Właściwość sadu z łączności spraw karnych
Łączność spraw może przybrać formę łączności podmiotowej, przedmiotowej lub podmiotowo-przedmiotowej.
Łączność podmiotowa ( podmiot łączy sprawy) występuje, gdy ta sama osoba oskarżona została o kilka przestępstw, a sprawy te należą do właściwości rożnych sądów tego samego rzędu, właściwy jest wówczas sad, w którym najpierw wszczęto postępowanie ( przygotowawcze. Jeżeli sprawy należą do właściwości sądów rożnego rzędu ( rejonowego lub okręgowego), sprawę rozpoznaje sad wyższego rzędu, a wiec okręgowy
Lacznosc przedmiotowa ( przedmiot laczy sprawy roznych osob) wchodzi w rachubę, gdy postępowanie toczy się jednocześnie przeciwko sprawcom, pomocnikom, podżegaczom i innym osobom, których przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy. Wówczas jeden i ten sam sad jest właściwy dla wszystkich tych osob.
Lacznosc podmiotowo-przedmiotowa ma miejsce, gdy występuje Lacznosc spraw podmiotowa jak i przedmiotowa. Nie zawsze jednak łączenie spraw i oskarżonych w jednym procesie sprzyja osiągnięciu prawdy. Jeżeli okaże się, ze utrudnia ono rozpoznanie sprawy, można wyłączyć i odrębnie rozpoznać sprawy poszczególnych osob lub o poszczególne czyny.
Właściwość sadu z delegacji
Delegacja właściwości przysługuje sadowi najwyższemu w sytuacji, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.Sąd ten może wówczas z inicjatywy właściwego sądu lub na wniosek prokuratora przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu. Właściwość z delegacji jest właściwością nadzwyczajna. Występuje na przykład wtedy, gdy większość świadków mieszka w innym mieście.
Właściwość funkcjonalna sądu apelacyjnego
„ Sąd apelacyjny rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sadzie okręgowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawe.np. rozpoznaje apelacje od wyroków okręgowych, zażalenia na postanowienia sądów okręgowych, stwierdza nieważność z mocy samego prawa.
Kształtowanie składów sedziowskich w drodze wyznaczania i w drodze losowania art. 351
Sędziego albo sędziów powołanych do orzekania w sprawie wyznacza się w kolejności według wpływu sprawy oraz jawnej dla stron listy sędziów danego sadu lub wydziału. Odstępstwo od tej kolejności jest dopuszczalne tylko w formie pominięcia sędziego z powodu jego choroby lub innej ważnej przeszkody, co należy zaznaczyć w zarządzeniu o wyznaczanie rozprawy. Gdy w akcie oskarżenia zarzuca się popełnienie zbrodni zagrożonej kara 25 lat albo dożywotniego pozbawienia wolności, wyznaczanie składu orzekającego dokonuje się na wniosek prokuratora lub obrońcy w drodze losowania, przy którym maja oni prawo być obecni. Prokurator może złożyć wniosek nie później niż w terminie 7 dniu po wniesieniu do sadu aktu oskarżenia, a obrońca w ciągu 7 dni od dnia doręczenia mu odpisu aktu oskarżenia.
Uprawnienia pokrzywdzonego w poszczególnych stadiach procesu.
Art. 299§1 kpk przyznaje pokrzywdzonemu ( i podejrzanemu) status strony w postępowaniu przygotowawczym. Nie jest to tylko gołosłowna deklaracja. W pierwszej fazie zwanej postępowaniem przejściowym, które rozciąga się czasowo od wniesienia aktu oskarżenia do sądu do wszczęcia rozprawy głównej pokrzywdzony ma tyle uprawnień ze w sumie składają się na prawa strony. Pojawiają się one już w chwili przesłana aktu oskarżenia do sądu. Oskarżyciel publiczny ma obowiązek pouczyć ujawnionego pokrzywdzonego o tym fakcie. Należy go także pouczyć o uprawnieniach związanych z dochodzenia roszczeń majątkowych a w razie potrzeby także o prawie do zgłoszenia oświadczenia o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Po wniesieniu aktu oskarżenia pokrzywdzony ma prawo wziaść udział w niejednym z posiedzeń sądu. Może on uczestniczyć w posiedzeniach dotyczących orzeczenie środków zabezpieczających, warunkowego umorzenia postępowania, skazania bez rozprawy, umorzenia postępowania i innych rozstrzygnięć przekraczających uprawnienia prezesa sądu z tym jednak, że zawiadomienie go o tych posiedzeniach nie jest obowiązkowe. Bywa też, że sąd uznaje udział pokrzywdzonego( oskarżonego) za obowiązkowy. Może to uczynić, gdy ropa truje się kwestie skazania bez rozprawy. W tym samym etapie procesu pokrzywdzony może również zgłosić swój udział w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego ubocznego lub subsydiarnego lub powoda cywilnego. Pokrzywdzony może zgłosić powództwo już w toku postępowania przygotowawczego, ale dopiero po wniesieniu aktu oskarżenia sad postanawia o dopuszczaniu powództwa. W czasie rozprawy pokrzywdzony nie jest już stroną, Aby nią być musi wystąpić w roli oskarżyciela posiłkowego, prywatnego lub powoda cywilnego. Jeżeli nawet nie wystali w jednej z tych ról to nadal jego pozycja jest szczególna. Wyraża się ona w 2 uprawnieniach
a)może zgłosić wniosek o nałożenie na oskarżonego obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody najpóźniej do zamknięcia przewodu sądowego
b) ma prawo wziąć udział w rozprawie i pozostać na sali, choćby miał składać zeznania jako świadek, w tym wypadku sąd przesłuchuje go w pierwszej kolejności.
