odzwierciedlenie w regulacji prawnej. należy bowiem rozumieć nie tylko ja- tycznych zakresem podmiotowym
Znowelizowany art. 15 ust. 1 ustawy ko upewnienie się, że krąg tych osób art. 192a k.p.k., to można by było
o Policji3 stanowi w pkt 3a, że poli- w wyniku badań eliminacyjnych nie przyjąć, że badania DNA w celu usta-
cjanci mają prawo do pobierania od ulegnie poszerzeniu, ale także jako lenia tożsamoSci osób nienależących
osób wymazu ze Sluzówki policzków eliminację z tego kręgu tych osób po- do grona osób podejrzanych w pro-
dejrzanych do tej pory (a postawio- cesie karnym wykonuje się na pod-
a) w trybie i przypadkach okreSlo- nych w roli Swiadka), co do których stawie art. 15 ust. 1 pkt 3a lit. b usta-
nych w przepisach kodeksu po- po dokonaniu czynnoSci dowodo- wy o Policji. Przepis ten nie zakazuje
stępowania karnego, wych podejrzenie popełnienia prze- prowadzenia przecież wyraxnie ta-
14 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06
kich badań w procesie. Mowa jest lub w celu ustalenia wartoSci dowo- DNA znajdą się Slady genetyczne
tam w ogóle o badaniach identyfika- dowej ujawnionych Sladów na pod- nieznanych sprawców przestępstw,
cyjnych i nie zastrzega się, że wy- stawie art. 192a ż 1 k.p.k. Art. 307 ż które mogą trafić tam podczas pro-
łącznie poza procesem takie badania 2 k.p.k. wyraxnie bowiem zabrania wadzenia działań operacyjno-rozpo-
są dozwolone. Jeżeli przychylibySmy przeprowadzania dowodu z opinii znawczych, mających na celu ustale-
się do stanowiska, że w punkcie 3a biegłego, a w omawianej sytuacji po- nie sprawcy przestępstwa na podsta-
lit. b wskazano na inne podstawy pro- trzebna byłaby ekspertyza genetycz- wie badań DNA. Zauważyć należy
wadzenie badań DNA poza tymi na. Z drugiej strony zgodnie z art. 15 dodatkowo to, że w niezmienionym
okreSlonymi w kodeksie postępowa- ust. 1 pkt 3a lit. b i 3b ustawy o Poli- kształcie pozostaje nadal art. 20 ust.
nia karnego (pkt 3a lit. a), które mogą cji możliwe jest badanie materiału 2 ustawy o Policji, zgodnie z którym
być podejmowane zarówno w ra- biologicznego w celu ustalenia tożsa- Policja może pobierać, przetwarzać
mach czynnoSci operacyjnych, jak moSci osób lub zwłok, a z kolei zgod- i wykorzystywać dane osobowe (da-
i po wszczęciu procesu karnego, nie z art. 21a ust. 2 pkt d ustawy ne dotyczące kodu genetycznego,
wówczas badania identyfikacyjne o Policji w bazie danych DNA groma- wyłącznie o niekodujących regionach
podjęte po wszczęciu procesu karne- dzi się i przetwarza między innymi genomu art. 20 ust. 2 pkt 1 ustawy
go na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 3a Slady (genetyczne) nieznanych o Policji) nie tylko w celach identyfi-
lit. b ustawy o Policji zyskiwałyby ran- sprawców przestępstw. Badania kacyjnych, lecz także wykrywczych.
gę dowodu Scisłego, a informacje DNA w celu ustalenia tożsamoSci Wprawdzie niekiedy podkreSla się,
o wynikach badań powinny być kiero- osób bądx zwłok niekoniecznie mu- że wykrycie sprawcy, zgodnie z art.
wane na podstawie zarządzenia or- szą odbywać się już na etapie dzia- 297 ż 1 pkt 2 k.p.k., jest celem proce-
ganu prowadzącego postępowanie łań procesowych. Wspomniane prze- sowym, a nie operacyjnym, jednak
przygotowawcze lub sądu (art. 21b pisy ustawy o Policji mówią o identy- czynnoSci operacyjne podejmowane
ustawy o Policji). fikacyjnym celu ustalania tożsamo- są między innymi w celu ustalenia
Istotnym pytaniem, na które trzeba Sci. Wydaje się jednak, że badania sprawcy (por. też art. 19 ust. 1 usta-
odpowiedzieć, jest pytanie o to, czy DNA, mające na celu potwierdzenie wy o Policji). Ustalanie i wykrycie
grupowe testy genetyczne w celu eli- tożsamoSci, zmierzać będą nie tylko mogą się w praktyce z łatwoScią po-
minacji kręgu osób podejrzanych już do ustalenia danych osoby zaginio- krywać i w gruncie rzeczy można za-
w fazie działań operacyjnych są do- nej, ale także takiej, która ma zwią- ryzykować stwierdzenie, że czynno-
puszczalne i czy mają wartoSć dowo- zek z przestępstwem jako sprawca Sci operacyjno-rozpoznawcze mają
dową. Jak już wspomniano, ustawa (w powołanym pkt 3a mowa jest inny charakter prawny i inną formę
o Policji pozwala na pobieranie mate- o osobie usiłującej ukryć swoją toż- niż czynnoSci procesowe, ale cele
riału biologicznego do badań DNA samoSć, a taką osobą z reguły bę- obydwu rodzajów czynnoSci są
w trybie okreSlonym w k.p.k. oraz dzie właSnie sprawca przestępstwa) zbieżne. JeSli przyjmiemy, że bada-
w celu ustalenia tożsamoSci osób lub lub pokrzywdzony. Cele badań iden- nia genetyczne można przeprowa-
zwłok. Sporne może okazać się to, tyfikacyjnych będą zatem wywoływa- dzać w ramach czynnoSci operacyj-
czy podstawy do pobierania materia- ły daleko idące skutki. JeSli badania nych niepodejmowanych w postępo-
łu biologicznego na potrzeby badań identyfikacyjne DNA potwierdzą jed- waniu sprawdzającym, to trochę nie-
DNA, jakie stwarza k.p.k., pozwalają noczeSnie, że dana osoba ma zwią- zrozumiałe wydaje się rezygnowanie
sądzić, że tego typu czynnoSci nieko- zek z przestępstwem, to nie można z nich na etapie sprawdzania faktów.
