Prawo karne

1. Definicja przestępstwa na podstawie KK (art. 1, 7, 115 par. 1); elementy definicji przestępstwa; czyn zabroniony a czyn przestępny.

• Przestępstwo - czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

• Czyn zabroniony - czyn - działanie człowieka; zabroniony przez ustawę - wyczerpujący znamiona, jest pojęciem szerszym (istnieją czyny zabronione nie będące przestępstwami - np. ze znikomą szkodliwością społeczną, niezawinione)

• Ustawowe znamiona przestępstwa - muszą być spełnione, aby można było mówić o jakimś typie przestępstwa;

• Znamiona opisowe - to te, których stwierdzenie nie wymaga stosowania ocen, a ich zakres znaczeniowy jest stosunkowo wyraźny

• Znamiona ocenne - ich zakres znaczeniowy nie jest wyraźny - istotne zeszpecenie

• Bezprawność czynu - większość czynów zabronionych ma charakter bezprawny (wyj. np. obezwładnienie włamywacza)

• Wina - personalna zarzucalność popełnionego czynu; granice określa ustawa, ustanawiając przesłanki winy i wskazując okoliczności wyłączające winę

• Psychologiczna teoria winy - określony w ustawie stosunek psychiczny sprawcy do czynu zabronionego

• Normatywna teoria winy - osobista zarzucalność czynu

• Społeczna szkodliwość - naruszenie lub zagrożenie określonego dobra prawnego

2. Typologia definicji przestępstwa (3 możliwe teoretyczne warianty); charakter definicji przestępstwa w KK.

• Definicja formalna - odpowiedzialności karnej podlega ten kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez Ustawę obowiązującą w czasie popełnienia przestępstwa.

• Formalizm- określa, że jeśli coś jest zabronione przez ustawę karną to jest przestępstwem.

• Definicja materialna (obecnie raczej nie występuje) odwołuje się tylko do cennej społecznie treści czynu - Przestępstwem jest czyn społecznie szkodliwy.

• Definicja formalno-materialna

• Art. 10 & 1 przestępstwem jest czyn zabroniony pod groźbą kary przez obowiązującą ustawę (nullum crimen sine lege poenali auteriorii)

• Art. 115 & 1 czynem zabronionym jest zachowanie człowieka którego znamiona są określone w ustawie karnej.

• Art. 1 &3 przestępstwem może być tylko czyn zawiniony

• Art. 1 & 2 musi on być społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

• Art. 7 przestępstwem jest albo zbrodnia albo występek.

3. pojęcia: ustawowe znamiona czynu zabronionego, wyczerpywanie (spełnianie) przez czyn ustawowych znamion czynu zabronionego, kwalifikacja prawna

• ustawowe znamiona czynu zabronionego - cechy, którymi ustawa karna opisuje dany typ czynu zabronionego

• znamiona ocenne

• znamiona opisowe

• wyczerpanie - warunek konieczny do uznania konkretnego zachowania za określone przestępstwo

• kwalifikacja prawna - przyporządkowanie czynu określonemu przepisowi ustawy; kwalifikacji dokonuje się na podstawie okoliczności przytoczonych w zawiadomieniu o przestępstwie

4. Podział przestępstw na zbrodnie i występki - motywy, kryteria, znaczenie.

• Kryterium - waga przestępstwa

• Zbrodnie - czyny zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą (np. morderstwo, rozbój z użyciem broni)

• Występki - czyny zagrożone karą przekraczającą jeden miesiąc pozbawienia wolności, jeden miesiąc ograniczenia wolności lub grzywny powyżej 30 stawek dziennych

• Wykroczenia - nie przekraczające tych granice

• Znaczenie - tradycja, silniejsze potępienie poważnych przestępstw

5. Przesłanki odpowiedzialności karnej nieletniego (fakultatywna czy obligatoryjna)

• Podmiotem przestępstwa może być tylko osoba fizyczna, która ukończyła w chwili popełnienia czynu 17 lat

• Wyjątki - jeżeli popełnia któreś z przestępstw uznanych przez ustawę - zamach na życie Prezydenta RP; zabójstwo umyślne, morderstwo, rozbój, porwanie samolotu

• Przesłanki fakultatywne - nieletni może odpowiadać według przepisów KK, jeżeli przemawiają za tym okoliczności sprawy oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy, a zwłaszcza, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne

6. Przesłanki stosowania wobec pełnoletniego środków przewidzianych dla nieletnich (fakultatywne czy obligatoryjne).

• Odnosi się do sprawcy występku, wobec którego można zastosować zamiast kary środki poprawcze lub wychowawcze, jeżeli przemawiają za tym okoliczności sprawy, stopień rozwoju oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy

• Przesłanki fakultatywne

7. Nieletni i czyn karalny w rozumieniu ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich

• Postępowanie to nie ma charakteru karnego

• Reguluje popełnienie czynu o znamionach przestępstwa, wykroczenia, postępowanie z nieletnimi, u których stwierdzono objawy demoralizacji

• Nieletni

• osoby do lat 18 - wobec których stosuje się środki wychowawcze w związku z ich demoralizacją

• osoby między 13-17 - wobec których toczy się postępowanie o czyny karalne wypełniające znamiona przestępstw, lub niektórych wykroczeń

• nieletni do 21 roku życia - jeżeli, stosuje się wobec nich orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze

• W sprawach nieletnich trzeba się kierować ich dobrem

• Środki wychowawcze

• Upomnienie

• Zobowiązanie do określonego postępowania

• Nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna

• Nadzór kuratora

• Umieszczenie w rodzinie zastępczej, młodzieżowym środku wychowawczym

• Środki leczniczo-wychowawcze

• Umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym, zakładzie leczniczym

• Gdy niedorozwój umysłowy, choroba psychiczna, nałogowe picie

8. Młodociany

• Art. 115 par. 10 KK - Sprawca, który nie ukończył 21 lat w chwili czynu, ani 24 lat w chwili orzekania w I instancji

• KK kładzie nacisk na cele wychowawcze kary

• Szersze są możliwości nadzwyczajnego złagodzenia kary (art. 60 par 1 KK)

9. Przestępstwa powszechne, przestępstwa indywidualne (właściwe, niewłaściwe)

• Przestępstwa powszechne

• Których podmiotem może być każda osoba odpowiadająca ogólnym cechom podmiotu przestępstwa (osoba fizyczna, która osiągnęła określony wiek)

• Przestępstwa indywidualne

• w których opisie ustawowym znamię podmiotu określone jest przez użycie pewnej dodatkowej cechy (np. funkcjonariusz publiczny)

• właściwe - szczególna cecha podmiotu decyduje o bycie przestępstwa (odmowa wykonania rozkazu, łapownictwo)

• niewłaściwe - szczególna cecha podmiotu decyduje o stworzeniu jego typu kwalifikowanego lub uprzywilejowanego; powoduje jego wyższą lub niższą karalność (dzieciobójstwo)

10. Przedmiot ochrony/zamachu; ogólny, rodzajowy; indywidualny; przedmiot czynności wykonawczej (bezpośredniego działania).

• Przedmiot obrony/zamachu - dobro prawne, na które jest zamach, które jest chronione przez prawo karne

• Indywidualny przedmiot zamachu - dobro zaatakowane popełnieniem przestępstwa określonego w pojedynczym przepisie karnym

• Rodzajowy przedmiot zamachu - dobra prawne chronione przez grupę przepisów karnych, z reguły zamieszczonych w jednym rozdziale KK

• Ogólny przedmiot ochrony - bardzo abstrakcyjnie ujęte dobro, którego ochrona jest zadaniem całego prawa karnego

• Przedmiot czynności wykonawczej - przedmiot materialny, na którym dokonuje się danego przestępstwa (np. zamknięte pismo w przestępstwie naruszenia tajemnicy korespondencji)

11. Zasada odpowiedzialności karnej za czyn, pojęcie czynu, przypadki wyłączenia czynu

• Odpowiedzialność karna jest konsekwencją popełnienia przez człowieka czynu

• Czyn - działanie/zaniechanie

• Nie mogą być podstawą odpowiedzialności karnej myśli, poglądy, zamiary, jego właściwości fizyczne, psychiczne

• Publiczne propagowanie faszyzmu - wyjątek, przestępstwo

• Czyn jest niezbędną przesłanką odpowiedzialności

12. Podział przestępstw ze względu na formę czynu (sposób realizacji ustawowych znamion czynu); przykłady przestępstw możliwych do popełnienia tylko z działania, tylko z zaniechania, tak i tak.

• Przestępstwa trwałe

• Utrzymanie pewnego stanu rzeczy (np. dezercja)

• Czas popełnienia przestępstw rozciąga się na okres od zapoczątkowania takiego stanu do jego zakończenia

• Ma znaczenie dla przedawnienia ścigania i wyrokowania (termin biegnie od zakończenia przestępstwa)

• Przerwane przez prawomocny wyrok

• Przestępstwa wieloosobowe

• „branie udziału” w pewnym wspólnym działaniu

• Przestępstwa wieloczynowe

• Polega na pewnego rodzaju działalności, na którą składają się poszczególne czyny (np. branie udziału w obcym wywiadzie - szereg czynności ujętych w jeden czyn)

• Przestępstwa polegające na działaniu

• Sprawca podejmuje jakieś działanie, które wypełnia znamiona czynu zabronionego

• I polegające na zaniechaniu

• Niepodjęcie działania, do którego był on zobowiązany

• Spowodowanie określonego skutku przez niepodjęcie działania, do którego był zobowiązany

• Źródłem obowiązku działania - ustawa karna (obowiązek prawny)

• Taki obowiązek, który czyni zobowiązanego gwarantem nienastąpienia pewnego skutku

• Zobowiązania prawne muszą być wyraźnie ukierunkowane na zapobieżenie skutkowi

• Zaniechanie i działanie

• Spowodowanie skutku przez zaniechanie zlikwidowania wywołanej przez siebie niebezpiecznej lub bezprawnej sytuacji

13. Odpowiedzialność karna za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie; źródła prawnokarnego obowiązku działania przy przestępstwach z zaniechania.

