PPM 5
Problem niejednolitego prawa. Dotyczy sytuacji gdy w danym państwie obowiązuje kilka systemów prawnych. Taka sytuacja kiedyœ w Polsce po wojnie, dzisiaj w Szwajcarii, w poszczególnych kantonach odrębne regulacje np. prawnospadkowe, podobnie w Kanadzie gdzie jednoczeœnie prawo oparte na prawie rzymskich i common law. Mamy wtedy do czynienia ze zróżnicowaniem obowiązującego prawa ze względu na różne kryteria, religijne ( różne prawo dla „wiernych” i „niewiernych”. Osobliwoœć również w USA, gdzie każdy stan ma swoje prawo kolizyjne wykorzystywane do rozstrzygania kolizji pomiędzy stanami i państwami, szczególna niejednolitoœć bo obejmuje prawo merytoryczne i prawo kolizji.
Jak postępować gdy nasza norma kolizyjna wskazuje prawo jakiegoœ państwa, a prawo tego państwa jest niejednolite? - należy tą sytuacje rozwiązać tak jak w państwie, którego prawo zostało wskazane. (za pomocą norm kolizyjnych, które służą do rozwiązania kolizji wewnętrznych międzydzielnicowych, międzyrepublikańskich, międzystanowych etc)
Gdy brak wypracowanych norm kolizyjnych (wskazania w prawie właœciwym) stosuje się ten system , który jest związany najœciœlej z danym stosunkiem prawnym (idea najœciœlejszego związku).
Gdy chodzi o zagadnienia intertemporalne, rozwiązania należy szukać w normach intertemporalnych prawa państwa wskazanego normą kolizyjną.
Gdy chodzi o konflikt interpersonalny, należy również korzystać z rozwiązań znajdujących się w prawie państwa wskazanego. Przy zastosowaniu klauzuli prawa porządku publicznego należy analizować normy merytoryczne państwa wskazanego normą kolizyjną, gdy prawo merytoryczne jest ustalone, nie stosuje się tej zasady do norm kolizyjnych.
Niejednolitoœć osobliwa- rozciąga się na prawo merytoryczne i kolizyjne (w USA). Gdy prawem wskazanym, prawo USA-dalej nie wiemy jakiego stanu bo brak ogólnostanowych norm kolizyjnych. Przyjęło się, że należy dokonać substytucji, zamiast łącznika obywatelstwa należy zastosować łącznik miejsca zwykłego pobytu.
Trudnoœci w powstawaniu prawa właœciwego. (25 min.)
Gdy mamy stan faktyczny i przychodzi nam go skonfrontować ze prawem właœciwym, które udało nam się wskazać. W doktrynie prawa wypracowano rozmaite instrumenty, które ułatwiają konsolidację stanu faktycznego ze stanem prawnym.
a) kwalifikacja rozgraniczająca- Jako przykład można wskazać różnice w postrzeganiu wpływu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego na ważnoœć czynnoœci prawnej. W prawie niemieckim wiąże się to z zagadnieniem posiadania zdolnoœci prawnej, w innych systemach jako zagadnienie wady oœwiadczenia woli. Rozstrzygnięcia dla zdolnoœci prawnej i wad oœwiadczenia woli są odmiennie. Kwestie zdolnoœci są uregulowane w art.11 ppm, wady oœwiadczenia nie są uregulowane bezpoœrednio, ale są przesłankami ważnoœci, wady oœwiadczeń woli są objęte właœciwoœcią legis causae ->[to prawo, które jest właœciwe do oceny danej czynnoœci prawnej (z wyjątkiem ważnoœci i formy) to prawo jest właœciwe do oceny wad oœwiadczeń woli]. W sytuacji gdy zdolnoœci prawnej dokonał chory psych. lub niedorozwinięty umysłowo. Czy oceniać przez statut personalny czy przez lex causae? Dla takiej sytuacji proponuje się kwalifikacje rozgraniczającą i zdecydować się na przyporządkowanie do statutu personalnego albo do lex causae. Więc kwalifikacja rozgraniczająca polega na przyporządkowaniu raz na zawsze do jakiegoœ systemu.
b)dostosowanie (dopasowanie)-zetknięcie się jednej sytuacji życiowej z sytuacją prawną dwóch państw. Na przykład w sytuacji dziedziczenia po sobie małżonków. W jednych systemach prawnych sytuacja majątkowa wg reżimu majątkowego małżeńskiego jest korzystna dla współmałżonka, a wg dziedziczenia niekorzystna, a w innych na odwrót. Zmarł mąż zostawiając żonę, ale inne prawo jest właœciwe jako statut małżeński, a inne jako statut spadkowy. Styka się statut małżeński jednego państwa ze statutem spadkowym innego państwa. I statut małżeński jednego państwa i spadkowy drugiego okazał się wyjątkowo korzystny - wtedy małżonek by się obłowił, nie byłoby to sprawiedliwe, w sytuacji odwrotnej statut małżeński i statut spadkowy niekorzystne dla małżonka, wynik zastosowania praw właœciwych jest niesprawiedliwy. Przyczyną niesprawiedliwoœci jest to, że dwa państwa w inny sposób dbają o interesy małżonków. Gdyby zastosować prawo tylko jednego państwa w całoœci to wynik byłby sprawiedliwy. Ogłoszono, że w takich przypadkach kolizjonista nie może być œlepy na skutki. W takich przypadkach sędzia powinien dokonać syntezy regulacji prawa państwa X i Y, powinien rozważyć wyniki zastosowania prawa jednego następnie drugiego i wybierze sprawiedliwe rozwiązanie. Następnie wskaże merytoryczną podstawę w postaci normy, którą sam sformułuje dokonując syntezy obu reżimów prawnych.
