Sport:
Już w średniowieczu w Polsce istniały lud. formy gier i współzawodnictwa (m.in. zapasy, ciskanie głazami i kamieniami), organizowano także zawody konne oraz turnieje rycerskie. Rodowód współcz. kultury fiz. i sportu sięga okresu oświecenia i jest związany z działalnością Komisji Edukacji Nar.; prekursorem wychowania fiz. młodzieży był m.in. Jędrzej Śniadecki, autor pierwszej w pol. piśmiennictwie i jednej z pierwszych na świecie książek o tej tematyce O fizycznym wychowaniu dzieci (1805); 1839 powstał pierwszy klub jeździecki w Poznaniu, 1862 Pozn. Tow. Gimnastyczne, a 1867 Tow. Gimnastyczne Sokół we Lwowie, którego powstanie jest uważane za początek zorganizowanego ruchu sport. w Polsce; 1882 założono istniejące do dziś Warsz. Tow. Wioślarskie. Duże znaczenie dla rozwoju wychowania fiz. i sportu miały też zakładane od 1888 z inicjatywy H. Jordana publ. ogrody gier, zabaw i ćwiczeń fiz. dla dzieci i młodzieży (tzw. ogrody Jordanowskie), a także kluby (1908 zał. Akademicki Związek Sport.) działające w miastach uniwersyteckich (Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Wilnie) oraz kluby sport., m.in. we Lwowie (zał. 1903 Czarni i 1904 Pogoń), w Krakowie (1906 Cracovia i Wisła), Łodzi (1908 ŁKS), Poznaniu (1912 Warta), Warszawie (1915 Polonia); powstawały także organizacje sport. mniejszości nar., np. żyd. klub sport. Makkabi (zał. 1909). Po odzyskaniu niepodległości 1918 powołano do życia większość pol. związków sport. (pierwszy Pol. Związek Lekkiej Atletyki, zał. 1919) oraz Polski Komitet Olimpijski (PKOl); Polska aktywnie włączyła się do międzynar. ruchu sport. i olimpijskiego; najpopularniejszą dyscypliną w Polsce w okresie międzywojennym stała się piłka nożna; 1921 pol. drużyna rozegrała pierwszy międzypaństw. mecz piłki nożnej (w Budapeszcie z Węgrami); 1924 pol. reprezentanci przystąpili do udziału w igrzyskach olimpijskich; do II wojny świat. zdobyli 20 medali olimpijskich (3 złote, 6 srebrnych i 11 brązowych); mimo istnienia 3 uczelni kształcących nauczycieli wychowania fiz. (w Warszawie, Krakowie i Poznaniu), wychowanie fiz. dzieci i młodzieży w szkołach stało na dość niskim poziomie; brakowało także dobrej jakości sprzętu sport., którego produkcja na skalę przem. w zasadzie nie istniała. Podczas okupacji niem. działalność sport. na ziemiach wcielonych do III Rzeszy i w Generalnym Gubernatorstwie była zakazana; mimo to organizowano m.in. mecze piłki nożnej, zawody lekkoatletyczne i łyżwiarskie oraz wyścigi kolarskie; największymi centrami sport. okresu okupacji były Warszawa, Kraków i Poznań; w wyniku działań wojennych zniszczeniu uległo ponad 75% obiektów sport. zamkniętych (hale sport., sale gimnastyczne, kryte pływalnie) oraz ok. 40% boisk i stadionów (w Warszawie zniszczono ponad 80% wszystkich obiektów sport.); zginęło wielu sportowców (m.in. B. Czech, J. Kusociński, H. Marusarzówna), trenerów, działaczy sport. i nauczycieli wychowania fiz.; przetrwały natomiast struktury organiz. związków sport. reaktywowanych w większości krótko po zakończeniu wojny. Struktura organiz. kultury fiz. i sportu w początkowym okresie powojennym była wzorowana na doświadczeniach ZSRR i cechowała ją daleko posunięta centralizacja; 1949 powstał Gł. Kom. Kultury Fiz. (GKKF), zlikwidowano kluby statutowe i powołano piony sport.: wojsk., CRZZ, Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sport., Gwardii, Spółdzielczego Zrzeszenia Sport. Start, Zrzeszenia Zryw (dla młodzieży szkół zaw.) oraz Akademickiego Związku Sport.; 1956 przywrócono kluby statutowe; 1957 powstało Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej (TKKF), mające na celu umasowienie sportu; 1960 GKKF objął swoją działalnością także zagadnienia turystyki przyjmując nazwę Gł. Kom. Kultury Fiz. i Turystyki (GKKFiT); 1987 w miejsce GKKFiT utworzono Kom. do Spraw Młodzieży i Kultury Fiz., a 1991 Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki. Od 1945 systematycznie wzrasta liczba obiektów i urządzeń sport. oraz kadry nauczycielskiej i trenerskiej; 1945 tylko 5% nauczycieli wychowania fiz. oraz 10 20% trenerów miało odpowiednie kwalifikacje; obecnie kształceniem nauczycieli wychowania fiz. oraz trenerów zajmują się akademie wychowania fizycznego (w Poznaniu, Krakowie, Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku i Katowicach) oraz ich filie (w Białej Podlaskiej i Gorzowie Wielkopolskim). Po kryzysie lat powojennych 1948 56 pol. sport wyczynowy osiągnął poziom zbliżony do przedwojennego, a w latach następnych znacznie go przewyższył; duży wpływ na dynamiczny rozwój sportu w Polsce 1956 80 miało prestiżowe traktowanie sukcesów sport. i związane z tym subsydiowanie sportu przez państwo. Pod koniec lat 80. większość klubów przeszła na własny rozrachunek finansowy; od pocz. lat 90. w finansowanie działalności sport. coraz częściej włączały się prywatne firmy, sponsorujące najczęściej poszczególne sekcje sport. lub zawodników; w sporcie masowym coraz większą popularność zaczęły zdobywać nowe dyscypliny sport., np.: snowboard, windsurfing ( żeglarstwo deskowe), triathlon. Największe sukcesy pol. sportowcy osiągali m.in. w: boksie, lekkoatletyce, kolarstwie, piłce nożnej, podnoszeniu ciężarów, siatkówce, zapasach, a ostatnio także w judo i pięcioboju nowoczesnym; 1924 98 pol. sportowcy zdobyli 231 medali olimpijskich, w tym 51 złotych, 68 srebrnych i 112 brązowych ( olimpijskie igrzyska); wysoki poziom pol. sport osiągnął także w nieolimpisjkich dyscyplinach m.in. w: alpinizmie, brydżu, sporcie motorowodnym i samolotowym, szybownictwie żeglarstwie oceanicznym i lodowym.