PRAWO CYWILNE - to zespół norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi podmiotami.
STOSUUNKI CYWILNO-PRAWNE
- równorzędność pozycji stron stosunku. Równorzędność - nie wolno coś komuś narzucić w stosunku cywilno-prawnym, żadna ze stron nie ma wobec partnera uprawnień władczych.
SKŁAD:
- część ogólna (zawiera normy, które regulują zagadnienia wspólne dla pozostałych działów prawa cywilnego), - prawo rzeczowe (reguluje prawne formy korzystania z rzeczy, ukształtowane w postaci praw podmiotowych bezwzględnych, tzn. skutecznych wobec osoby trzeciej. Jest to przede wszystkim prawo własności, a dalej tak znane ograniczone prawa rzeczowe), - prawo spadkowe (reguluje przejście praw i obowiązków zmarłego na inne podmioty prawa), -prawo zobowiązaniowe (normuje stosunki zobowiązaniowe, które powstają pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem, dając temu pierwszemu prawa podmiotowe względne, skuteczne względem dłużnika.
ŹRÓDŁA:
Podstawowym źródłem jest kodeks cywilny obowiązujący od 1 stycznia 1965 r.
Systematyka: Księga - Tytuł - Działy - Rozdziały
Zasady:
Stosowania prawa najpierw przepisy specjalne a kodeks cywilny ma charakter posiłkowy. Orzecznictwo jest ważnym źródłem informacji dotyczącej interpretacji przepisów prawa cywilnego.
WADY OŚWIADCZENIA WOLI:
Podmiot składający oświadczenie woli chciał wywołać inny skutek (co innego chciał a co innego wyszło)
WADY:
a) brak świadomości swobody działania
- brak świadomości (podmiot składając oświadczenie woli nie wie co czyni, nie ma świadomości,
- brak swobody - przymus fizyczny
Oba stany prowadzą do bezwzględnej nieważności oświadczenia woli.
b) pozorność
oświadczenie składane drugiej osobie dla pozoru. Art. 83 Za zgodą drugiej osoby oświadczenie woli albo nie ma wywołać żadnego skutku, albo nie ma nastąpić inny skutek prawny. Oświadczenie takie jest nieważne gdy: czynności ukryte są pod czynnościami pozornymi - przeważnie dla wprowadzenia w organizatorów podatkowych; jeżeli czynność ukryta spełnia wszystkie wymagane dla ważności tej czynności, to jest to czynność ważna tj. ważność czynności ukrytej; przy czynnościach pozornych druga strona otrzymuje dokument, z którego wynika, że jest on podmiotem prawa.
c) błąd
wada mylna wyobrażenie o rzeczywistości
Błąd aby stanowić wadę oświadczenia woli musi spełniać warunki: musi dotyczyć treści czynności prawnej; musi być istotny
Oświadczenie woli pod wpływem błędu jest ważne i skuteczne. Podmiot który złożył takie O.W składa się nowe O.W, w którym unieważnia się poprzednie. Można dokonać do roku czasu od wykrycia błędu na piśmie. Skutkiem uchylenia jest unieważnienie O.W złożonego pod wpływem błędu od samego początku.
d) groźba
przymus psychiczny
Groźba aby stanowić wadę oświadczenia woli musi spełniać warunki: musi być ważna, realna, bezprawna np. grozi się zachowaniem które nie jest karalne popełnienie samobójstwa. Niekiedy groźba uchodzi za bezprawną popełniona dla niektórych pożytecznie np. donos.
RZECZY - art. 45 są to przedmioty materialne, stanowią część przyrody.
PODZIAŁ RZECZY:
a) ruchome i nieruchomości
art. 46 Nieruchomości są częścią powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności, jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. (np. grunt, budynek, lokal)
Grunt - część powierzchni ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności (nad i pod)
Budynek - jest trwale z gruntem związane lub jest odrębnym od gruntu przedmiotem własności (musi być przepis szczególny)
Lokal - jest trwale z gruntem związany, może być przepis szczególny w którym lokal stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności.
b) rzeczy oznaczone co do (rodzaju) gatunku lub oznaczone co do tożsamości
rzeczy zamienne - są to rzeczy, które możemy zastąpić inną rzeczą, rzeczy oznaczone co do rodzaju, gatunku (sól, cukier, towary masowe).
CZĘŚĆ SKŁADOWA RZECZY:
Rzecz składa się z części które tworzą całość, stanowi część która może być oddzielona od rzeczy.
a) przynależność :
są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają w faktycznym związku odpowiadającemu temu celowi.
b) pożytek naturalny :
to pożytek który przynosi rzecz w sposób naturalny (kura znosi jaja)
c) pożytek cywilny :
to pożytek który przynosi dochody, przynosi rzecz w sposób cywilny (sprzedaż jaj).
