1. Charakterystyka źródeł polskiego prawa bankowego.

Przyjmując za punkt wyjścia hierarchię źródeł prawa, akty stanowiące obecnie źródła polskiego prawa bankowego podzielić można na 3 grupy:

• konstytucję

• pozostałe ustawy

• przepisy wykonawcze

Konstytucja określa pozycję i rolę NBP jako banku centralnego. (zawartość pieniądza, emisja, ustalanie i realizacja polityki pieniężnej)

Pozostałe ustawy

I grupę stanowią te ustawy, które w całości poświecone zostały problematyce bankowej i znajdują zastosowanie wyłącznie do stosunków bankowych:

• ustawa o NBP sierpień 1997

• ustawa prawo bankowe

• ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych

• uchwała o bankowym funduszu gwarancyjnym

• uchwała o kasach oszczędnościowo budowlanych

II grupę ustaw, stanowiących źródła prawa bankowego tworzą akty znajdujące zastosowanie zarówno w działalności bankowej, jak i do innego rodzaju stosunków prawnych: KC, KSH, Ustawa prawo spółdzielcze, Ustaw prawo wekslowe, Prawo Czekowe, Dewizowe, Podpis elektroniczny, Zastawy rejestrowe.

Przepisy wykonawcze do których uprawnione są:

Uchwały Rady Polityki Pieniężnej, Uchwały prezesa NBP, Uchwały Komisji Nadzoru Bankowego.

Bank przepisy wewnętrzne:

Statut - ma funkcję konstytutywną, legitymacyjną, organizacyjną. Statut znajduję się na czele wewnętrznych regulacji banku takich jak regulamin instrukcje i zarządzenia.

2. Akt administracyjny w prawie bankowym.

Art. 11.1 Zezwolenia, upoważnienia, zgody i decyzje Komisji Nadzoru Bankowego i Prezesa NBP mają moc ostatecznych decyzji administracyjnych.

2.Przy wydawaniu zezwoleń, upoważnień, zgód, i decyzji, o których mowa wyżej stosuje

się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie.

3.Zezwolenia, upoważnienia, zgody i decyzje, o których mowa w ust. 1 dotyczą jedynie jednostek organizacyjnych prowadzących działalność bankową.

4.O ile ustawa nie stanowi inaczej termin na wydanie opinii, o których w ustawie mowa wynosi 30 dni.

3. Umowa w prawie bankowym.

Akt administracyjny nie może zmienić umowy, umowa zawarta przed nałożeniem (kary) musi być realizowana.

Zawieranie umów jest dowolne (bark obowiązku). Bank może wypowiedzieć zawartą umowę z ważnych powodów:

• naruszenie umowy

• naruszenie prawa

• nie spłacanie kredytu

Wolność w kształtowaniu treści umów (wyjątek - strona proponuje umowę a druga przyjmuje bądź nie). Wolność zamiany treści umowy pod warunkiem zgody obu stron (aneks do umowy).

Czasem bank zastrzega sobie elementy do jednostronnej zmiany.

Forma składania oświadczeń woli

• dowolna

• pisemna

• szczególna (akt notarialny)

• forma pisemna z data pewną ( notariusz poświadcza ważność podpisów)

• forma elektroniczna

• podpis elektroniczny

• Umowy szczególne - list intencyjny, umowa przedwstępna,. Umowa ramowa.

Środki podejmowane w ramach nadzoru nie mogą naruszać umów zawartych przez bank, z wyjątkiem umów zawartych przez bank krajowy z podmiotami od niego zależnymi lub z którymi posiada bliskie powiązania oraz umów zawartych przez bank krajowy z podmiotami działającymi w tym samym holdingu.

4. Regulamin Bankowy - charakter prawny.

Bank jest upoważniony do wydawania ogólnych warunków umów oraz regulaminów w całym zakresie swojej działalności.

Regulaminy bankowe wydawane są przez centrale bankowe poszczególnych banków.

Pod względem przedmiotowym dotyczą dwóch grup zagadnień:

• ustalania reguł organizacyjnych funkcjonowania banku i w tym znaczeniu i w tym znaczeniu regulaminy są wewnętrznymi aktami organizacyjnymi przeznaczonymi do użytku służbowego

• zagadnienia związane z czynnościami bankowymi oraz warunkami i trybem ich wykonywania w stosunkach z klientami banku.. Ten aktów stanowi o ogólnych warunkach umów z bankiem i niejako wyraża jego ofertę pod adresem klientów.

Polskie prawo bankowe 1997 roku stanowi, że bank w zakresie swojej działalności może wydawać zarówno ogólne warunki umów jak i regulaminy określające:

• warunki otwierania i prowadzenia rachunków bankowych

• rodzaje udzielonych kredytów oraz warunki umów kredytu i umów pożyczki

• warunki udostępniania skrytek sejfowych

• warunki wykonywania innych czynności usługowych banku

Prawo bankowe nie określa kiedy można wydawać ogólne warunki umów a kiedy regulamin. Regulamin musi odpowiadać pewnym warunkom ogólnym. Jego postanowienia nie mogą być sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, zasadami współżycia społecznego oraz właściwością stosunku prawnego, którego dotyczą.

Regulamin nie ma charakteru normatywnego.

Regulamin musi być dostarczony klientowi np. w umowie. Regulamin nie musi być dostarczony klientowi jeżeli posługiwanie się tymi regulaminami jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte (łatwo się zapoznać)

Bank może zmienić regulamin ze skutkiem dla umów powstałych po jego wejściu

W regulaminie nie może istnieć postanowienie, że bank ma prawo w danym czasie do zmian w treści umowy.

Bank może zmienić stopę procentową ale musi w regulaminie określić z powodu jakich przyczyn

5. Charakter prawny i znaczenie wewnętrznych przepisów banku

1. Zarządzenia wewnętrzne

• akty zarządzania

• wpływy na określanie praw i obowiązków

• taryfa opłat

• prowizje ustalanie stóp procentowych

2. Instrukcje bankowe - wewnętrzne - regulacje banku których adresatami są pracownicy banku (wzorce postępowania)

• dobra instrukcja sprzyja kontroli wew.

• łatwiej ustalić odpowiedzialność za czynności

3. Statut - podstawowa regulacja dotycząca przedmiotu i zakresu działalności banku, struktury jego organów czy nawet struktury organizacyjnej

• zasady praw gospodarki finansowej

• zasady reprezentowania banku

Prawo bankowe określa elementy koniecznej treści statutu. Szczegółowość zależy od założycieli.

6. Czynność bankowa - znaczenia i charakter prawny

Art. 5.1

Czynnościami bankowymi są:

• przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów

• prowadzenie innych rachunków bankowych

• udzielanie kredytów

• udzielanie gwarancji bankowych

• emitowanie bankowych papierów wartościowych

• przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

• wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach

Art. 5.2

Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki:

• udzielanie pożyczek pieniężnych

• operacje czekowe i wekslowe

• wydawanie kart płatniczych

• terminowe operacje finansowe

• nabywanie i zbywanie wierzytelności

• udostępnianie skrytek sejfowych

• wykonywanie czynności obrotu dewizowego

• udzielanie poręczeń

• wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych

Art.. 5.3

Czynności o których mowa a ust. 1 i 2 wykonywane przez inne podmioty na zlecenie banku są czynnościami bankowymi

7. Forma czynności bankowej - w tym forma elektroniczna

Forma składania oświadczeń woli przy czynności bankowej:

• dowolna

• pisemna

• szczególna (akt notarialny)

• forma pisemna z data pewną ( notariusz poświadcza ważność podpisów)

• forma elektroniczna

• podpis elektroniczny

• Umowy szczególne - list intencyjny, umowa przedwstępna,. Umowa ramowa.

Forma elektroniczna - oświadczenia woli składane w związku z dokonywaniem czynności bankowych mogą być dokonywane za pomocą elektronicznych nośników informacji, jeżeli są odpowiednio sporządzone, utrwalone, przechowywane i zabezpieczone.

Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie elektronicznej, spełnia wymogi formy pisemnej także wtedy, gdy forma pisemna została zastrzeżona pod rygorem nieważności.

8. Wolność umów w bankowości

Bank i klient mają pełną swobodę w doborze partnera

O treści umowy decydują strony uwzględniając:

• pośredni wpływ NBP np. stopa refinansowa

• swobodę banku ogranicza P.B (regulamin wiążący klienta)

Ograniczenia dla banków spółdzielczych:

• wykonują nieliczne czynności bankowe

• za zgodą banku regionalnego mogą wykonywać czynności poza bankowe

• zdeponowanymi środkami przez dwa lata zarządza bank regionalny

Generalnym ograniczeniem dla wszystkich banków jest treść statutu, gdzie bank pewne czynności może wykluczyć z zakresu swej działalności.

9. Usługi nie będące czynnościami bankowymi, świadczone przez banki.

• obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych

• zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych

• dokonywać obrotu papierami wartościowymi

• dokonywać na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zmiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika, z tym że bank jest obowiązany do ich sprzedaży w okresie nie dłuższym niż 3 lata od daty nabycia

• nabywać i zbywać nieruchomości

• świadczyć usługi konsultacyjno doradcze w sprawach finansowych

• świadczyć inne usługi finansowe

• wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego

10. Konsument jako klient banku

Nowoczesne banki w Polsce oferują wiele zróżnicowanych produktów. Obecnie konsumenci korzystający z usług bankowych są postrzegani już nie jako petenci ale jako klienci do których z ofertą wychodzi bank. Zmieniła się koncepcja podejścia do klienta, który nie korzysta już ze zwykłej usługi bankowej ale nabywa nowoczesnej klasy produkt marketingowy. Klient jest teraz postrzegany jako najważniejszy podmiot rynku bankowego a zdobywanie i utrzymanie klientów dla banku stało się celem strategii jego funkcjonowania. Koncepcja obsługi bankowej klientów ulega ciągłej przemianie. Standardowe, duże oddziały uniwersalne zmieniają się w mniejsze, gęściej rozsiane punkty obsługi bankowej gdzie klient może skorzystać z szybkiej obsługi doradcy bankowego lub w wielofunkcyjnym bankomacie. Coraz więcej banków otwiera cenrta telefoniczne, gdzie prowadzona jest w szerokim zakresie obsługa kont, kredytów, kart kredytowych i innych produktów ,przez telefon. Klienci staja się coraz bardziej świadomi swoich praw i potrzeb. Nie są już anonimowymi masami i wymagają dostosowanych do indywidualnych potrzeb produktów bankowych i obsługi na najwyższym poziomie.

11. Ogólna struktura systemu bankowego w Polsce - rodzaje banków

Struktura systemu bankowego jest dwupoziomowa. Pierwszy poziom zajmuje NBP jako bank centralny. Drugi poziom zajmują banki komercyjne. Określa się je zwykle jako wszystkie banki poza bankiem centralnym wykonujące czynności nie zastrzeżone do jego wyłącznej kompetencji.

Wśród banków komercyjnych wyróżnia się następujące rodzaje banków:

• ze względu na kryterium formy prawnej ich działalności - banki państwowe, spółdzielcze i działające w formie spółki akcyjnej

• ze względu na lokalizację siedziby banku - zagraniczne i krajowe

• ze względu na kryterium siedziby założycieli banku - banki utworzone przez osoby zagraniczne albo z udziałem osób zagranicznych i banki utworzone za granicą przez osoby krajowe lub z ich udziałem

• ze względu na kryterium szczególnych funkcji banku, wiążących się ze szczególnymi prawami i obowiązkami - banki prowadzące kasy mieszkaniowe, banki prowadzące działalność na rynku inwestycji kapitałowych, banki hipoteczne, banki regionalne zrzeszające banki spółdzielcze

W doktrynie i praktyce ukształtowały się też inne określenia rodzajów banków. Ponieważ nie mają one charakteru normatywnego, dla przykładu można wyróżnić tylko niektóre z nich:

• ze względu na charakterystykę zadań wyróżnia się banki - inwestycyjne, kredytowe, depozytowe, oszczędnościowe, lokacyjne i specjalne

• z uwagi na rodzaj właścicieli kapitału wyróżnia się banki - państwowe, komunalne, spółdzielcze, prywatne, zagraniczne, międzynarodowe, o kapitale mieszanym.

12. Status prawny banku centralnego w Polsce

NBP jest bankiem centralnym RP - konstytucyjnym organem państwa.

1. NBP posiada osobowość prawną i prawo używania pieczęci z godłem państwowym

2. NBP nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych

3. Działalność NBP jest prowadzona na obszarze RP

4. Siedzibą NBP jest Warszawa

Ma wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej, organizuje też gospodarkę znakami pieniężnymi. Ma udział w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa oraz poprzez Radę Polityki Pieniężnej ma wpływ na jej kształtowanie przez Rząd.

