Orzeczenia, COSTA


Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 1964-07-15, C 6/64

Flaminio Costa przeciwko ENEL

Opubl: OETS 2002, poz. 5

Teza:

1. Udzielając odpowiedzi na wniosek o wydanie orzeczenia wstępnego, Trybunał nie może zastosować postanowień Traktatu do danej sprawy ani wydać rozstrzygnięcia w przedmiocie ważności

przepisów prawa krajowego, co byłoby możliwe na podstawie art. 169 [226] TWE. Trybunał ma prawo do wyodrębnienia z nieprawidłowo sformułowanego pytania sądu krajowego tych

elementów, które dotyczą wyłącznie interpretacji Traktatu.

2. Art. 177 [234] TWE opiera się na czytelnym podziale zadań między sądy krajowe a Trybunał. Przepis ten nie upoważnia Trybunału do badania stanu faktycznego danej sprawy lub do

kwestionowania powodów lub celu, dla których przedłożono wniosek o interpretację.

3. W odróżnieniu do zwykłych umów międzynarodowych, Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą powołał do życia własny system prawny, który z dniem wejścia w życie

postanowień Traktatu, stał się integralną częścią systemu prawnego państw członkowskich i który jego sądy mają obowiązek stosować. Powołując do życia na czas nieokreślony Wspólnotę,

posiadającą własne instytucje, osobowość i zdolność prawną oraz prawo występowania na arenie międzynarodowej, a zwłaszcza poprzez wyposażenie jej w rzeczywiste uprawnienia wynikające z

ograniczenia suwerenności przez państwa członkowskie i przekazania kompetencji na rzecz Wspólnoty, państwa członkowskie ograniczyły swoje suwerenne prawa i w ten sposób stworzyły system

prawny, który wiąże zarówno te państwa jak i ich obywateli. Wprowadzenie do systemu prawnego każdego państwa członkowskiego przepisów wydawanych przez Wspólnotę, a mówiąc ogólniej

litery i ducha Traktatu, uniemożliwia państwom członkowskim przyznanie pierwszeństwa jednostronnym lub późniejszym przepisom przed systemem prawnym przyjętym przez nie na zasadzie

wzajemności. Przepisy tego rodzaju nie mogą być sprzeczne z tym systemem prawnym. Prawo wynikające z Traktatu, będące niezależnym źródłem prawa, nie może być, ze względu na swój

szczególny i wyjątkowy charakter, uchylane przez przepisy prawa krajowego, bez względu na ich moc, bez pozbawienia go jego charakteru jako prawa wspólnotowego i bez zakwestionowania

podstaw prawnych, na których opiera się Wspólnota. Dokonany przez państwa członkowskie transfer praw i obowiązków z ich własnych systemów prawnych na rzecz wspólnotowego systemu

prawnego prowadzi do trwałego ograniczenia ich praw suwerennych.

4. Komisja ma obowiązek zapewnić, by państwa członkowskie wypełniały zobowiązania nałożone na nie przez Traktat, które to zobowiązania wiążą bez przyznawania praw indywidualnych. Ten

ciążący na Komisji obowiązek nie daje podmiotom indywidualnym prawa do powoływania się, na podstawie prawa wspólnotowego lub art. 177 [234] TWE, zarówno na zaniechanie przez

państwo członkowskie wypełnienia któregokolwiek obowiązku lub niedopełnienie tego obowiązku przez Komisję.

5. Art. 102 [97] TWE nie zawiera postanowień, które mogłyby przyznać podmiotom indywidualnym prawa podlegające ochronie ze strony sądów krajowych.

6. Art. 93 [88] TWE nie zawiera postanowień, które mogłyby przyznać podmiotom indywidualnym prawa podlegające ochronie ze strony sądów krajowych.

7. Nałożony na państwo członkowskie na mocy Traktatu obowiązek, który jest bezwarunkowy lub, jeżeli chodzi o jego wykonanie lub skutek, nie wymaga wydania jakiegokolwiek środka czy to

przez państwo, czy przez Komisję, jest doskonały pod względem prawnym, może wywoływać bezpośrednie skutki w stosunkach między państwami członkowskimi a ich obywatelami. Taki

obowiązek stanowi integralną część systemu prawnego państw członkowskich, składając się w ten sposób na ich prawo, i bezpośrednio dotyczy ich obywateli, którym przyznał prawa podmiotowe

podlegające ochronie ze strony sądów krajowych.