DOBRA OSOBISTE:
Art.23 - człowieka jest w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, nietykalność mieszkania, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Ochrona - zagrożenie naruszenia, naruszenie dobra osobistego, bezprawność naruszenia, zagrożenie naruszenia.
Naruszenie dobra osobistego może być za zgodą strony i już nie jest bezprawne. Ten kto kłamie, narusza D.O, ten co mówi prawdę narusza dobra osobiste, w pewnych okolicznościach powiedzenie prawdy będzie bezprawnym naruszeniem dobra osobistego.
OSOBY PRAWNE:
Są to jednostki organizacyjne, które norma prawna wyposażyła w osobowość prawną.
OSOBA FIZYCZNA:
Aby zostać osobą fizyczną trzeba mieć zdolność prawną, każdy człowiek od chwili urodzin posiada zdolność prawną.
ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH:
I. Osoby fizyczne:
mają zdolność prawną. Zdolność do czynności prawnych zależy od:
1. wieku
- od 13 lat - nie mają, brak z.d.cz.p
- od 13 -18 - ograniczona z.d.cz.p
- ukończone 18 lat - pełna zdolność
2. ubezwłasnowolnienia (ze względu na stan zdrowia bądź uwarunkowania społecznego przez sąd częściowo lub całkowicie)
osoby niedorozwinięte, psychiczne, nie mogą pokierować swoim postępowaniem
dla ubezwłasnowolnionej całkowicie sąd wyznacza opiekuna - brak z.d.cz.p
dla ubezwłasnowolnionej częściowo sąd wyznacza kuratora - ograniczona z.d.cz.p
3. zawarcie małżeństwa przez kobietę poniżej 18 lat
kobieta ma 16 lat może przez sąd zawrzeć małżeństwo i z dniem ślubu otrzymuje pełną zdolność do czynności prawnej
4. ustanowienie doradcy tymczasowego
powoduje ubezwłasnowolnienie, przedmiot przestaje mieć pełną z.d.cz.p w czasie trwania procesu aż do końca. Doradca tymczasowy jest reprezentantem oskarżonego przedmiotu.
II. Osoby prawne
Otrzymują zdolność do czynności prawnej w momencie wpisania przez sąd tej jednostki do rejestru.
1. pełna zdolność do czynności prawnych
jest to możliwość do samodzielnego wykonywania wszelkich czynności cywilno-prawnych. Wyjątek mężczyzna nie może zawrzeć związku małżeńskiego do 21 lat
2. brak z.d.cz.p
podmiot który nie ukończył 13 lat lub został ubezwłasnowolniony całkowicie a dokonał czynności prawnej to jest to nieważne
3. Ograniczona
podmiot który ma zdolność do czynności prawnej ograniczoną . Ograniczenie może być : podmiot nie może wykonywać pewnych czynności prawnych, w niektórych może dokonywać czynności za zgodą przedstawiciela ustawowego, w niektórych działa samodzielnie.
UMOWA ZAWARTA DROGĄ OFERTY:
Najpowszechniejszy sposób zawierania umów. Potrzebne jest oświadczenie woli oferenta i oblata. Oferta to poważna propozycja zawarcia umowy zawierająca co najmniej istotne postanowienia tej umowy.
Od momentu złożenia oferty oferent traci wpływ na to czy umowa dojdzie do skutku.
Oferta ma charakter wiążący to znaczy że po jej założeniu oferent nie może się z niej wycofać. Oblat nie ma wpływu na treść umowy, poza przyjęciem wszystkich warunków od A do Z zawartych w umowie np. zakup masła w sklepie.
Związanie ofertą - kto oświadczył drugiej stronie wolę zawarcia umowy, określając w oświadczeniu jej istotne postanowienie (oferta) i oznaczył termin w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, ten jest ofertą związany ż do upływu oznaczonego terminu. Jeżeli oferent nie określił czasu to związanie go z ofertą zależy od sposobu założenia oferty: złożenie oferty następuje ustnie, oblat otrzymuje natychmiast odpowiedź czyli oferent praktycznie nie jest już związany z ofertą. Złożenie oferty pośrednio - oferent jest tak długo związany ofertą aż oblat otrzyma ofertę i odpowiedź dotrze z powrotem do oferenta za pomocą tego samego środka komunikacji (listownie, telefonicznie).