13. Ustawowe zadania NBP.

Podstawowym zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, ale nie kosztem stabilizacji cen.

Zadania NBP:

• organizowanie rozliczeń

• prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi

• prowadzenie działalności w granicach określonych ustawami

• prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• regulowanie płynności finansowej banków i ich refinansowanie

• kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego

• opracowanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansu należności i zobowiązań zagranicznych państwa

• wykonywanie innych zadań określonych ustawami

NBP przysługuje wyłącznie prawo emisji znaków pieniężnych RP.

NBP opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej oraz dotyczących banków i mających znaczenie dla systemu bankowego , jednak nie ma inicjatywy ustawodawczej.

14. Ustrój NBP

Organami NBP są:

• Prezes NBP

• Rada Polityki Pieniężnej

• Zarząd NBP

NBP wykonuje zadania przez Centralę i inne jednostki organizacyjne.

Zarząd NBP powołuje, przekształca, likwiduje i określa zakres działania i wewnętrzną organizację komórek organizacyjnych centrali i innych jednostek organizacyjnych.

Działalność jednostek organizacyjnych NBP podlega rewizji wewnętrznej, którą wykonuje jednostka Centrali NBP podporządkowana Prezesowi NBP

15. Rada Polityki Pieniężnej

Skład:

• Przewodniczący czyli Prezes NBP

• 9 członków, specjalistów z zakresu finansów

Członkowie rady powoływani są: 3 - prezydent, 3 - sejm, 3 - senat na sześć lat.

Organy uprawnione do powołania członka Rady odwołują go w przypadku:

• zrzeczenie się funkcji

• choroby trwałe uniemożliwiające sprawowanie funkcji

• skazania prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa

• w czasie trwania kadencji członek rady nie może być członkiem partii politycznej ani związku zawodowego

• członkowie rady nie mogą zajmować żadnych innych stanowisk ani podejmować działań zarobkowych lub publicznych poza pracą naukową, dydaktyczną

• śmierć (wygaśnięcie mandatu)

Członkom rady przysługuje wynagrodzenie równe wysokości wynagrodzeniu wiceministrów NBP.

• Posiedzenie rady zwołuje przewodniczący co najmniej raz w miesiącu

• Ustalenia podejmowane są w formie uchwał ( przy obecności co najmniej 5 członków w tym przewodniczącego).

• Tryb działania Rady określa regulamin ustalony przez Radę większością głosów

• W posiedzeniu Rady może uczestniczyć przedstawiciel Rady Ministrów, bez prawa do głosu, może on przedstawić wnioski do rozpatrzenia przez radę

• Stanowiska zajęte przez członków rady podczas głosowania podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym

16. Prezes i Zarząd NBP.

PREZES NBP:

• powoływany przez sejm na wniosek Prezydenta na okres 6 lat (max 2 kadencje)

• kadencja wygasa:

• po okresie 6 lat

• w razie śmierci

• w razie złożenia rezygnacji

• Prezes NBP może zostać odwołany gdy:

• nie wypełnia swoich obowiązków w skutek długotrwałej choroby

• został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo

• Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji wiążących się ze szczególną odpowiedzialnością w organizacjach państwowych.

• wiceprezesów powołuje i odwołuje Prezydent na wniosek Przewodniczącego

• Prezes NBP przewodniczy:

• Radzie Polityki Pieniężnej

• Zarządowi NBP

• KNB

• A także reprezentuje bank na zewnątrz

• Prezes jest przełożonym wszystkich pracowników.

ZARZĄD NBP :

• kieruje działalnością NBP

• Skład : Prezes jako przewodniczący oraz 6-8 członków zarządu w tym 2 wiceprezesów NBP

• Podejmuje uchwały w sprawach nie zastrzeżonych do kompetencji innych organów NBP

• Zakres działania Zarządu:

• Podejmuje uchwały w sprawie udzielania bankom upoważnień do wykonania czynności obrotu dewizowego

• Realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej

• Okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego

• Nadzorowanie operacji otwartego rynku

• Ocena funkcjonowania systemu bankowego

• Uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP

• Uchwalani prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości

• Określanie zasad gospodarowania funduszami NBP

• Określanie zasad organizacji i podziału zadań w NBP

• Określanie zasad polityki kredytowej i płacowej NBP

• Uchwalenie rocznego sprawozdania z działalności w NBP

• Opracowanie bilansów obrotów płatniczych państwa za granicą

• Sporządzanie bilansu i oraz rachunku zysków i strat

• Członek zarządu nie może zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową, dydaktyczną

• Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów

• Szczegółowy tryb działania NBP określa regulamin uchwalony przez zarząd

17. Funkcja emisyjna banku centralnego - podstawy prawne

Art. 33.1

Wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę i masę monet oraz wielkość emisji znaków pieniężnych, jak również termin wprowadzenia ich do obiegu ustala Prezes NBP w drodze zarządzenia.

2. Prezes NBP może wycofać z obiegu określone znaki pieniężne. Po upływie terminu określonego przez prezesa NBP znaki te przestają być prawnym środkiem płatniczym za obszarze RP i podlegają wymianie w wyznaczonych przez prezesa bankach.

Art. 34.1.

Znaki pieniężne nie odpowiadające w skutek zużycia lub uszkodzenia warunkom ustalonym przez Prezesa NBP, przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze RP i podlegają wymianie

2. Prezes NBP, określa w drodze zarządzenia szczegółowe zasady i tryby wymiany znaków pieniężnych, o których mowa w ust.1

3.Przepis ust.1 stosuje się odpowiednio do fałszywych banknotów i monet opiewające na waluty obce

4.Prezes NBP określa w drodze rozporządzenia, zasady i tryb postępowania przy zatrzymaniu znaków pieniężnych (podejrzanych co do autentyczności) oraz postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi. Zarządzanie wymaga uzgodnienia z Ministrem Sprawiedliwości i Ministrem Spraw Wewnętrznych.

Art. 36. NBP może prowadzić w kraju i zagranicą sprzedaż monet, banknotów i numizmatów przeznaczonych na cele kolekcjonerskie, oraz na inne cele, na warunkach i według zasad ustalonych przez Zarząd NBP w drodze uchwały

18. instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego - charakterystyka prawna

Rezerwy obowiązkowe - gromadzone w celu kształtowania podaży pieniądza i działalności NBP. Rezerwę obowiązkową banków stanowi wyrażana w złotych część środków pieniężnych w złotych i walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi z wyjątkiem środków pieniężnych od innego banku krajowego, a także środków przyjętych od banku zagranicznego na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy lub środków pozyskanych z zagranicy na dłużej niż dwa lata. Banki spółdzielcze utrzymują rezerwę w banku zrzeszającym z którym są zrzeszone a ten utrzymuje je na rachunku w banku centralnym

Suma rezerw nie może przekroczyć:

• 30% sumy środków pieniężnych - depozytów na żądanie

• 20% sumy środków pieniężnych - depozytów terminowych

Zarząd NBP może zwolnić bank z obowiązku utrzymywania rezerw obowiązkowych w okresie realizacji programu postępowania naprawczego. Kwota rezerwy obowiązkowej nie polega oprocentowaniu

Kredyt refinansowy - NBP może udzielać kredytu (w złotych) bankom w celu uzupełniania ich zasobów pieniężnych lub dla realizacji programu postępowania naprawczego (pod zastawa papierów wartościowych)

Przyjmowanie przez NBP od innych banków weksli do dyskonta i redyskonta.

NBP może:

• emitować i sprzedawać papiery wartościowe

• sprzedawać i kupować skarbowe papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku

• organizować obrót papierami wartościowymi, których jest emitentem, oraz skarbowymi papierami wartościowymi

• obsługiwać pożyczki państwowe zaciągnięte w drodze emisji papierów wartościowych

• przyjmować papiery wartościowe do przechowywania, administrowania oraz jako przedmiot zastawu

• w razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej Rada może w drodze uchwały wprowadzić:

• ograniczenie wielkości środków pieniężnych oddanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców

• obowiązek utrzymywania nie oprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystanych przez banki i krajowych przedsiębiorców.

19. NBP jako bank banków.

NBP stoi na czele polskiego systemu bankowego. Jego działanie jest uregulowane w ustawie o NBP z 29 sierpnia 1997 roku. Powstał jako główny bank mający wokół siebie pozostałe banki i może wpływać dzięki swojej polityce na inne banki. Reguluje funkcjonowanie systemu finansowego. Banki obowiązkowo odprowadzają rezerwy, których wysokość ustala NBP. Na podstawie proponowanych stóp procentowych banki ustalają swoje oprocentowanie. Bank centralny ogłasza ustalone przez Radę Polityki Pieniężnej stopy procentowe kredytu lombardowego, redyskontowego i refinansowego. Udziela bankom kredytu refinansowego w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych lub realizacji programu postępowania naprawczego banku. Przyjmuje weksle od dyskonta i redyskonta.

20. Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym została uchwalona w grudniu 1994 i zaczeła obowiązywać od lutego 1995 roku.

W polskich rozwiązaniach prawnych przyjęto, że udział banków w systemie gwarantowania jest obowiązkowy. Środki znajdujące się w BFG pochodzą z:

• opłat związanych z funduszem ochrony środków gwarantowanych, z którego wypłacane są środki na realizację gwarancji w przypadku upadłości banku.

• obowiązkowej opłaty rocznej, która zasila tzw. fundusz pomocowy przeznaczony na działalność o charakterze prewencyjnym.

BFG prowadzi działalność:

• gwarancyjną - która wiąże się z zapewnieniem bezpieczeństwa środków złożonych przez deponentów, szczególnie w momencie ogłoszenia upadłości banku. Obecnie ustawowo zapewnione jest gwarantowanie środków w wysokości:

• równowartość z złotych 1000 ECU w 100%

• przekraczającej równowartość w złotych 1000 ECU, ale nie przekraczającej równowartości 5000 ECU - w 90% wartości środków gwarantowanych

• pomocową - oznacza, że BFG może udzielać podmiotom objętym obowiązkowym systemem gwarantowania pożyczek, gwarancji lub poręczeń na warunkach korzystniejszych od stosowanych ogólnie przez banki. Pomoc ta ma charakter zwrotny. Środki na pomoc są tworzone z obowiązkowych opłat banków.

Fundusz monitoruje wykorzystanie środków i sytuację danego banku.

21. Utworzenie banku w formie S.A. - wymogi prawne

Bank może zostać utworzony na podstawie zezwolenia KNB.

Potrzebne dokumenty:

• akt założycielski

• zezwolenie na utworzenie banku KNB

• sporządzenie dokumentów założycielskich

• wpis do KRS

• zezwolenie na rozpoczęcie działalności KNB

Warunki na założenie banku:

• kapitał (cała wpłata przed zarejestrowaniem)

• fundusze własne (kapitał założycielski) - dostosowany do rodzaju czynności i rozmiaru zamierzonej działalności min 5 mln EURO ( bank spółdzielczy min 1 mln EURO)

• jeden założyciel musi wnieść 50% kapitału założycielskiego

• aport pod warunkiem

• bezpośrednio przydatny w działalności

• max 15% kapitał założycielski (KNB - może to zmienić)

• wykluczony kapitał - z pożyczek, kredytów nie udokumentowanych

Założyciele - znani - min 3 osoby prawne lub fizyczne ( bank spółdzielczy min 10 osób)

• założyciele muszą dawać rękojmie

• również osoby zagraniczne

Członkowie zarządu - min 3 osoby - dwóch z nich musi posiadać doświadczenie i wykształcenie umożliwiające kierowanie bankiem i muszą znać język polski.