• Przestępstwo skutkowe - określony skutek należy do znamion przestępstwa

• Źródła obowiązku -

• ustawa;

• umowa lub przyjęcie określonej funkcji (umowa o pracę, umówienie się ze znajomymi)

• przepisy wykonawcze wydane zgodnie i w ramach delegacji ustawowej

• gwarant - osoba, która przejmuje na siebie jakieś zobowiązanie w celu zapobieżenia czemuś, co by nastąpiło

14. Pojęcie skutku i związku przyczynowego; teorie związku przyczynowego; czy związek ten zachodzi między zachowaniem X-a a szkodliwym skutkiem w następujących przypadkach:

• Związek przyczynowy - zależność między zdarzeniem A, a zdarzeniem B (wystąpienie zdarzenia A pociąga za sobą wystąpienie zdarzenia B)

• Skutek - następstwo czynu

• Teoria ekwiwalencji (równowartości warunków)

• Założenie - przyczyną każdego skutku jest pewna suma warunków, koniecznych do jego spełnienia, wszystkie warunki są równe

• Krytyka - zbyt szeroka

• Zwolennicy - odpowiedzialność karna to nie jest zw. przyczynowy; zw. przycz. jest kategorią przyrodniczą i nie można jej zawężać

• Teoria adekwatnego zw. przyczynowego

• Nie wystarcza, że czyjeś zachowanie się jest koniecznym warunkiem nastąpienia skutku

• Wymagane jest, by określony w ustawie skutek był normalnym, typowym następstwem takiego zachowania

• Teoria relewancji

• Zw. przyczynowy ujmowany szeroko,

• Nie każdy zw. jest istotny dla odpowiedzialności karnej

• Zw. przyczynowy zachodzi, gdy wymienione zachowanie wyczerpuje znamiona czynu

• Pracownik FB „łucznik” wyprodukował własnoręcznie egzemplarz kolekcjonerski pistoletu VIS, który w procesie koncesjonowanego obrotu bronią został nabyty przez Y-ka, ten zaś strzelił w głowę Z-eta zabijając go

1. Teoria ekwiwalencji - zw. przyczynowy zachodzi, ponieważ gdyby X nie wyprodukował broni, Y nie strzeliłby z niej do Zeta

2. Teoria adekwatnego zw. przyczynowego - nie zachodzi, ponieważ normalnym skutkiem kupienia pistoletu nie jest zabicie

3. Teoria relewancji - zw. przyczynowy nie zachodzi, nie wyczerpuje znamion czynu

• X powinien przyjechać do pracy pociągiem, jednak z powodu niedbalstwa spóźnił się na dworzec, wobec czego wrócił do domu i pojechał samochodem; gdy następnie jechał ulicą z pierwszeństwem przejazdu zderzył się z prowadzonym przez Y-ka samochodem, który niespodziewanie wyjechał z drogi podporządkowane: w następstwie Y odniósł obrażenia ciała.

• Teściowa X-a wybierała się w podróż pociągiem; życząc jej śmierci, X przekonał teściową, fundując jej bilet, by skorzystała z usług linii logicznych wykorzystując samoloty IL-62, ponieważ w jego ocenie lot taką maszyną musi zakończyć się śmiercią; z powodu zmęczenia materiału turbiny silnika samolotu, którym poleciała teściowa nastąpiła eksplozja silnika i katastrofa, w której zginęli wszyscy pasażerowie.

15. Podział przestępstw ze względu na sposób atakowania dobra chronionego - naruszenie, narażenie na niebezpieczeństwo (konkretne i abstrakcyjne)

• Naruszenie dobra - np. życia (zabójstwo), wolności (pozbawienie wolności), nietykalności

• Narażenie dobra prawnego na niebezpieczeństwo - np. narażenie człowieka na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (wyrzucenie ciężkiego przedmiotu przez okno)

• Konkretne - w znamionach określone jako „bezpośrednie” np. narażenie na zarażenie

• Abstrakcyjne

• narażenie nie należy do znamion;

• narażenie na niebezpieczeństwo stanowi w przypadku tych przestępstw motyw kryminalizacji, opierającej się na przeświadczeniu, że są one niebezpieczne, dla określonych dóbr prawnych, lecz owo niebezpieczeństwo, także z uwagi na trudności dowodowe nie powinno być zaliczane do znamion

16. Czas popełnienia czynu zabronionego; sposób określania czasu popełniania przestępstwa z zaniechania; sposób określania czasu popełnienia przestępstwa trwałego.

• Art. 6 par. 1

• Czas popełnienia czynu - czas, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany

• Termin przedawnienia przestępstw skutkowych - czas nastąpienia skutku ważny

• Czas popełnienia przestępstw trwałych - rozciąga się od zapoczątkowania jakiegoś stanu do jego zakończenia

• Czas popełnienia przestępstwa z zaniechania - czas, w którym sprawca zaniechał działania

17. W jakim miejscu zostało popełnione morderstwo wg KK, jeżeli:

• Miejsce popełnienia czynu - miejsce, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić

• Sprawca w Pruszkowie zainstalował w samochodzie pokrzywdzonego ładunek wybuchowy z detonatorem czasowym, który spowodował eksplozję, gdy pokrzywdzony dojechał do Pruszkowa; stąd przewieziony w stanie ciężkim do szpitala w Warszawie, gdzie zmarł. - w Pruszkowie i w Warszawie

18. Odpowiedzialność subiektywna a obiektywna; zasada nullum crimen sine culpa i sposób jej wyrażenia w KK.

• Odpowiedzialność subiektywna - zależy od tego, czy sprawca ma zamiar popełnienia czynu (strona podmiotowa)

• Odpowiedzialność obiektywna - za spowodowanie jakiegoś skutku; odpowiedzialność bez winy

• Nullum crimen sine culpa - nie ma przestępstwa bez winy

• Art. 1 par 3 - nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu

19. Istota winy wg teorii psychologicznych i normatywnych (kompleksowej i czystej); czy KK operuje pojęciem przestępstwa popełnionego z winy umyślnej/nieumyślnej, czy też czynu zabronionego popełnionego umyślnie/nieumyślnie?

• Art. 8 KK - zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi (nie ma winy umyślnej/nieumyślnej)

• Teoria psychologiczna

• Wina utożsamiana ze stroną podmiotową przestępstwa

• Stosunek psychiczny sprawcy do czynu zabronionego

• Teoria normatywna

• Osobista zarzucalność popełnionego czynu

• Kompleksowa teoria normatywna - bierze pod uwagę zarówno stosunek psychiczny jak i element zarzucalności naruszenia przepisów karnych

• Czysta - istota winy wyczerpuje się w zarzucalności.

20. Kiedy czyn zabroniony popełniony jest umyślnie? Zamiar bezpośredni - nagły i przemyślany.

• Art. 9 par 1

• Jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi

• Zamiar bezpośredni - sprawca chce popełnić czyn

• Zamiar nagły - decyzja o popełnieniu czynu podejmowana jest w krótkim czasie, bez szczegółowych przemyśleń

• Zamiar przemyślany - powstaje w wyniku trwającego jakiś czas kształtowania się decyzji, stworzeniem planu działania

• Zamiar ewentualny - przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i godzi się na to

21. Zamiar ewentualny: znaczenie nadawane godzeniu się

• Zamiar ewentualny - sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i godzi się na to

• Różni się od zamiaru bezpośredniego wolą i świadomością

• Występuje obok zamiaru bezpośredniego

• Świadomość nie może polegać na pewności, że się wypełnia znamiona czynu zabronionego

• Wola - na popełnienie czynu się godzi

• Element godzenia się

• wola warunkowa (Makarewicz) - chęć zrealizowania czynu zabronionego innego niż zamierzony bezpośrednio na wypadek, gdyby doszło do takiej realizacji

• obojętność (Wolter) - sprawca mając świadomość możliwości popełnienia czynu zabronionego nie chce go popełnić, ale i nie chce go nie popełnić

• Buchała - sprawca nie chce popełnienia czynu zabronionego, jednocześnie zaś ma świadomość wysokiego prawdopodobieństwa powstania skutku ubocznego i nie jest przekonany, że uda mu się tego skutku uniknąć

22. Koncepcja zamiaru niby (jakby) ewentualnego (dolus quasi eventualis)

• Odmiana zamiaru bezpośredniego

• Sprawca przy braku pewności co do jednego ze znamion czynu zabronionego „chce” zachowania się objętego znamieniem czasownikowym

23. Zamiar szczególnie zabarwiony, przestępstwo kierunkowe, motyw a pobudka.

• Motyw - przeżycie psychiczne o charakterze intelektualnym, skłaniające sprawcę do popełnienia czynu

• Pobudka - przeżycie o charakterze emocjonalnym, skłaniające sprawcę do popełnienia czynu np. pod wpływem współczucia

• Przestępstwo kierunkowe - przestępstwo znamienne celem, motywem lub pobudką

• Cel - tym kieruje się sprawca np. „cel osiągnięcia korzyści majątkowej”

• Zamiar szczególnie zabarwiony - sprawca działa w określonym celu, z zamiarem szczególnie ukierunkowanym

24. Kiedy czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie (przesłanki nieumyślności)? Elementy obiektywne i subiektywne w konstrukcji nieumyślności.

• Art. 9 par. 2

• Jeżeli sprawca nie ma zamiaru popełnienia czynu zabronionego

• Popełnia go na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach

• Możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć

• Zw. przyczynowy między naruszeniem ostrożności a popełnieniem czynu zabronionego

25. Czy w ustawowej konstrukcji nieumyślności możliwe jest wyróżnianie lekkomyślności i niedbalstwa? Dlaczego?

• Lekkomyślność

• Świadoma nieumyślność

• Przewiduje możliwość popełnienia czynu zabr, ale przypuszcza, że tego uniknie

• Bezpodstawnie przypuszcza, że tego uniknie

• Zarzut sprawcy, że uświadamiając sobie nieostrożny charakter swego zachowania, nie skorygował go, ani nie zaniechał, lecz liczył na uniknięcie popełnienia czynu zabronionego

• Definiowany przez art. 9 par 2 - „możliwość popełnienia czynu przewidywał”

• Reszta - interpretacja przepisu

• Niedbalstwo

• Nieświadoma nieumyślność

• Niewykorzystanie możliwości intelektualnych

• Sprawca nie przewidywał możliwości popełnienia czynu zabr

• Mógł i powinien przewidzieć

• Naruszenie reguł ostrożności (w oparciu o pewien wzorzec)

• Art. 9 par 2 - „mógł przewidzieć”

26. Typ przestępstwa: podstawowy, uprzywilejowany, kwalifikowany: elementy kwalifikujące statyczne i dynamiczne; przestępstwo kwalifikowane przez następstwo, typy przestępstwa pozornie kwalifikowane; możliwe odmiany strony podmiotowej przestępstw kwalifikowanych przez następstwo

• Typ podstawowy

• Typ przestępstwa będący punktem wyjścia np. zabójstwo

• Typ kwalifikowany

• Typ nowo utworzony, którego zagrożenie karą jest surowsze

• Np. zabójstwo umyślne

• Typ uprzywilejowany

• Typ nowo utworzony, którego zagrożenie karą jest łagodniejsze

• Np. zabójstwo w afekcie

• Przestępstwo kwalifikowane przez następstwo

• Jeżeli skutek jest powodem do stworzenia typu kwalifikowanego

• Np. art. 158 par 2 „jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu, człowieka”

• Przestępstwo pozornie kwalifikowane (?)

• Odmiany strony podmiotowej przestępstw kwalifikowanych przez następstwo (?)