niecznie muszą mieć charakter pro- obok tego faktu przejSć obojętnie Przeprowadzenie badań genetycz-
cesowy. JeSli w art. 74 ż 3 i 192a ż z tego tylko powodu, że przepis po- nych zawsze będzie wymagało
1 k.p.k. jest mowa o badaniach osób zwala nam wyłącznie zidentyfikować udziału eksperta. JeSli do takich ba-
podejrzanych, to czy znaczy to, że ta- osobę. Nie oznacza to, że na samym dań dochodzi w ramach czynnoSci
kie badania muszą się odbywać po zidentyfikowaniu kończy się rola tych operacyjnych, to nie można tu natu-
formalnym wszczęciu postępowania badań. Siłą rzeczy informacja o profi- ralnie mówić o dowodzie formalnym,
karnego, a przynajmniej fazy in rem? lu DNA dostarczyć nam może więcej jakim jest procesowy dowód z opinii
Wprawdzie czynnoSci operacyjne informacji niż tylko potwierdzić dane biegłego. Operacyjna ekspertyza
mogą być podejmowane w fazie tzw. osobowe i tym samym służy także in- DNA może być jednak cenną infor-
czynnoSci sprawdzających uregulo- nym celom zmierzającym do ustale- macją pozwalającą na skuteczną we-
wanych w kodeksie postępowania nia sprawcy przestępstwa. Ustalenie ryfikację tych wiadomoSci, które są
karnego w art. 3074, jednak wątpli- takich danych niejednokrotnie może podstawą do stwierdzenia, czy
woSci może wzbudzać to, czy w ra- mieć miejsce przed wszczęciem po- istnieją wystarczające podstawy do
mach takich czynnoSci sprawdzają- stępowania właSnie po to, aby pod- wszczynania postępowania karnego
cych pobierany może być materiał stawą do jego wszczęcia nie były do- czy też takich podstaw brak. Po wsz-
biologiczny od Swiadka, o którym mo- mysły, ale przynajmniej uzasadnione częciu postępowania należałoby uzy-
wa w art. 307 ż 3 k.p.k., w celu pod- podejrzenie popełnienia tego prze- skać już dowód Scisły i przeprowa-
dania go badaniom eliminacyjnym stępstwa. W związku z tym w bazie dzić badania DNA z wykorzystaniem
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06 15
opinii biegłego, skoro art. 307 ż praw innych osób. Takie cele dopusz- posługuje się ustawa o Policji w art.
2 k.p.k. zabrania wyraxnie przepro- czałyby ingerencję w prywatnoSć 15 ust. 1 pkt 3a, wynika, że pobranie
wadzania dowodu z opinii biegłego, osób nawet niezwiązanych z prze- od osób wymazu ze Sluzówki policz-
czyli dowodu Scisłego. Wspomniany stępstwem dla celów wyłowienia ków (na podstawie którego wykonuje
przepis ma na celu bezpoSrednie z ich kręgu rzeczywistego sprawcy się przecież badania DNA) poza wy-
podkreSlenie tego, że postępowanie zdarzenia. Taką ingerencję uzasadnia padkami okreSlonym w k.p.k. może
sprawdzające jest podejmowane chociażby art. 8 Europejskiej Kon- nastąpić wyłącznie w stosunku do
przed wszczęciem procesu karnego wencji o Ochronie Praw Człowieka osób o nieustalonej tożsamoSci lub
i że zasadniczo nie powinno się i Podstawowych WolnoSci5 oraz art. usiłujących ukryć swoją tożsamoSć,
w nim przeprowadzać dowodów Sci- 8 Konstytucji RP6. W sytuacjach gdy a to znaczy, że takich badań nie moż-
słych. Nie wyklucza to jednak wyko- zachodzi potrzeba realizowania prze- na byłoby zarządzić wobec osób
nywania pozaprocesowych ekspertyz widzianych prawem zadań dla dobra o znanej i prawdziwej tożsamoSci, mi-
na potrzeby jeszcze nie organu pro- publicznego, czyli np. zwalczania mo że są co do nich podejrzenia o po-
cesowego, ale tylko organu Scigania. i Scigania przestępstw, odstępstwa od pełnienie przestępstwa. Literalne
Zakaz prowadzenia dowodów Sci- ochrony danych osobowych przewi- brzmienie tego przepisu ustawy o Po-
słych w ramach czynnoSci sprawdza- duje także ustawa o ochronie danych licji wskazywałoby więc, że grupowe
jących wynikać może także z tego, że osobowych. Można do nich zaliczyć testy eliminacyjne w celu wyłowienia
zawiadomienie o popełnieniu prze- informacje dotyczące kodu genetycz- sprawcy (sprawców) przestępstwa,
stępstwa i jego weryfikacja nie nego człowieka7. Należałoby uznać, prowadzone wSród osób o znanej toż-
zawsze mają miejsce przed właSci- że okreSlone ustawowo zadania orga- samoSci, byłyby niedopuszczalne
wym organem dla prowadzenia pro- nów Scigania uzasadniają przeprowa- w fazie działań operacyjnych. W tej
cesu karnego. Wprawdzie bardzo dzanie takich badań także w ramach sytuacji można by mieć wątpliwoSci,
szerokie uprawnienia do prowadze- czynnoSci operacyjnych. Organy Sci- czy ustawodawca nie postąpił jednak
nia postępowania przygotowawcze- gania, okreSlając grupę osób, w sto- zbyt restrykcyjnie i nie zawęził w spo-
go ma Policja, ale z art. 311 ż sunku do której przeprowadzają ba- sób nieuzasadniony podstaw tych ba-
2 i 3 wynika, że pewne sprawy za- dania genetyczne w celu eliminacji, dań, tym bardziej że, jak już wspo-
strzeżone są dla prokuratora, który muszą kierować się racjonalnymi mniano, nawet wyniki badań
w przypadkach okreSlonych w art. i przemySlanymi kryteriami doboru genetycznych osób o nieustalonej
309 pkt 2 i 3 k.p.k. nawet nie może tych osób. Nie może być w tym wy- tożsamoSci bądx usiłujących ukryć
powierzyć prowadzenia Sledztwa Po- padku mowy o dowolnoSci i badaniu swą tożsamoSć siłą rzeczy mogą po-
licji w całoSci. danych osób na oSlep , zupełnie bez tem wprost przyczyniać się do ustale-
Badania genetyczne jednej osoby potrzeby. Te osoby są traktowane ja- nia udziału w przestępstwie.