• dawać rękojmie

• nie karani

• nie prowadzi się przeciwko nim postępowanie

• nie spowodowały strat majątkowych u poprzedniego pracodawcy

Biznes Plan - min 3 lata - bezpieczny dla deponentów

Wymagania techniczne - pomieszczenia posiadające urządzenia techniczne, należyte zabezpieczenia

22. Utworzenie banku w formie S.A. - tryb postępowania

• umowa założycielska

• zezwolenie na utworzenie banku

• postępowanie rejestrowe

• sporządzenie dokumentów założycielskich\

• zezwolenie na rozpoczęcie działalności

23. Dokumenty założycielskie banku w formie spółki akcyjnej

• status w formie aktu notarialnego

• wypis z krajowego rejestru sądowego

• regon

24. Kapitał i fundusze banku w formie spółki akcyjnej

Wnoszony przez założycieli banku kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 5 000.000 EURO. Przeliczony według kursu średniego ogłaszanego codziennie przez NBP, obowiązującego w dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku w formie sp. akcyjnej. Pokrycie pełnej kwoty kapitału założycielskiego banku w formie S.A powinno być dokonane przed wpisaniem banku do rejestru. Bank w formie S.A powinien mieć wpłacony i zarejestrowany kapitał zakładowy oraz kapitał zapasowy i kapitały rezerwowe

Funduszami własnymi banku są:

• fundusze podstawowe: wpłacony i zarejestrowany kapitał akcyjny oraz inne tworzone z zysku po opodatkowaniu, z nadwyżek osiągniętych przy wydawaniu akcji powyżej ich wartości nominalnej i uiszczanych przez akcjonariuszy dopłat.

• Fundusze uzupełniające: przyjęte przez bank na okres co najmniej 5 lat środki pieniężne, które zgodnie z umową nie mogą być wcześniej wycofane z banku i w razie upadłości lub likwidacji banku będą podlegać zwrotowi w ostatniej kolejności

25. Papiery wartościowe emitowane przez bank w formie S.A.

Akcje banku są akcjami imiennymi, z wyjątkiem akcji dopuszczanych do obrotu publicznego. W okresie roku licząc od daty wpisania banku do rejestru, zbycie akcji imiennych może nastąpić za zgodą KNB. Zmianie na akcje imienne podlegają również akcje na okaziciela, które nie są przedmiotem publicznego obrotu papierami wartościowymi

Bank może emitować bankowe papiery wartościowe na warunkach podawanych do publicznej wiadomości. Bank informuje prezesa NBP o zamiarze emisji papierów wartościowych na 30 dni przed terminem emisji wskazując warunki i wartość emisji. Bankowy papier wartościowy służy gromadzeniu przez banki środków pieniężnych w złotych lub innej walucie wymienialnej.

Jego treść obejmuje:

• wartość nominalną

• zobowiązanie banku do naliczenia określonego oprocentowania wg stopy procentowej dokonania wypłaty oznaczonej kwoty osobie uprawnionej w określonych terminach

• oznaczenie posiadacza papieru wartościowego jeżeli jest imienny lub na okaziciela

• zasady przenoszenia praw wynikających z papieru wartościowego

• numer papieru i datę emisji

• podpisy osób upoważnionych do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku

26. System organów i zasady organizacji banku w formie spółki akcyjnej.

Prawo bankowe integruje w strukturę organizacyjną spółki akcyjne tylko w minimalnym stopniu. Organy banku stanowią zatem przede wszystkim zarząd i władze nadzorcze. Podstawowym organem banku jest walne zgromadzenie akcjonariuszy.

Rada nadzorcza i zarząd muszą zdawać walnemu zgromadzeniu sprawozdania ze swojego działania z czego otrzymują absolutorium.

Rada nadzorcza niema prawa do wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki, może natomiast żądać od zarządu sprawozdań i wyjaśnień.

27 . Zarząd banku w formie S.A.

Zarząd banku składa się z co najmniej 3 osób. Powołanie 2 członków w tym prezesa następuje za zgodą KNB. Z wnioskiem o powołanie występuje rada nadzorcza.

Rada nadzorcza informuje KNB o pozostałych osobach ze składu zarządu banku i o zmianie składu.

Osoby o których wyżej mowa nie mogą zostać członkami zarządu gdy:

• były karane za przestępstwa z winy umyślnej

• prowadzone jest przeciwko nim postępowanie karne lub karne skarbowe

• w poprzednim miejscu zatrudnienia spowodowały udokumentowane straty majątkowe

Zarząd spółki jest organem wykonawczo zarządzającym i pełni dwie funkcje:

• wewnętrzna - podejmowanie wszelkich działań wewnętrznych zapewniających prawidłowe działanie banku. Podejmowanie decyzji w formie uchwał, które zapadają bezwzględną większością głosów.

• Zewnętrzne - związana z reprezentacją banku dotyczącą czynności sądowych i pozasądowych. Prowadzi

28. Rada nadzorcza banku w formie S.A.

Pełni funkcję nadzoru. Minimum 5 członków wybieranych przez walne zgromadzenie. Bank jest zobowiązany informować KNB o składzie Rady. Rada nadzorcza informuje KNB o składzie zarządu i jego zmianach. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością banku. Niema prawa do wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki, może natomiast żądać od zarządu sprawozdań i wyjaśnień.. Jej szczególnym obowiązkiem jest ocena sprawozdań zarządu z działalności spółki oraz finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysków albo pokrycia straty, a także składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny. Rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty banku, a ponad to żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku banku. Do kompetencji rady nadzorczej należy również zawieszenie, z ważnych powodów, w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków zarządu oraz delegowanie członków rady nadzorczej do czasowego wykonywania czynności członków zarządu nie mogących sprawować swoich czynności.

Rada nadzorcza podejmuje decyzje w formie uchwał. Zasadniczo rada nadzorcza zbiera się na posiedzeniach. Warunkiem posiadania zdolności do podejmowania uchwał jest obecność co najmniej połowy członków, jeżeli wszyscy członkowie rady zostali zaproszeni na posiedzenie, o ile statut nie przewiduje inaczej. Uchwały rady nadzorczej zapadają bezwzględną większością głosów

29. Walne zgromadzenie banku w formie spółki akcyjnej

Kompetencje i procedurę walnego zgromadzenia banku określa kodeks spółek handlowych. Prawo bankowe nie przewiduje żadnych zmian w zakresie kompetencji i trybu zwoływania oraz obradowania walnych zgromadzeń.

Walne zgromadzenie jest podstawowym organem spółki, określającym interesy jej akcjonariuszy.

Jeżeli idzie o stosunki z innymi organami walne zgromadzenie nie może:

• kierować pracami organów nadzorczych

• reprezentować spółki w stosunku do osób trzecich z pominięciem zarządu ani ustanawiać pełnomocników, którzy mogliby działać obok zarządu.

Walne zgromadzenie akcjonariuszy powinno się odbywać przynajmniej raz w roku.

Zadania wykonywane przez walne zgromadzenie to:

• zatwierdzenie statutu, który okresla kompetencje poszczególnych podmiotów

• podział zysku i pokrycie strat

• potwierdzenie działalności za ubiegły rok

• powołanie rady nadzorczej oraz ustalenie zasad jej wynagradzania

31. Bank spółdzielczy i SKOK

Bank spółdzielczy:

• jest spółdzielnią i jednocześnie bankiem

• ograniczona samodzielność

• założycielami mogą być osoby fizyczne min 10 osób

• założyciele muszą otrzymać zgodę KNB

• wpis do rejestru spółdzielni i KRS => osoba prawna

• udziały nie zbywalne

• członek banku spółdzielczego pełna zdolność do czynności prawnych

• głosowanie nie zależy od udziałów czyli 1 członek 1 głos

• Organy:

• walne zgromadzenie

• rada nadzorcza

• zarząd

• inne organy przewidziane w statucie

• wspólna odpowiedzialność za płynność uczestników

• obowiązek wnoszenia wpłat na kapitał akcyjny banku regionalnego

SKOK - spółdzielcze kasy oszczędnościowo - rozliczeniowe

• ich działalność nie ma charakteru zarobkowego

• gromadzą środki finansowe i dokonują rozliczeń

• wkłady członków mają charakter oszczędnościwy

• umowa między kasą a członkiem jest umową rachunku bankowego

32. Oddziały i przedstawicielstwa banku zagranicznego w Polsce.

Utworzenie oddziału banku zagranicznego w kraju następuje na podstawie zezwolenia KNB, wydanego po uzgodnieniu z Ministrem Finansów, na wniosek zainteresowanego banku.

Odziały banków zagranicznych podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców.

Odział banku zagranicznego jest obowiązany:

• używać nazwy banku zagranicznego w języku państwa jego siedziby zx przetłumaczoną forma prawną i z dopiskiem „oddział w Polsce”

• prowadzić oddzielną rachunkowość w języku polskim, zgodnie z przepisami obowiązującymi banki polskie.

Przedstawicielstwo jest zobowiązane do czynności zawartych w pozwoleniu i nie wykonuje czynności bankowych

Banki zagraniczne mogą otwierać w Polsce swoje przedstawicielstwa za zgodą KNB po uzgodnieniu z Ministrem Finansów, na wniosek zainteresowanego banku.

33. Organizacja nadzoru nad bankami w Polsce

Nadzór bankowy w Polsce sprawuje KNB., której przewodniczącym jest prezes NBP a organem wykonawczym Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Celem nadzoru jest zapewnienie bezpieczeństwa depozytów gromadzonych w banku oraz zgodności działalności banków z prawem bankowym, szczególnie z osobami prawnymi i fizycznymi.

Czynności nadzoru bankowego polegają głownie na:

• badaniu wypłacalności, płynności płatniczej i wyników ekonomicznych banków

• badaniu zgodności z prawem udzielanych kredytów, pożyczek, gwarancji i poręczeń

• badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek

• badaniu stosowanego przez banki oprocentowania

KNB opiniuje kandydatów na prezesów banków państwowych.

KNB może udzielać Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, Urzędowi Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi oraz Państwowemu Urzędowi Nadzoru Ubezpieczeniowego informacji niezbędnych tym organom do wykonywania ich zadań w zakresie nadzoru nad przestrzeganiem prawa.

KNB może ustalać wiążące banki normy płatności oraz inne normy dopuszczalnego ryzyka. KNB może podjąć decyzję ograniczającą zakres działalności banku lub uchylić zezwolenie na utworzenie banku.

34. Cele i środki działania nadzoru bankowego

Cele:

• zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach

• zapewnienie zgodności, działalności banków z ustawą PB i o NBP, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku

Środki nadzorcze - to środki władcze oddziaływujące na banki. Nie mogą naruszyć umów zawartych przez banki. Nakładają one na bank (członków zarządu) obowiązki o charakterze publicznoprawnym. Wyróżniamy wśród nich:

• Nakaz nadzorczy - obowiązek (z reguły określonego) działania np. zakaz wypłat z zysku,

Zalecenie - (oddziaływanie pośrednie) - organ nadzorczy osiąga cel jaki ma być osiągnięty, środki do osiągnięcia celu wybiera bank

Przesłanką zalecenia jest występowanie nieprawidłowości.

Wykonanie decyzji obejmującej zalecenie jest obowiązkowe.

Nie wykonanie zaleceń => sankcje

Zalecenia:

• przywrócenie płynności, osiągnięcie i przestrzeganie norm

• zwiększenie funduszy własnych

Sankcje są środkami regresyjnego oddziaływania na bank

35. Nadzór nad powoływaniem organów banku.

36. Postępowanie naprawcze w banku.

W razie powstania straty bilansowej bądź groźby jej nastąpienia albo powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności, zarząd banku niezwłocznie zawiadamia o tym KNB oraz przedstawia jej program postępowania naprawczego, zapewniając jego realizację. KNB może wyznaczyć bankowi termin na opracowanie programu naprawczego, oraz zlecić jego uzupełnienie lub ponowne opracowanie. W razie zaniechania działań określających KNB może zobowiązać bank do wszczęcia postępowania naprawczego.

Jeżeli program postępowania naprawczego nie jest wystarczający lub realizacja nie jest należyta KNB może:

• zakazać wypłat lub ograniczyć wypłaty zysków banku za poprzedni rok, a także nakazać przekazanie określonej części zysków na powiększenie funduszy własnych banku

• zakazać udzielania lub ograniczyć udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych akcjonariuszom banku oraz członkom zarządu, rady nadzorczej i pracownikom.

• wystąpić do zarządu banku z żądaniem zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy w celu rozpatrzenia sytuacji banku, powzięcia decyzji o pokryciu straty bilansowej oraz innych uchwał, w tym zwiększenia funduszy własnych w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy

37. Status prawny kuratora banku.

KNB może podjąć decyzję o ustanowieniu kuratora nadzorującego wykonanie programu naprawczego przez bank. Decyzja o ustanowieniu kuratora jest natychmiast wykonalna i nie podlega zaskarżeniu. Funkcję kuratora może pełnić osoba posiadająca kwalifikacje i doświadczenie zawodowe w zakresie organizacji i zasad działalności banku., przy czym kuratorem może być osoba prawna. Kuratorem banku może być inny bank. Wynagrodzenie kuratora ustala KNB, ale nie może być wyższe niż wynagrodzenie prezesa banku, w którym ustanowiono kuratora. Koszty związane z wykonywaniem tej funkcji obciążają koszty działalności banku.