• Zamiar bezpośredni, przemyślany

• Wina umyślna

27. Pojęcie form stadialnych przestępstwa i jego zakres.

• Zasadniczą formą - dokonanie

• Usiłowanie

• Przygotowanie

• Stadia czynu przestępnego

• Zamiar (nie jest formą stadialną)

• Przygotowanie

• Podjęcie czynności mających stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego - uzyskiwanie środków, zbieranie informacji

• jest podjęte w celu popełnienia czynu zabronionego (zamiar bezpośredni ukierunkowany)

• Wejście w porozumienie - uzgodnienie zamiaru popełnienia konkretnego przestępstwa

• Karalność - tylko gdy ustawa tak stanowi (np. do przestępstw przeciwko pokojowi i ludzkości, przeciwko państwu)

• Czynny żal - sprawca karalnego przygotowania może się uwolnić od odpowiedzialności przez przejawienie czynnego żalu

• Dobrowolne odstąpienie od przygotowania

• Zniszczenie przygotowanych środków

• Zerwanie porozumienia

• Usiłowanie

• Zamiar popełnienia czynu zabronionego (bezpośredni, ewentualny)

• Zachowanie się zmierzające bezpośrednio ku dokonaniu

• Brak dokonania

• Prawie zawsze karalne

• Karalność - zagrożone jest taką samą karą, jak dokonanie; sąd może wydać niższą karę

• Czynny żal - dobrowolne odstąpienie od czynu lub zapobieżenie skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego

• dokonanie

28. czy możliwe jest usiłowanie przestępstwa nieumyślnego, np. z art. 155 kk (nieumyślne spowodowanie śmierci) Dlaczego?

• Nie, ponieważ w definicji usiłowania jest zaakcentowany zamiar popełnienia czynu zabronionego

29. Czy możliwe jest usiłowanie przez zaniechanie? Dlaczego?

• Jest możliwe, ponieważ art. 13 par 1 KK mówi ogólnie o zachowaniu się sprawcy, a więc zarówno o jego działaniu, jak i zaniechaniu

• Np. nie wypełniamy jakiegoś obowiązku, ponieważ mamy zamiar popełnienia czynu zabronionego, ale czyn ten nie dochodzi do skutku

30. Czy jest usiłowaniem rozboju czatowanie z niebezpiecznymi narzędziami na wytypowaną ofiarę przed jej domem? Dlaczego?

• Może być zarówno usiłowaniem, jak i przygotowaniem

• Aby było usiłowaniem musi bezpośrednio zmierzać do dokonania

• Kontrowersyjne

31. Wskaż: a) usiłowanie udolne b) usiłowanie nieudolne w rozumieniu art. 13 par. 2 KK c) inne zachowania, które nie są karalne w świetle art. 13 kk

• Usiłowanie nieudolne - usiłujący nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe

• Zachowanie się sprawcy, które obiektywnie nie zagraża dobru prawnemu i nie prowadzi do dokonania, sprawca błędnie sądzi, że tak jest

• Karalność - tylko gdy dokonanie nie jest możliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do dokonania na nim czynu zabronionego, użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego

• Sprawca zawiera drugi związek małżeński, nie wiedząc, iż jego małżonek zginął wcześniej w katastrofie lotniczej (Art. 206kk) - usiłowanie nieudolne

• Sprawca puszcza w obieg, wręczając kasjerce w sklepie, imitację banknotu, sporządzoną jednostronnie na czarno-białej kserokopiarce - usiłowanie udolne

• Sprawca podpala mieszkanie, by zabić jego lokatora, który jednak już wcześniej zmarł - usiłowanie nieudolne

• Sprawca włamuje się do samochodu, pokonując zamek i alarm, po czym przystępuje do dezaktywowania immobilisera, jednakże ten był tak dobry, że pomimo długiego manipulowania przy nim zablokował podstawowe systemy trakcyjne, dzięki czemu złodziej nie odjechał pojazdem - usiłowanie nieudolne kradzieży samochodu, usiłowanie udolne - naruszenie mienia (?)

32. Warunki niepodlegania karze przy usiłowaniu nieukończonym i ukończonym, przy przestępstwach przeciwko RP

• Usiłowanie ukończone - gdy sprawca wykonał wszystkie czynności mające doprowadzić do zamierzonego celu, ale skutek nie nastąpił

• Usiłowanie nieukończone - gdy sprawca zrealizował jedynie część działań prowadzących do zamierzonego skutku

• Nie podlega karze za usiłowanie zdrady głównej, zamachu stanu lub szpiegostwa ten, kto dobrowolnie poniechał dalszej działalności i ujawnił wobec organu ścigania wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu (czynny żal)

33. warunki nadzwyczajnego złagodzenia kary przy usiłowaniu.

• Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, odstąpić od jej wymierzenia

• Nieudolność może mieć różny charakter

• Np. poprzez wiarę w zabobony ktoś chce kogoś zabić

34. Dwie odmiany przygotowania w art. 16 par 1 kk; czy karalne jest przygotowanie do zabójstwa, do fałszowania pieniędzy? Na czym polega przedmiotowa strona przygotowania?

• Nie jest karalne przygotowanie do zabójstwa, jest karalne przygotowanie do fałszowania pieniędzy

• Strona przedmiotowa przygotowania:

• Gromadzenie informacji, przygotowywanie się do czynu zabronionego; stworzenie warunków (czyn zachowanie się podmiotu) do popełnienia czynu; wejście w porozumienie

• Skutek - przygotowanie do popełnienia czynu

• Czas i miejsce czynu - w momencie rozpoczęcie przygotowania, w miejscu jego rozpoczęcia

35. czy możliwe jest przygotowanie nieumyślne oraz w zamiarze ewentualnym?

• Przygotowanie może być jedynie w zamiarze bezpośrednim ukierunkowanym na osiągnięcie celu

• Czynności muszą być podjęte w celu popełnienia czynu zabronionego

• Nie może być przygotowanie nieumyślne ponieważ przygotowanie jest z zamiarem bezpośrednim popełnienia czynu

36. Warunki niepodlegania karze za przygotowanie: warunki niepodlegania karze w przypadku przestępstwa przeciwko RP

• Tak jak przy usiłowaniu - jeżeli czynny żal (odstąpienie od wykonywania dalszej działalności i powiadomienie organu ścigania o wszystkich istotnych okolicznościach popełnionego czynu)

37. Sprawca w celu sfałszowania pieniędzy zgromadził wszystkie niezbędne środki (przygotowanie). Po uruchomieniu taśmy produkcyjnej (usiłowanie) przeczytał w KK, że fałszowanie pieniędzy stanowi zbrodnię i postanowił odstąpić od czyny. Wyłączył wszystkie urządzenia zanim został wytworzony pierwszy banknot (dobrowolne odstąpienie od dokonania). Czy podlega karze za przygotowanie do fałszowania (art. 16 par 1 w zw z art. 310 KK), od którego przecież w ogólnie nie odstąpił?

• Nie, ponieważ wykazał się czynnym żalem, dobrowolnie odstąpił do fałszowania

38. Wymiar kary za usiłowanie i przygotowanie.

• Usiłowanie - taka sama kara jak przestępstwo; w praktyce kary są niższe ponieważ sąd wymierzając karę „uwzględnia rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa”, które przy usiłowaniu nie występują lub są mniejsze

• Przygotowanie - karalne gdy ustawa tak stanowi; zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości, państwu, przygotowanie do fałszowania pieniędzy

39. Pojęcie form zjawiskowych przestępstwa i jego zakres; formy sprawcze i niesprawcze popełnienia przestępstwa

• Formy zjawiskowe - formy naruszenia prawa karnego (sprawstwo zwykłe, współsprawstwo, sprawstwo kierownicze, podżeganie, pomocnictwo)

• Sprawstwo (jednosprawstwo)

• Za czyn odpowiada ten, kto wykonuje czyn zabroniony

• Osobiste wypełnienie znamion

• Działanie pojedynczej osoby

• Współsprawstwo

• Wykonanie przestępstwa z inną osobą

• Ich działania objęte są porozumieniem i są działaniem wspólnym

• Przestępstwa nieumyślne też mogą być tak popełnione

• Współsprawca będzie odpowiadał za przestępstwo indywidualne kwalifikowane, jeżeli o istnieniu cechy u drugiego współsprawcy wiedział (np. narażanie na niebezpieczeństwo dziecka kolegi)

• Sprawstwo kierownicze

• Kierowanie wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystywanie uzależnienia innej osoby i wydanie jej polecenia do wykonania czynu

• Sprawstwo pośrednie - popełnienie przestępstwa za pośrednictwem innej osoby

• Podżeganie

• Samodzielna forma popełnienia przestępstwa

• Nakłanianie innej osoby do popełnienia czynu zabronionego

• Wystarczy każda forma zachowania się, nie muszą być słowa

• Zamiar bezpośredni

• Nakłanianie osoby oznaczonej indywidualnie

• Pomocnictwo

• Samodzielna forma popełnienia przestępstwa

• Ułatwianie innej osobie popełnienia czynu zabronionego - dostarczenie jej narzędzi, środka przepisu, udzielenie rady, informacji

• Fizyczne - dostarczenie narzędzi

• Psychiczne - udzielenie rady

• Może być również popełnione przez zaniechanie

• Może być popełnione tylko umyślnie, może być też zamiar ewentualny

• Musi mieć miejsce przed lub w trakcie czynu

• Poplecznictwo, paserstwo - mogą być uznane za pomocnictwo psychiczne (obietnica ukrycia, korzystania z owoców przestępstwa)

40. Co oznaczają słowa „wykonuje” i „sam” w definicji jednosprawstwa?

• Wykonuje - przestępstwo z działania

• Sam - konkretnie oznaczona osoba, bez udziału innych osób

41. Element obiektywny i subiektywny w konstrukcji współsprawstwa; czy porozumienie musi być wypowiedziane wprost? Odpowiedzialność za eksces współsprawcy.

• Element obiektywny - działanie wspólne, składające się na pewną całość wypełniającą znamiona określonego przestępstwa

• Element subiektywny - działanie dwóch lub więcej osób

• Porozumienie nie musi być wypowiedziane wprost

• Odpowiedzialność za eksces współsprawcy - art. 20 KK, nie można karać

42. Wielosprawstwo (sprawstwo równoległe, wielosprawstwo równoległe); czy jest to odmiana współsprawstwa? Tzw. Współsprawstwo konieczne.

• Sprawstwo równoległe - wiele osób popełnia przestępstwo w tym samym czasie i miejscu, niezależnie od siebie

• wielosprawstwo - polegające na tym, że każdy ze współsprawców wypełnia całą istotę przestępstwa rodzajowego

• współsprawstwo konieczne - potrzeba udziału co najmniej dwóch sprawców w czynie

43. Teorie współsprawstwa: współsprawstwo a pomocnictwo: czy jest współsprawcą:

• Teoria formalno-obiektywna

• Kryterium - czy czyn polega na realizacji znamion danego przestępstwa (współsprawstwo)

• Teoria subiektywna

• Kryterium - co uważa „współsprawca”/”pomocnik”. Jeżeli traktował czyn jako własne, wspólnie popełnione przestępstwo - współsprawca, jeżeli chciał pomóc - pomocnik

• Współsprawcą może być też osoba nie wypełniająca znamion czynu zabronionego

• Teoria materialno-obiektywna

• Czy zachowanie danej osoby było istotnym wkładem w popełnienie przestępstwa

• Kto umówiwszy się z drugim sprawcą, trzyma drabinę tak, by tamten mógł wejść na balkon i ukraść stamtąd rower

1. Teoria f-o - pomocnictwo

2. Teoria subiektywna - zależy co chciał

3. Teoria m-o - współsprawstwo

• Kto w powyższych okolicznościach przyjął na siebie rolę ostrzegania, czy zza rogu budynku nie wychodzą przechodnie

1. Teoria f-o - pomocnictwo

2. Teoria s - zależy

3. Teoria m-o - pomocnictwo

Kto w ciemnym pomieszczeniu oświetla latarką pokrzywdzonego, do którego wówczas drugi sprawca strzela z pistoletu

Kto w uzgodnieniu z gwałcicielem dokonującym zgwałcenia w pobliżu przystanku autobusowego obserwuje, czy nie nadjeżdża autobus, by w takim przypadku ostrzec kolegę?