Rola pełnomocnika w procesie karnym
Pełnomocnik działa w interesie innej strony niż oskarżony ( art. 97§1) . Pełnomocnik jest więc reprezentantem oskarżycieli: prywatnego i posiłkowych lub powoda cywilnego, strony szczególnej w postępowaniu karnym skarbowym lub w postępowaniu w sprawach nieletnich.
Nowy kodeks wreszcie zezwolił także innej osobie, nie będącej stroną na ustanowienia pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jego interesy w toczącym się postępowaniu. Taka osoba może być biegły, a nawet świadek żądający np zwrotu należności za podróż i utracone zarobki. Ale sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika owej innej osoby, jeżeli uzna, ze nie wymaga tego obrona interesów osoby nie będącej stroną. Do pełnomocnika nie odnosi się nakaz przedsiębrania czynności procesowych przez obrońcę jedynie na korzyść oskarżonego. Ma on prawo podejmowania także czynności niekorzystnych dla strony, ale pod warunkiem działania w dobrej wierze i w granicach pełnomocnictwa.
Procedura sprostowania protokołu
Prawnym zabezpieczeniem rzetelności zapisu jest instytucja sprostowania protokółu rozprawy i posiedzenia. Zgodnie z art. 152, strony oraz osoby mające interes prawny mogą złożyć wniosek o sprostowanie protokółu rozprawy i posiedzenia, wskazując na nieścisłość i opuszczenia. Wniosek taki należy złożyć najpóźniej przed wysłaniem akt do wyższej instancji. Moza go oczywiście złożyć również w czasie samej rozprawy lub posiedzenia bezpośrednio po zaprotokołowaniu oświadczenia. W razie złożenia wniosku o sprostowanie protokołu należy zawsze wysłuchać protokolanta. Dopiero po jego oświadczeniu przewodniczacy rozprawy może albo przychylić się do wniosku albo zwrócić się do całego składu orzekającego rozpoznającego sprawę, który również musi wysłuchać protokolanta.
Doręczenie zastępcze a fikcja doręczenia
Fikcja doręczania art. 136 „ w razie odmowy przyjęcia pisma lub odmowy albo niemożliwości pokwitowania odbioru przez adresata, doręczający sporządza na zwrotnym pokwitowaniu odpowiednią wzmiankę. Wówczas doręczenie uważa się za dokonane.
Doręczenie zastępcze art. 137 „ w wypadkach nie cierpiących zwłoki można wzywać lub zawiadamiać osoby telefonicznie albo w inny sposób stosownie do okoliczności, pozostawiając w aktach odpis nadanego komunikatu z podpisem osoby nadającej.
Terminy prekluzyjne a terminy zawite
Terminy prekluzyjne zwane także materialnoprocesowymi Czynności dokonane po ich przekroczeniu są bezskuteczne. W przeciwieństwie do terminów zawitych nie można ich przywracać. Są to terminy długie zazwyczaj. Terminy prekluzyjne skierowane są nie tylko dla stron. Wiążą też organy procesowe.
Terminy zawite- po ich upływie dokonanie czynności jest bezskuteczne. Mogą być jednak przywrócone przez sąd lub prokuratora, przed którym należało dokonać czynności. Powodem przywrócenia może być tylko przyczyna niezależna od strony. Strona lub inna osoba w terminie zawitym 7 dni od daty ustania przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie terminu zawitego do wniesienia apelacji. Musi dołączyć do niego samą apelację. Terminami zawitymi są tylko terminy:
a)do wnoszenia środków zaskarżenia
b)terminy, które ustawa za takie uznaje
Terminy zawite nigdy nie odnoszą się do organów procesowych. Są tylko terminami obowiązującymi strony i niektóre inne osoby.
Terminy zgłoszenia żądania o wyłączenie sędziego i skutki procesowe nie wyłączania sędziego
Wyłączenie fakultatywne, na wniosek ( iudex suspectus) Wniosek o wyłączenie sędziego z powodów fakultatywnych można skutecznie zgłosić w części wstępnej rozprawy do rozpoczęcia przewodu sądowego. Wniosek zgłoszony w czasie przewodu sądowego pozostawia się bez rozpoznania, chyba, że przyczyna wyłączenia sędziego powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu. Konsekwencje.
1)orzekanie przez sędziego, który powinien być wyłączony z mocy prawa, stanowi uchybienie bezwzględne. Orzeczenie takie zostaje uchylone a sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia
2)jeżeli orzekał sędzia tak zwany iudex suspectus stanowi to uchybienie względne i może być podstawą zaskarżenia orzeczenia jako obraza przepisu postępowania. Wysuwając ten zarzut trzeba udowodnić, że mogło mieć wpływ na zaskarżone rozstrzygnięcie.