Oblat - milczenie oblata w 1 przypadku może prowadzić do zawarcia oferty. Odpowiedź odmowna nie prowadzi do umowy ale odpowiedź może zawierać nową ofertę. Zmiany w dokumencie mogą być traktowane jako propozycja rokowań lub też jako kontrofertę.
ZWYKŁA FORMA PISEMNA:
Zapisane są na czymś trwałym, podpis własnoręczny
Weksel - podpis nazwiskiem,
Testament w podpisie zidentyfikowania osoby
Podpis a nie parafa
Mechanizacja podpisu na papierach wartościowych
Bankowość - przesyłanie oświadczenia woli kodowane
POŚWIADCZENIE DATY:
Pismo ma datę w pewny sposób uwierzytelniony, osoba posiadająca to pismo ma gwarancję, że nie powstało ono w innym terminie, uwiarygodnić datę może notariusz, organy (umieszczają wzmiankę w piśmie urzędowym), po śmierci.
PISMO Z PODPISEM:
Potwierdzenie jest przez notariusza, sekretarza gminy, bank. Pismo wymagane przy zbyciu przedsiębiorstwa.
AKT NOTARIALNY:
Wówczas gdy umowa zostaje sporządzona przez notariusza, oświadczenie woli składane przy jego obecności, potwierdzone podpisem wszystkich stron, notariusz zachowuje oryginał.
OFERTA:
Jest to oświadczenie woli osoby fizycznej lub prawnej (oferenta) skierowane do innej osoby fizycznej lub prawnej (oblata), które zawiera propozycję zawarcia umowy i określa jej istotne postanowienia.
Na równi z ofertą należy traktować wystawienie towarów w miejscu sprzedaży na widok publiczny z podaniem ceny. Nie są natomiast ofertami reklamy, ogólnikowe ogłoszenia, cenniki oraz inne informacje skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób.
UMOWA SPRZEDAŻY:
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Umowa sprzedaży jest umową wzajemną i umową konsensualną. Rodzi zobowiązanie do wykonania obustronnych ekwiwalentnych świadczeń.
Prócz wymienionych obowiązków umowa sprzedaży rodzi cały szereg ubocznych skutków, występujących bądź w mocy postanowień ustawy, bądź z postanowień umowy zmieniających lub uzupełniających ustawę.
UMOWA O DZIEŁO:
Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Umowa o dzieło jest ściśle wyodrębnionym typem umowy w stosunku do innych umów o świadczenie usług. Jej główną cechą charakterystyczną jest to, że przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do dostarczenia zamawiającemu gotowego rezultatu swoich usług i tylko na ten rezultat należy mu się wynagrodzenie. Za osiągnięcie umówionego wyniku swojej pracy i umiejętności przyjmujący zamówienie ponosi odpowiedzialność.
Umowa o dzieło znajduje zastosowanie szczególnie w stosunkach z rzemieślnikami, warsztatami naprawczymi, zakładami wykonującymi indywidualne zamówienia. Przykład: uszycie ubrania, wybudowanie garażu. Umowa o dzieło jest zawsze odpłatna. Przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie ustalone w umowie. Jeżeli nie umówiono wysokości wynagrodzenia, przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie przyjęte za dany rodzaj dzieła.
UMOWA ZLECENIA:
Przez umowę zlecenia przyjmujemy zlecenie zobowiązujące się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
W rzeczywistości więc umowę zlecenia można scharakteryzować jako umowę, w której przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania na rzecz dającego zlecenie określonej czynności faktycznej lub prawnej. Przykładem umowy zlecenia jest umowa o wygłoszenie odczytu, o załatwienie sprawy w urzędzie, o wykonanie utworu muzycznego. Cechą charakterystyczną jest to że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania jakiejś czynności lub usługi z dołożeniem należytej staranności, lecz nie zobowiązuje się do osiągnięcia wyniku, nie gwarantuje się, że czynność przyniesie zamierzony przez nadającego zlecenie rezultat.
UMOWA NAJMU:
Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.
Przedmiotem umowy najmu mogą być wszystkie rzeczy, zarówno ruchowe jak i nieruchomości. Podstawowym obowiązkiem wynajmującego jest wydanie najemcy rzeczy w stanie przydatnym do umówionego użytku. Najemca staje się posiadaczem zależnym rzeczy. Wynajmujący ma także obowiązek utrzymać przedmiot najmu w odpowiednim stanie przez cały czas trwania najmu, jego więc obciążają naprawy, usuwanie uszkodzeń. Również remonty kapitalne powinien przeprowadzać wynajmujący, na swój koszt.