44. Czy dwie osoby bez zachowania środków ostrożności ścinające przy ruchliwym chodniku drzewo, które przygniata osobę trzecią odpowiadają za współsprawstwo (nieumyślnego spowodowania śmierci)? Czy jest możliwe współsprawstwo w przypadku przestępstwa z zaniechania? Dlaczego?

• Zachodzi tu współsprawstwo przy popełnieniu przestępstwa nieumyślnego (nie zachowanie środków ostrożności - niedbalstwo)

• Nie można dokonać przestępstwa z zaniechania w formie współsprawstwa - art. 18 par 1 KK określa, iż współsprawstwo polega na działaniu „wykonuje”

45. Sprawstwo konieczne

• uczestnictwo konieczne

• Niektóre z przestępstw wymagają dla ich popełnienia istnienia więcej niż jednej osoby

• łapownictwo

46. Sprawstwo polegające na poleceniu: jakiego rodzaju może być zależność, w jakiej formie może zostać wydane polecenie przy sprawstwie polegającym na poleceniu?

• Wykorzystanie uzależnienia wykonawcy od polecającego (polecenie służbowe)

• Podporządkowanie w wojsku (rozkaz)

• Uzależnienie czysto faktyczne

47. Istota podżegania, forma nakłaniania, strona podmiotowa podżegania

• Podżeganie

• Samodzielna forma popełnienia przestępstwa

• Nakłanianie innej osoby do popełnienia czynu zabronionego

• Wystarczy każda forma zachowania się, nie muszą być słowa

• Zamiar bezpośredni

• Nakłanianie osoby oznaczonej indywidualnie

• Strona podmiotowa - zamiar bezpośredni

48. Za co odpowiada, kto, chcąc aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego, jeżeli nakłaniany już wcześniej podjął zamiar dokonania tego czynu, a nakłanianie umocniło go w realizacji podjętego zamiaru? Czym różni się podżeganie od nawoływania z art. 255 KK?

• Nie odpowiada za nakłanianie

• Może być to potraktowane jako nieudolne usiłowanie nakłonienia

• Jeżeli świadome podtrzymywanie istniejącego zamiaru - pomocnictwo psychiczne

• Podżeganie - nakłanianie osoby zindywidualizowanej

• Nawoływanie do popełnienia przestępstwa - zwracanie się do osób indywidualnie nieoznaczonych

49. Istota pomocnictwa, formy pomocnictwa i ich charakterystyka; czy wyliczenie sposobów udzielania pomocy w art. 18 par 3 KK jest enumeratywne? Strona podmiotowa pomocnictwa: czy można dopuścić się pomocnictwa przez zaniechanie? Dlaczego?

• Pomocnictwo

• Samodzielna forma popełnienia przestępstwa

• Ułatwianie innej osobie popełnienia czynu zabronionego - dostarczenie jej narzędzi, środka przepisu, udzielenie rady, informacji

• Fizyczne - dostarczenie narzędzi

• Psychiczne - udzielenie rady

• Może być również popełnione przez zaniechanie

• Może być popełnione tylko umyślnie, może być też zamiar ewentualny

• Musi mieć miejsce przed lub w trakcie czynu

• Poplecznictwo, paserstwo - mogą być uznane za pomocnictwo psychiczne (obietnica ukrycia, korzystania z owoców przestępstwa)

• Wyliczenie sposobów - nie wyczerpujące

• Strona podmiotowa - zamiar bezpośredni, ewentualny

• Pomocnictwo może być popełnione przez zaniechanie - stwierdzone przez KK - jeżeli osoba, mająca prawny obowiązek niedopuszczenia do czynu zabronionego nie dopełnia swego obowiązku, ułatwiając sprawcy popełnienie czynu zabronionego

50. Pomocnictwo a poplecznictwo (239 par 1 kk) i paserstwo (291 par 1 kk)

• Pomocnictwo - musi nastąpić przed lub w trakcie czynu

• Poplecznictwo

• Po dokonaniu czynu

• Utrudnianie postępowania przez pomoc sprawcy

• Paserstwo

• Czerpanie zysków z owoców przestępstwa

51. czy jest możliwe podżeganie i pomocnictwo do przestępstw nieumyślnych, czy jest możliwe nieumyślne podżeganie i pomocnictwo? Tzw sprawstwo pośrednie

• pomocnictwo może być popełnione tylko umyślnie (zamiar bezpośredni i ewentualny)

• podżeganie umyślne - zamiar bezpośredni

• sprawstwo pośrednie - kategoria szersza niż sprawstwo kierownicze; popełnienie przestępstwa za pośrednictwem innej osoby

52. Jaka jest odpowiedzialność podżegacza lub pomocnika w sytuacji, gdy: czynu zabronionego tylko usiłowano dokonać? Czynu zabronionego nawet nie usiłowano dokonać?

• Jeżeli czynu usiłowano dokonać - odpowiada za usiłowanie

• Jeżeli czynu nie usiłowano dokonać - sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary; odstąpić od jej wymierzenia

53. Wymiar kary za podżeganie i pomocnictwo

• Odpowiadają w granicach swej umyślności

• Wymierzana w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo

• Odpowiadanie jak za usiłowanie

• Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

54. Warunki niepodlegania karze i zastosowania n.z.k. w stosunku do współdziałającego

• Jeżeli przejawią skuteczny czynny żal - dobrowolnie zapobiegli popełnieniu czynu zabronionego, do którego uprzednio nakłaniali lub pomagali

• Jeżeli czynny żal był nieskuteczny - sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

• Jeżeli nie usiłowano dokonać przestępstwa, do którego namawiali - n.z.k lub odstąpienie od wymierzenia kary

• Czynny żal dla wszystkich współsprawców

• Jeżeli próbowali zapobiec przestępstwu, im się nie udało - n.z.k.

55. Prowokacja: zasady odpowiedzialności prowokatora

• Prowokacja - nakłanianie innej osoby do popełnienia czynu zabronionego w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego

• Nie mają zastosowania przepisy o czynnym żalu

• Wysoce niemoralne - zastawianie pułapki na kogoś

• Dopuszczalne przeciwko osobom, prowadzącym przez dłuższy czas działalność przestępczą

56. Czy podżegacz, który chcąc aby dwaj sprawcy lekko pobili pokrzywdzonego, nakłaniając ich do tego odpowiada za dokonane przez nich zabójstwo? Co oznacza eksces współdziałającego?

• Podżegacz nie odpowiada za eksces współdziałającego

57. Czy współsprawca czynu popełnionego wspólnie i w porozumieniu z recydywistą ponosi odpowiedzialność zaostrzoną w myśl art. 64 KK, jeżeli sam nie był dotychczas karany? Co należy rozumieć pod pojęciem okoliczności osobistych z art. 21 par 1 KK?

• Jeżeli wiedziałby o tym, że jego wspólnik jest recydywistą

• Okoliczności osobiste - wyłączają, zaostrzają lub łagodzą odpowiedzialność karną; uwzględniane są co do osoby, której dotyczą

58. Zasady odpowiedzialności extraneusa za przestępstwo indywidualne:

• Ojciec nieletniego, wspólnie i w porozumieniu ze swoim kolegą, zabiera dziecko na wspinaczkę, grożącą bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia. Czy kolega ojca dziecko może odpowiadać z art. 160 par 2 KK? - tak, jeżeli wiedział, że jego współtowarzysz jest ojcem dziecka

• Czy koleżanka zwyrodniałej matki, która zabija noworodka wspólnie i w porozumieniu z tą matką może odpowiadać z art. 149 KK? - nie ponieważ nie wypełnia znamion dzieciobójstwa

• Czy może być współsprawcą przestępstwa z art. 361 kk cywil, który wspólnie i w porozumieniu z żołnierzem samowolnie uruchamia samolot bojowy MIG-29? - tak, jeżeli wiedział, że działa wspólnie z żołnierzem

• Czy może być uznany za współsprawcę dezercji określonej w art. 339 KK cywil, który dostarczył koledze żołnierzowi ubranie i samochód, wdarł się na teren jednostki wojskowej, po czym wspólnie i w porozumieniu z tymże kolegą przeskoczył z powrotem ogrodzenie i odjechał przygotowanym wcześniej samochodem? - nie ponieważ nie wypełnia znamion dezercji

59. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną i ich klasyfikacja

• Ustawowe

• Pozaustawowe

60. Charakterystyka poszczególnych okoliczności

• Obrona konieczna

• Odpieranie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem, przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu

• Działanie prawne

• Warunki: obrona reakcją na bezpośredni zamach; zamach jest bezprawny (w jakiejkolwiek dziedzinie prawa); współmierność (środki i sposoby konieczne do odparcia zamachu)

• Zamach jest bezpośredni - zagrożone dobro może być naruszone w najbliższym czasie

• Stan wyższej konieczności

• Poświęcenie jakiegoś dobra, jeżeli w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem

• Niebezpieczeństwa nie dało się inaczej uniknąć

• Dobro poświęcone nie przedstawia wyższej wartości niż dobro ratowane

• Błędy co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego

• Nie popełnia przestępstwa osoba, pozostająca w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię

• Np. myśliwy myśląc, że zabija jelenia zabił człowieka (nie odpowiada za umyślne zabójstwo)

• Błąd co do okoliczności wyłączającej bezprawność albo winę

• Usprawiedliwione przekonanie, że istnieją okoliczności wyłączające bezprawność lub winę sprawcy (np. ktoś myśli, że druga osoba sięgając do kieszeni po uprzedniej groźbie, broni się)

• Nieświadomość bezprawności czynu

• Błąd co do prawa

• Całościowa prawna ocena czynu

• Ktoś nie wie, że jakiś czyn jest bezprawny (np. przywłaszczenie sobie rzeczy cudzej)

• Niepoczytalność, poczytalność ograniczona

• Niepoczytalność - brak możliwości rozpoznania znaczenia swego czynu lub pokierowania swym postępowaniem; spowodowana upośledzeniem umysłowym, chorobą psychiczną, zakłóceniem czynności psychicznych

