ZAŁĄCZNIK 13

Korzyści z budżetowania

• zmobilizowanie kierownictwa różnego szczebla do okresowego planowania,

• wsparcie tego planowania,

• umacnianie koordynacji, współpracy i komunikowania różnych ośrodków odpowie­dzialności występujących w przedsiębiorstwie,

• ułatwienie liczbowego ujęcia opisowych zamierzeń i celów,

• ułatwienie przekazywania informacji o podejmowanych działaniach w przedsiębiorstwie,

• dostarczanie informacji dla kontroli oceny dokonań,

• dostarczanie danych do opracowania systemu motywacyjnego dla zmobilizowania kierownictwa do dołożenia starań w celu osiągnięcia zamierzeń przedsiębiorstwa,

• dostarczanie wiedzy o kosztach i przychodach w przyszłości,

• przybliżanie tej wiedzy szczeblom operacyjnym,

• koordynacja działań związanych z umowami zawartymi przez jednostkę gospodarującą,

• dostarczenie danych do oceny pracy kadry menedżerskiej wszystkich szczebli,

• poprawa ekonomicznych efektów procesów gospodarczych w szczególności wzrost efektywności kapitału, oszczędności, produktywności.

Etapy procesu budżetowania

Poszczególne etapy procesu budżetowania to:

Etap I. Opracowanie założeń do budżetu:

• zdefiniowanie celów strategicznych i rocznych,

• poinformowanie pracowników o celach,

• wydzielenie ośrodków odpowiedzialności oraz ustalenie mierników oceny kierowników poszczególnych ośrodków,

• wybranie metody tworzenia budżetu,

• opublikowanie instrukcji budżetowych,

• wyznaczenie kontrolera budżetu oraz składu komitetu budżetowego.

Etap 2. Opracowanie budżetu:

• określenie krytycznych czynników budżetu,

• ustalenie cen wewnętrznych;

• ustalenie wytycznych związanych ze stopą inflacji, kursem złotego itp.

• wprowadzenie standardów kosztów,

• opracowanie budżetów cząstkowych.

Etap 3. Uzgodnienie i zatwierdzenie budżetu:

• dokonanie przeglądu budżetów cząstkowych przez ich kierowników,

• sprawdzenie przez komitet budżetowy zgodności budżetów ze sobą,

• przedłożenie budżetu ogólnego zarządowi do zatwierdzenia.

Etap 4. Kontrola wykonania budżetu:

• określenie minimalnego czasu między powstaniem odchylenia, a przekazaniem informacji na jego temat,

• sporządzenie raportów z wykonania budżetów (określenie relacji między wyni­kami rzeczywistymi i planowanymi),

• poinformowanie właściwych osób o wynikach kontroli.

Etap 5. Reakcja na wyniki kontroli − przeanalizowanie odchyleń i podjęcie działań korek­cyjnych, np. zmiana założeń w budżetach).

Zasady opracowania poszczególnych budżetów cząstkowych

Punktem wyjścia przy tworzeniu budżetu wiodącego jest opracowanie prognoz dotyczących wielkości i wartości przyszłej sprzedaży. Prognozy dotyczące sprzedaży są podstawą opracowania pierwszego budżetu, tj. budżetu sprzedaży,

Budżet sprzedaży

Budżet ten informuje ile produktów i po jakiej cenie (przy uwzględnieniu zdolności wytwór­czych i popytu) będzie można ulokować na rynku i jakie będą przewidywane przychody z tego tytułu w danym okresie.

planowana ilość sprzedaży × planowana cena sprzedaży = planowane przychody ze sprzedaży

Budżet produkcji

Budżet ten tworzony jest w jednostkach o charakterze produkcyjnym w oparciu o założenia dotyczące planowanej ilości sprzedaży. Planowana ilość sprzedaży jest w nim korygowana o zapasy początkowe i końcowe wyrobów gotowych. Budżet ten informuje o ilości wyrobów, jaką należ wytworzyć w poszczególnych okresach po to by zrealizować założoną sprzedaż:

planowana ilość sprzedaży w szt.

+ pożądany zapas końcowy wyrobów gotowych

= zapotrzebowanie na wyroby gotowe

ိ zapas początkowy wyrobów gotowych­­­­­­

= planowana ilość wyrobów do wyprodukowania

Budżet kosztów materiałów bezpośrednich

Budżet ten przedstawia zapotrzebowanie ilościowe i wartościowe na materiały bezpośrednie do produkcji w danym okresie ustalone w oparciu o ilościowe normy zużycia materiału, planowaną wielkość produkcji oraz planowaną cenę nabycia jednostki materiału:

planowana ilość wyrobów do wyprodukowania w szt.