UMOWA DZIERŻAWY:
Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić umówiony czynsz.
RÓŻNICE:
- przedmiotem umowy dzierżawy mogą być rzeczy indywidualne oznaczone, tak samo jak przy najmie, lecz przepisy o dzierżawie stosuje się odpowiednio także do dzierżawy praw.
- najważniejsza różnica polega na tym, że najemca może rzeczy używać, natomiast dzierżawca może rzeczy użytkować, tzn. pobierać z rzeczy pożytki (plony, zyski).
- w razie braku postanowień umownych w tym względzie, do umów dzierżawy odnoszą się nieco inne przepisy dotyczące czynszu i terminów wypowiedzenia niż w odniesieniu do umów najmu. Czynsz jest płatny z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym, a w braku odpowiedniego zwyczaju - półrocznie z dołu. Różnice są podyktowane tym, że przedmiotem umów dzierżawy są przeważnie grunty i zabudowania.
UMOWA UŻYCZENIA:
Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanie mu w tym celu rzeczy.
Biorący rzeczy w używanie obowiązany jest zwrócić tę samą rzecz w stanie niepogorszonym. Przedmiotem użyczenia mogą być wszystkie rzeczy, zarówno ruchome jak i nieruchome, które po wykorzystaniu wracają do właściciela. Umowa użyczenia najczęściej bywa zawierana w stosunkach sąsiedzkich i przyjacielskich. Użyczenie jest zawsze umową bezpłatną.
UMOWA POŻYCZKI:
Jest bardzo podobna do umowy użyczenia.
RÓŻNICE:
- pożyczka może być odpłatna lub bezpłatna, użyczenie zawsze jest bezpłatna.
- przedmiotem pożyczki mogą być jedynie pieniądze lub inne rzeczy gatunkowo oznaczone, natomiast użyczenia może być każda rzecz, najczęściej indywidualnie oznaczona, ruchoma lub nieruchoma.
- prawo własności pożyczkowych rzeczy przechodzi na biorącego pożyczkę, który z kolei po pewnym czasie przenosi na dającego pożyczkę prawo własności takiej samej ilości takich samych rzeczy, natomiast w umowie użyczenia własność pozostaje przez cały czas przy użyczającym, a biorący rzecz w użyczenie jest jedynie posiadaczem zależnym otrzymanej od kontrahenta rzeczy.
WEKSEL:
W naszych obecnych warunkach gospodarczych weksle w Polsce nie mają jeszcze tego znaczenia, co w krajach zachodnich. W obrocie wewnętrz-krajowym występują najczęściej w stosunkach kredytowych.
Weksel to sporządzany w przewidzialnej prawem formie dokument, zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia w oznaczonym czasie i do rąk określonej osoby wymienionej w tym dokumencie kwoty pieniężnej.
Zobowiązanie wynikające z weksla ma charakter abstrakcyjny, to znaczy jest ważne bez względu na przyczynę wystawienia weksla, na przykład jeśli weksel nie został zwrócony, dłużnik jest nadal zobowiązany świadczyć, mimo że wykonał zobowiązanie, które było przyczyną wystawienia weksla.
Rozróżnia się następujące rodzaje weksli: trasowane, własne. Weksel jest dokumentem, który musi odpowiadać ustanowionym przez przepisy wymogom formalnym. Z pewnymi wyjątkami zależy od tego ważność weksla. Weksel własny musi zawierać: słowo „weksel”, bezwarunkowe zobowiązanie się wystawcy weksla do zapłacenia oznaczonej kwoty pieniężnej, oznaczenie reminenta, termin i miejsce płatności, datę i miejsce wystawienia weksla, podpis wystawcy.
UPRAWNIENIA Z TYTUŁU RĘKOJMI:
W razie ujawnienia wady fizycznej kupującemu przysługuje według jego wyboru jedno z następujących uprawnień:
- kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad. Sprzedawca ponosi wszelkie wynikłe z wymiany koszty, a ponadto odpowiada za szkodę poniesioną przez kupującego.
- kupujący może odstąpić od umowy. Jednakże uprawnienie to kupującemu nie przysługuje, jeżeli sprzedawca oświadczy gotowość natychmiastowej wymiany rzeczy wadliwej na rzecz wolną od wad albo bezwłocznie wady usunie. Jeżeli tylko niektóre rzeczy w większej partii towarów wykazują wady, prawo odstąpienia od umowy ogranicza się od tych rzeczy.
- kupujący może rzecz wadliwą zatrzymać i zażądać obniżenia ceny. Obniżenie ceny powinno odzwierciedlić stosunek, w jakim pozostaje wartość rzeczy wadliwej do rzeczy wolnej od wad.