Kompetencje kuratora wskazują, że nie reprezentuje ona banku i nie bierze udziału w jego zarządzaniu, nie jest jego organem. Ma prawo uczestniczenia w posiedzeniach organów banku oraz uzyskiwania wszelkich informacji niezbędnych do wykonywania jego funkcji, a w szczególności ma dostęp do wszelkich ksiąg, sprawozdań finansowych oraz innych dokumentów, jak też do innych nośników informacji, otrzymywania kopii dokumentów oraz wyjaśnień pracowników banku. Może badać nie tylko ogólna finansową sytuację banku, ale także prawidłowości udzielania i zabezpieczanie kredytów i pożyczek, terminowość ich spłacania oraz stosowane przez bank stopy procentowe.

Kuratorowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu wobec uchwał i decyzji zarządu i rady nadzorczej banku do właściwego sądu gospodarczego w terminie 14 dni od ich powzięcia. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchwały czy decyzji. Kurator może też zaskarżyć uchwałę walnego zgromadzenia akcjonariuszy i udziałowców naruszającą interes banku.

Kurator składa do KNB kwartalne sprawozdania ze swej działalności, zawierające ocenę realizacji przez zarząd banku programu naprawczego. Kurator jest organem pomocniczym KNB.

Ustanowienie kuratora jest instytucją pośrednią między realizacją postępowania naprawczego samodzielnie przez organy banku a realizowaniem programu tego postępowania przez zarząd komisaryczny.

38. Zarząd komisaryczny banku.

Zarząd komisaryczny banku jest to:

• instrument regulacyjny wykorzystywany przez KNB w ramach procedury sankcyjnej zagrożonego banku.

• Szczególny organ ustanowiony przez KNB

KNB ustala zarząd komisaryczny gdy:

• przesłanka formalna - zarząd nie pokaże programu naprawczego

• przesłanka ekonomiczna - ocena KNB stwierdza, że realizacja programu jest nie skuteczna

Od ustalenia ZK rada nadzorcza ma prawo wnieść skargę do NSA => nie wstrzymuje decyzji.

ZK jest ustanawiany na czas realizacji programu naprawczego.

ZK daje KNB wiarygodne informacje i sprawozdania na podstawie których KNB może rozstrzygnąć czy bank można uratować.

Wynagrodzenie dla ZK ustala KNB.

ZK ma prawo podejmowania uchwał i decyzji we wszystkich sprawach zastrzeżonych w ustawie i statucie do upadłości władz i organów banku.

Z dniem ustanowienia ZK członkowie zarządu banku zostają odwołani z mocy prawa (prokury pełnomocnictw wygasają). Na czas ZK kompetencje innych organów zawieszone.

ZK wykonuje zadania ustalone w decyzji o ustanowieniu ZK.

Podstawowe zadania ZK to opracowanie i uzgadnianie z KNB programu naprawczego dla banku oraz kierowanie jego realizacją.

39. Związek Banków Polskich

Związek banków polskich jest dobrowolną, samorządową organizacją banków, działającą na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1989r. o izbach gospodarczych.

Członkami ZBP mogą być banki działające na obszarze RP utworzone na podstawie prawa polskiego.

Zadaniem związku jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów jego członków, m.in. przez wydawanie opinii o projektach rozwiązań dotyczących funkcjonowania sektora finansowego, uczestnictwo w przygotowaniu projektów aktów prawnych z tego zakresu, dokonywanie ocen funkcjonowania przepisów prawa dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej oraz upowszechnianie zasad dobrej polityki bankowej.

Do zadań ZBP należy także:

• podejmowanie działań na rzecz tworzenia warunków rozwoju banków w Polsce, w tym inicjowanie zmian ustawodawczych

• popieranie kształcenia zawodowego, w zakresie bankowości

• organizowanie wymiany informacji między bankami, wydawanie opinii i ekspertyz w sprawach związanych z działalnością bankową

• organizowanie dyskusji zawodowych

• informowanie o funkcjonowaniu banków

• prowadzenie postępowania pojednawczego i sądownictwa polubownego dla banków

Organami ZBP są: walne zgromadzenie, zarząd, oraz komisja rewizyjna. Ponadto w ramach ZBP tworzone są sekcje, komitety, zespoły problemowe, grupy robocze, a także sąd polubowny. ZBP jest zaangażowany kapitałowo a 11 spółek i 2 fundacje. Prowadzi także współprace o zasięgu międzynarodowym.

40 . Likwidacja banku

Jeżeli po upływie 6 miesięcy od daty nadzwyczajnego walnego zgromadzenia strata przekraczać będzie połowę funduszy własnych, KNB może podjąć decyzję o likwidacji banku. Decyzję o likwidacji banku KNB może podjąć również w innym terminie niż określony wyżej, jeżeli wystąpiły okoliczności grożące niewypłacalnością banku lub obniżeniem sumy funduszy własnych banku w takim stopniu, że nie byłyby spełnione wymagania obowiązujące przy tworzeniu banku. Od decyzji o których mowa wyżej rada nadzorcza może wnieść skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie 7 dni od daty doręczenia decyzji. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania decyzji, jednakże przed rozpatrzeniem skargi nie może być rozpoczęte upłynnianie majątku banku w likwidacji ani przejęcie majątku banku przez bank przejmujący.

Zarząd nad majątkiem likwidowanego banku obejmuje powołany przez KNB likwidator, na którego przechodzą uprawnienia zastrzeżone w ustawie i statucie dla organów banku. Likwidator reprezentuje bank w likwidacji w sądzie i poza sądem.

Z dniem przejęcia zarządu majątkiem likwidowanego banku przez likwidatora :

• rada nadzorcza, zarząd i inne organy banku ulegają rozwiązaniu

• członkowie rady nadzorczej banku oraz członkowie zarządu zostaję odwołani z mocy prawa

Likwidacja banku jest prowadzona zgodnie z zasadami obowiązującymi przy likwidacji spółek handlowych, spółdzielni z tym, że :

• w okresie likwidacji nie wypłaca się dywidendy ani oprocentowania udziałów

• bilans otwarcia likwidacji, program likwidacji oraz rachunek z przeprowadzonej likwidacji podlegają zatwierdzeniu przez KNB

• likwidator nie rzadziej niż raz na miesiąc składa KNB sprawozdanie z przebiegu likwidacji

• podział pomiędzy akcjonariuszy majątku pozostałego po zaspokojeniu i zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem roku od daty ostatniego ogłoszenia o otwarciu likwidacji.

Likwidatorowi przysługuje prawo żądania treści zobowiązania. Może on potrącić z wierzytelności likwidowanego banku dług wynikający z rachunku bankowego także wtedy, gdy terminy jego spłaty jeszcze nie nastąpiły. Po zakończeniu likwidacji likwidator sporządza sprawozdanie likwidacyjne i składa je do KNB oraz sądowi rejestrowemu z wnioskiem o wykreślenie z rejestru.

KNB może podjąć decyzję o odwołaniu likwidatora wyznaczonego przez bank, jeżeli prowadzi on likwidację banku w sposób zagrażający bezpieczeństwu środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych. KNB powołuje wówczas nowego likwidatora.

41. Upadłość banku.

42. Przekształcanie banków.

Bank państwowy może być przekształcony w bank w formie spółki akcyjnej. Rada Ministrów na wniosek Ministra Skarbu Państwa, po zasięgnięciu opinii KNB w drodze rozporządzenia:

• przekształca bank państwowy w spółkę akcyjną z udziałem Skarbu Państwa

• określa, w jakim zakresie majątek banku państwowego zostanie wniesiony do spółki akcyjnej na pokrycie kapitału akcyjnego, w jakim zaś nastąpi zbycie tego majątku tworzonej spółce akcyjnej z udziałem Skarbu Państwa.

W dniu uzyskania osobowości prawnej przez bank w formie spółki akcyjnej bank państwowy ulega likwidacji.

Przekształcenie banku państwowego w spółkę akcyjną nie powoduje zmian w zakresie zawartych przez bank umów i uprawnień z tytułu decyzji administracyjnych. Przekształcenie banku następuje na podstawie bilansu sporządzanego na dzień przekształcenia. Z tym dniem bank w formie spółki akcyjnej wchodzi w prawa i obowiązki przekształcanego banku państwowego. Jest zatem z mocy prawa jego ogólnym następcą prawnym na zasadzie sukcesji uniwersalnej. Oznacza to, zatem, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność tylko w zakresie zobowiązań, które zaciągnięte zostały przez bank do czasu przekształcenia.

Posiadacze rachunków w banku w formie spółki akcyjnej, nie korzystają już z ustawowego przywileju wynikającego z powyższego przepisu. Przywilej ten nie wynika bowiem z umów ani z decyzji administracyjnych i nie jest objęty sukcesją w dług.

Przy przekształcaniu w zakresie nie uregulowanym w prawie bankowym stosuje się określony przepisami kodeksu spółek handlowych tryb postępowania dotyczący zawiązania spółki akcyjnej, z wyłączeniem art. 313 i 347.

43. Umowa rachunku bankowego - postanowienia istotne i forma.

Umowa rachunku bankowego następuje na podstawie umowy zawieranej między bankiem a klientem.

Umowa rachunku bankowego jest umową nazwaną kodeksu cywilnego (art. 725-733).

Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku do przechowywania jego środków pieniężnych oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.

Umowa rachunku bankowego wymaga zachowania formy pisemnej, dla celów dowodowych.

Umowa rachunku bankowego powinna określać w szczególności:

• strony umowy

• rodzaj otwieranego rachunku

• walutę, w jakiej rachunek jest prowadzony

• czas, na jaki rachunek został otwarty

• wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany

• sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku

• termin wypłaty lub kapitalizacji odsetek

• terminy realizacji zleceń posiadacza rachunku

• zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe prowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku

• tryb i warunki dokonywania zmian umowy

• sposób i termin wypowiedzenia lub rozwiązania umowy rachunku

• zasady rozwiązywania umowy w razie niedokonywania na rachunku żadnych obrotów.

W umowie rachunku bankowego określa się ponadto wysokość prowizji i opłat za czynności związane z prowadzeniem rachunku i warunki ich zmiany.

44. Czynności i usługi bankowe powiązane z umową rachunku bankowego.

45. Strony umowy rachunku bankowego i ich pełnomocnicy.

Posiadaczem rachunku bankowego może być osoba fizyczna, osoba prawna oraz dysponująca zdolnością prawną jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej (ułomna osoba prawna). Umowę rachunku bankowego może zawrzeć wyłącznie osoba pełnoletnia z wyjątkiem rachunku oszczędnościowego.

Drugą ze stron umowy rachunku bankowego może być wyłącznie bank.

Umowę z bankiem mogą zawierać osoby fizyczne o pełnej zdolności do czynności prawnych w swoim imieniu, jak i również w imieniu małoletnich lub częściowo ubezwłasnowolnionych, jeśli są ich przedstawicielami ustawowymi, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną. Rachunek może być prowadzony dla kilku osób, z których każda korzysta z uprawnień posiadacza rachunku w granicach ustalonych w umowie.

Posiadacze rachunku bankowego mogą ustanawiać pełnomocnictwa do korzystania z danego rachunku bankowego. Umowa określa zakres dysponowania rachunkiem przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo może zostać w każdej chwili odwołane przez posiadacza rachunku. Pełnomocnik nie jest wierzycielem ani dłużnikiem banku, ponieważ działa w imieniu posiadacza rachunku.

Drugą stroną umowy rachunku bankowego może być tylko bank.

46. Rodzaje rachunków bankowych.

Rachunek bieżący - rachunek służący do gromadzenia środków pieniężnych posiadacza rachunku oraz przeprowadzania krajowych rozliczeń pieniężnych. Umowa rachunku bankowego może przewidywać wyodrębnienie na rachunku bieżącym środków pieniężnych na określone cele.

Rachunek pomocniczy - służy do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych w innym oddziale danego banku lub w innym banku. Z reguły rachunek pomocniczy służy obsłudze wyodrębnionych kategorii transakcji gospodarczych.

Rachunek lokat terminowych - służy do przechowywania środków pieniężnych przez czas określony w umowie z bankiem.

47. Rachunek bankowy oszczędnościowy - cechy szczególne.

Rachunki oszczędnościowe są prowadzone dla osób fizycznych. Mogą one być prowadzone dla szkolnych kas oszczędnościowych i pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych.

Rachunki oszczędnościowe nie mogą być wykorzystywane przez ich posiadaczy do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - ograniczenia tego nie stosuje się w przypadku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do poboru, których zobowiązany jest ZUS.

