PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE
Wykład 2013/2014
Prof. M. Dragun-Gertner
WYKŁAD 18.02.2014
Literatura i źródła:
- M. Pazdan – Prawo prywatne międzynarodowe
- Ustawa o prawie prywatnym międzynarodowym 2011
- Rozporządzenia Rzym I (593/2008), Rzym II (864/2007)
- decyzja rady w sprawie zawarcia przez WE protokołu Haskiego 2007 o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych
- Konwencja o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonywaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej oraz środków ochrony dzieci 1996
- Konwencja haska o prawie właściwym dla wypadków drogowych 1971
Egzamin w formie testu, jednokrotny wybór
Prawo prywatne międzynarodowe
Znajduje zastosowanie w przypadku stosunku prawnego z elementem obcym, czyli w sytuacji, która nie mieści się w obszarze tylko jednego państwa. Może być to wykroczenie:
Ze względu na osobę – ratione personae - kwestia obywatelstwa, zamieszkania, w przypadku OP kwestia siedziby
Ze względu na przedmiot – ratione materiae – wszystkie pozostałe sytuacje].
Powiązanie z obszarem innego państwa musi mieć istotne znaczenie, ważne dla określonego stanu faktycznego.
Wąska definicja ppm - zespół norm rozstrzygających kolizje pomiędzy poszczególnymi systemami prawnymi w stosunkach z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy (dotyczy tych stosunków, nie reguluje ich!)
Szeroka definicja ppm - normy kolizyjne + normy merytoryczne, które dotyczą stosunków z elementem obcym. Jakie normy merytoryczne można zaliczyć do ppm?
Prawo jednolite – dotyczące praw i obowiązków uczestników obrotu cywilnoprawnego, ale tworzone na szczeblu ponadpaństwowym (np. konwencja wiedeńska o sprzedaży międzynarodowej towarów)
Prawo obcych – normy należące do danego systemu prawnego państwa i dotyczą cudzoziemców (określają czy i w ogóle lub w jakim zakresie podlegają oni ograniczeniom, np. ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców)
Norma merytoryczna wymuszająca swoje zastosowanie (normy bezpośredniego zastosowania) – przepisy prawa wewnętrznego, które zgodnie z prawem danego państwa muszą/mogą być stosowane bez względu na to jakiemu prawu dany stosunek prawny podlega (art. 8 ppm). Wyłączają wskazania kolizyjno prawne. Rzym I – art. 9, Rzym II – art. 16
Ppm jest częścią wewnętrznego porządku prawnego. To suweren decyduje się na zastosowanie prawa obcego państwa (moc decyzyjna po stronie państwa). Dlatego źródła ppm, to najczęściej normy prawa wewnętrznego, ale też prawa międzynarodowego.
Gałęzie prawa powiązane z ppm
Prawo międzynarodowe publiczne – spór w doktrynie – czy to dwie odrębne gałęzie czy jedna? Raczej dwie, ale muszą się zazębiać wzajemnie (zjawisko konwergencji)
Różnice między ppm a międzynarodowym publicznym:
Podmioty – w publicznym państwa, organizacje a w prywatnym OP, OF
Źródła – akty prawa wewnętrznego w ppm (ile państw, tyle źródeł); w publicznym -jeden, globalny system prawa międzynarodowego publicznego
Sposób i przedmiot regulacji – ppm rozgranicza kompetencje systemów prawnych; publiczne – reguluje stosunki między państwami
Elementy wspólne:
Suwerenna równość państwa
Poszanowanie praw człowieka i wolności obywatelskich
Równouprawnienie narodów
Zasada współpracy i wzajemności
Prawo międzynarodowego procesu cywilnego – rozstrzyga kwestie jurysdykcji, przesądza o tym czy sądy danego państwa mają kompetencje do orzekania w sprawie z elementem obcym (to nie właściwość!). Normy adresowane przede wszystkim do organów sprawiedliwości danego państwa – przesądzają o tym którego państwa normy kolizyjne znajdą zastosowanie. Łącznik lex fori – wskazanie na prawo państwa sądu – czyje normy merytoryczne zostaną zastosowane (nie tylko kolizyjne).
Prawo interlokalne i interpersonalne –
Interlokalne - dotyczy państw, w których wydzielone są jednostki terytorialne, w których obowiązują odrębne przepisy (USA, Szwajcaria). Rozstrzygają jakie normy powinny być zastosowane na określonym terytorium danego państwa (konflikt wewnętrzny, nie międzypaństwowy).
Art. 9 ppm – jeśli nie ma interlokalnego i nie ma reguły prowadzącej do określonego rozwiązania ustawa nakazuje się kierowanie łącznikiem najdonioślejszego związku
Art. 22 Rzym I
Art. 25 Rzym II
Interpersonalne – rozstrzyga kolizje między zespołami norm o których zastosowaniu w ramach danego państwa przesądza przynależność do danej grupy społecznej, wyznaniowej (do niedawna Indie, kraje Azji południowo wschodniej).
Ppm- normy adresowane do organów sprawiedliwości oraz do innych organów, które stosują prawo (np. organy administracyjne). Jednakże pozostali uczestnicy obrotu również powinni zapoznać się z tymi normami. Są to również normy kolizyjne – zawsze bezwzględnie obowiązujące. Także normy o normach – rozstrzygają kompetencje norm merytorycznych w poszczególnych systemach prawnych (inaczej normy kompetencyjne). Też normy hipotetyczne – mają zastosowanie tylko wtedy, gdy pojawi się sytuacja objęta dana normą i dotycząca tylko tych podmiotów, które znajdą się w danej sytuacji.
Prawo europejskie a ppm – współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości, funkcjonowanie wspólnego rynku wymaga analogicznych zasad. 2004 – szczyt RE, przyjęto program Haski – wytyczono zadania w zakresie tworzenia wspólnotowych norm kolizyjnych, miały objąć: zobowiązania, alimenty, rozwody (konflikt; 1259/2010 – wzmocniona współpraca w zakresie rozwodu i separacji), majątkowe umowy małżeńskie (w toku), sprawy spadkowe