czy też jakiejS grupy, zwłaszcza gdy ko osoby potencjalnie podejrzane, ja- Dodać trzeba, że zgodnie z art.
są podejmowane przed wszczęciem ko osoby podejrzewane, co do któ- 21a ust. 2 pkt 1 lit. d ustawy o Policji
procesu karnego, mogą budzić oba- rych chcemy przekonać się, czy rze- w bazie danych DNA gromadzi się
wy o naruszanie gwarancji prawnych czywiScie mają związek z przestęp- Slady nieznanych sprawców prze-
i swobód obywatelskich, takich jak stwem. W trakcie działań operacyj- stępstw. Ustalenie profilu DNA w ta-
ochrona danych osobowych, prawo nych mamy więc do czynienia z oso- kim wypadku następuje nie tylko
do wolnoSci i nietykalnoSci cielesnej. bą podejrzaną, czyli taką, o której mó- w celu przekonania się o tożsamoSci
W szczególnoSci mogą pojawiać się wi także kodeks postępowania karne- danej osoby, ale też potwierdzenia
wątpliwoSci, czy podejmowanie takich go. O osobie podejrzanej można mó- jej związku z przestępstwem. Warto
badań jest uzasadnione w razie prze- wić już na etapie działalnoSci opera- jednak zaznaczyć, że przepis ten wy-
prowadzania badania wybranej grupy, cyjnej, a nie dopiero po wszczęciu po- raxnie pozwala tylko na gromadzenie
w której poszukuje się sprawcy prze- stępowania karnego w fazie in rem. Sladów genetycznych uzyskanych
stępstwa. Pojawia się tu pytanie, czy Osobą podejrzaną jest bowiem oso- dzięki badaniom materiału zabezpie-
nie dojdzie do nieuprawnionego te- ba, co do której brak jest elementu czonego na miejscu przestępstwa,
stowania osób niewinnych. Należało- formalnego, czyli przedstawienia za- nie wskazuje natomiast jasno na
by przyjmować, że badania genetycz- rzutów, istnieje za to element faktycz- możliwoSci pobierania materiału do
ne, które mają pomóc ustalić sprawcę ny, jakim jest podejrzenie popełnienia badań porównawczych od osób.
przestępstwa i ewentualnie wyelimi- przestępstwa. Jednak w przypadku Na tle art. 15 ust. 1 pkt 3a i 3b
nować osoby niemające żadnego działań operacyjnych chodzić będzie ustawy o Policji można zauważyć
związku z tym przestępstwem, są jed- o przeprowadzanie badań DNA w ce- jeszcze jedną nieScisłoSć. Otóż
nak podejmowane w celu ochrony po- lu identyfikacyjnym osoby (być może w przypadku osób żywych mowa jest
rządku prawnego i dążą do zapewnie- sprawcy przestępstwa) w sytuacji, wyłącznie o pobieraniu od nich do
nia bezpieczeństwa państwowego, gdy ta tożsamoSć jest w ogóle niezna- badań wymazu ze Sluzówki policz-
publicznego oraz zapobiegania prze- na albo istnieje podejrzenie, że jest ków (pkt 3a). W przypadku zwłok
stępstwom, a także w celu ochrony fałszywa. Ze sformułowań, którymi ludzkich o nieustalonej tożsamoSci
16 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06
zezwala się na pobieranie do badań w szczególnoSci pobieranie, prze- licji sprawia dodatkowo fakt, że oby-
materiału biologicznego (pkt 3b). Jak twarzanie i wykorzystywanie zarów- dwa przepisy umieszczone są w jed-
wiadomo, ustalenie profilu DNA moż- no w celach wykrywczych, jak i iden- nym rozdziale, który odnosi się do
liwe jest nie tylko na podstawie za- tyfikacyjnych danych osobowych, zakresu uprawnień Policji. Żaden
bezpieczonego wymazu ze Sluzówki w tym danych odnoszących się do z nich nie został ujęty w przepisach
policzków, ale też na podstawie ma- kodu genetycznego o niekodujących ogólnych. Trudno więc logicznie
teriału biologicznego występującego regionach genomu, dotyczących uzasadnić, który z nich jest wyłącz-
w innej postaci (krew, włos, wydzieli- osób podejrzanych o popełnienie nie przepisem ogólnym. Podobnie
ny i wydaliny). Zastanawia zatem to, przestępstw Sciganych z oskarżenia trudno jednoznacznie rozwiązać to,
czy w ramach czynnoSci operacyj- publicznego, nieletnich dopuszczają- czy art. 21a 21e ustawy o Policji,
nych (poza wypadkami wskazanymi cych się czynów zabronionych przez które dotyczą bazy danych DNA
w k.p.k.) badania DNA osób żywych ustawę jako przestępstwa Scigane i które zasadniczo są zgodne z regu-
mogą następować jedynie na podsta- z oskarżenia publicznego, osobach lacją zawartą w art. 15 ust. 1 pkt 3a
wie wymazu ze Sluzówki policzków. o nieustalonej tożsamoSci lub usiłu- i 3b ustawy o Policji (mówią o gro-
