Romantyczny model mi�oœci i polemika z nim w "Œlubach panie�skich"
Rozwa�ania na temat mi�oœci i pogl�dach Fredry w sprawie tak wdzi�cznego tematu, rozpocz�� nale�y od uwagi, �e ca�oœ� tytu�u komedii brzmi "Œluby panie�skie, czyli magnetyzm serc". Czym�e jest �w magnetyzm? Jest to inaczej mesmeryzm- modna w stuleciu teoria Mesmera (lekarza z XVIII w.), kt�ry g�osi�, �e istnieje na œwiecie "uniwersalny fluid" emanuj�cy z cz�owieka i oddzia�ywuj�cy na drug� osob� jak swego rodzaju magnes- "przyci�ganie si�" dw�ch serc. Taka sk�onnoœ� jest przyrodzona i konwenanse tego œwiata zmieni� tego nie mog�. Teori� Mesmara obalono, ale Fredro nie dyskutuje tej sprawy z punktu widzenia nauki, a eksponuje istot� pomys�u: fakt, �e uczucie ��cz�ce dwoje ludzi jest si�� magnetyczn�, ponad sztuczne ustalenia i schematy. Zauwa�my, �e Fredro przedstawia w swojej komedii analiz� ca�ego przebiegu procesu mi�oœci- jej pocz�tk�w, narastania uczucia, walki o nie i w ko�cu szcz�œliwy fina�. To nie jest mi�oœ� "od pierwszego wejrzenia", to ca�y ci�g budowania rzeczy tak powa�nej, jak� jest mi�oœ�, to prezentacja z�o�onoœci zjawiska i r�nych jej odmian- inna jest mi�oœ� Gucia, innych bodŸc�w rozwoju potrzebuje (metoda ambicji, by zerwa� niedost�pn� r��), inne jest uczucie Albina, pocz�tki uczu� Anieli i Klary, a ich sposoby odczuwania tak�e s� inne. Jest wi�c to uczucie wa�ne- najwa�niejsze w �yciu cz�owieka- z�o�one, zr�nicowane, ma wiele postaci i r�ny przebieg. Z komedii fredrowskiej wynikaj� nast�puj�ce wnioski:
prawo kobiet do wolego wyboru swojego m�a- wyrazem tego postulatu s� "œluby" bohaterek
po��czy� dwoje ludzi mog� tylko powa�ne i szczere zwi�zki uczuciowe, maria�e oparte na rozs�dku s� wbrew naturze
o mi�oœ� trzeba walczy�, s� r�ne sposoby odczuwania i "wywo�ywania" uczu�, mi�oœ� powinna by� szcz�œliwa (prawdziwie romantyczna koncepcja)
Autor misternie w��czy� w komedi� polemik� z romantycznym modelem mi�oœci. Przejawia si� owa dyskusja we w�asnej "antyromantycznej" definicji mi�oœci.
Definicja mi�oœci jak� prezentuje Fredro jest rzeczywiœci antyromantyczna. Przypomnijmy dziej romantycznych kochank�w. Zwykle niewiele wiedzieliœmy o pocz�tkach uczu� Gustawa czy Kordiana. Mo�na si� by�o domyœli�, �e to mi�oœ� nag�a, od 1 wejrzenia, pe�na b�lu i wyrzecze�, pierwsza i jedyna. Niestety przeszkody w stylu nier�wnoœ� spo�eczna nie pozwala�y na spe�nienie si� takiego uczucia. Pann� wydawano za innego, a kochanek cierpia� srodze, do granic ob��du i pr�by samob�jczej œmierci. Fredro ujmuje spraw� inaczej, w jego komedii uczucie nie spada z nieba, lecz stopniowo si� rozwija, obserwujemy ca�y przebieg procesu. Mi�oœ� Fredry jest radosna i zwyci�ska. Gucio walczy o swoje uczucia- mi�oœ� potrzebuje czynu, a nie p�aczliwych wywod�w Albina. I ko�czy si� ma��e�stwem, bo tylko szcz�œliwe uczucie ma sens. Zauwa�my, �e koncepcja Fredry nie zaprzecza istnieniu cierpienia i innych sposob�w odczuwania. Komediopisarz przeciwstawia si� tylko nienaturalnej, tragicznej wizji uczucia, kt�rej symbolem s� �zy, z efektem œmier�, ukazuje nam jak� mi�oœ� by� powinna: dzia�aniem w sprawie w�asnego �ycia i szcz�œciem cz�owieka