8. Art. 53 [44] TWE jest przepisem prawa wspólnotowego, który może przyznać prawo podmiotowe podlegające ochronie ze strony sądów krajowych.

9. Dyspozycja art. 53 [44] TWE jest spełniona tak długo, jak długo nowo wydany przepis nie sprawi, że korzystanie ze swobody prowadzenia działalności gospodarczej przez obywateli innych

państw członkowskich, nie zostanie poddane surowszym wymogom w porównaniu do obowiązujących obywateli państwa, w którym prowadzona jest działalność, bez względu na system prawny

regulujący status przedsiębiorstw.

10. Art. 37 ust. 2 [31] TWE jest przepisem prawa wspólnotowego, który może przyznać prawo podmiotowe podlegające ochronie ze strony sądów krajowych.

11. Art. 37 ust. 2 [31] TWE zakazuje wprowadzania jakichkolwiek nowych środków sprzecznych z art. 37 ust. 1 [31], to jest środków, których celem lub skutkiem jest dyskryminacja między

obywatelami państw członkowskich w zakresie zaopatrzenia lub zbytu towarów za pośrednictwem monopoli lub podmiotów, które, po pierwsze, zawierają transakcje dotyczące towarów

mogących być przedmiotem konkurencji i handlu między państwami członkowskimi, a po drugie odgrywają istotną rolę w takim handlu. Do sądu krajowego, przed którym toczy się postępowanie,

należy dokonanie oceny czy analizowana działalność gospodarcza dotyczy takiego produktu, który ze względu na swój charakter lub warunki techniczne lub uwarunkowania międzynarodowe,

którym podlega, może odegrać taką rolę w imporcie lub eksporcie między obywatelami państw członkowskich.

Uzasadnienie:

Podstawy wyroku:

1. Zarządzeniem z 16.1.1964 r., [...], Giudice Conciliatore Milan, mając na względzie art. 177 [234] TWE, wprowadzony do włoskiego porządku prawnego Ustawą nr 1203 z 14.10.1957 r. oraz

mając na względzie zarzut, że Ustawa nr 1643 z 6.12.1962 r. oraz dekrety Prezydenta wydane w celu wykonania przepisów tej Ustawy naruszają art. 102 [97], 92 [87], 53 [uchylony] i 37 [31]

TWE, zawiesił postępowanie i zarządził przekazanie akt sprawy Trybunałowi.

Zastosowanie art. 177 [234] TWE

(a) Argumenty dotyczące sposobu sformułowania pytania

2. Zarzuca się, że za zadanymi pytaniami ukrywa się zamiar uzyskania na podstawie art. 177 [234] TWE orzeczenia w sprawie zgodności prawa krajowego z Traktatem.

3. Jednakże, na mocy tego przepisu sąd krajowy, od którego orzeczeń, jak ma to miejsce w niniejszej sprawie, nie przysługuje odwołanie, musi przedłożyć pytanie Trybunałowi, by ten mógł wydać

orzeczenie wstępne w sprawie interpretacji Traktatu, jeżeli tylko pytanie dotyczące interpretacji pojawi się przed nim. Przepis ten nie daje Trybunałowi kompetencji do zastosowania Traktatu do

konkretnej sprawy lub wydania orzeczenia w przedmiocie zgodności prawa krajowego z Traktatem, co byłoby możliwe na podstawie art. 169 [226] TWE.

4. Pomimo tego, Trybunał ma prawo do wyodrębnienia z nieprawidłowo sformułowanych pytań sądu krajowego tych pytań, które dotyczą wyłącznie interpretacji Traktatu. W konsekwencji,

Trybunał nie wyda rozstrzygnięcia w przedmiocie ważności prawa włoskiego i jego zgodności z Traktatem, lecz tylko w sprawie interpretacji wymienionych powyżej przepisów, w kontekście

prawnym określonym przez Giudice Conciliatore.

(b) Argumenty dotyczące braku konieczności dokonania interpretacji

5. Zarzuca się, że sąd z Milanu domaga się dokonania interpretacji Traktatu w sytuacji, gdy nie jest to konieczne do rozstrzygnięcia zawisłego przed nim sporu.

6. Art. 177 [234] TWE opiera się na czytelnym rozdziale kompetencji między sądami krajowymi a ETS. Przepis ten nie upoważnia tego ostatniego do badania stanu faktycznego danej sprawy lub

do kwestionowania powodów lub celu wniosku o dokonanie interpretacji.