A może należałoby omawianą regu- jących ukryć swoją tożsamoSć oraz madzeniu poza wypadkami wskaza-
lację interpretować w ten sposób, że o osobach poszukiwanych, także nymi w k.p.k. informacji dotyczących
na podstawie wymazu ze Sluzówki bez ich wiedzy i zgody8. Omawiany osób o nieustalonej tożsamoSci lub
policzków prowadzimy badania DNA przepis (który mówi o uzyskiwaniu usiłujących ukryć swoją tożsamoSć,
w celach identyfikacyjnych, a na pod- i gromadzeniu czy pobieraniu infor- zwłok ludzkich o nieustalonej tożsa-
stawie innego materiału biologiczne- macji, przez co należy rozumieć tak- moSci i o Sladach nieznanych spraw-
go (ponieważ ustawa o Policji tego że gromadzenie i pobieranie od oso- ców przestępstw), należy uznać za
nie zabrania) możemy prowadzić ta- by materiału biologicznego do badań przepisy szczególne wobec art. 20
kie badania w celu ustalania związku genetycznych) ma zatem szerszy za- ustawy o Policji. Niewykluczone, że
danej osoby z przestępstwem na kres w porównaniu z art. 15 ust. 1 pkt możliwe byłoby przyjęcie, iż art. 20
podstawie ogólnego upoważnienia 3a lit. b ustawy o Policji, ponieważ ustawy o Policji stwarza tylko ogólne
do prowadzenia czynnoSci operacyj- pozwala na gromadzenie i wykorzy- podstawy do prowadzenia registra-
nych zawartego w art. 14 ust. 1 usta- stywanie Sladów genetycznych, za- tur (kartotek) policyjnych (mowa jest
wy o Policji, czy też komentowaną re- strzegając, że chodzi wyłącznie w nim bowiem nie tylko o gromadze-
gulację prawną należałoby odczyty- o niekodujące regiony genomu, poza niu danych dotyczących kodu gene-
wać jako Swiadomy zamysł ustawo- procesem karnym w ramach czynno- tycznego), a art. 21a 21e szczegó-
dawcy, który chciał ograniczyć możli- Sci operacyjnych nie tylko w celu łowo normują prowadzenie jednej
woSci prowadzenia badań DNA poza ustalenia tożsamoSci danej osoby, z tych registratur, którą jest baza da-
procesem karnym w ramach czynno- ale także wykrycia jej związku nych DNA. Należałoby jednak przy-
Sci operacyjnych? Podczas poszuki- z przestępstwem. W art. 20 ust. jąć, że podstawa ogólna prowadze-
wania najwłaSciwszej interpretacji 2 mowa jest bowiem nie tylko o oso- nia bazy danych DNA też powinna
omawianych uregulowań należy tylko bach o nieustalonej tożsamoSci lub być na tyle wyraxnie okreSlona, aby
mieć na uwadze fakt, że nieupraw- usiłujących ukryć tożsamoSć oraz interpretacja dwóch przepisów
niona jest wykładnia rozszerzająca. o osobach poszukiwanych, ale ogólnego i szczególnego nie pro-
Słuszne również mogą okazać się wprost o osobach podejrzanych wadziła do tego, że jej wyniki są dia-
obawy nadużyć przy prowadzeniu i nieletnich dopuszczających się metralnie różne, wynik jednej inter-
badań genetycznych osób na szer- przestępstw (trzeba przypomnieć, pretacji pozwala na badania gene-
szą skalę w fazie operacyjnej, co że z osobami podejrzanymi możemy tyczne mające na celu powiązanie
przemawiałoby za ich ograniczeniem mieć do czynienia bardzo często danej osoby z przestępstwem w fa-
w tym etapie. Chociaż w niniejszych w ramach działań operacyjnych, gdy zie działań pozaprocesowych (ope-
rozważaniach wspomniano już, że jeszcze brak jest dostatecznie uza- racyjnych), a wynik drugiej dopusz-
można uznać, iż dopuszczalna jest sadnionego podejrzenia popełnienia cza na tym etapie tylko badania ge-
w Swietle aktów prawa międzynaro- przez nie przestępstwa pozwalają- netyczne osób w celu ich zidentyfi-
dowego, Konstytucji RP i ustawy cego przedstawić im zarzuty i posta- kowania. Pytań, na które trudno
o ochronie danych osobowych inge- wić formalnie w procesowej roli po- udzielić jednoznacznej odpowiedzi
rencja w sferę zasadniczych praw dejrzanego). Wydaje się więc, że w Swietle obecnej regulacji prawnej,
człowieka. pojawia się istotna nieScisłoSć na jest zbyt wiele, żeby można było na
Nie wolno nam zapominać, że art. gruncie jednej ustawy dotycząca te- dłuższą metę pozostawić omawiane
20 ust. 1 zezwala Policji na uzyski- go samego zagadnienia, czyli zakre- przepisy ustawy o Policji bez dopre-
wanie informacji, w tym także niejaw- su prowadzenia badań genetycz- cyzowania. Normują one istotną ma-