• Stan taki ma istnieć w chwili dokonywania czynu

• Stan psychiczny sprawcy + biologiczno-psychiatryczne przyczyny takiego stanu

• Upośledzenie umysłowe - istotne obniżenie sprawności umysłowej powstałe z różnych przyczyn w okresie rozwojowym jednostki

• Choroba psychiczna - zaburzenia psychiczne; np. zaburzenia świadomości

• Inne zakłócenia - dojrzewanie, menstruacja, gorączka, przemęczenie

• Poczytalność ograniczona

• Nie wyłącza winy

• Wpływa na stopień winy, powoduje jego obniżenie

• Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

• Eksperyment

• Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu wykonania eksperymentu medycznego, poznawczego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie

• Jest niedopuszczalny jeżeli dana osoba nie wyraża zgody, nie został poinformowany o skutkach

• Tzw, kontratypy pozaustawowe

• Karcenie małoletnich

• Czynności lecznicze

• Ryzyko sportowe

• zwyczaj

• Społeczna szkodliwość - pojęcie, znaczenie, stopniowalność, okoliczności brane pod uwagę przy ocenie stopnia

• Powodowanie naruszenia lub zagrożenia określonego dobra prawnego

• Ocena stopnia:

• Rodzaj i charakter naruszonego dobra

• Rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody

• Sposób i okoliczności popełnienia czynu

• Wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków

• Postać zamiaru

• Motywacja sprawcy

• Rodzaj naruszonych reguł ostrożności

• Stopień naruszenia reguł ostrożności

61. Zbieg przepisów ustawy; kumulatywna kwalifikacja prawna

• Jeden czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej przestępstw - sąd skazuje za przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów

• Sąd wymierza karę wg przepisu przewidującego karę najsurowszą

• Kumulatywna kwalifikacja prawna - ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo (nie ma koncepcji idealnego zbiegu przestępstw - sprawca dopuścił się tylu przestępstw ile naruszył przepisów)

• Skazanie za jedno przestępstwo; w kwalifikacji prawnej wymienia się wszystkie naruszone przepisy

• Karę wymierza się wg przepisu przewidującego karę najsurowszą

• Można orzec też inne środki karne na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów

• pozorny zbieg przepisów; reguły wyłączania tzw. wielości ocen

• jeżeli wydaje się, że zaistniał zbieg przepisów

• reguły wyłączania

• wyłączenie przepisu ogólnego przez przepis szczególny; szczególny ma pierwszeństwo

• wyłączenie przepisu pochłoniętego przez przepis pochłaniający - gdy konkretny czyn wyczerpuje znamiona jednego przestępstwa, a jednocześnie fragment tego czynu wyczerpuje znamiona innego przestępstwa

• wyłączenie przepisu posiłkowego przez przepis główny; przepis główny ważniejszy

63. przestępstwo ciągłe

• gdy sprawca dopuścił się czynu w krótkich odstępach czasu, dopuścił się dwóch lub więcej zachowań, z góry powziętym zamiarem

• w razie zamachu na dobro osobiste warunkiem ciągłości jest też tożsamość pokrzywdzonego

• jest to jeden czyn zabroniony

• lepiej oddaje wagę tego, czego sprawca się dopuścił

• ułatwia pracę organów ścigania i sądów

• czas popełnienia - odcinek czasowy od pierwszego czynu do zakończenia ostatniego czynu

• od ostatniego momentu liczy się przedawnienie

• podobieństwa do ciągu przestępstw

64. Zbieg przestępstw - przesłanki, konsekwencje prawne

• Zbieg przestępstw - ten sam sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw w określonym czasie, przed wydaniem pierwszego wyroku, nawet nieprawomocnego, za którekolwiek z przestępstwa

• Wymierzanie kary łącznej

• Zsumowanie kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa - system kumulacji

• Zaostrzenie najsurowszej z kar - system aspiracji

• Najsurowsza kara pochłania pozostałe - system absorpcji

• System wymiaru kary łącznej -

• łączenie kar tego samego rodzaju (grzywna z grzywną);

• nie może być niższa od najwyższej z wymienionych kar - minimum

• nie może być wyższa od sumy kar wymierzonych - I maksimum

• II maksimum - 540 stawek dziennych, 18 miesięcy ograniczenia wolności, 15 lat pozbawienia wolności;

• wyjątek - można łączyć karę ograniczenia wolności z karą pozbawienia wolności 1 miesiąc ograniczenia = 15 dni pozbawienia wolności

65. pozorny zbieg przestępstw, reguły wyłączania tzw. wielości ocen

• sytuacja, w której mają pewne podobieństwo do zbiegu, ale nie zachodzi on

• sytuacje, w której zbieg zachodzi, ale w drodze decyzji ustawodawcy lub praktyki traktuje się je jako przypadki występowania jednego czynu

• „pomijalny zbieg przestępstw”

• Zbiegiem nie są przestępstwa wieloczynowe; wieloodmianowe (w dyspozycji określone odmiany zachowania się)

• Jeden czyn, gdy sprawca jednym zachowaniem powoduje kilka skutków

66. ciąg przestępstw

• Art. 91

• Sprawca popełnia dwa lub więcej przestępstw

• W krótkich odstępach czasu

• W podobny sposób

• Zanim zapadł pierwszy, choćby nieprawomocny wyrok za którekolwiek z przestępstw

• Różnice między zbiegiem przestępstw - podobny sposób dokonania i krótkie odstępy czasu

• W podobny sposób - konieczne jest tu zastosowanie tej samej kwalifikacji prawnej - np. kradzież + kradzież z włamaniem; musi istnieć podobieństwo faktycznego popełnienia (kradzież kieszonkowa to nie to samo co kradzież towaru)

• Odstępy czasu - doktryna - nie dłuższy niż 6 miesięcy

• Sąd orzeka jedną karę na podstawie przepisu, którego znamiona każdego z tych przestępstw wyczerpuje, w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połow

• Kara łączna - przy zbiegu ciągu przestępstw

67. zasady nullum crimen sine lege - art. 1 par 1KK; art 42 ust 1 K, art 7 KE, art 15 MPPOiP:

• NCSL scripta

• Prawo karne musi być zapisane w specyficznym akcie normatywnym - w ustawie

• Prawo karne nie może opierać się na prawie zwyczajowym

• Trójpodział władz - prawo karne nie może być tworzone przez władzę wykonawczą

• Doprecyzowanie znamion przestępstwa w aktach wykonawczych wydanych zgodnie z art. 92 ust. 1 Konstytucji

• NCSL stricta (certa) - zasady określoności przestępstwa + zakaz analogii i wykładni rozszerzającej na niekorzyść sprawcy

• Przepisy powinny być tak sformułowane odbiorca mógł je zrozumieć i przestrzegać

• Powinno się unikać znamion ocennych - np. „znieważa”

• Zakaz analogii - nie można traktować jakiegoś czynu jako podobnego do czynu zabronionego zagrożonego karą

• Analogia legis - odwołująca się do konkretnego przepisu

• Analogia iuris - odwoływanie się do całego systemu prawnego; społecznej świadomości; idei

• NCSL praevia (LRNA)

• Niedopuszczalne jest wprowadzanie ustaw działających wstecz

• Złamanie zasady - dekret z 1946 o odpowiedzialności karnej za odstępstwo od narodowości polskiej w czasie wojny 1939-1945

• Miarodajna jest data faktycznego ogłoszenia ustawy, nie data w „DzU”

• Nie można stosować wstecz ustaw zaostrzających odpowiedzialność karną

• NPSL

• Nie ma kary bez ustawy

• Sankcja względnie oznaczona - dolna i górna granica kary

• Niestosowana sankcja bezwzględnie oznaczona

• Niedopuszczalna sankcja nieoznaczona - sędzia sam decyduje

68. Którą ustawę karną stosuje się, jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa?

• Artykuł 4 par. 1 orzeka, że stosuje się ustawę nową (obowiązującą w czasie orzekania), chyba, że ustawa obowiązująca jest względniejsza dla sprawcy (trzeba dostosować do konkretnego sprawcy) - brane pod uwagę np stopień kary, możliwość nadzwyczajnego złagodzenia, możliwość zawieszenia

• Nowa ustawa kryminalizująca czyny dotąd nieprzestępne, nie może mieć zastosowania do czynów popełnionych przed jej wejściem w życie lex retro non agit

69. Konsekwencje prawne w przypadku, gdy:

• Wg nowej ustawy czyn objęty wyrokiem zagrożony jest karą, której górna granica jest niższa od kary orzeczonej - zasada stabilności wyroków; nowa ustawa w zasadzie nie wpływa na wyroki zapadłe przed jej wejściem w życie

• Wg nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności - zasada stabilności wyroków

• Wg nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony pod groźbą kary - art. 4 par 4 KK - wyrok traci moc, nie kontynuuje się jego wykonania; następuje zatarcie z mocy prawa

70. obowiązywanie polskiej ustawy karnej pod względem miejsca i osób; odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą:

• tzw zasada terytorialności (art. 5kk) - polską ustawę karną stosuje się do czynów popełnionych na polskim terytorium lub na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba, że umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną stanowi inaczej

• terytorium Polski - obszar powierzchni ziemi wraz z wodami wewnętrznymi oraz morskie wody przybrzeżne, słup powietrza nad tymi obszarami i wnętrze ziemi pod nimi

• polski statek wodny lub powietrzny - statki (art. 115 par 15 KK - stałe platformy na szelfie kontynentalnym) i samoloty zarejestrowane w Polsce

• koncepcja miejsca popełnienia przestępstwa - przestępstwo popełnione jest w miejscu, gdzie sprawca działał lub zaniechał działania, albo w miejscu, gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub miał nastąpić. Wystarczy, że jedno z tych miejsc będzie w Polsce

• moc prawna orzeczeń sądowych zagranicznych (art. 114 par 1,2 KK)

• nie stanowi wyrok taki przeszkody do wszczęcia postępowania karnego o ten sam czyn w Polsce, jeżeli polska ustawa karna ma zastosowanie

• w odniesieniu do wyroków zagranicznych nie obowiązuje zasada powagi rzeczy osądzonej (res iudicata), zgodnie z którą nie można nikogo skazywać powtórnie za ten sam czyn

• sąd polski zalicza w poczet wymierzonej przez siebie kary okres rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą oraz wykonaną tam karę

• wyjątki art. 143 par. 2 KK - powtórne osądzenie nie jest możliwe, gdy Polska w inny sposób wyczerpała swoje prawi do ukarania sprawcy - gdy w danej sprawie ekstradowała sprawcę, przekazała za granicę ściganie lub gdy przejęła wyrok zagraniczny do wykonania w Polsce; jeżeli wyrok został wydany przez międzynarodowy trybunał karny, działający na podstawie wiążącego Polskę prawa międzynarodowego

• art. 144 par. 1 nie może być stosowany do orzeczeń zapadłych w państwach UE oraz w Islandii i Norwegii

• zasada narodowości podmiotowej

• art. 109 KK - zasada narodowości podmiotowej (zasada obywatelstwa)