(c) Argumenty dotyczące obowiązku zastosowania przez sąd krajowy prawa krajowego

7. Rząd włoski podnosi, że wniosek Giudice Conciliatore jest "całkowicie niedopuszczalny", ponieważ sąd krajowy mający obowiązek stosować prawo krajowe nie może korzystać z art. 177

[234] TWE.

8. W odróżnieniu od zwykłych umów międzynarodowych, TEWG powołał do życia własny system prawny, który z dniem wejścia w życie postanowień Traktatu, stał się integralną częścią systemu

prawnego państw członkowskich, i który jego sądy mają obowiązek stosować.

9. Powołując do życia Wspólnotę na czas nieokreślony, z własnymi instytucjami, osobowością, zdolnością prawną oraz prawem występowania na arenie międzynarodowej, a zwłaszcza

wyposażając ją w rzeczywiste uprawnienia wynikające z ograniczenia suwerenności przez państwa członkowskie oraz przekazania kompetencji na rzecz Wspólnoty, państwa członkowskie

ograniczyły swoje suwerenne prawa i w ten sposób stworzyły system prawny, które wiąże zarówno te państwa jak i ich obywateli.

10. Wprowadzenie do systemu prawnego każdego państwa członkowskiego przepisów wydawanych przez Wspólnotę, a ogólniej litery i ducha Traktatu, pozbawia państwa członkowskie

możliwości przyznania jednostronnym lub późniejszym aktom prawnym pierwszeństwa przed systemem prawnym przyjętym przez nie na zasadzie wzajemności. Takie akty nie mogą być sprzeczne

z tym systemem prawnym. Moc prawa wspólnotowego nie może różnić się w poszczególnych państwach członkowskich, w zależności od ich systemów krajowych, bez narażenia na szwank

osiągnięcia celów Traktatu, wymienionych w art. 5 ust. 2 [10] TWE oraz bez dyskryminacji zakazanej przez art. 7 [12] TWE.

11. Obowiązki wynikające z postanowień Traktatu nie byłyby bezwarunkowe, gdyby mogły być zmieniane przez późniejsze akty prawne sygnatariuszy. W każdym przypadku, w którym Traktat

przyznaje państwom prawo do jednostronnego działania, czyni to za pomocą jasnych i precyzyjnych przepisów (np. art. 15 [uchylony], 93 [88] ust. 3, 223 [296], 224 [297] i 225 [298]).

Uchylenie się przez państwo od obowiązków wynikających z Traktatu wymaga szczegółowego upoważnienia (np. art. 8 [17] ust. 4, 17 [uchylony] ust. 4, 25 [uchylony], 26 [uchylony], 73

[uchylony], art. 93 [88] ust. 2 zd. 3 i 226 [uchylony]), które utraciłoby swój sens, gdyby państwa członkowskie mogły odstępować od ich wykonywania na mocy zwykłych przepisów.

12. Pierwszeństwo prawa wspólnotowego potwierdza art. 189 [249] TWE, zgodnie z którym rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach

członkowskich. To postanowienie, nie podlegające zastrzeżeniu, byłoby pozbawione znaczenia, gdyby państwo mogło jednostronnie wyłączyć jego skutki za pomocą aktu prawnego, który miałby

pierwszeństwo przed prawem wspólnotowym.

13. Powyższe oznacza, że prawa wynikające z Traktatu będącego niezależnym źródłem prawa, nie mogą być, ze względu na ich szczególny i oryginalny charakter, uchylane przez postanowienia

prawa krajowego, w jakiejkolwiek formie, bez pozbawienia Traktatu jego charakteru jako prawa wspólnotowego oraz bez zakwestionowania podstaw prawnych samej Wspólnoty.

14. Przekazanie przez państwa członkowskie praw i obowiązków wynikających z Traktatu z poziomu krajowego na poziom wspólnotowy pociąga za sobą trwałe ograniczenie ich suwerenności.

Faktu tego nie może zmienić jakiekolwiek późniejsze jednostronne działanie sprzeczne z koncepcją Wspólnoty. Z tego powodu art. 177 [234] TWE stosuje się niezależnie od przepisów prawa

krajowego, zawsze gdy pojawią się pytania dotyczące interpretacji Traktatu.