nych, ich gromadzenie, sprawdzanie nych w ramach czynnoSci pozapro- terię i obecnie to brak klarownoSci
oraz przetwarzanie. Ust. 2 pkt 1 wspo- cesowych. Kłopoty w interpretacji oraz przejrzystoSci może sprzyjać
mnianego artykułu dopuszcza wskazanych przepisów ustawy o Po- ewentualnym nadużyciom.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06 17
Do zabezpieczenia Sladów biolo- z badaniami laboratoryjnymi zabez- na to, aby zabezpieczyć Slady, a nie
gicznych w celu przeprowadzenia ba- pieczonych w trybie art. 308 ż 1 k.p.k. wymagają już, by koniecznie przed
dań genetycznych może dojSć po Sladów biologicznych i wydaniem opi- upływem 5 dni ukończyć ich badanie
faktycznym wszczęciu postępowania nii genetycznej. Pojawia się więc dy- w warunkach laboratoryjnych, prowa-
w trybie art. 308 k.p.k. W ż 1 tego lemat, jak potraktować opinię wydaną dzące do uzyskania dowodu Scisłe-
przepisu mowa jest m.in. o dokony- przez biegłego po upływie 5 dni prze- go. Wydaje się więc, że wydanie opi-
waniu oględzin, w razie potrzeby widzianych na podejmowanie czyn- nii genetycznej po upływie 5 dni, ale
z udziałem biegłego, a także o pobra- noSci niecierpiących zwłoki, ale mającej za przedmiot badanie Sla-
niu od osoby podejrzanej krwi, wło- w trakcie której badano Slady ujaw- dów biologicznych zabezpieczonych
sów i wydzielin organizmu. W trakcie nione i zabezpieczone jeszcze przed przed upływem tego terminu nie po-
oględzin miejsca zdarzenia mogą upływem tego terminu. Istota czynno- zbawia opinii rangi dowodu Scisłego
więc zostać ujawnione i zabezpieczo- Sci podejmowanych na podstawie nawet wtedy, gdy postępowanie zo-
ne Slady biologiczne, nadające się do art. 308 tkwi w tym, aby ujawnić, za- stało potem umorzone. Gdyby przed
badań genetycznych. Z kolei pobra- bezpieczyć i utrwalić Slady i dowody umorzeniem postępowania przygoto-
nie od osoby podejrzanej krwi, wło- przestępstwa, które najczęSciej są wawczego podjętego wczeSniej
sów lub wydzielin organizmu dostar- narażone na utratę, zniekształcenie w trybie art. 308 k.p.k. nie zdołano
czy nam biologicznego materiału po- lub zniszczenie, jeSli nie zostaną nie- przeprowadzić ekspertyzy, to w póx-
równawczego, na podstawie którego zwłocznie zabezpieczone. Przepis niejszym podjętym na nowo bądx
ustalimy profil DNA podejrzanego po art. 308 ż 1 k.p.k. rozróżnia wyraxnie wznowionym w trybie art. 327 k.p.k.
to, by następnie porównać go z profi- Slady oraz dowody . Sam Slad postępowaniu te zabezpieczone Sla-
lem DNA Sladów zabezpieczonych okreSlany jest jako zmiana w obiek- dy biologiczne można poddać bada-
w trakcie oględzin. CzynnoSci doko- tywnej rzeczywistoSci, jaka nastąpiła niom w ramach opinii biegłego, jeSli
nywane w trybie art. 308 k.p.k. mają po zdarzeniu przestępnym. Rlad oczywiScie uda się przechować ten
rangę dowodowych czynnoSci proce- ujawniony i zabezpieczony na miej- materiał biologiczny w stanie nadają-
sowych. Analiza Sladów genetycz- scu zdarzenia nie musi stanowić od cym się do badań. Problem nato-
nych przeprowadzona w ramach opi- razu dowodu w rozumieniu k.p.k. miast może pojawić się w razie ujaw-
nii biegłego9 będzie zatem miała ran- potwierdzającego daną relewantną nienia i zabezpieczenia tych Sladów
gę dowodu Scisłego. CzynnoSci pro- dla meritum sprawy karnej okolicz- biologicznych, na których podstawie
cesowe w niezbędnym zakresie mo- noSć11, jeSli nie będzie możliwe na można prowadzić badania genetycz-
gą być podejmowane tylko w ciągu jego podstawie natychmiast po ujaw- ne po upływie pięciodniowego termi-
5 dni od dnia pierwszej czynnoSci. Po nieniu ustalenie tej okolicznoSci ma- nu, pozwalającego na podejmowanie
ich dokonaniu należy dopełnić for- jącej znaczenie dla rozstrzygnięcia, czynnoSci niecierpiących zwłoki. Na
malnoSci, czyli wydać postanowienie a potrzeba będzie w tym celu prze- tle art. 308 k.p.k. niejasne jest, jaki
o wszczęciu dochodzenia bądx prowadzenia przez biegłego badań charakter ma ów termin. Z pewnoScią
Sledztwa, jeSli postępowanie zamie- laboratoryjnych. Na podstawie ujaw- nie jest to termin zawity, gdyż nie jest
rza się kontynuować10. W trwającym nionych na miejscu zdarzenia Sladów on terminem do złożenia Srodka za-