c)substytucja pojęć- przykładzik-dziedziczenie przysposobionych. Zróżnicowane dziedzicznie w zależnoœci czy przysposobienie pełne czy nie pełne w innych systemach tylko jedna adopcja. Spadkodawcą jest obywatel polski, nie doszło do wyboru prawa, do dziedziczenia zgłasza się przysposobiony, ale w innym państwie gdzie jest tylko jeden rodzaj przysposobienia. Musimy dokonać porównania naszych dwóch adopcji z adopcją tego państwa, dokonać ważenia i ustalić czy jest bliższa adopcji pełnej czy niepełnej i zastosować rozwiązanie podobne. Trzeba ważyć i oceniać podobieństwo jednej instytucji z instytucjami innego prawa.
d)działanie pod rządem fałszywego prawa- przykładzik 1- Spadkodawcą jest Polak mieszkający w Wielkiej Brytanii, sporządził testament w którym posłużył się konstrukcjami prawa angielskiego, nie zdając sobie sprawy, że ważnoœć testamentu będzie podlegać prawu ojczystemu. Czyli ktoœ dokonał czynnoœci prawnej dostosowując ja do prawa, które nie jest jej właœciwe. W PPM staramy się szanować wolę dokonującego czynnoœć, zachować ważnoœć czynnoœci prawnej. W kwestii zdolnoœci nie będziemy łaskawi i użyjemy konstrukcji ppm w kwestii formy konwencji haskiej(z jej punktu widzenia jeżeli testator dopełnił wymagań obowiązujących w miejscu sporządzenia). Rozrządzeń dokonał posługując się konstrukcjami prawa brytyjskiego. Regułą jest staranie utrzymania w mocy rozrządzeń testamentowych przez taka wykładnię aby użyć np. substytucję pojęć(gdy instytucje mieszczą się w ramach podobieństwa). Przykładzik 2. Podmioty zawarły umowę spółki handlowej na podstawie prawa państwa X, nie wiedząc, że właœciwym jest prawo państwa Y. Aby zachować umowę szukamy podobieństwa w spółkach państwa Y, jeżeli jest podobieństwo to tworzymy taka, która jest podobna, jeœli nie - czynnoœć nie wywoła skutków prawnych.
CZĘŒĆ SZCZEGÓLNA PPM
1)Osoby fizyczne - prawo właœciwe do oceny statusu os. fizycznej nazywa się statutem personalnym, ustawa posługuje się łącznikiem obywatelstwa.
Pomiędzy osobą fizyczną i państwem ojczystym szczególna więŸ.
Ustawa posługuje się pojęciem zdolnoœci prawnej i zdolnoœci do czynnoœci prawnej, ale autonomiczne znaczenie w ppm.
Art 11 ust.1 elementy statusu personalny osoby fizycznej.
Łącznikiem - obywatelstwo, brak obywatelstwa- zamieszkanie, brak zamieszkania- miejsce zwykłego pobytu, uchodŸca- miejsce zwykłego pobytu(problem z rozumieniem , być może chodzi o pobyt prosty)
Zakres statutu-
nabycie zdolnoœci prawnej- wg polskiego ppm - żywe urodzenie powoduje powstanie osobowoœci fizycznej;
o dziedziczeniu nasciturusa decyduje statut spadkowy, o tym czy nasciturus ma roszczenie z tytułu deliktu decyduje statut deliktowy-generalnie właœciwoœć legis causae;
koniec zdolnoœci prawnej-zasadniczy sposób zakończenia reguluje statut personalny, ale uznanie za zmarłego, stwierdzenie zgonu ma odrębną regulację;
Czy okreœlona osoba może stać się podmiotem jakiegoœ prawa lub nabyć okreœlone prawo, nie jest to objęte statutem personalnym osoby, a należy do prawa właœciwego dla danego prawa lub zobowiązania (np. kwalifikacje potrzebne do nabycia gospodarstwa rolnego, stania się spadkobiercą gospodarstwa rolnego - to statut spadkowy; dziedziczenie mieszkania we Francji- to statut spadkowy. Więc jeżeli jako przesłanka występuje jakiœ ograniczenie po stronie nabywcy prawa wtedy nie stosujemy do okreœlenia ważnoœci tej czynnoœci statutu personalnego w zakresie okreœlenia zdolnoœci tej osoby do dokonania czynnoœci. Jeżeli pojawi nam się œmierć cywilna wtedy powinniœmy sięgnąć do klauzuli porządku publicznego.