15. Pytania przedłożone przez Giudice Concilliatore w odniesieniu do art. 102 [97], 93 [88], 53 [uchylony] i 37 [31] TWE mają na celu przede wszystkim ustalenie, czy przepisy te są bezpośrednio

skuteczne i przyznają podmiotom indywidualnym prawa, które podlegają ochronie ze strony sądów krajowych oraz, jeżeli tak jest, jaka jest ich treść.

Interpretacja art. 102 [97] TWE

16. Art. 102 [97] TWE stanowi, że w przypadku zaistnienia obawy, że "przepisy ustaw" mogą spowodować "zakłócenia", postępujące w ten sposób państwo członkowskie powinno skonsultować się z Komisją; Komisja ma prawo zalecić państwom członkowskim przyjęcie odpowiednich środków, mających na celu uniknięcie zakłóceń.

17. Przepis ten, usytuowany w rozdziale poświęconym "Zbliżaniu ustawodawstw", ma na celu zapobieganie różnicom między przepisami prawnymi poszczególnych państw, by w ten sposób zostały

zrealizowane cele Traktatu.

18. Na mocy tych przepisów państwa członkowskie ograniczyły swoją swobodę inicjatywy, zgadzając się na procedurę konsultacji. Poprzez jednoznaczne zobowiązanie się do uprzedniej

konsultacji z Komisją we wszystkich przypadkach, w których projektowana regulacja prawna może prowadzić do powstania ryzyka wystąpienia potencjalnych zakłóceń, bez względu na jego

rozmiar, państwa podjęły zobowiązanie wobec Wspólnoty, które wiąże te państwa, ale które nie przyznaje podmiotom indywidualnym praw, które sądy krajowe musiałaby chronić. Ze swej strony

Komisja ma obowiązek zapewnić poszanowanie tego przepisu, jednakże obowiązek ten nie daje jednostkom prawa do powoływania się, w ramach prawa wspólnotowego i na podstawie art. 177

[234] TWE, na zaniechanie państwa w wykonaniu jakiegokolwiek obowiązku lub złamanie obowiązku przez Komisję.

Interpretacja art. 93 TWE

19. Na podstawie art. 93 ust. 1 i 2 [88] TWE Komisja, we współpracy z państwami członkowskimi, prowadzi stały przegląd systemów pomocy istniejących w tych państwach w celu podjęcia

właściwych środków niezbędnych do funkcjonowania wspólnego rynku.

20. Na mocy art. 93 ust. 3 [88] TWE, Komisja będzie zawiadamiana w odpowiednim terminie o wszelkich projektach przyznania pomocy lub jej zmiany. Zainteresowane państwo członkowskie

nie może przystąpić do wprowadzenia w życie projektowanych środków, dopóki nie zostanie zakończone postępowanie przed Komisją lub gdy będzie to konieczne, przed Trybunałem.

21. Postanowienia te, usytuowane w części Traktatu zatytułowanej "Pomoc państwa", mają na celu z jednej strony stopniową likwidację istniejącej pomocy, z drugiej zaś zapobieganie temu, by

poszczególne państwa członkowskie udzielały nowej pomocy bez względu na formę, która mogłaby bezpośrednio lub pośrednio przynieść znaczną korzyść określonym produktom lub

przedsiębiorstwom, i która nawet potencjalnie mogłaby zniekształcić konkurencję. Na mocy art. 92 [87] TWE państwa członkowskie uznały, że taka pomoc jest niezgodna ze wspólnym rynkiem i

w ten sposób domyślnie zobowiązały się nie udzielać żadnej pomocy, chyba że Traktat stanowi inaczej. Z drugiej strony, w art. 93 [88] TWE państwa zgodziły się zlikwidować istniejące formy

pomocy i zastąpić je nowymi.

22. Poprzez takie wyraźne zobowiązanie się do informowania Komisji "w odpowiednim terminie" o wszelkiej projektowanej pomocy oraz przez zaakceptowanie procedury określonej w art. 93

[88] TWE, państwa zaciągnęły zobowiązanie względem Wspólnoty. Wiąże ono te państwa, ale nie tworzy praw indywidualnych, z wyjątkiem ostatniego zdania art. 93 ust. 3 [88] TWE, które nie

stanowi przedmiotu postępowania w niniejszej sprawie.