• obywatel polski odpowiada za wszelkie czyny popełnione za granicą, które są przestępstwami według prawa polskiego oraz według prawa obowiązującego w miejscu popełnienia - wymagana jest podwójna przestępność czynu

• podwójna przestępność czynu nie jest wymagana gdy polski funkcjonariusz publiczny pełniąc służbę za granicą, popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji; gdy przestępstwo popełniono w miejscu nie podlegającym żadnej władzy państwowej

• zasada narodowości przedmiotowej ograniczona (względna)

• art. 110 par. 1

• czyny popełnione przez cudzoziemców za granicą podlegają ustawie karnej polskiej w zasadzie wtedy, gdy są skierowane przeciwko interesom RP, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej, polskiej jednostki organizacyjnej bez osobowości prawnej lub przestępstwem o charakterze terrorystycznym

• spełniony musi być warunek podwójnej przestępności

• wyjątki jak wyżej

• zasada narodowości przedmiotowej nieograniczona (bezwzględna)

• art. 112

• zastosowanie polskiej ustawy karnej bez względu na obywatelstwo sprawcy i bez ograniczenia warunkiem podwójnej przestępności

• przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu RP

• przestępstwo przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym

• przestępstwo przeciw polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym

• przestępstwo fałszywych zeznań złożonych wobec urzędnika polskiego

• przestępstwo, z którego została osiągnięta korzyść majątkowa na terytorium RP

• zasada odpowiedzialności zastępczej

• gdy cudzoziemiec popełnia przestępstwo za granicą według prawa miejscowego i polskiego, nieobjęte zasadą narodowości przedmiotowej, które jest zagrożone w polskiej ustawie karnej karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności

• stosuje się ustawę polską, pod warunkiem, że sprawca przebywa na terytorium RP i Polska nie chce go wydać (pierwszeństwo ma ekstradycja)

• zasada represji wszechświatowej

• art. 113

• stosowanie polskiej ustawy karnej wobec cudzoziemców i obywateli polskich w razie popełnienia przestępstwa ściganego na mocy zobowiązania wynikającego z umów międzynarodowych

• np. ludobójstwo; zbrodnie wojenne; porywanie samolotów

• bezwzględny obowiązek ścigania jest jedynie jeżeli sprawcy nie postanowiono wydać

71. Immunitety materialne i formalne - przykłady, pojęcia

• Immunitet - czasowe lub stałe wyłączenie możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności karnej pewnej kategorii osób z powodu popełnienia jakichkolwiek lub niektórych przestępstw

• Immunitet formalny

• Czasowe wyłączenie możliwości wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego

• Przestaje chronić osobę, gdy zostanie uchylony przez odpowiedni organ lub gdy osoba przestaje pełnić określoną funkcję

• Np. Prezydent może być za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa pociągnięty do odpowiedzialności tylko przed Trybunałem Stanu

• Pracownicy NIKu nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej z powodu swych czynności służbowych bez uprzedniej zgody kolegium NIK

• Immunitet dyplomatyczny; konsularny

• Immunitet materialny

• Stałe uchylenie karalności czynu wypełniającego znamiona przestępstwa

• Ma charakter trwały; karalność czynu nie może być przywrócona

• Np. immunitet adwokacki - zniesławienie, zniewaga strony

• Immunitet sędziowski

• Sędzia nie może być bez uprzedniej zgody sądu określonego w ustawie, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności (art. 181 Konstytucja)

72. znaczenie wyrażeń art. 115

• przestępstwa podobne

• art. 115 par. 3 KK - przestępstwa należące do tego samego rodzaju

• przestępstwa tego samego rodzaju - skierowane przeciwko temu samemu lub podobnemu dobru prawnemu

• kryterium przedmiotu przestępstwa

• np. przestępstwo oszustwa i paserstwa - skierowane przeciwko mieniu

• korzyść majątkowa

• pewna suma pieniędzy, przedmiot mający wartość ekonomiczną, umorzenie długu

• korzyść dla siebie jak i kogoś innego

• rzecz ruchoma, przedmiot

• również polski lub obcy pieniądz lub inny środek płatniczy

• dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach

• dokument

• każdy przedmiot lub inny nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, który ze względu na swą treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne

• groźba bezprawna (art. 115 par 12 kk)

• groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej

• nie stanowi groźby bezp spowodowania p.k. jeżeli ma to na celu ochronę prawa

• groźba karalna jest także bezprawną

• groźba karalna (art. 190 kk)

• grożenie innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej

• ściganie na wniosek pokrzywdzonego

73. stosunek części ogólnej KK do ustaw szczególnych (art. 116 kk)

• przepisy części ogólnej stosuje się do innych ustaw przewidujących odpowiedzialność karną, chyba że ustawy te wyraźnie wyłączają ich zastosowanie

74. Teorie (racjonalizacje) kary (bezwzględne, względne, mieszane); funkcje kary (represyjna, kompensacyjna, indywidualno- i generalnoprewencyjna; prewencja ogólna tzw. pozytywna a negatywna) na tle funkcji prawa karnego (sprawiedliwościowa, ochronna, gwarancyjna)

• Teorie względne

• Celowy wymiar kary; ma zmierzać do osiągnięcia pewnych rezultatów w przyszłości

• Ma służyć zapobieżeniu popełnianiu przestępstw

• Skierowana w przyszłość

• Teorie bezwzględne

• Kładą nacisk na to, że kara ma być odpłatą za przestępstwo

• Wymierzana po to, żeby stało się zadość sprawiedliwości

• Skierowana w przeszłość

• Teorie mieszane

• Idea kary jako odpłaty + zapobieganie

• Współcześnie najczęstsze

• Funkcja ogólnoprewencyjna kary

• Powstrzymywanie innych niż sprawca osób od popełniania przestępstw

• Funkcja indywidualnoprewencyjna kary

• Zapobieganie popełnianiu przestępstw przez skazanego

• Funkcja represyjna

• Każdy za przestępstwo powinien być karany (sprawiedliwość) ?

• Funkcja kompensacyjna

• Wyrównanie szkód pokrzywdzonego

• Prewencja ogólna pozytywna

• Kształtowanie świadomości prawnej grup/ społeczeństwa

• Utwierdzanie prawidłowych postaw wobec prawa

• Prewencja ogólna negatywna

• Ma w szczególności dotyczyć tych jednostek i grup społecznych podatnych na pokusę, ze środowisk przestępczych

• Odstraszanie od popełnienia przestępstw (surowość kary)

• Sprawiedliwościowa funkcja prawa

• Zaspokajanie poczucia sprawiedliwości osoby pokrzywdzonej, jej rodziny, grupy społecznej

• Ochronna funkcja prawa

• Chroni dobra, których istnienie i respektowanie składa się na pewien porządek społeczny

• Gwarancyjna funkcja prawa

• Wyraźne określenie co jest przestępstwem, zagwarantowanie, że obywatel nie będzie pociągnięty do odpowiedzialności za czyny, które nie są przestępstwami

75. wymiar kary sądowy a ustawowy

• Ustawowy

• Ustalony przez Kodeks

• Granice wyrażone przez ustawę za określone przestępstwo w określonych okolicznościach

• Sądowy

• Sędzia ma swobodę wyboru

• Wymierzenie kary przez sąd konkretnemu przestępcy w konkretnych okolicznościach

• Zasada swobodnego uznania sędziowskiego w ramach ustawy - ma pewien margines oceny

• Zasada indywidualizacji kary - osoba popełniająca czyn zabroniony wpływa na rodzaj kary

• Zasada oznaczoności kary - musi być oznaczona co do rodzaju i wysokości

• Kieruje się zasadami i dyrektywami

76. katalog kar (art. 32 kk) czy kolejność jest przypadkowa (art. 58 par 1,3 art. 59 kk)

• grzywna

• ograniczenie wolności

• pozbawienie wolności

• 25 lat pozbawienia wolności

• Dożywotnie pozbawienie wolności

Kolejność nie jest przypadkowa, ma wyrażać preferencje ustawodawcy co do ich stosowania. Pierwszeństwo mają mieć kary niezwiązane z pozbawieniem wolności

77. charakterystyka kar:

• grzywna - samoistna i kumulatywna, podstawy orzekania, granice, sposób wymierzania, zasady wymierzania (art. 33, 38, 58 par 2 kk)

• grzywna kwotowa - w wyroku ustalona wysokość kwoty; KK zrezygnował z niej

• grzywna orzekana w stawkach dziennych - określona liczba stawek dziennych, na którą sąd skazuje oskarżonego + określenie wysokości stawki dziennej; bardziej sprawiedliwy charakter; wysokość stawki dziennej określana w zależności od zamożności i możliwości zarobkowych; stawka dzienna 10-2000 zł

• grzywna samoistna

• podstawą do jej wymierzania jest zagrożenie tą karą w sankcji ustawowej

• wymierzana gdy sąd odstępuje od wymierzania kary pozbawienia wolności

• wymierzana gdy sąd nadzwyczajnie łagodzi karę

• grzywna kumulatywna

• wymierzana obok kary pozbawienia wolności (terminowej, czyli nie kary 25 lat pozbawienia wolności, dożywocia)

• gdy sprawca dopuścił się przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub korzyść osiągnął

• ograniczenie wolności (art. 34 - 36 kk) - wymiar, obowiązki (obligatoryjne/fakultatywne)

• ma działać na skazanego wychowawczo

• nie ma warunku zgody skazanego, jest „wysłuchanie skazanego” (konflikt z zakazem pracy przymusowej)

• trwa 1-12 miesięcy

• obowiązki obligatoryjne

• skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu

• jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd (nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne lub potrącenie wynagrodzenia o 10-25%)

• ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary

• obowiązki fakultatywne: sąd może oddać skazanego pod dozór; nałożyć obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego; wykonywania obowiązku alimentacyjnego

• żołnierze - w czasie odbywania kary nie może być mianowany na wyższy stopień wojskowy, nie może brać udziału w uroczystościach i paradach; potrącenie 5-15% wynagrodzenia

• kara pozbawienia wolności (art. 32-37) granice, rodzaje

• system wolnej progresji (podział zakładów karnych na poszczególne typy - zakłady karne dla młodocianych; dla recydywistów; wg stopnia )

• najkrócej 1mies, najdłużej 15 lat, wymierza się ją w miesiącach albo latach

• kara dożywotniego pozbawienia wolności

• nie wyklucza starań o ułaskawienie, możliwe jest przedterminowe zwolnienie po odbyciu 25 lat kary

• nie stosuje się do sprawcy który w chwili popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat

• kara 25 lat pozbawienia wolności

78. obniżenie, nadzwyczajne obostrzenie górnej granicy ustawowego zagrożenia (art. 38 kk)

• jeżeli ustawa przewiduje obniżenie albo nadzwyczajne obostrzenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, stosuje się to do każdej alternatywnej kary

• kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 540 stawek dziennych grzywny, 18 mies ograniczenia wolności, 15 lat pozbawienia wolności

• obniżenie - kara pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności (kara dożywocia) i 15 lat (gdy kara 25 lat)