Aby kupujący mógł korzystać z wymienionych wyżej uprawnień musi dokonać tzw. aktów staranności.
RRZETARG:
Pisemny- oferty składane są niejawnie nikt nie zna ofert innych, wszystko zależy od regulaminu, Organizator sam może wybrać ofertę lub powołać jury.
Ustny - licytacje, aukcje, giełdy, oferty są jawne. Zgłaszane są, następna korzystniejsza od poprzedniej, wygrywa ten którego oferta będzie ostatnia. Organizator nie ma wpływu na wybór strony umowy. Licytację przeważnie prowadzi kto inny niż organizator.
Unieważnienie - mogą się domagać strony gdy znaleziono oszukańcze działanie drugiej strony. Domagać się można w ciągu miesiąca od chwili dowiedzenia się, w ciągu roku od zawarcia umowy.
PRZEDSIĘBIORSTWO:
Art. 55 jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmuje wszystko co wchodzi w skład przedsiębiorstwa: nazwa firmy, znaki towarowe, księgi handlowe, nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa w tym produkty i materiały, zobowiązania i obciążenia.
UMOWA PRZEDWSTĘPNA:
Zgodnie ze swoją nazwą stanowi wstęp do zawarcia w przyszłości właściwej umowy. Jest to umowa, w której strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości umowy o znacznej treści. Obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej może być nałożony albo tylko na jedną stronę i wtedy na żądanie drugiej będzie ona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej, albo obie strony i tedy każda z nich będzie mogła domagać się od partnera zawarcia przeznaczonej umowy.
Powinna określić istotne postanowienia przyszłej umowy oraz oznaczać termin, w którym ma być zawarta. Nie wymaga dla swej ważności żadnej szczególnej formy, nawet jeśli dla umowy przyrzeczonej przepisy przewidują formę szczególną (pisemną, aktu notarialnego), jednak to zabezpiecza interesy strony uprawnionej, która wówczas może domagać się w razie potrzeby na drodze sądowej albo zawarcia przyrzeczonej umowy, albo odszkodowania z powodu zawarcia umowy.
NORMA PRAWNA:
Nie są stosowane dla jednej i niepowtarzalnej sytuacji w życiu adresata określonego w sposób zidywidualizowany. Cechą jest generalność, co oznacza, że są skierowane do pewnej kategorii adresatów przez wskazanie „kto”, „każdy”. Cechą norm jest także abstrakcyjność, czyli powtarzalność zachowań w nieokreślonej z góry liczbie przypadków.
RODZAJE SANKCJI:
- rygor nieważności -ad solemnitatem
- ograniczenia dowodowe - ad probationem
sąd może dopuścić dowód jeżeli obie strony wyrażą zgodę
uprawdopodobniona na piśmie umowa
- ograniczenie skutków -ad eventum
nie wywoła tych wszystkich skutków prawnych które mogłaby wywołać gdyby była zawarta właściwa forma
skutki ograniczone ale umowa jest ważna
PRAWO ZWYCZAJOWE:
Obejmuje normy, których treść kształtuje się w sposób odmienny niż w przypadku prawa stanowionego. Treść normy jest zarysowana, a norma jest przestrzegana przez część albo całe społeczeństwo w dłuższym okresie czasu.
W rezultacie upowszechnia się przekonanie, że norma powinna dać podstawę do odpowiednich decyzji organu państwowego w danej dziedzinie praw.
PRAWO:
Określa się jako prawo pozytywne, gdyż jest prawem obowiązującym w jakimś państwie w określonym czasie i przeciwstawia się je prawu naturalnemu jako prawu niezależnemu od jakiegokolwiek władzy państwowej oraz prawa stanowionego przez państwa.
ODPOWIEDZI KTÓRYCH NIE MA:
cechy wyróżniające prawo cywilne od innych praw (odp. Akt notarialny, autonomia, sakcja)
budowa normy prawnej
norma a przepis (odp. W przepisach są normy prawne)
rodzaje wykładni i kolejność stosowania
rodzaje osób prawnych
powstanie osób prawnych -rola wpisu do rejestru
pojęcie racjonalnego pracodawcy
forma oświadczenia woli
zastępcza forma oświadczenia woli
rokowania
zasada nominalizmu, waloryzacji, anatocyzmu,
szczególne rodzaje sprzedaży
definicja wady prawnej i fizycznej
istota odpowiedzialności solidarnej dłużników
umowa komisu
klauzura rebus sie stahtibus
skarga pauliańska