FIZYKOTERAPIA - wykład 22.04.2013
Pole elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości (= diatermia -> głębokie nagrzewanie)
Diatermia krótkofalowa (dalej „DKF” - mój skrót) - częstotliwość 27,12MHz, długość fali 11,05m ; wykorzystywana w fizykoterapii.
Drgania elektromagnetyczne działają na ustrój w postaci:
a) prądu wielkiej częstotliwości
b) pola elektrycznego wielkiej częstotliwości zawartego między dwoma okładkami kondensatora
c) pola magnetycznego wielkiej częstotliwości w metodzie indukcyjnej DKF
Ad. a) - w wyniku przepływu przez tkanki prądu wielkiej częstotliwości powstaje ciepło (endogenne)
- oscylacja jonów (drgania wokół ich średniego położenia); w wyniku zderzenia się jonów między sobą wzrasta temperatura tkanek
- polaryzacja jonowa
Ad. b) - w wyniku działania pola elektrycznego wielkiej częstotliwości dochodzi do przesunięcia ładunków elektrycznych czyli polaryzacji:
-> elektronowej (przesunięcie powłok elektronowych w stosunku do jądra atomu)
-> jonowej (przesunięcia w polu elektrycznym anionów i kationów)
-> orientacyjnej (zmiana orientacji przestrzennej cząsteczek o niesymetrycznym rozkładzie ładunków dodatnich i ujemnych;
- każda zmiana pola elektrycznego powoduje zmianę polaryzacji w dielektryku, czyli ruch ładunków zwany prądem przesunięcia.
Ad. c) - pole magnetyczne wielkiej częstotliwości jako efekt przepływu prądu elektrycznego przez aplikatory w postaci cewek
- prądy zmienne powodują w tkankach oscylację jonów wokół ich położeń i w efekcie wydzielanie ciepła
Efekty termiczne DKF:
- jest to ciepło endogenne
- zależy od:
-> oporu właściwego tkanek
-> przewodzenia
-> stałej dielektrycznej
- zależność od zawartości wody w tkankach
Efekty nietermiczne DKF:
- głównie w metodzie impulsowej pola elektromagnetycznego wielkiej czestotliwości
Działanie biologiczne:
- rozszerzenie naczyń krwionośnych
- poprawa trofiki tkanek
- przyspieszenie procesów wchłaniania tkankowego (wysięki, krwiaki)
- wzrost komórkowej przemiany materii
- wzrost liczby leukocytów w tkankach przegrzewanych
- spadek pobudliwości nerwowo-mięśniowej (głównie czuciowej)
- spadek przewodnictwa w nerwach
- wzrost syntezy immunoglobulin
- spadek sztywności stawów
Metoda kondensatorowa:
- część ciała poddana zabiegowi musi być umieszczona pomiędzy okładkami kondensatora
- komponenta elektryczna (działanie pola elektrycznego wielkiej częstotliwości)
- przegrzewa raczej tkanki słabo uwodnione
- wykorzystywane elektrody
-> sztywne
-> miękkie
-> specjalne
- najwyższa temperatura jest przy tkance podskórnej
Przekład sił pola elektrycznego zależy od:
- rozmiaru elektrod w stosunku do przegrzewanego obiektu
- oddalenia elektrod od obiektu
- wzajemnego ułożenia elektrod
- rodzaju dielektryku znajdującego się między elektrodami a skórą (filc/powietrze)
Aplikacja:
- podłużna (dla mięśni)
- poprzeczna (efekt tarczowy dla tkanki podskórnej)
(Przepływ podłużny jest głębszy, głębiej i mocniej przegrzewa np. mięsień czworoboczny wzdłuż włókien mięśniowych.)
(Jak są duże okładki różnej wielkości to silniejszy efekt będzie przy płytce mniejszej, bo jest tam większe zagęszczenie prądu)
(Ogrzanie tkanek jest proporcjonalne do ich oporności, dlatego tłuszcz na skutek spadku wartości przewodnictwa, ukrwienia i stałej dielektrycznej będzie mocniej ogrzany od tkanki mięśniowej)
Metoda indukcyjna:
- wykorzystuje cewkę indukcyjną
- przegrzewa tkanki mocno uwodnione
- komponenta magnetyczna przeważa
- wykorzystywane elektrody
-> kablowe
-> indukcyjne (minody, monody, diplody, circuplody)
- działanie polega na wytworzeniu w tkankach prądów wirowych zwanych prądami Eddiego.
- działanie głębokie (brak efektu tarczowego)
- najwyższa temperatura jest przy tkance mięśniowej
Działanie terapeutyczne:
- wzrost ukrwienia
- rozszerzenie naczyń krwionośnych
- wzrost trofiki tkanek
- uspokajająco na OUN
- spadek przewodnictwa w nerwach
- p/bólowo
- przekrwienie i rozluźnienie mięśni
- obniża reobazę i skraca chronaksję
- wzrost przemiany materii
Dawkowanie:
- subiektywne - pacjent ma odczuwać ciepło
- subiektywne dawki wg Schliephakego:
-> I atermiczna - nie wywołuje wrażeń cieplnych (podprogowa)
-> II oligotermiczna - minimalne wrażenie ciepła (progowa)
-> III termiczna - wyraźne, przyjemne wrażenie ciepła (nadprogowa)
-> IV hipertermiczna - bardzo silne wrażenie ciepła, ale nie wywołujące jeszcze bólu
(maksymalnie nadprogowa)
- czas zabiegu 3-15min
- nie należy stosować więcej zabiegów niż 12-15 w serii
- między seriami 1-2 tygodnie przerwy
Wskazania:
- podostre i przewlekłe zapalenie stawów
- zapalenia okołostawowe
- choroby zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa
- nerwobóle i zapalenia przewlekłe nerwów
- laryngologia -> przewlekłe zapalenia ucha, krtani, również węzłów chłonnych
- dychawica oskrzelowa
- po przebyciu zapalenia płuc
- trzewia - przewlekłe zapalenie pęcherza żółciowego, miedniczek nerkowych, pęcherza moczowego
- przewlekły nieżyt jelit
- przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego/przydatków
- zaburzenia czynności dokrewnej jajników
- zapalenie gruczołu piersiowego u karmiącej
Przeciwwskazania:
- wszystkie ostre choroby
- metalowe implanty, rozrusznik serca, aparat słuchowy, stent w naczyniu krwionośnym, spirale domaciczne, aparat na zęby
- zaburzenia czucia
- zaburzenia krążenia obwodowego/krwotoki
- nowotwory i stany po ich usunięciu (do 5 lat)
- po leczeniu promieniowaniem jonizującym
- okolice nasad kości u dzieci i młodzieży w okresie rozwojowym
- ciąża !!
- ropne zapalenie ucha środkowego
(Każdy metal zagęszcza pole.)
(Maksymalne dzienne narażenie terapeuty na działanie pola to 5,5 godziny !!)
Bezpieczeństwo:
- strefa pola bezpiecznego - dowolnie długie przebywanie nieszkodliwe
- strefa pola pośredniego - wymagana okresowa kontrola lekarska
- strefa pola szkodliwego - dopuszczone ograniczone przebywanie
- strefa pola niebezpiecznego - przebywanie niedopuszczalnie
(W fizjoterapii pojawiają się jedynie strefy pola bezpiecznego i pośredniego.)