48. Rachunek bankowy wspólny.

Rachunek bankowy wspólny może być prowadzony dla kilku osób fizycznych, z których każda korzysta z uprawnień posiadacza rachunku w granicach określonych w umowie.

49. Rachunek bankowy osoby małoletniej.

Osoba małoletnia może posiadać rachunek oszczędnościowy, a po ukończeniu 13 lat może dysponować środkami pieniężnymi znajdującymi się na tym rachunku, o ile nie sprzeciwi się temu na piśmie jej przedstawiciel ustawowy.

50. Rachunek bankowy przedsiębiorcy.

W stosunku do przedsiębiorców prowadzących księgi rachunkowe oraz będących spółkami cywilnymi i osobami fizycznymi wprowadzono obowiązek posiadania rachunku bankowego. Są oni ponadto zobowiązani do gromadzenia środków pieniężnych na rachunku bankowym, jak też wydatkowania ich poprzez ten rachunek, gdy jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przewyższa równowartość 3000 EURO. Obowiązek ten ma charakter publicznoprawny.

51. Rachunek powierniczy.

Rachunek depozytowo-powierniczy DEPO znany jest na rozwiniętych rynkach finansowych jako gwarancje bezpieczeństwa wszelkich transakcji o podwyższonym stopniu ryzyka.

Rachunek DEPO zabezpiecza interesy obu stron transakcji, a więc stanowi zabezpieczenie zarówno środków finansowych kupującego, jak również gwarancję zapłaty dla sprzedającego.

Polskie Poradnictwo Majątkowe S.A. nadzoruje podpisanie i realizację trójstronnej umowy, której przedmiotem jest rachunek DEPO. Stronami niniejszej umowy są kupujący, sprzedający i bank prowadzący rachunek DEPO.

Po otwarciu rachunku DEPO kupujący wpłaca środki finansowe przeznaczone na zakup na ten właśnie rachunek. Środki te należne są sprzedającemu. Otrzyma je jednak dopiero wtedy, gdy spełni wszystkie warunki umowy a PPM S.A. mając pewność, co do ich spełnienia przekaże do banku instrukcję zamknięcia rachunku DEPO. Rachunkiem może dysponować tylko prowadzący go bank. Zasady prowadzenia rachunku zawarte są w regulaminie i umowie rachunku DEPO.

Usługa skierowana jest do każdego podmiotu (osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej, osób fizycznych prowadzących działalność, osób prawnych i innych) dokonującego transakcji, w której zapłata wymagalna jest zawsze przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi.

52. Tryb i terminy realizacji zleceń z rachunku bankowego.

53. Odpowiedzialność banku z tytułu niewykonania lub nienależytego

wykonania zlecenia z rachunku bankowego.

Jeżeli polecenie przeprowadzenia rozliczenia pieniężnego złożone przez posiadacza rachunku bankowego jest wykonywane przez kilka banków, każdy z tych banków ponosi wraz z pozostałymi solidarną odpowiedzialność wobec posiadacza rachunku za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem polecenia. Wolny jest bank, który udowodni, że szkoda nie powstała z jego winy.

Bank dokonujący wypłat z rachunku bankowego jest obowiązany sprawdzić autentyczność i prawidłowość formalną dokumentu stanowiącego podstawę do wypłaty oraz tożsamość osoby dającej zlecenie.

54. Zasady oprocentowania środków na rachunku bankowym.

Środki pieniężne na rachunku bankowym mogą być oprocentowane według stopy stałej lub zmiennej w wysokości i na zasadach określonych w umowie. Do obliczania odsetek przyjmuje się, że miesiąc liczy 30 dni, a rok 365 dni.

Zmiany warunków oprocentowania mogą być wprowadzane na podstawie zgody obu stron, wyrażonej w formie aneksu.

Strony mogą przewidzieć także, że zmiana umowy w zakresie wysokości oprocentowania nastąpi za wypowiedzeniem. Nowe warunki obowiązywały będą wtedy po upływie okresu wypowiedzenia, jeśli jednak druga strona nie zgodzi się na nie, umowa rachunku wygaśnie.

Umowa rachunku może przewidywać prawo banku do jednostronnej zmiany wysokości oprocentowania, ale wówczas musi ona określać warunki takiej czynności banku.

Prawo mówi tu o warunkach w liczbie mnogiej, a zatem odniesienie się do jednego warunku nie będzie zgodne z prawem.

Umowa stron może się odwoływać do zmiany wysokości stopy inflacji, do klauzuli walutowej czy towarowej, wreszcie do ogłaszanych wskaźników wzrostu cen za towary różnego rodzaju czy takich wskaźników rynkowych jak na przykład WIBOR.

Umowa powinna określać tryb zapoznania się posiadacza rachunku za zmianami umowy dokonanymi - na jaj podstawie - jednostronnie przez bank.

55. Prowizje i opłaty związane z rachunkiem bankowym.

56. Zmiana i wygaśnięcie umowy rachunku bankowego.

Składnikiem umowy powinno być określenie trybu i warunków dokonywania zmiany umowy. Chodzi tu o inne zmiany niż dotyczące zmiany oprocentowania. Zmiany te mogą dotyczyć na przykład sposobów kapitalizacji odsetek, bądź wyłączenia zasady, że po upływie okresu przechowywania lokaty umowa zostaje automatycznie przedłużana.

Rozwiązanie rachunku bankowego za wypowiedzeniem przewiduje kc. Zgodnie z jego treścią może to uczynić każda ze stron, ale bank z powodów szczególnych. Do stron umowy należy określenie terminu wypowiedzenia, gdyż nie regulują tego przepisy.

Umowa rachunku bankowego może zostać rozwiązana za zgodnym porozumieniem stron.

Szczególny sposób rozwiązania umowy rachunku bankowego polega na tym, że strony mogą określić iż ulega ona rozwiązaniu w razie niedokonywania na rachunku żadnych obrotów.

Jeśli jednak strony nie uregulują tej kwestii niedokonywania obrotów na rachunku, umowa nie będzie z tego powodu nieważna. Jednakże w razie niedokonywania obrotów na rachunku nie ulegnie ona rozwiązaniu, a bank będzie ponosił koszty obsługi „martwych rachunków”

Wskazane jest zatem określenie w umowie krótszego czasu niedokonywania obrotów w powiązaniu z oznaczeniem minimalnego salda. W przeciwnym wypadku bank będzie zobowiązany do wieloletniego prowadzenia rachunku praktycznie „martwego”, a nawet po jego zamknięciu w tym trybie.

W regulaminach bankowych jako podstawę wygaśnięcia umowy rachunku bankowego powodującą jego rozwiązanie wymienia się zwykle także podjęcie przez posiadacza rachunku wypłaty wszystkich środków.

Prawo bankowe nie określa terminu przedawnienia roszczeń ze stosunku rachunku bankowego. Należy zatem stosować przepisy o przedawnieniu.

57. Skutki prawne zgonu posiadacza rachunku bankowego.

Ustawodawca odstąpił natomiast od ograniczenia swobody posiadacza, polegającego na określeniu kręgu osób, które mogą być beneficjentami bankowego zapisu na wypadek śmierci.

Bank ma obowiązek wypłacenia tych kwot takiej osobie w granicach, w jakich wydatki odpowiadają zwyczajom w środowisku zmarłego. Osoba taką może być konkubina czy inna osoba, która koszty te poniosła. Żadne ograniczenia dotyczące kręgu osób uprawnionych nie mają tu zastosowania.

Może się zdarzyć, iż nastąpi zbieg czasowy roszczeń z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu oraz wykonania zapisu bankowego na wypadek śmierci, a stan środków na rachunku nie wystarcza na zaspokojenie obu roszczeń w całości ( jeśli bowiem bank otrzyma wcześniejsze żądanie zapisu bankowego, to on wypłaci w całości środki objęte zapisem - w granicach salda rachunku, a żądanie wypłaty z rachunku środków pieniężnych na pokrycie kosztów pogrzebu zrealizowane będzie najwyżej w części.

58. Polecenie przelewu i zapłaty.

Bezgotówkowe rozliczenia pieniężne przeprowadza się przy użyciu papierowych lub elektronicznych nośników informacji, w tym również kart płatniczych.

Polecenie przelewu - stanowi udzielona bankowi dyspozycje dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Świadczenie pieniężne spełnione będzie przez dłużnika nie w dacie wydania polecenia przelewu czy w dniu obciążenia jego rachunku przez jego bank, lecz w dniu, w którym uznany będzie rachunek wierzyciela w jego banku.

Istnieje wątpliwość czy posiadacz rachunku może odwołać polecenie przelewu. Żadne przepisy bezpośrednio nie regulują tej kwestii. Sądzi się jednak iż polecenie przelewu może być skutecznie odwołane, dopóki bank nie zobowiązał się wobec wierzyciela do spełnienia świadczenia przez dokonanie wpisu na rachunek wierzyciela.

Polecenie zapłaty - stanowi udzielona bankowi dyspozycję wierzyciela obciążenia określoną kwotą rachunku bankowego dłużnika i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Wierzyciel musi uzyskać upoważnienie od dłużnika do wydania bankowi poleceń zapłaty. Zarządzenie przewiduje też inne warunki stosowania tego rozliczenia.

Zarządzenie w sprawie form i trybu przeprowadzania rozliczeń dopuszcza odwołanie polecenia zapłaty przez dłużnika, określając okoliczności i terminy w których odwołanie polecenia jest prawnie skuteczne. Jeśli nastąpi skuteczne odwołanie przez dłużnika polecenia zapłaty, bank obowiązany jest uznać rachunek dłużnika kwotą, jaką uprzednio został obciążony.

59. Karta bankowa - charakter prawny, rodzaje.

Karta bankowa to karta identyfikacyjna wydawcę i uprawnionego posiadacza, uprawniająca do wypłaty gotówki i dokonywania zapłaty, a w przypadku karty wydanej przez bank lub instytucje ustawową upoważnioną do udzielania kredytu, a także do dokonywania wypłaty gotówki i zapłaty z wykorzystaniem kredytu.

Wyróżniamy dwie zasadnicze kategorie kart płatniczych:

• karty płatnicze wykorzystujące elektroniczne nośniki informacji - w tym przypadku sprawdzenia tożsamości osoby dającej zlecenie przez bank dokonujący rozliczenia dokonuje się przez automatyczne sprawdzenie personalnego numeru identyfikacyjnego (PIN) bądź hasła albo obu tych danych.

• Karty płatnicze toczone nie wykorzystujące elektronicznego nośnika informacji - w tym przypadku sprawdzenie autentyczności następuje przez porównanie podpisu na karcie z podpisem złożonym na dokumencie potwierdzającym dokonanie transakcji.

Rodzaje kategorii kart płatniczych:

• karty płatnicze debetowe - uprawniające do wypłaty gotówki i dokonywania zapłaty w granicach dodatniego salda na rachunku bankowym posiadacza.

• karty kredytowe - możliwość dokonywania wypłaty gotówki i zapłaty z wykorzystaniem kredytu, jeśli są wydane przez instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytu, a więc nie ograniczone dodatnim saldem konta, zwykle jednak umowa określa limit salda debetowego, które musi być wyrównane w ustalonym terminie.

• Karty płatnicze z opóźnionym terminem płatności - bank ustala dla posiadacza karty limit obciążenia jego rachunku w okresie rozliczeniowym (zwykle miesięcznym) przy użyciu karty albo kart., a następnie z ostatnim dniem okresu rozliczeniowego obciąża rachunek klienta. Jeśli obciążenie spowoduje powstanie salda debetowego, klient otrzymuje wezwanie do wyrównania salda oraz do zapłaty odsetek.

Wydanie karty następuje na podstawie umowy. Karta stanowi własność banku, a klient- posiadacz rachunku bankowego otrzymuje ją w posiadanie zależne.

Jest ona środkiem dostępu do rachunku bankowego posiadacza, z którego może pobrać gotówkę. Jest ona środkiem zapłaty za towary oraz usługi i służy do dokonywania rozliczeń z tym związanych.

60. Tajemnica bankowa.

Istota tajemnicy bankowej:

Istotnym przedmiotowo elementem umów bankowych i jednym z podstawowych obowiązków banku jest przestrzeganie obowiązku dyskrecji.

Obowiązek ten spoczywa na banku, osobach w nim zatrudnionych oraz osobach, za pośrednictwem których bank wykonuje czynności bankowe. Określenie „osoby zatrudnione” ma szerokie znaczenie mogą być nimi również nie będący pracownikami doradcy i konsultanci z których pomocy korzysta bank.