23. Ze swej strony, Komisja jest zobowiązana do poszanowania tego przepisu i ma obowiązek, we współpracy z państwami członkowskimi, prowadzenia stałego przeglądu funkcjonujących

systemów pomocy. Obowiązek te nie daje jednak podmiotom indywidualnym prawa do powoływania się, w ramach prawa wspólnotowego lub na podstawie art. 177 [234] TWE, na zaniechanie

wykonania przez państwo członkowskie jakiegokolwiek obowiązku lub niedopełnienie obowiązku przez Komisję.

Interpretacja art. 53 TWE

24. Na mocy art. 53 [uchylony] państwa członkowskie zobowiązały się nie wprowadzać żadnych nowych ograniczeń swobody prowadzenia działalności gospodarczej na swoim terytorium przez

obywateli innych państw członkowskich, chyba że Traktat stanowi inaczej. Zobowiązanie zaciągnięte przez państwa sprowadza się do obowiązku powstrzymania się od działania, które jest

bezwarunkowe oraz nie wymaga, jeżeli chodzi o jego skuteczność lub realizację, przyjęcia jakichkolwiek środków czy to przez państwa, czy też przez Komisję. Obowiązek ten jest zatem

kompletny pod względem prawnym i może być bezpośrednio skuteczny w relacjach między państwami członkowskimi a ich podmiotami indywidualnymi. Tego rodzaju bezpośredni i wyraźny zakaz

wszedł w życie na terytorium Wspólnoty wraz z wejściem w życie Traktatu, stając się w ten sposób integralną częścią porządku prawnego państw członkowskich. Stanowi on część prawa tych

państw i bezpośrednio dotyczy ich obywateli, którym przyznał prawa podlegające ochronie ze strony sądów krajowych.

25. Dokonanie oczekiwanej przez sąd krajowy interpretacji art. 53 [44] TWE wymaga rozważenia treści przepisu w kontekście rozdziału dotyczącego swobody prowadzenia działalności

gospodarczej, w którym ten przepis się znajduje. Ustanowiwszy w art. 52 [43] TWE, że "ograniczenia w swobodnym przepływie osób na terytorium państw członkowskich będą stopniowo

znoszone", w art. 53 [44] TWE stanowi się, że "państwa członkowskie nie będą wprowadzały nowych ograniczeń swobody prowadzenia działalności gospodarczej na ich terytorium przez

obywateli innych państw członkowskich". Kwestią, którą następnie należy rozstrzygnąć jest to, na jakich warunkach obywatele innych państw członkowskich mogą prowadzić działalność

gospodarczą. Określa to art. 52 ust. 2 [43] TWE, w którym mowa o tym, że swoboda prowadzenia działalności obejmuje prawo do podjęcia działalności zarobkowej na zasadzie

samozatrudnienia oraz zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw "na warunkach ustalonych w ustawodawstwie państwa, w którym prowadzona jest działalność, dla obywateli tego państwa".

26. Dyspozycja art. 53 [44] TWE jest spełniona tak długo, jak długo nowo wydany przepis nie sprawi, że korzystanie ze swobody prowadzenia działalności gospodarczej przez obywateli innych

państw członkowskich nie zostanie poddane surowszym wymogom w porównaniu do obowiązujących obywateli państwa, w którym prowadzona jest działalność, bez względu na system prawny

regulujący status przedsiębiorstw.

Interpretacja art. 37 TWE

27. Art. 37 ust. 1 [31] TWE stanowi, że państwa członkowskie stopniowo dostosują monopole państwowe o charakterze handlowym, tak by wykluczyć dyskryminację w odniesieniu do

warunków zaopatrywania się i dystrybucji towarów między obywatelami państw członkowskich. Na mocy art. 37 ust. 2 [31] TWE państwa członkowskie zobowiązane są do powstrzymania się od

przyjmowania nowych środków sprzecznych z zasadą określoną w art. 37 ust. 1 [31] TWE.

28. W ten sposób państwa członkowskie przyjęły podwójny obowiązek: pierwszy, aktywny, do dostosowania krajowych monopoli, drugi zaś, negatywny, do powstrzymania się od wydawania

jakichkolwiek nowych środków. Wniosek dotyczy interpretacji tego drugiego obowiązku oraz tych aspektów pierwszego obowiązku, które są konieczne do jej dokonania.