nadal postępowaniu wykonana biologicznych można oczywiScie skarżenia, a ustawa wyraxnie nie na-
w trybie art. 308 ż 1 k.p.k. eksperty- ustalić wiele różnych istotnych dla daje mu takiego charakteru. W dok-
za genetyczna zachowuje rangę do- meritum sprawy okolicznoSci, np. trynie spotykamy się ze stwierdze-
wodu Scisłego. Gdyby jednak oka- z położenia i kształtu plam krwi moż- niem, że termin ten ma charakter in-
zało się, że brak jest podstaw do na wyprowadzać wnioski o warun- strukcyjny12. Jednak z drugiej stro-
dalszego prowadzenia postępowa- kach, w jakich Slady te powstały, czy- ny zauważa się, że jego upływ czy-
nia, to należy je umorzyć, jako że li chociażby wysokoSci, z której spa- ni bezskutecznym z mocy prawa
wczeSniej zostało niefortunnie wsz- dały na podłoże, czy mechanizmu wydanie postanowienia o przedsta-
częte. Opinia dotycząca badań ge- powstania obrażeń, faktu bronienia wieniu zarzutów13. Za tym, że jest
netycznych stanowi pełnowartoScio- się ofiary, drogi ucieczki sprawcy to termin prekluzyjny, przemawiałby
wy dowód i może być wykorzystana, bądx miejsca przechowywania kontekst uregulowania, wskazujący
gdyby umorzone postępowanie zo- zwłok. Bez przeprowadzenia eksper- na jego stanowczoSć i ostatecznoSć
stało podjęte bądx wznowione na tyzy nie da się jednak ustalić profilu (w art. 308 ż 3 używa się zwrotu
podstawie art. 327 k.p.k. DNA osoby, od której ujawnione Sla- najpóxniej w ciągu 5 dni , a art. 308
Przy okazji omawiania czynnoSci dy krwi pochodzą. Zatem Slady biolo- ż 5 mówi o podejmowaniu czynnoSci
niecierpiących zwłoki warto zwrócić giczne po ich ujawnieniu nie są jesz- w niezbędnym zakresie tylko w cią-
uwagę na jeszcze jedną kwestię. cze dowodem genetycznym, choć gu 5 dni ), a na to, że termin ten moż-
Otóż krótki czas, w jakim dozwolone mogą służyć jako dowód prowadzący na zaliczyć do grupy terminów in-
jest podejmowanie tych czynnoSci, do potwierdzenia innych okoliczno- strukcyjnych, wskazywałby fakt, iż
może nie wystarczyć do ukończenia Sci. CzynnoSci podejmowane w trybie jest on krótki, kilkudniowy. Uznanie
wszystkich czynnoSci związanych już art. 308 ż 1 k.p.k. pozwalają jednak tego terminu za prekluzyjny bardziej
18 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06
chroni interesy podejrzanego, ponie- dów zabezpieczonych w trybie art. siałyby one być podejmowane nie tyl-
waż utrzymywanie go przez bliżej 308 k.p.k. z powodu upływu 5-dnio- ko w celach eliminacyjnych lub w ce-
nieokreSlony czas w niepewnoSci, wego terminu. Zresztą bezwzględne lu ustalenia wartoSci dowodowej
czy rzeczywiScie pozostanie w stanie traktowanie terminu wskazanego ujawnionych Sladów, ale także w gra-
podejrzenia, nie sprzyja realizacji za- w art. 308 k.p.k. jako prekluzyjnego nicach koniecznych dla zabezpiecze-
sady uczciwego procesu. Konse- nie może też prowadzić do takich ku- nia Sladów i dowodów przed ich utra-
kwencje dyscyplinarne okazują się riozalnych sytuacji, w których z powo- tą, zniekształceniem lub zniszcze-
niewystarczające dla wymuszenia du upływu 5 dni nie można wydać po- niem.
przestrzegania tego terminu przez or- stanowienia o przedstawieniu zarzu-
gan procesowy. Z drugiej strony wy- tów lub umorzyć postępowania przy- PRZYPISY
kładnia celowoSciowa i logiczna na- gotowawczego. Lepszym rozwiąza-
1
kazuje uznać ten pięciodniowy termin niem będzie zatem nadanie temu ter- Z. Czeczot, T. Tomaszewski: Kry-
za instrukcyjny po to, żeby z powodu minowi charakteru instrukcyjnego, minalistyka ogólna, Wydawnictwo
jego przekroczenia niepotrzebnie nie dyscyplinującego organ procesowy Comer, Toruń 1999, s. 398;
2
tracić cennego materiału dowodowe- do szybkiego i sprawnego działania, D. Czaplicka, I. Sołtyszewski: Za-
go i szansy na pociągnięcie sprawcy a w konsekwencji korzystanie ze Sla- bezpieczanie Sladów biologicznych
do odpowiedzialnoSci karnej, co za- dów uratowanych przed bezpowrot- na potrzeby badań genetycznych
grażałoby interesom pokrzywdzone- nym zniszczeniem. i bazy DNA, [w:] Procesowo-krymi-
go oraz całego społeczeństwa. Prze- T. Grzegorczyk zauważa, że nie- nalistyczne czynnoSci dowodowe.
cież jeSli jakieS Slady zabezpieczono cierpiący zwłoki charakter czynnoSci Materiały pokonferencyjne, red. M.