Prawo klienta do tajemnicy jest nie zbywalne w tym sensie, iż strony nie mogą umówić się z góry, że klient z tego prawa zrezygnuje (innym zagadnieniem jest zgoda klienta banku na udostępnienie innym osobom wiadomości objętych tajemnicą bankową).

Przedmiotem tajemnicy bankowej są wszystkie wiadomości:

• dotyczące czynności bankowych i osób będących strona umowy, uzyskane w czasie negocjacji oraz związane z zawarciem umowy z bankiem i jej realizacją, z wyjątkiem wiadomości bez których ujawnienia nie jest możliwe należyte wykonanie zawartej przez bank umowy.

• dotyczące osób, które nie będąc stroną umowy, o której mowa wyżej dokonały czynności pozostających w związku z zawarciem umowy.

Tajemnica bankowa nie obejmuje wiadomości dotyczących np. nabycia przez bank udziałów w spółce zoo. Nabycia i zbycia nieruchomości czy usług konsultacyjno - doradczych w sprawach finansowych.

Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej przez bank jest szerszy od zakresu wyznaczonego przez datę zawarcia umowy i jej wygaśnięcia.

61. Bankowe papiery wartościowe.

Są to papiery wartościowe, których emitentem może być instytucja bankowa i reprezentować mogą określoną wierzytelność pieniężną. Służą gromadzeniu przez bank środków pieniężnych w złotych lub innej walucie wymienialnej.

Banki mogą emitować bankowe papiery wartościowe na warunkach podstawowych do publicznej wiadomości. Informują prezesa NBP o zamierzonej emisji na 30 dni przed terminem emisji, wskazując warunki i wartość emisji. Prezes NBP może określać w drodze rozporządzenia wartość i warunki emisji bankowych papierów wartościowych, na których emisję wymagana jest zgoda prezesa NBP.

62. List zastawny.

Jest to papier inkorporujący wierzytelność pieniężną jak przysługuje legitymowanemu z tego papieru względem banku hipotecznego, będącego emitentem listów.

Świadczenia z listu zastawnego dzielą się na świadczenia podstawowe, w postaci nominalnej listu, według której następuje jego wykup oraz świadczenia uboczne, które jest obligatoryjne i z tego powodu listy zastawne traktowane są jako papiery procentowe. Listy zastawne są papierami wartościowymi emitowanymi w serii. Mogą one być papierami wartościowymi na okaziciela i imiennymi. Podział ten odgrywa rolę w przypadku obrotu tradycyjnego, a traci na znaczeniu w obrocie zdematerializowanym oraz w obrocie publicznym. Podstawą do zidentyfikowania wierzyciela uprawnionego z listu zastawnego nie jest wówczas dokument lecz odpowiedni zapis na rachunku papierów wartościowych.

Listy zastawne stanowią instrument pozyskiwania przez bank hipoteczny środków pieniężnych niezbędnych do finansowania inwestycji budowlanych w drodze udzielania kredytów hipotecznych.

Świadczenia pieniężne z listu zastawnego stanowią świadczenia bezwarunkowe, czyli nie można uzależnić ich spełnienia od żadnego warunku. Spełniane są w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji. Warunki te powinny też stwierdzać czy oprocentowanie z listów zastawnych jest oprocentowaniem stałym czy zmiennym. Emitentem listów zastawnych może być tylko bank hipoteczny.

Emisja niepubliczna w następstwie złożenia propozycji skierowanej do indywidualnie oznaczonych adresatów w liczbie nie większej niż 300 osób z wyłączeniem korzystania ze środków masowego przekazu. Emisja publiczna powyżej 300 osób - środki masowego przekazu.

63. Czek - istota i elementy składowe.

Czek - jest pisemnym poleceniem przeprowadzenia rozliczenia pieniężnego. Jest sformalizowanym upoważnieniem dla banku do zapłaty sumy czekowej oraz upoważnieniem dla posiadacza czeku do odbioru tej sumy. Jest też papierem wartościowym reprezentującym wierzytelność pieniężną, której wysokość i termin płatności są ściśle określone, wystawca czeku poleca bankowi wypłacenie określonej sumy pieniężnej okazicielowi lub oznaczonej osobie.

Uczestnikami transakcji czekowej są:

• trasant - wystawca czeku

• trasat - płatnik ( w Polsce zawsze bank)

• remitent - może nim być wystawca, osoba wskazana imiennie lub okaziciel.

Ustawowe składniki czeku:

• nazwę „czek” w samym tekście dokumentu w języku w jakim go wystawiono

• polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej

• nazwisko osoby która ma zapłacić (trasata)

• oznaczenia miejsca płatności

• oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku

• podpis wystawcy czeku

64. Rodzaje czeków.

Ze względu na formę zapłaty sumy czekowej przez bank - trasata:

• czeki gotówkowe (kasowe) - brak na nim klauzuli określającej formę zapłaty sumy czekowej. Bank upoważniony jest do wypłacenia sumy czekowej osobie przedstawiającej czek w pieniądzu gotówkowym. Na życzenie podawcy czek gotówkowy może być zrealizowany w formie bezgotówkowej.

• czeki rozrachunkowe (rozliczeniowe, bezgotówkowe) - zamieszczone są na nich w poprzek na przedniej stronie zastrzeżenia „przelać na rachunek”, „do rachunku”. Przekreślenie takiego zastrzeżenia nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Czek rozrachunkowy może być zrealizowany przez bank tylko w drodze rozrachunku księgowego.

Ze względu na formę praw ucieleśnionych w czeku:

• czeki imienne - osoba remitenta została oznaczona z imienia i nazwiska lub nazwy. Znajduje się zastrzeżenia „nie na zlecenie”. Czek taki może być przeniesiony tylko w drodze i ze skutkami zwykłego przelewu, toteż konieczne jest zawarcie pisemnej umowy oraz wydanie czeku.

• Czeki na zlecenie - czek wystawiany na określoną osobę z zastrzeżeniem „na zlecenie” lub bez niego. Przenoszenie praw z takiego czeku w drodze indosu. Czek na zlecenie może być wystawiony także na własne zlecenie wystawcy, który jest wówczas remitentem.

• Czek na okaziciela - został wystawiony na rzecz określonej osoby z dodaniem wyrazów „lub okaziciela”. Także czek nie wskazujący, komu ma być uiszczona zapłata. Nie dopuszczalne jest wystawianie czeków na okaziciela, w których wystawca jest zarazem trasatem (taki czek byłby nieważny). Przeniesienie czeku na okaziciela poprzez wydanie.

Ze względu na oznaczenie miejsca płatności:

• czeki miejscowe

• czeki zamiejscowe

Szczególne rodzaje czeków:

• czek zakreślony - na przedniej stronie umieszczone są dwie równoległe linie, zwyczajowo po skosie od dołu lewej strony do góry prawej. Zakreślenie ogólne - między liniami nie ma żadnej wzmianki albo słowa bank. Zakreślenie szczególne - między liniami napisana jest nazwa banku. Zakreślenie ogólne może być zmienione na szczególne ale nie odwrotnie. Czek zakreślony może być zarówno gotówkowy jak i rozrachunkowy. Przy czeku zakreślonym ogólnie bank może wypłacić sumę czekową osobie przedstawiającej tylko wtedy, gdy jest ona stałym klientem banku albo innym bankiem. Czek zakreślony szczególnie może być zapłacony tylko „do rąk oznaczonego bankiera”, a jeśli jest nim sam trasat - tylko do rąk stałego klienta banku, któremu przedstawiono czek do zapłaty.

• Czek potwierdzony - bank na wniosek wystawcy może potwierdzić czek rozrachunkowy, rezerwując jednocześnie na jego rachunku odpowiednie fundusze na pokrycie czeku. Może być również potwierdzony czek niezupełny. Potwierdzenie czeku nie daje jego posiadaczowi roszczenia do banku o zapłacenie sumy czekowej. Blokada określonej kwoty na rachunku nie może zostać przez posiadacza rachunku (wystawcę) odwołana przed terminem płatności czeku.

• Czek gwarantowany - nie występuje już w nowej emisji. Książeczka z czekami gwarantowanymi z dawnych czasów jest jeszcze ważna. Bank wydaje czeki z klauzulą „gwarancja zapłaty”. Bank gwarantuje zapłatę bez względu na stan środków na rachunku.

• Czek in blanco (niezupełny) - musi zawierać co najmniej bezwarunkowe polecenie zapłaty sumy pieniężnej opatrzone podpisem osoby, od której on pochodzi (wystawcy). Zostaje wydany remitentowi, z którym wystawce łączy porozumienie określające sposób uzupełnienia dokumentu (tzw. Deklaracja). Najczęściej uzupełnienie dotyczy sumy czekowej, daty, miejsca wystawienia czeku. Może ona dotyczyć innych klauzul - odnośnie domicylu, czy zwolnienia od protestu. Zobowiązanie czekowe wystawcy powstaje z chwilą wydania czeku remitentowi, z tym że od czasu uzupełnienia czeku jest to zobowiązanie warunkowe. Przeniesienie czeku niezupełnego skutkuje przeniesieniem prawa do jego uzupełnienia.

65. Weksel - istota i elementy składowe.

Weksel to papier wartościowy w formie ściśle określonej przez prawo wekslowe charakteryzujący się tym, że złożenie na nim podpisu stanowi podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego podpisującego. Weksel wyraża zobowiązanie na mocy którego wystawca sam bezwarunkowo przyrzeka zapłatę oznaczonej sumy pieniężnej (suma wekslowa) albo bezwarunkowo poleca (tzw. weksel trasowany) zapłatę oznaczonej sumy osobie trzeciej np. bankowi. Weksel jest papierem wartościowym opiewającym na świadczenie sumy pieniężnej. Jako papier wartościowy, weksel spełnia wymóg obiegowości. Weksel jest papierem jednostkowym, nie emitowanym w serii, lecz w pojedynczym egzemplarzu. Weksel potwierdza istnienie zobowiązania osób, które go podpisały, a jedyną osobą uprawnioną do realizacji praw majątkowych wskazanych na wekslu, jest prawny posiadacz weksla.

66. Rodzaje weksli i ich funkcja.

RODZAJE WEKSLI

Weksel własny (suchy, prosty, sola) - jest to papier wartościowy sporządzony w formie ściśle przez prawo wekslowe określonej, zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłacenia określonej sumy pieniężnej we wskazanym miejscu i czasie. Oraz stwarzający bezwarunkową odpowiedzialność osób na nim podpisanych. Wystawca weksla własnego jest głównym dłużnikiem wekslowym, czyli takim dłużnikiem, na którym ciąży przede wszystkim obowiązek zapłaty sumy wekslowej. Weksel własny może być wystawiony wyłącznie w jednym egzemplarzu. Możliwe jest natomiast wystawienie odpisu weksla własnego.

Weksel trasowany (ciągniony, trata) - jest to papier wartościowy sporządzony w formie ściśle przez prawo wekslowe określonej, zawierający skierowanie do oznaczonej osoby bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej sumy pieniężnej w określonym miejscu i czasie oraz stwierdzający bezwarunkową odpowiedzialność osób na nim podpisanych. W stosunku wekslowym muszą występować minimum 3 osoby - wystawca, remitent (osoba na rzecz której ma być dokonana wpłata) i trasat (osoba, która ma zapłacić sumę wekslową).

Weksel może być imienny lub na zlecenie, natomiast nie jest możliwe wystawienie weksla na okaziciela, co wynika z bezwarunkowej odpowiedzialności za zapłatę.

Weksel in blanco - jest to nie całkowicie wypełniony dokument wekslowy, podpisany przez wystawcę z zamiarem zobowiązania się wekslowo i z przeznaczeniem puszczenia go w obieg, mogący po wypełnieniu stać się wekslem zupełnym. Weksel ten powinien być podpisany w celu zaciągnięcia zobowiązania wekslowego i powinien być uzupełniony o niezbędne elementy wekslowe co najmniej w momencie złożenia do protestu albo w chwili dochodzenia praw z weksla. Istotnym elementem zaciągania tego specyficznego zobowiązania jest wydanie blako weksla innej osobie, co stanowi sposób uzewnętrznienia woli zobowiązania się wekslowo przez dłużnika wekslowego. Weksel niezupełny może być przedmiotem obrotu i można go puścić w obieg zarówno po wypełnieniu, jak i przed wypełnieniem. W tym drugim przypadku na nabywcę przechodzi uprawnienie do uzupełniania weksla, zgodnie z zawartym porozumieniem. Przeniesienie praw z weksla niezupełnego przez indos wywołuje jedynie skutki cesji. Weksel in blanco nie zaopatrzony w indos może być przeniesiony tylko według przepisów o przelewie wierzytelności.

