Każde przedsiębiorstwo posiada jakiś majątek, np. budynki, samochody, maszyny, papiery wartościowe, pieniądze. Posiadany majątek przedsiębiorstwo finansuje kapitałem. Kapitał ze względu na źródło pochodzenia możemy podzielić na własny i obcy, czyli dług. Kapitał własny pochodzi z zysku wypracowanego i pozostawionego w przedsiębiorstwie (zysk może być wypłacony właścicielom wówczas nie powiększy kapitału przedsiębiorstwa), z emisji akcji, dopłat właścicieli. Kapitał obcy to przede wszystkim kredyty bankowe, pożyczki, zobowiązania wobec dostawców. Każdy wykorzystywany kapitał ma swój koszt, ale polscy początkujący przedsiębiorcy często o tym nie wiedzą i utożsamiają koszt kapitału z odsetkami płaconymi za pożyczone pieniądze.

Koszt kapitału jest to oczekiwana stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału przy określonym poziomie ryzyka. Koszt kapitału można ocenić na podstawie alternatywnych sposobów inwestowania. Ilustruje to poniższy przykład.

Spadkobierca miliona złotych chce dobrze zainwestować swoje pieniądze. Rozważa założenie lokaty bankowej (oprocentowanie 8% rocznie), zakup akcji lub założenie własnego przedsiębiorstwa. Znajomość kosztu kapitału umożliwi mu podjęcie właściwej decyzji. Koszt kapitału, zwany kosztem alternatywnym, jest miarą ryzyka. W tym wypadku, gdy zakupi akcje lub założy firmę ponosi koszt kapitału (koszt alternatywny) w wysokości 8%, który wyraża najmniej ryzykowna inwestycja. Przy inwestowaniu w akcje oczekuje wyższej niż 8% stopy zwrotu, a jeszcze więcej będzie chciał zarobić zakładając przedsiębiorstwo, gdyż podejmie większe ryzyko i oprócz pieniędzy zaangażuje swój czas i ciężką pracę.

Stosunkowo łatwo jest obliczyć koszt długu. Wielkość odsetek oraz pozostałych obciążeń określona jest w umowie. Ale obliczając go musimy pamiętać o działaniu tzw. tarczy podatkowej (TS - Tax Shield), jest to osłona podatkowa, oszczędność na podatku dochodowym związku z finansowaniem inwestycji pożyczką a nie kapitałem własnym. Bierze się stąd, że odsetki płacone przez pożyczkobiorcę są wliczane w ciężar kosztów i w ten sposób zmniejszają zysk brutto, który jest podstawą opodatkowania. Firma nie korzystająca z długu lecz z kapitału własnego, zapłaciłaby podatek dochodowy większy o tarczę podatkową (TS). Tarcza podatkowa stanowi „zwrot” zapłaconych odsetek od pożyczki. Z osłony podatkowej, w sposób efektywny mogą skorzystać jedynie te przedsiębiorstwa, które osiągają zysk i są opodatkowane (np. nie korzystają ze zwolnień podatkowych).

Wartość oszczędności wynikającej z działania tarczy podatkowej możemy wyznaczyć ze wzoru:

, gdzie:

T - stopa podatku dochodowego,

D - kwota pożyczki,

- nominalny koszt pożyczki.

Efektywny koszt kapitału obcego (
) możemy wyznaczyć ze wzoru:

Zadanie 8

Przedsiębiorstwo korzysta z kredytu bankowego na samochód dostawczy w wysokości 50 000 zł, oprocentowanego 10% rocznie, z roczną kapitalizacją odsetek na koniec roku. Przedsiębiorstwo płaci podatek dochodowy. Aktualna stawka podatku wynosi 19%. Proszę obliczyć efektywny koszt długu oraz wielkość zaoszczędzonych wydatków na podatku dochodowym w porównaniu z finansowaniem zakupu samochodów z własnych środków.

Polecenie 4

Proszę się zastanowić nad problemem: „Jaka jest wartość tarczy podatkowej dla przedsiębiorstwa, które ponosi stratę?”

Zagadnienia związane z kosztem kapitału własnego zostaną omówione na kolejnej lekcji.

---