dopiero w szóstym dniu, licząc od (mowa o nich w art. 308 k.p.k.) jako Lisiecki i M. Zajder, Wydawnictwo
chwili podjęcia pierwszej czynnoSci, działań zabezpieczających materiał Wyższej Szkoły Policji, Szczytno
to nie znaczy, że nie musiała już ist- dowodowy przed grożącą utratą lub 2003, s. 23;
3
nieć wówczas groxba ich utraty bądx zniekształceniem wyklucza sięganie Ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Policji,
zniszczenia. Taka groxba jest realna po art. 192a k.p.k., który wolno stoso- tj. DzU z 2002, nr 7, poz. 58 ze zm.
właSnie chociażby w stosunku do Sla- wać dopiero w toku dalszego docho- Nowela, która dotyczy art. 15 ust. 1,
dów biologicznych. Może bowiem dzenia lub Sledztwa14. Wspomniano dokonana została przez ustawę z 17
okazać się, że jeSli z materiału dowo- już, że czynnoSci, które wolno podej- grudnia 2004 r. o zmianie ustawy
dowego wykluczone zostaną Slady mować w trybie art. 308 ż 1 k.p.k., o Policji oraz ustawy Kodeks po-
biologiczne, ponieważ zostanie przy- wymienione są przykładowo, a nie stępowania karnego (DzU z 2005, nr
jęte, że zabezpieczono je po upływie wyczerpująco. Niektóre czynnoSci 10, poz. 70);
4
pięciodniowego terminu prekluzyjne- wyraxnie wymieniono zarówno W literaturze procesu karnego spo-
go, o którym mowa w art. 308 k.p.k., w art. 308 ż 1, jak i w art. 192a k.p.k. tyka się pogląd, zgodnie z którym
to nie będzie już szansy ponownego Na przykład w obydwu przepisach w trybie art. 307 k.p.k. nie można
zabezpieczenia w dalszym postępo- mówi się o pobraniu włosów. Ponad- podejmować czynnoSci operacyjno-
waniu takich Sladów na miejscu zda- to w trybie art. 308 ż 1 k.p.k. można -rozpoznawczych, gdyż podstawą
rzenia, gdyż uległy one bezpowrotnie pobrać wydzieliny organizmu, a z ko- przeprowadzenia czynnoSci spraw-
zniszczeniu. Wobec braku jakichkol- lei w art. 192a ż 1 k.p.k. zezwala się dzających jest kodeks postępowa-
wiek Sladów biologicznych na miej- na pobranie do badań Sliny, która na- nia karnego, a ich celem jest speł-
scu zdarzenia będzie brakowało ma- leży do wydzielin. W art. 308 ż 1 k.p.k. nienie zadania procesowego w po-
teriału, który byłby podstawą badań mowa jest o podejmowaniu czynno- staci wykrycia faktów wskazujących
profilu DNA nadającego się do po- Sci okreSlonych w art. 74 ż 2 pkt 1 k.p.k., na uzasadnione podejrzenie popeł-
równania z profilem DNA, ustalonym który to przepis zezwala m.in. na po- nienia przestępstwa lub też stwier-
na podstawie materiału biologiczne- bieranie odcisków, zaS art. 192a ż dzenie okolicznoSci uzasadniają-
go pobranego od osoby podejrzanej. 1 k.p.k. dopuszcza pobieranie odci- cych odmowę wszczęcia Sledztwa
Rygorystyczne traktowanie tego pię- sków daktyloskopijnych. Skoro art. bądx dochodzenia. JednoczeSnie
ciodniowego terminu jako prekluzyj- 308 ż 1 k.p.k. nie wyklucza podejmo- wskazuje się, że w ramach czynno-
nego może zatem przynieSć więcej wania innych niewskazanych w nim Sci sprawdzających można podjąć:
szkody niż pożytku. Uznawanie za czynnoSci wobec osoby podejrzanej, rozpytanie osób, obserwację czy
bezskuteczne czynnoSci podjętych to można byłoby wykonać wobec ta- obejrzenie miejsca zdarzenia, oraz
po jego upływie uszczupla (zasadni- kiej osoby także czynnoSci niewska- że czynnoSci sprawdzające mogą
czo na stałe) materiał dowodowy. zane w art. 308 ż 1 k.p.k., a wymie- przeplatać się z czynnoSciami ope-
Ochrona interesu podejrzanego nie nione w art. 192a ż 1 k.p.k. Należy racyjnymi. (R.A. Stefański: Kodeks
może przecież prowadzić do udarem- jednak zwrócić uwagę na to, że w ta- postępowania karnego. Komentarz,
niania procesu karnego, a do tego kiej sytuacji musiałby zostać osią- Tom II, pod red. Z. Gostyńskiego,
nieuchronnie prowadzi pozbawianie gnięty cel tych czynnoSci, o którym Dom Wydawniczy ABC, Warszawa
organu procesowego istotnych dowo- mowa w art. 308 ż 1 k.p.k., czyli mu- 1998, s. 52; T. Nowak, Sprawdze-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06 19
nie zawiadomienia o przestępstwie, dokonuje się także sprawdzenia słuchanie osoby zawiadamiającej
Nowe Prawo 1978, nr 4, s. 606). własnych informacji o przestęp- o przestępstwie w charakterze
Jak się wydaje, należy przyjąć jed- stwie, a nie tylko uzyskanych w wy- Swiadka art. 307 ż 3 k.p.k. (Por. K.
nak, że sprawdzenie faktów w trybie niku złożenia zawiadomienia o po- Marszał, S. Stachowiak, K. Zgry-
art. 307 k.p.k. może bez przeszkód pełnieniu czynu zabronionego. zek: Proces karny, Wydawnictwo
odbywać się w drodze czynnoSci W takim wypadku tym bardziej nale- Volumen, Katowice 2003, s. 405; F.