× norma zużycia materiału bezpośredniego­­­­­­­­­­­

= zapotrzebowanie na materiały bezpośrednie do produkcji

× planowana cena nabycia materiału­­­­­­­­­­­­­­­­­

= planowane koszty materiałów bezpośrednich

Budżet zakupów materiałów bezpośrednich

Budżet ten prezentuje planowaną wielkość zakupów materiałów oraz ich wartość:

ilość materiałów bezpośrednich potrzebnych do produkcji (wielkość produkcji x norma zużycia materiału)

+ pożądany zapas końcowy materiałów (w jednostkach naturalnych)

= zapotrzebowanie na materiały bezpośrednie do produkcji

− zapas początkowy materiału­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

= ilość materiałów do nabycia

× planowana cena nabycia materiału­­­­­­­­­­­­­­­

= planowane koszty zakupu materiałów bezpośrednich

Budżet kosztów robocizny bezpośredniej

planowana ilość produktów do wyprodukowania

× norma czasu pracy w roboczogodzinach [rh] na jednostkę produktu

= zapotrzebowanie na czas pracy przy produktach w [rh]

× stawka godzinowa wynagrodzeń

= planowane koszty robocizny bezpośredniej

Budżet pośrednich kosztów produkcji

Budżet ten zawiera informacje o wszystkich tych kosztach, które wiążą się z produkcją, ale nie dają się jednoznacznie przyporządkować (odnieść) do jednostki produkowanego wyrobu. W budżecie kosztów pośrednich produkcji wyodrębniane są koszty pośrednie stale i zmienne, a czynnikiem stanowiącym podstawę oceny czy koszt pośredni produkcji jest stały, czy też nie, jest jego zachowanie się względem wielkości produkcji, liczby maszyno- bądź roboczogodzin.

Budżet zapasów końcowych wyrobów gotowych

planowany pełny koszt wytworzenia jednostki wyrobu gotowego

×
planowany zapas końcowy wyrobu (ilościowo)

= wartość zapasu końcowego wyrobów gotowych

Budżet kosztów ogólnego zarządu i sprzedaży

Budżet ten zawiera informacje o kosztach prostych związanych ze sprzedażą i ogólnym zarzą­dzaniem firmą (np. kosztach wynagrodzeń handlowców, kosztach energii elektrycznej zużytej w komórkach sprzedaży, amortyzacji pomieszczeń biurowych itp.). Poszczególne pozycje tych kosztów prezentowane są w podziale na stale i zmienne, a czynnikiem zmienności są rozmiary sprzedaży. Większość pozycji w tym budżecie traktowanych jest jako stałe.

Budżet kosztu wytworzenia sprzedanych wyrobów

planowane koszty produkcji

+ wartość zapasów początkowych wyrobów

= wartość wyrobów dostępnych do sprzedaży

− wartość zapasów końcowych wyrobów

= Koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów

Budżet pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych

Powinien zawierać informacje na temat planowanych przychodów i kosztów związanych
np. z działalnością socjalną, ze zbyciem niefinansowych aktywów trwałych itp.

Planowany rachunek zysków i strat na poziomie wyniku z działalności operacyjnej

A. Planowane przychody netto ze sprzedaży produktów

B. Planowany koszt wytworzenia sprzedanych produktów

C. Planowany zysk (strata) brutto ze sprzedaży (AိB)

D. Planowane koszty sprzedaży

F. Planowane koszty ogólnego zarządu

F. Planowany zysk (strata) ze sprzedaży (Cိ Dိ F)

C Planowane pozostałe przychody operacyjne

H Planowane pozostałe koszty operacyjne

I. Planowany zysk (strata) z działalności operacyjnej

Budżet nakładów kapitałowych

W budżecie tym umieszczane są informacje na temat kosztów planowanych projektów inwestycyjnych.

Budżet środków pieniężnych

Budżet ten zawiera informacje o planowanych wpływach i wydatkach gotówkowych, o niedoborach bądź nadwyżkach środków pieniężnych.

Stan środków pieniężnych na początek okresu

+ Planowane wpływy gotówkowe ze sprzedaży

+ Pozostałe wpływy gotówkowe­­­­­­­­­

= Ogółem dostępne środki pieniężne

ိ Planowane wydatki gotówkowe:

Wydatki na zakup materiałów bezpośrednich

Wydatki na wynagrodzenia bezpośrednie

Wydatki związane z innymi kosztami bezpośrednimi produkcji

Wydatki związane z pośrednimi kosztami produkcji

Wydatki związane z kosztami sprzedaży i ogólnego zarządu

Zaliczka na podatek dochodowy

Planowane wypłaty dywidend

Pozostałe wydatki (np. na zakup środka trwałego)

= Ogółem planowane wydatki

+ Pożądane minimalne saldo końcowe środków pieniężnych

= Ogółem zapotrzebowanie na środki pieniężne

Nadwyżka/niedobór środków pieniężnych

Finansowanie:

Zaciągnięcie/spłata kredytu

Otrzymane/zapłacone odsetki

(Lokata/wycofanie lokaty­­­

= Ogółem finansowanie

Saldo końcowe środków pieniężnych

---