Wykład 3 z dnia 20.10.2011 r.
Klasyczne techniki realizacji idei zabezpieczenia społecznego.
Istota zabezpieczeń społecznych polega na zagwarantowaniu ludziom pracy pełnej ochrony we wszystkich sytuacjach, zmniejszenie zarobków wskutek czasowej lub trwałej utraty zdolności do pracy, chronieniu ich przed wszelkimi zdarzeniami losowymi oraz na akcji zabezpieczenia przed następstwami tych zdarzeń ( definicja Karty Zabezpieczeń Społecznych – V Kongres Światowej Federacji Związków Zawodowych – Moskwa 1961)
Zabezpieczenie społeczne jest działalnością, której celem jest likwidacja niedostatku przez tworzenie takiej sytuacji, w której każdy obywatel pracujący zgodnie ze swoimi możliwościami miałby zawsze dochód pozwalający na zaspokojenie swoich zobowiązań. ( definicja Beveridge’a)
Idea zabezpieczeń społecznych realizowana może być w 3 różnych formach organizacyjno – finansowych :
a) technika ubezpieczeniowa
b) technika zaopatrzeniowa
c) technika opiekuńcza
a)Klasyczne zasady techniki ubezpieczeniowej w systemie zabezpieczeń społecznych można ująć następująco :
* zabezpieczenia realizuje się przez tworzenie wspólnot ubezpieczeniowych , osób narażonych na podobne zdarzenia losowe, dlatego ubezpieczenia społeczne obejmują określoną, w pewnym stopniu, jednorodną kategorię osób ( np. rolników, rzemieślników).
* fundusz na gromadzenie świadczenia gromadzony jest ze składek ubezpieczonych na ubezpieczonego dostosowanych do rozmiaru ryzyka.
* świadczenia są różnicowane odpowiednio od składek
* rodzaj składek i wysokość jest ustalana ustawowo, a świadczenie wypłacane niezależnie od posiadanych środków własnych
* prawo do świadczeń jest prawem podmiotowym, co oznacza, że świadczenie przysługuje z mocy prawa po stwierdzeniu zajścia, zdarzenia objętego ubezpieczeniem, jeżeli spełnione zostaną warunki wymienione w ustawie. W razie odmowy przyznania świadczenie może być dochodzone sądownie
* ubezpieczenie społeczne jest wykonane przez specjalnie do tego utworzone mniej lub bardziej autonomiczne instytucje publiczne – państwowe lub pod nadzorem państwa, działające niezarobkowo. W zarządzaniu tych instytucji uczestniczą przedstawiciele stron pokrywających koszty ubezpieczenia.
b) Metoda zaopatrzeniowa nawiązuje z jednej strony do instytucji opiek społecznych a z drugiej strony zaś, kształtuje pewne zasady występujące w technice ubezpieczeniowej.
* system zaopatrzenia obejmuje na ogół całą ludzkość kraju bez względu na aktywność zawodową, udzielając pomocy osobom, które znalazły się w potrzebie.
* środki na zaopatrzenie pochodzą ze środków publicznych ( z ogólnych dochodów budżetowych, bądź ze specjalnego podatku).
* świadczenia są w zasadzie jednolite i mają zapewnić każdemu w jednakowym stopniu zaspokojenie podstawowych potrzeb, uznanych za niezbędne minimum utrzymania
* rodzaje świadczeń i ich wysokość oraz okoliczności i warunki uprawniające do nich są określone ustawowo. Spełniającym ustawowe warunki przysługuje roszczenie o świadczeniu .
* prawo do zaopatrzenia jest prawem podmiotowym, ale może być uzależnione od faktu nieposiadania innych środków utrzymania. Stąd możliwość zawieszenia lub ograniczenia świadczeń.
* System jest administrowany przez urzędy publiczne ( państwowe lub samorządy lokalne)