Wykład 7 z dnia 23.11.2008
T: Wspólna polityka społeczna.
Polityka społeczna jest jednym z najważniejszych obszarów pogłębiających integracji europejskiej. Problemy społeczne w obszarze wspólnoty wymuszają na państwach członkowskich podejmowanie działań, które mają się przyczynić do zmniejszenia nierówności społecznych i bezrobocia oraz do zapewnienia lepszych warunków pracy i życia obywateli.
Polityka społeczna wspólnot obejmuje:
1. Działanie wspólnoty, które prowadzą do powstania jednolitego ponad narodowego prawa wiążącego wszystkie państwa członków.
2. wzajemne uznawanie minimalnych standardów socjalnych przez kraje UE.
3. koordynowanie polityki społecznej w poszczególnych krajach.
Polityka społeczna powinna pełnić następujące zadania:
Tworzyć ramy prawne dla dialogu socjalnego (promować łączenia społeczne).
Budować finansowe wsparcie dla „inicjatywy” zwłaszcza na rynku pracy.
Umożliwić współpracę pomiędzy aktorami polityki socjalnej przez rozbudowę partnerskich sieci.
zmniejszyć różnice socjalne pomiędzy ludźmi w poszczególnych regionach.
Europejskie modele polityki społecznej
W UE można zaobserwować kilka typów państwowej polityki społecznej. Są one związane z dwoma modelami.
1. państwa minimalnego
2. państwa opiekuńczego
Kraje o modelu państwa minimalnego w obszarze polit. społe. To takie, które jako organizacja polityczna chronią prawo do życia, wolność i własność ale nie angażują się w rozwiązywanie socjalnych problemów jednostki. Nierówności socjalne są indywidualną sprawą obywateli i od ich przezorności i zaradności zależy przede wszystkim to w jaki sposób ułożą oni sobie życie.
Państwo opiekuńcze to organizacja polityczna, która uznaje pogląd iż rynek nie jest w stanie rozwiązać socjalnych problemów. Należy zatem stosować interwencjonizm socjalny którego zakres jest bliżej określony.
W ramach obydwu modeli polityki społecznej występują różne rozwiązania:
- model kontynentalny charakterystyczny dla Niemiec, Francji, Włoch, Austrii, Belgii, i Luksemburga określony jest również mianem konserwatywnego motywacyjnego lubspołecznej gosp. rynkowej. System ten wyrasta z tradycjobismarkowskiej. Podstawowe świadczenia socjalne związane są z partycypacją na rynku pracy dzięki czemu uzyskujemy prawo do ubezpieczeń społecznych. Ostatnio są one jednak coraz częściej uzupełniane przez rozmaite zasiłki przyznawane wg. Określonych zasad. Relatywne duże koszty w tych krajach wynikają przede wszystkim z wysokich świadczeń emerytalno-rentownych.
- model anglosaski reprezentowany w UE przez Wielką Brytanię oraz Irlandię i jest najbliższy systemowi zwanemu liberalnym. Podstawą stabilizacji w tym modelu jest samodzielne zaspokajanie potrzeb socjalnych obywateli drogą transakcji na rynku. Państwo zajmuje się częścią obywateli, która nie daje sobie rady w tym celu wykorzystuje się własne służby socjalne oraz system zasiłków. Pomoc państwa traktowana jest jako ostania deska ratunku wydatki publiczne są znacznie niższe niż na kontynencie.
- model nordycki lub skandynawski również model socjaldemokratyczny lub opiekuńczy. Charakterystyczny jest dla Szwecji, Danii, Finlandii oraz Holandii. Skandynawski typ państwa opiekuńczego opiera się na bardzo wysokich podatkach płaconych przez obywateli w zamian dając uniwersalne zasady przyznawania liczn.świadczeń pieniężnych opiekę nad obywatelami „od kolepki aż po grób” powszechność i wysoki poziom usług opiekuńczych i edukacyjnych dla dzieci. Rozwinięte świadczenia i usługi dla osób starszych i niepełnosprawnych. Aktywne i wpływowe są związki zawodowe.
- model śródziemnomorski występuje w Hiszpanii, Portugalii i Grecji. Charakteryzuje się stosunkowo słabo rozwiniętą polityką społeczną wiele grup społecznych nie było do niedawna objętych świadczeniami państwo nie będąc w stanie rozwiązać problemów socjalnych oddało inicjatywę w zakresie dobroczynności i aktywności słabą organizację pozarządową. Funkcjonowanie tego systemu w znacznym stopniu określa zasada pomocniczości wyrastające z nauki społecznej kościoła.
Instrumenty polityki społecznej w UE.
Wobec dość mocno ograniczonej kompetencji wspólnot w zakresie polityki społecznej jednym z głównych pierwotnych przejawów działalności w tej dziedzinie stało się wspieranie specjalnych programów pomocowych, które w pierwszej kolejności wymagają opieki ochrony i rodzin żyjących poniżej granicy ubóstwa, osób niepełnosprawnych bezrobocie ludzi w podeszłym wieku.
Do wspólnej polityki społecznej używanie są trojakiego rodzaju. Podstawowe instrumenty:
polityczno-koordynacyjnych
prawne
finansowe
Główne podmioty polityki społecznej.
Celem europejskiej polityki społecznej jest realizacja socjalnych praw obywateli państw członkowskich i poszerzenie przestrzeni socjalnej w europie.
Rada UE jest organem ustawodawczym ustanawia akty prawne, które zleca do wykonania komisji europejskiej. Akty prawne mają przeważnie formę rozporządzenia lub dyrekt. Rozporządzenia są wiążące dla członków wspólnoty i wprowadzone są do prawa krajowego. Dyrektywy mają również charakter wiążący lecz każde z państw ma możliwość wyboru metody ich realizacji. Najczęściej skierowane są do wszystkich państw członkowskich wymagają implementacji i transponowania prawa państwowego.
Komisja Europejska jest organem wykonawczym wspólnot europejskich. Dyrekcja generalna do spraw zatrudnienia i spraw socjalnych jest odpowiedzialna za politykę społeczną w UE. Zajmuje się ona zatrudnieniem realizacją idei równości kształcenia zdrowiem, dialogiem społecznym i organizacjami pracowników. Komisja zarządza administracją generalną wspólnoty funduszami i programami obejmującymi także państwa nie należące do Unii. Każdego roku komisja publikuje w językach oficjalnych raport generalny o działalności wspólnot.
Europejski Trybunał sprawiedliwości.
Jest narządowym sądem wspólnoty występującym w przypadkach kiedy dochodzi do łamania prawa wspólnotowego. Rozstrzyga spory między państwami oraz instytucjami wspólnoty, a także między osobami fizycznymi i prawnymi, a wspólnotą. I choć trybunał nie mocy wprowadzania w życie swoich orzeczeń państwa członkowskie zazwyczaj się do nich stosują. Odgrywa ważną rolę w zakresie prawa socjalnego dzięki licznym orzeczeniom odnoszącym się do ogólnych zasad stosowania prawa jak i do konkretnych rozporządzeń i dyrektyw w tej dziedzinie