operacyjnych. Postępowanie ży przyjąć, że organy Scigania po- Prusak: Postępowanie sprawdzają-
sprawdzające, o którym mówi art. dejmują właSnie czynnoSci opera- ce w nowym k.p.k., Problemy Pra-
307 k.p.k., podejmowane jest przed cyjno-rozpoznawcze, a nie proceso- worządnoSci 1971, nr 2, s. 40 41;
wszczęciem postępowania karne- we. Dopóki formalnie nie zostanie T. Grzegorczyk: Kodeks postępo-
go. W art. 307 ż 2 k.p.k. wyraxnie wszczęte postępowanie karne, po wania karnego wraz z komentarzem
zastrzega się, że nie wolno przepro- prostu nie ma możliwoSci, aby pod- do ustawy o Swiadku koronym, Za-
wadzać takich czynnoSci jak zasię- jąć inne czynnoSci niż te, o których kamycze, Kraków 2004, s. 778);
5
ganie opinii biegłego oraz innych mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o Po- DzU z 1993, nr 61, poz. 284, ze zm.;
6
czynnoSci wymagających spisania licji, czyli operacyjno-rozpoznawcze DzU z 1997, nr 78, poz. 483;
7
protokołu. Można zatem powie- bądx administracyjno-porządkowe, Por. art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy z 29
dzieć, że zasadniczo zakazuje się chyba że ustawa wyraxnie dopusz- sierpnia 1997 r. o ochronie danych
prowadzenia procesowych czynno- cza wykonanie czynnoSci w trybie osobowych, tj. DzU z 2002, nr 101,
Sci dowodowych. W trybie art. 307 procesowym (chociaż przed wsz- poz. 926;
8
k.p.k., zgodnie z ż 5 tego przepisu, częciem procesu), jakim jest prze- Por. W. Grzeszczyk: Problematyka
wykorzystania analizy DNA w postę-
powaniu karnym w Swietle przepi-
sów ustawy z 17 grudnia 2004 r.,
Biblioteka Naukowa CLK KGP
Prokuratura i Prawo 2005, nr 4, s.
zaprasza czytelników do korzystania
45 46;
z bogatego księgozbioru, ostatnio uzupełnionego 9
Katalog czynnoSci wymienionych
o cenne wydawnictwa. Dostępne są m.in.:
w art. 308 ż 1 k.p.k. nie jest wyczer-
pujący. Użyto tam bowiem zwrotu a
J. Payne Encyclopedia of Forensic and Legal Medicine, t. I-IV
zwłaszcza , co wskazuje, że wyli-
R. Brunelle, R. Crawford Advances in the Forensic Analysis
czenie czynnoSci ma charakter przy-
and Dating of Writing Ink
kładowy. Możliwe jest zatem prze-
T.C. Schelling Micromotives and Macrobehavior
prowadzanie dowodu z opinii biegłe-
E.R. Menzel Fingerprints Detection with Lasers
go genetyka;
B. Fisher Techniques of Crime Scene Investigation 10
W art. 308 ż 1 k.p.k. wskazuje się, że
J. Yinon Advances in Forensic Application
czynnoSci niecierpiące zwłoki podej-
of Mass Spectrometry
muje się jeszcze przed wydaniem
A.M. Groyle Forensic Botany
postanowienia o wszczęciu Sledztwa
J. Almirall Analysis and interpretation of Fire Scene Evidence
lub dochodzenia , co oznacza, że ta-
A. Beveridge Forensic Investigation of Explosions
kie postanowienie po podjęciu tych
S. James Principles of Bloodstain Pattern Analysis
czynnoSci musi zostać w końcu wy-
W. Szeńczuk Toksykologia współczesna
dane;
J. Wójcikiewicz Ekspertyza sądowa 11
Sama nazwa dowód ma w postę-
B. Hołyst (red.) Wielka encyklopedia prawa
powaniu karnym charakter wielo-
A. Mitas Biometria wybrane zagadnienia
znaczny, choć za każdym razem
S. Zubański AFIS. Wybrane zagadnienia
mieSci się ona w podanym opisie.
J. Bryk (red.) Skuteczność procesu wykrywczo-dowodowego
Por. T. Grzegorczyk, op.cit., s. 421;
obowiązki a uprawnienia organów ścigania 12
R.A. Stefański: CzynnoSci proceso-
D. Kaszubowski Organizacja poszukiwań osób zaginionych
we w niezbędnym zakresie w nowym
J. Koolman Biochemia ilustrowany przewodnik
kodeksie postępowania karnego,
E. Pasage Genetyka przewodnik ilustrowany
Wojskowy Przegląd Prawniczy
K. Aagoda Vademecum interwencji policyjnych
1998, nr 1 2, s. 54;
T. Borzoł Kryminologiczne i kryminalistyczne aspekty 13
S. Łagodziński: Odmowa wydania
przestępstwa kradzieży z włamaniem do mieszkań
postanowienia o przedstawieniu za-
R. Włodarczyk Kryminalistyczne badania włosów ludzkich
rzutów i jej prawnokarne skutki, Pro-
przy użyciu mikroskopu skaningowego
kuratura i Prawo 1997, nr 4, s. 116;
14
T. Grzegorczyk: op.cit., s. 782.
20 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 252/06
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Analiza śladów genetycznych jako dowód w procesie karnym – cz IIMałoletni jako świadek w procesie karnym(1)Małoletni jako świadek w procesie karnymMikrokomputer Pecel z procesorem AT90S8535 cz 3Metody modelowania procesow 12 cz I (1)7 Proces Templariuszy Cz 49 Proces Templariuszy Cz 6Bogucki Relewancja jako ograniczenie w procesie tworzenia napisówwięcej podobnych podstron