Wykład 4 z dnia 27.10.2011r.

Trzecią technikę określa się jako opiekuńcza. Jest to najstarsza forma realizacji idei zabezpieczeń społecznych o wnioskowych korzeniach filantropijno – charytatywnych, które współcześnie występują jako forma uzupełniająca obu poprzednich technik i rozwija się pod zamiennymi nazwami pomocy społecznej, służby zdrowia, świadczeń socjalnych itp.

Zasady metody opiekuńczej w systemie zabezpieczeń społecznych:
1) Systemy pomocy społecznej obejmują całą ludność, wszystkich którzy znajdują się w potrzebie, niezależnie od ich aktywności zawodowej, obywatelstwa itp.
2) Potrzeba bywa określana w ustawie poprzez wskazanie poziomu dochodów
3) Świadczenia przyznaje się ze źródeł publicznych bez podawania jakichkolwiek składek i opłat na ten cel
Finansowany ciężar tej działalności spoczywa na organach administracji terenowej jak również (ostatnio w coraz większym stopniu) bezpośrednio na budżecie centralnym państwa.
4) Realizacja zabezpieczeń społecznych zgodnie z metodą opiekuńczą może oznaczać zapewnienie niezbędnych środków różnicowanych co do ich rodzaju i wysokości odpowiednio do indywidualnych potrzeb jednostki, wg uznania organu przyznającego świadczenia.
5) Prawo do świadczeń nie powstaje ex lege po zajściu określonego zdarzenia, ale jest zależne od ceny dokonanej prze organ opiekuńczy, czy zachodzi taka potrzeba. Zainteresowanym służy skarga na decyzje organu
6) Systemy pomocy społecznej są administrowane przez organy publiczne – przeważnie lokalne

Ryzyko socjalne

Wieloznaczność pojęcia „ryzyka” . Ryzyko to na ogół niebezpieczeństwo wystąpienia zdarzenia: przyszłego, niepewnego, niezależnego od woli człowieka i dlań nie korzystnego ( przynoszącego stratę). W prawie pracy np. ryzyko pracodawcy dotyczące produkcji i dotyczące pracowników.

W sprawie zabezpieczenia społecznego posługujemy się ryzykiem socjalnym.

Polski system prawa wyróżnia 9 rodzajów ryzyka socjalnego jako przedmiotu ochrony prawnej:
a) dożycie wieku emerytalnego
b) trwała lub okresowa niezdolność do pracy
c) śmierć żywiciela
d) niezdolność lub niemożność świadczenia pracy (prowadzenia działalności)
e) wypadek przy pracy lub choroba zawodowa
f) niezdrowie
g) bezrobocie
h)niedostatek dochodu w rodzinie
i) trudne sytuacje życiowe:
- utrata mieszkania
- opieka pielęgnacyjna

a)Dożycie wieku emerytalnego
Jest to ryzyko człowieka, który czerpie środki utrzymania z zatrudnienia lub innej działalności dla którego zaprzestanie (działalności ) ze względu na podeszły wiek oznacza brak dochodu z pracy. Ryzyko utraty zatrudnienia w razie osiągnięcia wieku emerytalnego i nabycia uprawnień emerytalnych jest tym wyższe im wyższy jest poziom bezrobocia.
Świadczeniem ubezpieczeniowym na wypadek tego ryzyka jest emerytura

b) Trwała lub okresowa niezdolność do pracy
(dawniej inwalidztwo) – jest to ryzyko utraty źródła utrzymania, spowodowane stanem zdrowia, przed osiągnięciem wieku emerytalnego
Świadczeniem jest renta

c) Śmierć żywiciela
Jest ryzykiem, które polega na niebezpieczeństwie obumarcia i pozostawienia bez środków utrzymania osób, wobec których żywiciel z tytułu prawnego na zobowiązanie o charakterze alimentacyjnym.
Świadczeniem jest renta rodzinna

d) Niezdolność lub niemożność świadczenia pracy
Różni się od okresowej lub trwałej niezdolności do pracy tym, iż niemożność świadczenia pracy ma charakter czasowy i przejściowy, polegający na utracie wynagrodzenia (dochodu). Poza chorobą i macierzyństwem ryzyko to obejmuje także: odosobnienie z powodu choroby zakaźnej, konieczność osobistej opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny.
Świadczeniami są zasiłki

e) Wypadek przy pracy, choroba zawodowa
Ryzykiem jest taka sama sytuacja, w której znalazł się ubezpieczony przy niezdolności do świadczenia pracy ( trwałej, czasowej lub krótkoterminowej) lecz z powodu nagłego, wywołanego przyczyną zewnętrzną powodującego uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.
Świadczeniami są zasiłki, renta, odszkodowanie

f) Niezdrowie
Ryzyko to uzasadnia chorobę w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Od wymienionych wcześniej różni się tym, że nie łączy się bezpośrednio z zatrudnieniem ( działalnością).
Świadczeniem jest opieka zdrowotna