• można zastosować tylko raz; można karę albo zaostrzyć albo złagodzić

79. klasyfikacja środków karnych, 2 rodzaje (art. 39 kk), terminy, bieg okresu (art. 43kk)

• wymierne w czasie (pozbawienie praw, zakaz zajmowania stanowiska, prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem) - orzekane na okres 1-10 lat; zakaz wychowywania, przebywania w określonych miejscach - 1-15 lat; w określonych przypadkach na zawsze

• jednorazowe (zakaz prowadzenia pojazdów, nawiązka)

• okres biegnie od uprawomocnienia się wyroku, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności

80. charakterystyka środków karnych:

• pozbawienie praw publicznych (art. 40 kk)

• element moralnego potępienia sprawcy

• sprawca okazał się niegodny sprawowania pewnych ról społecznych, wyróżnień honorowych

• skazany traci: czynne i bierne prawo wyborcze do organów władzy publicznej, organów samorządu zawodowego lub gospodarczego

• prawo do udziału w wymiarze sprawiedliwości (funkcja sędziego, ławnika, prokuratora)

• prawo do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych samorządu terytorialnego lub zawodowego

• traci posiadany stopień wojskowy, powraca do stopnia szeregowego

• utrata orderów, odznaczeń i tytułów honorowych

• utrata zdolności do ich uzyskania

• sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie (chęć zemsty)

• zakaz wykonywania zawodu, zajmowania stanowisk, prowadzenia działalności gosp. (art. 41 kk)

• jeżeli sprawca nadużył stanowiska lub zawodu (np. ślusarz dorabia klucze dla włamywacza)

• okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom prawnym (np. nie posiada umiejętności potrzebnych)

• musi istnieć powiązanie między przestępstwem a zawodem

• zakaz prowadzenia pojazdów (art. 42kk)

• w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, jeżeli prowadzenie pojazdu zagraża temu bezpieczeństwu

• obligatoryjne - stan nietrzeźwości, środek odurzający, ucieczka z miejsca wypadku; dotyczy wszystkich pojazdów

• orzeczenie zakazu na zawsze: fakultatywne - gdy następstwem jest śmierć innej osoby, ciężki uszczerbek na zdrowiu a kierowca był w stanie nietrzeźwości itd.; obligatoryjne - jeżeli zdarzyło się to po raz drugi

• sąd orzeka zakaz w szerszym albo węższym zakresie (pojazdy jednego rodzaju albo wielu)

• przepadek przedmiotów (art. 44 kk)

• przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa (sens prewencyjny, porządkowo-symboliczny; jeżeli orzeczenie przepadku byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego czynu, sąd może orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa)

• przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa (np. kwota pieniędzy przyjęta jako łapówka)

• przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przesyłanie jest zakazany (może orzec przepadek równowartości)

• przepadek korzyści (art. 45 kk)

• przepadek korzyści majątkowych pochodzących chociażby pośrednio z popełnienia przestępstwa

• sąd orzeka przepadek korzyści lub jej równowartości

• obowiązek naprawienia szkody (art. 46 par 1 kk)

• za przestępstwo spowodowania śmierci; ciężkiego uszczerbku na zdrowiu; naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia; za przestępstwo przeciw bezpieczeństwu komunikacji, przeciw środowisku, przeciw mieniu lub przeciw obrotowi gospodarczemu

• przy warunkowym umorzeniu postępowania nałożenie obowiązku jest obligatoryjne

• przy warunkowym zawieszeniu - fakultatywne

• nawiązka (art. 46 par 2 - 48 kk)

• obowiązek uiszczenia kwoty w podwójnej wysokości w stosunku do wyrządzonej szkody na rzecz pokrzywdzonego

• nie może przekroczyć 100 000 zł

• orzeczona w razie skazania za umyślne przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia

• przestępstwa przeciwko środowisku

• przestępstwo zniesławienia - na rzecz pokrzywdzonego

• w razie popełnienia przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości itd. - na rzecz instytucji, stowarzyszenia itd. które spełniają świadczenia związane z udzielaniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych

• na rzecz pokrzywdzonego - również zamiast obowiązku naprawienia szkody

• świadczenie pieniężne (art. 49 kk)

• wpłacenie określonej kwoty (nie wyższej niż 20 000) na rzecz instytucji, stowarzyszenia itd. które zajmuje się ochroną dobra naruszonego przez sprawcę

• wymierzane jeżeli sąd odstępuje od wymierzenia kary, przy warunkowym umorzeniu postępowania

• podanie wyroku do publicznej wiadomości (art. 50 kk)

• sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe

• społeczne oddziaływanie

• trzeba zwracać uwagę, czy orzeczenie tego środka nie naruszy interesu pokrzywdzonego

• nie ma określonej formy podania wyroku

• art. 215 jeżeli wnosi o podanie wyroku pokrzywdzony z przestępstwa zniesławienia, trzeba go podać obligatoryjnie

• Zawiadomienie sądu rodzinnego (art. 51)

• Gdy celowe jest orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich lub opiekuńczych, gdy jest popełniane przestępstwo na szkodę małoletniego zawiadamia się sąd rodzinny

• zobowiązanie do zwrotu korzyści majątkowej (art. 52 kk)

• skazanie lub warunkowe umorzenie postępowania o przestępstwo przynoszące korzyść majątkową osobie fizycznej, prawnej, popełnione przez sprawcę działającego w jej imieniu lub interesie - zwrot całości lub części na rzecz Skarbu Państwa (chyba że przysługuje innemu podmiotowi)

81. zasady wymiaru kary i środków karnych (Art. 3, 53 par 1; 55 kk z oznaczoności kary)

• zasada humanitaryzmu - kary i środki karne wymierza się z poszanowaniem godności człowieka

• zasada swobodnego uznania sędziowskiego w ramach ustawy - sędzia ma pewien margines oceny, jak konkretne okoliczności wpływają na karę

• zasada indywidualizacji kary - karę wymierza się co do osoby

• zasada oznaczoności kary - musi być oznaczona co do wartości i rodzaju, sprecyzowanie jej wysokości następuje już w czasie wykonywania kary

• dyrektywy ogólne

82. dyrektywy ogólne (art. 53 ;ar 1, 58, 59 kk)

• stopień winy sprawcy

• dolegliwość kary nie może przekraczać stopnia winy

• stopień winy wyznacza górny pułap kary

• humanitaryzm kary

• nie może naruszać godności człowieka

• stopień szkodliwości społecznej czynu

• ustalenie następuje w oparciu o przedmiotowe i podmiotowe kryteria (rodzaj i charakter naruszanego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczność popełnienia czynu, motywacja sprawcy, postać zamiaru)

• cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do skazanego (prewencja indywidualna)

• kara ma oddziaływać na jednostkę karaną

• resocjalizacja

• uniemożliwienie popełniania przestępstw - kara pozbawienia wolności, zakaz prowadzenia pojazdów

• potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (prewencja ogólna)

• odstraszanie od popełnienia przestępstw, tych, których nie powstrzymują zasady moralne

• utwierdzenie w innych prawidłowych postaw wobec prawa

• pierwszeństwo kar wolnościowych

• gdy sankcja przewiduje możliwość wyboru kary

• sąd orzeka wówczas np. karę pozbawienia wolności, jeżeli inna kara nie mogłaby spełnić celów kary

83. dyrektywy szczegółowe (art. 53 par 2,3 kk)

• rozwinięcie i uszczegółowienie dyrektyw ogólnych

• np. sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, zachowanie się po jego popełnieniu

84. specyfika wymiaru kary względem nieletniego albo młodocianego (art. 54 kk)

• sąd wymierzając karę względem nieletniego albo młodocianego kieruje się dyrektywą prewencji indywidualnej, mając na celu wychowanie skazanego

85. ogólne pojęcie i przesłanki nadzwyczajnego złagodzenia kary (Art. 60 kk)

• nadzwyczajne złagodzenie kary - wymierzenie kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo wymierzaniu kary łagodniejszego rodzaju

• jeżeli czyn stanowi zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia

• jeżeli czyn stanowi występek, dolna granica pozbawienia wolności - nie niższa niż rok - grzywna, kara ograniczenia wolności, albo pozbawienia wolności

• jeżeli występek, dolna granica niższa od roku - grzywna, kara ograniczenia wolności

• jeżeli czyn zagrożony grzywną, ograniczeniem wolności lub pozbawieniem wolności - odstąpienie od wymierzenia kary, orzeczenie środka karnego (z wykluczeniem pozbawienia praw publicznych)

• podstawy: ustawa (np. przekroczenie granic obrony koniecznej); młodociany (jeżeli względy wychowawcze); jeżeli najniższa kara jest niewspółmiernie surowa (jeżeli pojednał się z pokrzywdzonym, gdy czynił starania o naprawienie szkody; jeżeli sprawca poniósł uszczerbek w zw z przestępstwem); współpraca z organami ścigania

86. zbiegi podstaw nadzwyczajnego obostrzenia lub złagodzenia kary (Art. 57 kk)

• jeżeli zachodzi kilka niezależnych od siebie podstaw do nadzwyczajnego złagodzenia albo obostrzenia kary, sąd może tylko jeden raz karę nadzwyczajnie złagodzić, albo obostrzyć, biorąc pod uwagę łącznie zbiegające się podstawy

• jeżeli zbiegają się podstawy nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenia sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie albo obostrzenie kary

87. ogólne pojęcie i przesłanki odstąpienia od wymierzania kary (Art. 61kk)

• art. 61 - sąd może w wypadkach wskazanych w ustawie odstąpić od wymierzenia kary (fakultatywne)

• wyjątek - w razie przekroczenia granic obrony koniecznej w wyniku strachu lub wzburzenia - obligatoryjne

• sprawca nie jest automatycznie na mocy ustawy zwolniony z poniesienia kary

• np. gdy sprawca współdziałał z innymi osobami i jeżeli ujawni informacje dotyczące współuczestników, istotne okoliczności jego popełnienia (zwłaszcza jeżeli jego rola była podrzędna)

• sąd może odstąpić od wymierzenia środka karnego, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe

• jeżeli w przypadku przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności do lat 3, albo karą grzywny, środek karny spełni cele kary, można odstąpić od wymierzenia kary

88. recydywa specjalna zwykła (podstawowa) art 64 par 1 kk

• jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa poprzedniego, sąd może mu wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę

89. recydywa specjalna wielokrotna (mulitrecydywa) - art. 64 par 2

• jeżeli w ciągu 5 lat po odbyciu całości lub części ostatniej kary popełnia przestępstwo umyślne przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem, lub inne przeciwko mieniu z użyciem przemocy - sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę

90. środki związane z poddaniem sprawcy próbie

• WUP (art. 66-68) - przesłanki; przesłanki „odmorzenia” (oblig/fakult)

• Warunkowe umorzenie postępowania

• Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, i istnieje duże prawdopodobieństwo, że sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego

• Nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności

• Gdy sprawca się pojednał z pokrzywdzonym, naprawił szkodę, WUP może być zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nie większą niż 5 lat pozbawienia wolności

• Warunki odmorzenia

• Obligatoryjne - jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, na które został prawomocnie skazany

• Fakultatywne - jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego, albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody

• Fakultatywne - jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, popełnił przestępstwo

• WZWK (Art. 69-76 kk) - przesłanki, obowiązki (oblig/fak), zatarcie skazania, przesłanki „odwieszenia” (oblig/fak)

• Warunkowe zawieszenie wykonania kary

• Sąd może odwiesić, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa (dot. kary pozbawienia wolności do lat 2, kary ograniczenia wolności, kary grzywny)

• Ważna - postawa sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia, zachowanie się po popełnieniu przestępstwa

• Nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności

• Obowiązki

• Informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby

• Przeproszenie pokrzywdzonego

• Wykonywanie ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby

• Wykonywanie pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowanie się do zawodu

• Powstrzymywanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających

• Poddanie się leczeniu, w szczególności odwykowemu

• Powstrzymanie się od przebywania w określonych miejscach, kontaktu z określonymi osobami

• Naprawienie szkody w części lub całości

• Odwieszenie

• Jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne (obligatoryjna)

• Jeżeli skazany rażąco narusza porządek prawny, jeżeli uchyla się od płacenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub środków karnych

• Jeżeli po wydaniu wyroku ale przed jego uprawomocnieniem skazany rażąco narusza porządek, popełnił przestępstwo

• Zatarcie skazania

• Z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby

• Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania

• WZzORK (art. 77-82) - przesłanki, obowiązki (o/f) uznanie kary za odbytą, „cofnięcie” (o/f)

• Warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary

• Tylko wówczas gdy postawa skazanego, jego właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa, okoliczności jego popełnienia itd. wskazują, że skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, nie popełni przestępstwa

• Można go zwolnić po upływie co najmniej połowy kary, jednak nie wcześniej niż po 6 miesiącach

• Recydywistę można zwolnić po upływie co najmniej 2/3 kary

• Mulitrecydywistę po odbyciu ¾ kary

• Skazanego na 25 lat pozb wolności, po odbyciu 15 lat kary

• Na dożywocie - po odbyciu 25 lat

• Uznanie kary za odbytą

• Jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia

91. Kara łączna, wyrok łączny (Art. 86-92kk)

• Kara łączna

• Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju, albo nie podlegające łączeniu

• Sąd orzeka karę łączną biorąc pod uwagę za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa

• Granice - od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając 540 stawek dziennych, 18 miesięcy ograniczenia wolności, 15 lat pozbawienia wolności

• Łączenie pozbawienia wolności z ograniczeniem wolności - sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności, miesiąc ograniczenia wolności - 15 dni pozbawienia wolności

• Łączenie z karami najsurowszymi - 25 lat x n + dożywocie = dożywocie

92. środki zabezpieczające - istota, klasyfikacja

• zabezpieczenie społeczeństwa przed niebezpieczeństwem ze strony osób naruszających prawo karne

• aby zapobiec ponownemu popełnieniu przestępstwa przez sprawcę

• jeżeli czyn jest związany z chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym, uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego

• środki izolacyjno-lecznicze

• umieszczenie sprawcy w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego

• środka nie orzeka się jeżeli orzeczona kara pozbawienia wolności wynosi ponad 2 lata

• środki zabezpieczające o charakterze administracyjnym

• zakaz zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją

93. podstawy i zasady stosowania środków:

• zakład psychiatryczny (art. 93-94)

• jeżeli sprawca popełnił czyn w stanie niepoczytalności umysłowej (choroba psychiczna, upośledzenie umysłowe, zakłócenie czynności psychicznych) i jest zagrożenie, że popełni go znowu, sąd orzeka umieszczenie go w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym

• czasu pobytu nie określa się z góry

• sąd orzeka zwolnienie, jeżeli jego dalsze pozostawanie w ośrodku nie jest konieczne

• sąd może zarządzić ponowne umieszczenie sprawcy w zakładzie, zarządzenie nie może być wydane po upływie 5 lat od zwolnienia

• zakłady lecznicze (art. 95-98)

• sprawca w stanie niepoczytalności (zdolność rozpoznawania znaczenia czyny, kierowanie postępowaniem)

• jeżeli wyznaczono karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia, sąd może orzec umieszczenie sprawcy w zakładzie karnym, w którym stosuje się środki lecznicze lub rehabilitacyjne

• wyniki leczenia - można sprawcę zwolnić jeżeli kara nie przekracza 3 lat pozbawienia wolności

• zakaz lub przepadek tytułem środka zabezpieczenia (art. 99-100)

• jeżeli sprawca chory psychicznie sąd może orzec zakaz zajmowania stanowiska, prowadzenia działalności zw. z wychowywaniem, obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych miejscach; zakaz prowadzenia pojazdów, jeżeli jest to konieczne dla ochrony porządku prawnego

• przepadek - jeżeli społeczna szkodliwość czynu jest znikoma, w razie warunkowego umorzenia postępowania, gdy sąd orzeknie, że zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy, sąd może orzec przepadek

94. przedawnienie (art. 101-105) - rodzaje, bieg, początek, tzw spoczywanie, wyłączenie, ogólne kryteria zróżnicowania poszczególnych okresów

• przedawnienie - po upływie jakiegoś czasu nie można zrealizować odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo

• uzasadnienie - czyn zaciera się w pamięci ludzi, ukaranie nie jest konieczne

• rodzaje

• przedawnienie ścigania

• karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu popełnienia upłynęło

• 30 lat - zabójstwo

• 20 lat - inna zbrodnia

• 15 - gdy czyn stanowi występek z karą powyżej 5 lat

• 10 - gdy powyżej 3 lat

• 5 - gdy chodzi o pozostałe występki

• Po upływie terminów nie można wszcząć postępowania karnego

• Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego - 3letni termin; po upływie roku od czasu dowiedzenia się przez pokrzywdzonego o osobie sprawcy przestępstwa

• Okresy przedawnienia ścigania biegną od momentu popełnienia przestępstwa (od czasu działania lub zaniechania sprawcy)

• Jeżeli przestępstwo skutkowe - przedawnienie liczy się od czasu nastąpienia skutku

• Przestępstwa przeciwko obronności, obowiązkowi pełnienia służby wojskowej - przedawnienie biegnie od chwili uczynienia przez sprawcę zadość obowiązkowi; od chwili, w której obowiązek przestał na nim ciążyć

• przedawnienie wyrokowania

• jeżeli wszczęto postępowanie to karalność ustaje z upływem 10 lat od upływu tego okresu, jeśli chodzi o zbrodnie lub występki; z upływem 5 lat jeżeli chodzi o pozostałe występki

• przedawnienie wykonania kary

• jeśli dojdzie do wydania prawomocnego wyroku w tych terminach

• liczy się je od uprawomocnienia wyroku skazującego

• nie można wykonać kary, jeżeli od wyroku upłynęło - 30;15 lub 10 lat

• spoczywanie biegu przedawnienia

• przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego

• przeszkoda musi mieć charakter przeszkody prawnej (np. immunitet), a nie przeszkody faktycznej (np. nieujęcie sprawcy)

• spoczywanie nieuzasadnione przez brak wniosku, oskarżenia prywatnego

• bieg przedawnienia ulega wstrzymaniu także w razie zawieszenia postępowania wykonawczego wobec niemożliwości ujęcia skazanego, który uchyla się od wykonania kary, okres nie może przekroczyć 10 lat

• wyłączenie przedawnienia

• nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych

• zasada ta opiera się na Konwencji z 1968 o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości

• nie ma zastosowania do umyślnego przestępstwa - zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała;

95. zatarcie skazania (Art. 106 -108) - istota, formy(rodzaje), ogólne kryteria zróżnicowania poszczególnych okresów

• po pewnym czasie znajomość faktu skazania i zachowanie oficjalnej informacji w rejestrze przestaje być pogrzebna

• względy humanitarne (dręczenie)

• zatarcie skazania - przyjęcie pewnej fikcji prawnej, po spełnieniu określonych przesłanek uważa się osobę skazaną za niekaraną, wpis usuwa się z rejestru

• skazany może wypełniać potem np. kwestionariusze pisząc, że był niekarany

• w niektórych sytuacjach występuje z mocy prawa - gdy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, gdy upłynęło 6 miesięcy od pomyślnego upływu okresu próby przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary

• automatyczne zatarcie kary 25 lat pozbawienia wolności - gdy upływa 10 lat od jej wykonania, darowania lub przedawnienia jej wykonania

• na wniosek skazanego - już po upływie 5 lat, jeżeli wymierzona kara nie przekraczała 3 lat, i w tym czasie przestrzegał on porządku publicznego

• dożywocie - zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania

• jeżeli sąd odstąpił od wymierzenia kary - zatarcie występuje z mocy prawa

• nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeśli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15

96. amnestia a abolicja, ułaskawienie

• abolicja

• ustawodawcze darowanie pewnych przestępstw, określonych przez wskazanie ich typów lub zagrożeń karnych oraz daty, przed którą zostały popełnione

• przestępstwa te „przebacza się i puszcza w niepamięć” - abolicja pełna

• nie można wszcząć postępowania o takie przestępstwo, postępowanie rozpoczęte należy umorzyć w każdym jego stadium, skazanie ulega zatarciu (chyba, że ustawodawca mówi tylko o tych dwóch pierwszych)

• abolicja łączy się z amnestią - postanowienia o charakterze abolicyjnym zamieszczane są razem z postanowieniami amnestyjnymi

• nie ma ograniczeń, trzeba liczyć się z interesami pokrzywdzonych

• amnestia

• akt o charakterze generalnym

• przewiduje złagodzenie lub darowanie kar za popełnione przestępstwa w określonych kategoriach spraw, wyodrębnionych w oparciu o kryterium typów przestępstw, kategorii sprawców, kryterium rodzaju i wysokości orzeczonych kar

• amnestia wymaga formy ustawowej

• od abolicji różni się tym, że polega na darowaniu lub złagodzeniu kar, a nie puszczeniu w niepamięć przestępstwa

• Ułaskawienie

• Akt o charakterze indywidualnym

• Dotyczy konkretnej, oznaczonej co do tożsamości osoby

• Sens - humanitarny

• Gdy dalsze utrzymanie kary jest wobec sprawcy zbytnią surowością (stan zdrowia, zaawansowany wiek)

• 560-568 KK - kwestie proceduralne

• Można zmniejszyć orzeczoną karę, darować ją w całości, uchylić skutki skazania o charakterze publicznym

• Nie można zmieniać decyzji o charakterze cywilnoprawnym

• Może zawierać postanowienie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary lub o warunkowym zwolnieniu

• Nie może dotyczyć środków zabezpieczających (umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym

• W formie abolicji indywidualnej - przebaczenie popełnionego przestępstwa, nawet jeżeli nie została jeszcze orzeczona kara za to przestępstwo

---