FUNKCJE WEKSLI

Funkcja płatnicza - weksel pełni funkcję płatniczą, bowiem wręczany jest zamiast zapłaty przy zakupie towarów i usług, weksel nie może być uważany jako surogat pieniądza, a jego wręczenie nie powinno być równoznaczne z zapłatą, ta bowiem następuje dopiero w chwili pokrycia zobowiązania wekslowego, czyli w momencie zapłaty sumy wekslowej.

Funkcja kredytowa - wyraża się w odroczonym terminie płatności należności za zakupione towary lub usługi do daty oznaczonej na wekslu. Tym samym dłużnikowi zostaje udzielony kredyt kupiecki.

Funkcja obiegowa - związana jest z możliwością nieograniczonego przenoszenia praw wekslowych z jednej osoby na drugą za pomocą indosu. W związku z tym jeden i ten sam weksel może być wręczany jako zapłata w wielu transakcjach handlowych i jest w stanie umarzać szereg zobowiązań. Weksle są przedmiotem obrotu na giełdach i służą rozliczeniom międzynarodowym.

Funkcja gwarancyjna - polega na tym, że zobowiązanie wekslowe może stanowić zabezpieczenie innych zobowiązań. Wekslem może zostać zabezpieczone zobowiązanie które może powstać w przyszłości. Odpowiedni dobór dłużników wekslowych, którzy swoją wypłacalnością zapewniają dochodzenia sumy wekslowej oraz surowa odpowiedzialność weksla i łatwość dochodzenia roszczeń wekslowych sprawiają, że weksle stanowią często formę zabezpieczenia bankowego. Możliwość dochodzenia wierzytelności w trybie postanowienia nakazowego umożliwia szybkie zaspokojenie roszczeń z weksla.

Funkcja refinansowa - związana jest z możliwością złożenia weksla w banku do dyskonta, czyli wykupienia go przez bank przed terminem płatności. Wierzyciel więc może uzyskać sumę wekslową pomniejszoną o dyskonto bez czekania na nadejście terminu płatności.

67. Przenoszenie praw z czeku i weksla.

Przenoszenie prawa z weksla (czeku) - czyli odstąpienie weksla (czeku) na inną osobę wymaga indosowania. Indos umożliwia proste i bezzwłoczne przenoszenie praw z weksla (czeku) na inne osoby. Indosowanie weksla (czeku) polega na umieszczeniu na odwrocie weksla (czeku) odpowiedniej formuły. Dotyczy to indosu pełnego. Indos in blanko nie wymienia osoby indosariusza, sam podpis na odwrocie indosowania oznacza indos.

68. Osoby uczestniczące w stosunku wekslowym.

Trasat - osoba, która ma zapłacić, dostała weksel od wystawcy

Remitent - osoba która otrzymała zapłatę

Wystawca weksla - osoba, która poleca zapłacenie remitentowi przez trasata sumy wekslowej.

69. Gwarancja bankowa - istota i podstawa prawna.

Gwarancja bankowa jest zobowiązaniem banku, podjętym na podstawie zlecenia klienta (zleceniodawcy gwarancji), do zapłaty beneficjentowi gwarancji, na jego żądanie i przy zachowaniu warunków określonych w gwarancji, określonej sumy pieniężnej.

Regulację zasad występowania gwarancji wprowadziła Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu o opracowała jednolite reguły dla gwarancji kontraktowych.

Udzielenie gwarancji bankowej musi być przeprowadzone zawarciem umowy zlecenia udzielenia gwarancji. Do umowy tej mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia.

70. Gwarancja bankowa - prawa i obowiązki uczestników stosunku

prawnego.

71. Akredytywa dokumentowa.

Akredytywa dokumentowa jest pisemnym zobowiązaniem banku otwierającego akredytywę wobec beneficjenta do zapłaty na jego rzecz ustalonej kwoty pieniężnej, po spełnieniu przez niego określonych w dokumencie akredytywy warunków.

Otwarcie akredytywy następuje na zlecenie klienta banku. Przyjęcie przez bank zlecenia następuje w formie umowy. W umowie tej bank zobowiązuje się do dokonania zapłaty osobie wskazanej za wykonanie przez nią na rzecz zleceniodawcy świadczenia po przedstawieniu określonych dokumentów. Oświadczenie o otwarciu akredytywy powinno być złożone na piśmie i zawierać zleceniodawcę i beneficjenta, musi być ustalona kwota, waluta i termin jej ważności.

72. Akredytywa pieniężna.

Akredytywa pieniężna służy do uzyskania przez beneficjenta akredytywy środków pieniężnych od wskazanego w jej treści banku.

Jest to dokument w którym bank oferujący akredytywę upoważnia inny bank do korzystania wypłat na rzecz beneficjenta, na ustalonych w treści akredytywy warunkach i zobowiązuje się do zwrotu kwot wypłaconych beneficjentowi. Akredytywa pieniężna otwierana jest na zlecenie beneficjenta lub osoby trzeciej. Kwotę określoną w akredytywie można wypłacić tylko we wskazanym banku. Akredytywa ta w praktyce jest mało stosowana, częściej stosowane są czeki podróżnicze i karty płatnicze.

73. Konstrukcja prawna umowy pożyczki.

Przez umowę pożyczki pieniężnej bank zgodnie z art. 720 k.c. zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się pieniądze zwrócić.

Na podstawie umowy pożyczki przenoszona jest własność określonej ilości pieniędzy.

Bank przyznaje pożyczkę bez określenia celu jej przeznaczenia.

Pożyczka wypłacana jest jednorazowo.

Do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu.

Bank może odstąpić od umowy pożyczki i odmówić wydania pieniędzy, jeśli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego biorącego pożyczkę.

74. Umowa kredytu bankowego - postanowienia istotne i forma.

Umowa o kredyt bankowy jest umową konsumencką, odpłatną oraz dwustronnie zobowiązująca sporządzaną w formie pisemnej.

Umowa powinna zawierać:

• strony umowy

• kwota kredytu i waluty oraz termin i sposób postawienia środków do dyspozycji kredytobiorcy

• cel na jaki kredyt został udzielony

• zasady i termin spłaty, wysokość prowizji. Oprocentowania i jego zmiany.

• sposób zabezpieczenia kredytu

• warunki zmiany i rozwiązanie umowy

75. Różnice prawne między kredytem bankowym a kredytem kupieckim.

76. Zdolność kredytowa - znaczenie prawne.

Zdolność kredytową ustawa określa ogólnie, jako zdolność kredytobiorcy do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w umownych terminach spłaty. W/w definicji nie towarzyszą żadne ustawowe przesłanki ustalania posiadanego potencjału kredytobiorcy. Brak normatywnej treści pojęcia zdolności kredytowej oznacza w praktyce swobodę kredytodawcy co do ustalenia i stosowania kryteriów wypłacalności. Swoboda ta jest jednak ograniczona (art. 70). Bank zasadniczo nie ma prawa udzielić kredytu podmiotowi, który nie legitymuje się zdolnością do jego spłaty. Wyjątek stanowią nowoutworzone przedsiębiorstwa, które przedstawiają business plan gwarantujący w ocenie banku zdolność kredytową.

77. Czynności poprzedzające zawarcie umowy kredytowej.

Przed podpisaniem umowy kredytowej, kredytobiorca składa wniosek o przyznanie kredytu. Wniosek powinien zawierać wszystkie podstawowe elementy przyszłej umowy np. imię i nazwisko, suma kredytu itp. Do wniosku dołącza się dokumenty np. informacja o dochodach, o płaceniu podatków i innych obowiązkowych płatności, propozycje prawnego zabezpieczenia kredytu. Wniosek rozpatruje inspektor kredytowy.

Bank sprawdza autentyczność złożonych dokumentów i bada zdolność kredytową zainteresowanego kredytem klienta.

78. Strony umowy kredytowej - prawa i obowiązki.

Stronami w umowie kredytowej są:

• kredytodawca (bank)

• kredytobiorca (osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej i posiadającą zdolność prawną)

W operacji udzielenia kredytu bank nawiązuje z klientem stosunki umowne, a obie strony mają zagwarantowane prawa i obowiązki sprecyzowane w umowie kredytowej.

Bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w umownym terminie spłaty oraz do zapłaty prowizji od przyznanego kredytu.

79. Oprocentowanie kredytu oraz opłaty i prowizje związane z kredytem.

Każdy bank uzyskuje z tytułu akcji kredytowej dwa zasadnicze rodzaje wpływów:

• oprocentowanie

• prowizję

Prowizja kredytowa - jest to opłata klienta za usługi bankowe związane z udzieleniem kredytu. Bank zwykle pobierają prowizje w momencie wypłacenia kredytu. Najczęściej wynosi ona 1%, choć część banków stosuje również inne stawki.

Oprocentowanie - jest pobierane od sumy niespłaconego kapitału ( czyli sumy kredytu wynikającej z umowy kredytowej). Kredytobiorca zwykle nie otrzymuje do ręki całego kapitału kredytu, bowiem z góry bank potrąca prowizję.

Banki najczęściej chcą aby spłata odsetek zaczęła się jak najszybciej - pozwala to na lepszą obserwację kredytobiorcy, zmniejsza ryzyko bankowe.

Zasady oprocentowania kredytu określa umowa kredytu, z tym że w razie stosowania stopy zmiennej należy:

• określić w umowie kredytowej warunki zmiany stopy procentowej kredytu

• powiadamiać w sposób określony w umowie kredytobiorcę oraz poręczycieli o każdej zmianie stopy procentowej kredytu.

80. Rodzaje umów kredytu bankowego.

Najważniejszą rolę odgrywają umowa kredytu oraz umowa pożyczki pieniężnej (bank zobowiązany jest do przeniesienia na pożyczkodawcę sumy pożyczki w znakach pieniężnych, a nie jak przy kredycie pieniądz gotówkowy, nie ma też zasady celowości pożyczki- pożyczkobiorca dysponuje pieniędzmi w dowolny sposób)

W obrocie bankowym występują również umowy nie będące umowami kredytowymi sensu stricte, które pełnią w zależności od okoliczności funkcję instrumentu kredytowania. Zaliczmy tutaj:

• umowę o dyskonto (redyskonto) weksli

• umowę o zakup obligacji lub innych papierów wartościowych ucieleśniających wierzytelności pieniężne

• umowę o tzw. Kredyt akceptacyjny

• umowę o otwarcie akredytywy

• umowę o poręczenie

• umowę o zlecenie udzielenia gwarancji

Umowy 3-6 pełnią funkcję instrumentu kredytowania wówczas gdy klient banku nie zapewnił z góry pokrycia świadczeń pieniężnych, które mają być ewentualnie wypłacone w przyszłości osobom trzecim.

81. Prawne ograniczenia możliwości udzielania kredytu przez bank.

Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy (kredytobiorca zobowiązany jest przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.

Osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną, które nie mają zdolności kredytowej bank może udzielić kredytu pod warunkiem:

• ustanowienia szczególnego zabezpieczenia spłaty kredytu

• przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia spłaty kredytu programu naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni - wg oceny banku - uzyskania zdolności kredytowej w określonym czasie.

Banki obowiązane są do przestrzegania trzech podstawowych zasad dotyczących koncentracji wierzytelności.

1. Na zarządzie banku ciąży obowiązek zgłaszania każdorazowo KNB faktu udzielania kredytu w wysokości przekraczającej 10% funduszy własnych banku.

2. Suma udzielonych przez bank kredytów, pożyczek pieniężnych i innych wierzytelności banku w stosunku do jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo i organizacyjnie, ponoszących wspólnie ryzyko gospodarcze, nie może przekroczyć 25% funduszy własnych banku.

3. Suma wierzytelności banku w odniesieniu do wyżej wymienionych podmiotów, w stosunku do wyżej wymienionych podmiotów, w stosunku do których wierzytelności przekraczają 10% funduszy własnych, nie może przekroczyć łącznie 800% tych funduszy.

Wskazane ograniczenia swobody działalności banków nie mają zastosowania w jedynie 3 przypadkach:

1. gdy stroną zobowiązania jest Skarb Państwa, NBP, międzynarodowa instytucja finansowa, rządy, banki centralne

2. jeżeli wierzytelność zabezpieczono zastawem na prawach wynikających z papierów wartościowych emitowanych przez NBP, Skarb Państwa

3. jeżeli środki pieniężne lokowane są w NBP

82. Konsorcjum bankowe kredytowe

Banki w celu wspólnego udzielania kredytu mogą zawrzeć umowę o utworzeniu konsorcjum bankowego. W umowie banki ustalają warunki udzielenia kredytu i jego zabezpieczenia oraz wyznaczają bank umocowany do zawarcia umowy kredytu. Banki te ponoszą ryzyko związane z udzielonym kredytem proporcjonalnie do wysokości wniesionych środków finansowych do wspólnie udzielonego kredytu.