29. Art. 37 ust. 2 [31] TWE zawiera jasno określony zakaz. Nie jest to obowiązek czynienia czegoś, lecz obowiązek powstrzymania się od działania. Obowiązek ten jest bezwarunkowy, jego

wykonanie nie jest uzależnione od działania państw członkowskich. Przepis ten jest bezpośrednio skuteczny w stosunkach prawnych między państwami członkowskimi a ich obywatelami.

30. Taki jasno sformułowany zakaz, który wszedł w życie na terytorium Wspólnoty w momencie wejścia w życie Traktatu, i w ten sposób stał się integralną częścią systemu prawnego państw

członkowskich, stanowi część systemu prawnego tych państw i bezpośrednio dotyczy ich obywateli, którym przyznaje prawa podmiotowe podlegające ochronie ze strony sądów krajowych. Ze

względu na zawiłość jego sformułowania oraz fakt, że art. 37 ust. 1 i 2 [31] TWE pokrywają się, do dokonania interpretacji konieczne jest ustalenie ich treści z uwzględnieniem ich miejsca w

systemie Traktatu. Rozdział, w którym umieszczone są te przepisy dotyczy "Zniesienia ograniczeń ilościowych w handlu między państwami członkowskimi". Celem odwołania się w art. 37 ust. 2

[31] TWE do "zasad podanych w ust. 1" jest wykluczenie jakiejkolwiek nowej dyskryminacji między obywatelami państw członkowskich "w zakresie warunków zaopatrzenia i zbytu". Określiwszy

cel, art. 37 ust. 1 [31] TWE wyjaśnia, w jaki sposób można naruszyć ten cel, jednocześnie zakazując tego rodzaju naruszeń.

31. Dlatego, na podstawie art. 37 ust. 2 [31] TWE, zakazane jest ustanowienie jakiegokolwiek nowego monopolu lub przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 37 [31] TWE, o ile może to

prowadzić do powstania nowego rodzaju dyskryminacji w dziedzinie warunków, na których towary są kupowane i sprzedawane na rynku. Do sądu krajowego należy ustalenie w postępowaniu

głównym czy naruszono te cele, to jest czy wprowadzono nowy rodzaj dyskryminacji względem obywateli innych państw członkowskich, w odniesieniu do warunków, na jakich towary są

zamawiane i wprowadzane na rynek.

32. Do rozstrzygnięcia pozostaje sprawa środków przewidzianych w art. 37 ust. 1 [31] TWE. Przepis ten nie zakazuje wprowadzania monopoli państwowych co do zasady, a tylko tych o

charakterze handlowym, i tylko o ile mogłyby one wprowadzić dyskryminację, o której wyżej mowa. Zakaz ten stosuje się do monopoli państwowych oraz zainteresowanych podmiotów, których

zadaniem jest dokonywanie transakcji produktami, które mogą być przedmiotem konkurencji i wymiany handlowej pomiędzy państwami członkowskimi. Po drugie, podmioty te muszą odgrywać

istotną rolę w obrocie tym produktem.

33. Zadaniem sądu w postępowaniu głównym jest ustalenie, czy działalność gospodarcza rozpatrywana w postępowaniu dotyczy produktu, który ze względu na swój charakter i techniczne lub

międzynarodowe wymogi, którym podlega, może stanowić znaczną część importu lub eksportu między obywatelami państw członkowskich.

Miejsca publikacji:

OETS 2002, poz. 5

Dodatkowe informacje:

Flaminio Costa przeciwko ENEL



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
02 costa, Europeistyka, Prawo Wspólnotowe, ORZECZENIA - fiszki
Flaminio Costa, Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE)
prawo gospodarcze orzecznictwo konkurencja
Ogonowski A Konstytucyjna wolność działalności gospodarczej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjne
Flaminio Costa VS ENEL, stosunki międzynarodowe, sm iii rok
Pozew o rozwód z orzeczeniem o winie, Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia, Rok 3, Podstawy pra
Rozporzadzenie 1612-68 wersja skrocona, ETS Orzeczeia
orzeczenia Pojęcie działalności gospodarczej w prawie polskim
ORZECZENIE
Orzecznictwo o czasowej niezdolności do pracy
Drukuj orzeczenie psychologia pracy
PK w sprawach podlegajacych orzecznictwu sadów wojskowych, STUDIA, Postępowanie karne (KPK)(1)
orzeczenia pyt 47, Instytucje i prawo Unii Europejskiej

więcej podobnych podstron