Romantyczny model mioœci i polemika z nim w "Œlubach panieskich"
Rozwaania na temat mioœci i pogldach Fredry w sprawie tak wdzicznego tematu, rozpocz naley od uwagi, e caoœ tytuu komedii brzmi "Œluby panieskie, czyli magnetyzm serc". Czyme jest w magnetyzm? Jest to inaczej mesmeryzm- modna w stuleciu teoria Mesmera (lekarza z XVIII w.), ktry gosi, e istnieje na œwiecie "uniwersalny fluid" emanujcy z czowieka i oddziaywujcy na drug osob jak swego rodzaju magnes- "przyciganie si" dwch serc. Taka skonnoœ jest przyrodzona i konwenanse tego œwiata zmieni tego nie mog. Teori Mesmara obalono, ale Fredro nie dyskutuje tej sprawy z punktu widzenia nauki, a eksponuje istot pomysu: fakt, e uczucie czce dwoje ludzi jest si magnetyczn, ponad sztuczne ustalenia i schematy. Zauwamy, e Fredro przedstawia w swojej komedii analiz caego przebiegu procesu mioœci- jej pocztkw, narastania uczucia, walki o nie i w kocu szczœliwy fina. To nie jest mioœ "od pierwszego wejrzenia", to cay cig budowania rzeczy tak powanej, jak jest mioœ, to prezentacja zoonoœci zjawiska i rnych jej odmian- inna jest mioœ Gucia, innych bodŸcw rozwoju potrzebuje (metoda ambicji, by zerwa niedostpn r), inne jest uczucie Albina, pocztki uczu Anieli i Klary, a ich sposoby odczuwania take s inne. Jest wic to uczucie wane- najwaniejsze w yciu czowieka- zoone, zrnicowane, ma wiele postaci i rny przebieg. Z komedii fredrowskiej wynikaj nastpujce wnioski:
prawo kobiet do wolego wyboru swojego ma- wyrazem tego postulatu s "œluby" bohaterek
poczy dwoje ludzi mog tylko powane i szczere zwizki uczuciowe, mariae oparte na rozsdku s wbrew naturze
o mioœ trzeba walczy, s rne sposoby odczuwania i "wywoywania" uczu, mioœ powinna by szczœliwa (prawdziwie romantyczna koncepcja)
Autor misternie wczy w komedi polemik z romantycznym modelem mioœci. Przejawia si owa dyskusja we wasnej "antyromantycznej" definicji mioœci.
Definicja mioœci jak prezentuje Fredro jest rzeczywiœci antyromantyczna. Przypomnijmy dziej romantycznych kochankw. Zwykle niewiele wiedzieliœmy o pocztkach uczu Gustawa czy Kordiana. Mona si byo domyœli, e to mioœ naga, od 1 wejrzenia, pena blu i wyrzecze, pierwsza i jedyna. Niestety przeszkody w stylu nierwnoœ spoeczna nie pozwalay na spenienie si takiego uczucia. Pann wydawano za innego, a kochanek cierpia srodze, do granic obdu i prby samobjczej œmierci. Fredro ujmuje spraw inaczej, w jego komedii uczucie nie spada z nieba, lecz stopniowo si rozwija, obserwujemy cay przebieg procesu. Mioœ Fredry jest radosna i zwyciska. Gucio walczy o swoje uczucia- mioœ potrzebuje czynu, a nie paczliwych wywodw Albina. I koczy si maestwem, bo tylko szczœliwe uczucie ma sens. Zauwamy, e koncepcja Fredry nie zaprzecza istnieniu cierpienia i innych sposobw odczuwania. Komediopisarz przeciwstawia si tylko nienaturalnej, tragicznej wizji uczucia, ktrej symbolem s zy, z efektem œmier, ukazuje nam jak mioœ by powinna: dziaaniem w sprawie wasnego ycia i szczœciem czowieka