Konsorcja takie mają stały charakter, co wynika z ciągłego dużego zapotrzebowania na kapitał ze strony organizacji gospodarczych, którego zaspokojenie przekracza możliwości pojedynczego banku

83. Wykorzystanie kredytu.

Umowa kredytowa powinna określać cel na jaki kredyt został udzielony. Można przyjąć iż niedopuszczalne byłoby zawarcie umowy pozostawiającej kredytobiorcy pełną swobodę w dysponowaniu pozyskanymi z kredytu środkami pieniężnymi. Przepisy nie precyzują jednak z pojęcia celu, na jaki kredyt zostaje przeznaczony, co oznacza szeroki zakres swobody w tym zakresie. Przykładowo bank może udzielić kredytu przeznaczonego na szeroko rozumianą działalność gospodarczą, na inwestycje bądź konkretny zakup. Można przyjąć jako generalną zasadę, że jeśli kredyt bankowy zostaje przeznaczony na podstawie tzw. Zdolności kredytowej to wtedy bank pozostawia bardzo dużą swobodę w dysponowaniu środkami z kredytu. Jako cel wpisywane są bardzo ogólne stwierdzenia typu cel konsumpcyjny. Jeżeli kredyt zostaje przyznany na podstawie innych procedur np. na podstawie oceny business plan wtedy sposób wykorzystania środków z kredytu jest rygorystycznie sprawdzany i nie może być mowy o finansowaniu tymi środkami innych inwestycji czy zakupów niż cele zawarte w umowie kredytu.

84. Spłata kredytu - skutki baraku spłaty terminowej zapłaty.

W razie stwierdzenia przez bank kredytujący, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane ( czyli nie spłacanie rat lub nie wypełniania obowiązków wynikających z art. 74 który mówi, że w czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany przedstawić na żądanie banku informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrole wykorzystania i spłaty kredytu ) lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy, bank może:

- wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub w części (okres wypowiedzenia 30 dni, a w razie upadłości kredytobiorcy 7 dni). Po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami za okres korzystania z kredytu, o ile umowa kredytu nie stanowi inaczej.

85. Wygaśnięcie i rozwiązanie umowy kredytowej.

Wygaśnięcie umowy następuje po określonej w umowie kredytowej spłacie całości kapitału wraz z odsetkami w ustalonym terminie. Jeżeli były ustanowione jakieś zabezpieczenia, są one zwracane.

Bank może rozwiązać umowę kredytu w szczególności z powodu:

• Niespłacenia należności w terminie

• Zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy

• Znacznego obniżenia się realnej wartości założonego zabezpieczenia lub utraty przedmiotu zabezpieczenia

• Niedotrzymania innych warunków umowy

• W przypadku gdy zabezpieczeniem jest samochód - niedokonania w ciągu 14 dni od dnia uzyskania odpisu z rejestru zastawów i wpisu zastawu do dowodu rejestracyjnego

• przedstawienia fałszywych dokumentów lub danych stanowiących podstawę udzielenia kredytu

• złożenia niezgodnych z prawdą oświadczeń, w tym dotyczących prawnego zabezpieczenia kredytu

O wypowiedzeniu umowy kredytu w całości lub w części Bank powiadamia kredytobiorcę i poręczycieli na piśmie. Okres wypowiedzenia wynosi 30 dni, stosownie do postanowień umowy kredytu, licząc od następnego dnia po doręczeniu zawiadomienia. Po wypowiedzeniu umowy należy podjąć czynności przygotowawcze do windykacji należności banku.

86. Członek zarządu i rady nadzorczej banku jako kredytobiorca

Bank przy udzielaniu kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych, poręczeń oraz przy otwieraniu rachunków bankowych jednostkom zależnym i stowarzyszonym z bankiem, akcjonariuszom i członkom organów banku nie może stawiać korzystniejszych warunków, a w szczególności korzystniejszych stóp procentowych niż stosowane przez bank dla danego rodzaju umowy.

Udzielenie kredytu członkowi organu banku:

• w kwocie przekraczającej równowartość 5000 EURO w złotych łącznego zobowiązania wymaga wspólnej uchwały zarządu i rady nadzorczej, podjętej w głosowaniu tajnym bez udziału zainteresowanego większością 2/3 głosów co najmniej połowy członków obu organów.

• W kwocie nie przekraczającej równowartości 5000 EURO w złotych łącznego zobowiązania określa regulamin banku.

Suma kredytów nie może przekroczyć 10% funduszy podstawowych banku a w banku spółdzielczym 25%.

Bank ustala w regulaminie sposób udzielania kredytów oraz prowadzi ich odrębną ewidencję.

Udzielenie kredytu członkom organów banku, jeżeli w pojedynczym przypadku przekracza 30000 EURO podlega zgłoszeniu do KNB

87. Rodzaje zabezpieczeń spłaty kredytu.

Bank ustalając formę zabezpieczenia bierze pod uwagę w szczególności rodzaj i wysokość kredytu oraz okres kredytowania, status prawny kredytobiorcy, ryzyko związane z udzieleniem kredytu, realną możliwość zaspokojenia roszczeń Banku w możliwie najkrótszym czasie z przyjętego zabezpieczenia, ewentualne koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia, odnosząc je do wysokości kredytu, ogólną sytuację finansową i majątkową kredytobiorcy.

Bank może stosować jedną lub kilka form zabezpieczenia jednocześnie.

• Gwarancje bankowa - jest pisemnym, jednostronnym zobowiązaniem banku - gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony - beneficjenta gwarancji określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji - bezposrednio albo za pośrednictwem innego banku.

• Poręczenie wg prawa cywilnego - jest umową na mocy której poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Poręczenie jako zabezpieczenie kredytu jest zatem umową na mocy, której poręczyciel zobowiązuje się wobec banku do spłaty kredytu udzielonego kredytobiorcy przez bank, na wypadek gdyby kredytobiorca nie spłacił go w oznaczonym umowa terminie.

• Hipoteka na nieruchomości - jest ograniczonym prawem rzeczowym obciążającym nieruchomość, ustanawianym w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności. Na mocy tego prawa bank może dochodzić zaspokojenia swojego roszczenia z nieruchomości, bez względu na to, czyją stała się własnością, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.

• Zastaw umowny na rzeczach ruchomych - ma na celu zabezpieczenia udzielonego przez bank kredytu, można ustanowić na rzecz banku zastaw na łatwo zbywalnych, będących w obrocie, rzeczach ruchomych, na mocy którego bank będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stały się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, z wyjątkiem tych, którym z mocy ustawy przysługuje z mocy ustawy pierwszeństwo szczególne.

Zastaw może być ustanowiony w szczególności na:

• przedmiotach wartościowych

• maszynach i urządzeniach

• rzeczach oddanych do przechowania

• towarach złożonych w przedsiębiorstwach składowych

• Ubezpieczenie kredytu - umowa ubezpieczenia kredytu jest to umowa, w której ubezpieczyciel bierze na siebie w całości lub w części ryzyko banku związane z udzieleniem kredytu określonemu dłużnikowi, to jest zobowiązuje się do wypłaty bankowi odszkodowania w przypadku zajścia ściśle określonych zdarzeń, w następstwie których należności banku nie zostaną zaspokojone przez dłużnika kredytowego.

88. Poręczenie spłaty kredytu.

Poręczenie jako zabezpieczenie kredytu jest umową na mocy której, poręczyciel zobowiązuje się wobec banku do spłaty kredytu udzielonego kredytobiorcy przez bank, na wypadek gdyby kredytobiorca nie spłacił go w oznaczonym umową terminie. Udzielenie poręczenia powoduje osobistą odpowiedzialność poręczyciela tzn. odpowiedzialność całym swoim majątkiem i powinno być złożone na piśmie pod rygorem nieważności. Poręczenie może być udzielone przez osoby prawne jak i fizyczne. Przy poręczeniach osób fizycznych pozostających w związku małżeńskim niezbędne jest uzyskanie zgody współmałżonka na piśmie pod rygorem nieważności.

Przed przyjęciem poręczenia bank zobowiązany jest sprawdzić i ocenić:

• stan finansowy poręczyciela

• istnienie powiązań rodzinnych, organizacyjnych i gospodarczych poręczyciela i kredytobiorcy.

Poręczenie może być bezterminowe - gdy w umowie poręczenia nie wskazano okresu, w którym poręczyciel będzie ponosił odpowiedzialność.

Poręczenie może być również terminowe - jeżeli poręczyciel przyjmuje na siebie odpowiedzialność za spłatę kredytu na wypadek, gdyby kredytobiorca nie spłacił kredytu w ciągu okresu oznaczonego w umowie poręczenia. Poręczenie terminowe nie może być odwołane.

Zobowiązanie poręczyciela wygasa w przypadku:

• spłaty kredytu wraz z odsetkami lub umorzenia zobowiązania kredytobiorcy

• przejęcie zobowiązań wobec banku przez inną osobę (przejęcie długu)

Po spłacie długu przez poręczyciela w całości bank obowiązany jest zwrócić poręczycielowi złożone przez niego oświadczenie.

89. Przystąpienie do długu kredytowego i przejęcie długu kredytowego

Solidarne przystąpienie do długu kredytowego jest umowa nie nazwaną. Funkcjonuje jednak w obrocie prawnym, odgrywa też pewna rolę jako zabezpieczenie kredytu, zwłaszcza jeśli bank zażąda dodatkowych zabezpieczeń. Treścią tej umowy jest to, że inna osoba niż kredytobiorca w umowie z bankiem przystępuje do długu kredytowego (w całości albo w części). Ponosi ona następnie w granicach umowy solidarną odpowiedzialność z kredytobiorcą. Bank ma prawo wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przeciwko takiej osobie trzeciej, która przyjmie dług wynikający z czynności bankowej, a więc zwolni z długu dotychczasowego dłużnika, nie zaś w stosunku do osoby trzeciej, która solidarnie przystąpi do długu. W tym ostatnim przypadku bank musiałby uzyskać sądowy tytuł egzekucyjny albo tez osoba przystępująca do długu uczyniła by to w akcie notarialnym i poddałaby się egzekucji z tego aktu. Z powodu ograniczeń przystąpienie solidarne do długu może odgrywać tylko ograniczoną rolę jako zabezpieczenie kredytu.

90. Cesja (przelew) wierzytelności jako zabezpieczenie spłaty kredytu.

Wierzytelność wobec swojego dłużnika kredytobiorca może przenieść bez jego zgody na bank w celu zabezpieczenia zwrotu kredytu, chyba że sprzeciwiło by się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W takim przypadku przeniesienie wierzytelności ma charakter powierniczy. Nie służy zaspokojeniu, lecz zabezpieczeniu należności banku. Okoliczność ta musi wynikać z umowy.

91. Przewłaszczenie na zabezpieczenie

Polega na tym, że w celu zabezpieczenia wierzytelności banku dłużnik przenosi na bank prawo własności rzeczy ruchomej, papierów wartościowych lub inne prawa zbywalne, do czasu spłacenia zadłużenia wraz z należytymi odsetkami i prowizją. Dopuszczalne jest przeniesienie własności nie tylko rzeczy oznaczonej co do tożsamości, lecz także rzeczy określonej co do gatunku lub zbioru rzeczy.

92. Zastaw (w tym rejestrowy) jako zabezpieczenie spłaty kredytu.

Jest ograniczonym prawem rzeczowym, które zgodnie z art. 306 kc. Zabezpiecza oznaczoną wierzytelność, na przykład z tytułu udzielenia kredytu, na ruchomości albo na prawie zbywalnym. Treść tego prawa rzeczowego polega na tym, że wierzyciel może dochodzić zabezpieczenia z tej rzeczy (lub prawa) bez względu na to, czy ją stała się własnością, z pierwszeństwem przed tymi wierzycielami osobistymi dłużnika, którym przysługuje z mocy ustawy pierwszeństwo szczególne.

93. Hipoteka

Jest ograniczonym prawem rzeczowym, które uprawnia wierzyciela do zaspokojenia się z rzeczy obciążonej tym prawem bez względu na to, kto stanie się jej właścicielem. Wyróżniamy następujące rodzaje hipoteki:

• ustawowa

• przymusowa

• umowna

94. Ugoda banku z kredytobiorcą.

Umowa, na mocy której strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego, w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Ugoda może być zawarta przed sądem.

www.student.e-tools.pl

1

3

---