33.Antyk w literaturze polskiej na przykładach z różnych epok.
Antyk to nazwa epoki w historii literatury, która odpowiada starożytności w historii powszechnej. Dlatego z Antykiem możemy spotkać się także pod tą nazwą. Wartości całej twórczości tej epoki uznano za wzór doskonały-klasyczny. Stało się to przyczyną tak wielu nawiązań, stylizacji, zapożyczania wątków z literatury starożytnej we wszystkich współczesnych prądach artystycznych. Nic więc dziwnego, że i w utworach polskich poetów możemy znaleźć wiele nawiązań do Antyku. Już w średniowieczu, w najstarszych polskich utworach, znajdujemy motywy związane z Antykiem. Cała "Bogurodzica" jest wzorowana na hymnach grecko-bizantyjskich, o czym świadczy sam wyraz Bogurodzica (dokładne tłumaczenie z greckiego). Właśnie tego typu nawiązania możemy spotkać w średniowieczu, który prawie całkowicie zrywał z poprzednią epoką. Wzorowano się wówczas na "sztuce poetyckiej" Horacego, aby wypracować reguły pisarskie. Dlatego popularne w średniowieczu pieśni, dialogi, satyry formą nawiązywały do twórców antycznych. Z Antyku zapożyczono także pewne motywy i postacie, które miały znaczenie symboliczne. Natomiast w Odrodzeniu do Antyku nawiązywał Jan Kochanowski w swoich pieśniach oraz fraszkach (epigramaty), Mikołaj Rej pisał dialogi (będące bardzo popularne w Antyku) np. "Krótka rozmowa między trzema osobami Panem, Wójtem, a Plebanem". Możemy znaleźć utwór wzorowany na tragedii greckiej jakim jest "Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego. W jego twórczości odnajdujemy nawiązania do filozofii greckiej, epikureizmu, stoicyzmu oraz do filozofii rzymskiej horacjalizmu np. ze stoicyzmem spotykamy się w pieśni "Nie porzucaj nadzieje", z horacjalizmem w pieśni "Niezwykłym i nie lada piórem opatrzony", która stanowi parafrazę ody XX, z księgi II Horacego. Kochanowski umieszczał w swoich fraszkach postacie antyczne takie jak Mars, Achilles ("Na swoje księgi"), Fortuna, Orfeusz, Ariadna ("Do fraszek"), Brutus ("Tren XI"), muzy ("Ku muzom"). Popularne w Antyku sielanki pisał Szymon Szymonowic, który motywy do swoich utworów czerpał głównie z Teokryta ("Żeńcy"). W Baroku zrezygnowano z nawiązań do Antyku, co było związane z kontrreformacją, jednakże nie do końca. Łączono, naprzykład, wątki biblijne z antycznymi (Ifigenia skojarzona z Izaakiem). Morsztyn wzoruje się na poezji antycznej, głównie na Horacym, zapożycza postacie z mitologii rzymskiej (Kupido, Mars, Muza). Mnóstwo nawiązań znajdujemy w oświeceniu, którego druga nazwa brzmiała Klasycyzm. Dlatego też Antyk stał się wzorem niedoścignionym. Cała koncepcja literatury była zaczerpnięta z Antyku, który później ustąpił w Polsce miejsca francuskiemu klasycyzmowi. Nadal rozwijano gatunki literackie powstałe w Antyku. Krasicki pisząc satyry wzorował się na Horacym, natomiast bajki źródło miały w twórczości Ezopa. Tragedie pisali między innymi Konarski oraz Alojzy Feliński, którego Barbara Radziwiłłówna" jest dobrym przykładem. Twórcy oświecenia zapożyczali także mnóstwo motywów i tematów związanych z porządkiem świata, norm społecznego współżycia, wadami ludzkimi, fałszem.
Dla romantyków Antyk stał się źródłem natchnienia, kusząc bogactwem motywów, z których niejednokrotnie korzystali. Juliusz Słowacki wykorzystuje w jednym ze swych utworów mit o Rzeczpospolitej Platona. Adam Mickiewicz w "Wielkiej improwizacji" odwołuje się do mitu o Prometeuszu, w "Panu Tadeuszu" naśladuje, ale już w celach humorystycznych, "Iliadę" Homera, a wątek z "Georgik" Wergiliusza, wykorzystuje w tymże utworze, przy tworzeniu obrazu epopei. Charakterystyczne dla literatury rozbiorowej było łączenie natchnień antycznych i aluzji do Antyku z tematami patriotycznymi. Przykładami tego może być "Irydion" Krasieckiego czy "Grób Agamemnona" Słowackiego. W pozytywizmie wykorzystywano z Antyku motywy ponadczasowe. I tak naprzykład historia Tacyta została wykorzystana w "Quo Vadis" Henryka Sienkiewicza, również humoreska "Na olimpie" zawiera motywy antyczne. W kostiumy antyczne ubierali swe idee także Eliza Orzeszkowa w utworze "Stare obrazki", "Czciciel potęgi" czy A.Świętochowski, który w swoich nowelach pokazywał społeczeństwo świata antycznego, solidarność powszechną.
Młoda Polska to inaczej Neoromantyzm, czyli znów spojrzenie na Antyk z innej perspektywy. Pogłębianie polskich studiów nad Starożytnością, upowszechnianie języków starożytnych w szkole. Poezja zapożyczyła od parnasistów francuskich nowy sposób patrzenia na Antyk. Zaczęto dostrzegać jego walory estetyczne, poezja i piękno. Tym charakteryzowała się twórczość K.Przerwy-Tetmajera, L.Rydla, L.Staffa. Inaczej nawiązywał Stanisław Wyspiański, który łączył w swoich dramatach wątki polskie ze Starożytnością ("Noc listopadowa"-Achilles, bogowie, Akropolis). Przetwarzał on w oryginalny sposób mity greckie. Natomiast w literaturze współczesnej podobnie jak w Romantyzmie Antyk staje się źródłem natchnienia, problemów, wątków, postaci (Penelopa-wierna żona, czekająca na powrót męża). Jarosław Iwaszkiewicz w utworze "Ikar" nawiązuje do autentycznego Ikara, podobieństwo postaw postaci. Zbigniew Herbert w utworze "Nike, która się waha" stara się zinterpretować mit o Nike bogini zwycięstwa.
Możemy zauważyć, że twórczość i motywy Antyczne spotykamy w utworach z różnych okresów historii literatury, a także w literaturze współczesnej. Świadomość tamtej kultury (sama nazwa literatura klasyczna świadczy o uznaniu jej jako wzorca, ideału).