EGZAMIN ROZRÓD - 10 pytań:

1 pytanie z fizjologii

1 – 2 pytania z mastitów

2- 3 pytania z….

Zal. andrologia – w godzinach ćwiczeń, sądzi że 5 pyt./ max 10 pkt.

ANDROLOGIA

WYKŁAD 1

LITERATURA – aż nadto wystarczająca wiedza:

„Andrologia” – pod redakcją Stefana Wierzbowskiego

„Biotechnologia zwierząt udomowionych” – wydanie 2 - Bielański, Miszner

Ewentualnie jeszcze:

Bush i Holdsman?

Regulacja hormonalna u samca:

Dot. jąder (jądro = gonada). Funkcja jąder:

- miejsce produkcji plemników (narząd spermatogenezy)

- gruczoł dokrewny – jego komórki usadowione w dwóch miejscach w tkance jąder:

Komórki wewnątrz kanalika = kom. Sertoliego.

Komórki w tk. Śródmiąższowej = kom. Leydiga. Tu wytwarzany jest testosteron.

Gruczoły nadrzędne dokrewne: regulacja funkcji jader.

W kanalikach plemnikotwórczych występują kom. proliferujące:

Spermatogonie – blisko błony podstawnej

Spermatydy

Spermatogonie

Plemniki

Między nimi są kom. Sertoliego. Między nimi a komórkami gametogenicznymi istnieją połączenia międzykomórkowe.

Funkcja kom. Sertoliego jest stymulowana przez gonadotropinę przysadkową: FSH.

LH stymuluje funkcję kom. Leydiga.

Tk. Śródmiąższowa – ważne tu są kom Leydiga. One są kom. steroidogennymi. Odpowiedzialne za syntezę i sekrecję testosteronu. Odpowiedzialne hormony: LH oraz również PRL i hormon wzrostu – one stymulują kom. Leydiga do produkcji testosteronu.

Obszar jąder podwzgórzowych – odpowiedzialny za wydzielanie stymulujących (u samca tylko). Tu wydzielany jest GnRH (dekapeptyd). Ono działa na cz. Gruczołową przysadki do wydzielania: LH i FSH. FSH na kanalik skierowana na kom. gametogeniczne, kom. Sertoliego.

LH oddziaływuje na tk. Śródmiąższową, na kom. Leydiga.

Są same sprzężenia zwrotne ujemne ( i tym to się różni od samic) = PYTANIE NA ZAL. !!!

Oksytocyna odpowiada za przesuwanie plemników w kanalikach nasiennych.

Czynniki wzrostowe: IGF-1 – produkowany przez kom. Setoliego. Jest w kanalikach. Koordunyje funkcje gametogeniczne i steroidogeniczne (?)

W tk. Plemnikotwórczej powstaje inhibina – ma rolę czynnika w sprzężeniu zwrotnym: na poziomie przysadkowym i podwzgórza.

Testosteron też hamuje podwzgórze i przysadkę – hamuje myśli złe

Nadrzędna rola = gonadoliberyna z podwzgórza – obszar pośredni stymuluje wydzielanie FSH i LH. One działają na rec. W kom Sertoliego i kom Leydiga

Gnadoliberyna wydzielana jest do układu wrotnego przysadki.

Kom. Sertliego wydzielają liberynę – ona hamuje podwzgórze- przysadką -jądra do wydzielania FSH.

Wysokie stęż gonadotropin też działa hamująco.

Testosteron (postać czynna = dihydrotestosteron – powst. W tak. I kom docelowych przy udziale 5 alfa reduktaza)– podstawowy hormon gonadotropowy:

Popęd płciowy, zachowanie samcze, …

Androgeny – prekursory: chlestreol

IGF 1 , EGF, i inne też stymulują regulację hormonalną – ale to nie jest aż tak ważne

Produkcja nasienia:

Przez osobniki dojrzałe płciowo. Ma 2 komponenty: plemniki i osocze/ plazma nasienia. Osocze nasienia jest różnorodnym środowiskiem – płynem zbieranym z różnych gruczołów dodatkowych płciowych oraz wydzielina jąder, najądrzy. Osocze ma szereg składników. Gruczoły płciowe dodatkowe i jądra- ich płyny to: przesącz surowicy krwi oraz inne istotne składniki.

Fruktoza – jej zbadanie gwarantuje rozpoznanie, do którego gatunku osocze nasienia należy.

Osocze nasienia:

Byk: najwyższe stężenie fruktozy 460 -600mg%, kw. cytrynowy 620 – 806mg% – najwięcej go u buhajów

Ogier – śladowa fruktoza 2mg% (ma inne cukry), kw. cytrynowy 8-53mg%, ergotioneina –śladowe ilości (choć niektóre źródła mówią że to on jest jego głównym producentem)

Tryk: sporo fruktozy do 300mg%, ergotioneina – właściwie tylko one to mają (ogier : śladowo, inne gatunki jej nie mają) – o nią jest PYTANIE NA ZAL. !!

Pies: ma bardzo dużo chlorków

Chlorków ma dużo osocze nasienia, ale ma wszystko tak ogólnie

Objętość ejakulatu i koncentracja w mikrolitrze (mm³) i skąd pochodzi nasienie !! - PYTANIA

Buhaj: 5 - 8 ml ; 800 tys. – 2 mln ; składniki głównie z gr. pęcherzykowych i z baniek nasieniowodów, …, prostata

Tryk: 0,8 – 1,2 ml (b. mało ale b. gęste) ; 2 mln – 4- 4,5 mln ; z gr. pęcherzykowych

Knur: 150 – 200 do 500 ml (najlepiej drugą frakcję pobierać – frakcję nasienną); 200 – 300 tys.; pęcherzyki nasienne, prostata, gr. opuszkowo-cewkowe

Ogier: 60 – 100 ml (ale mogą i 200 ml dać) ; 150 – 300 tys. ; bańki nasieniowodów (osioł i mól też)

Kogut: 0,2 – 0,5 ml (na swoją wagę wcale to nie jest taki mały ejakulat – dość spory) ; 3 mln - 7 mln

Kaczor ma imponujący narząd kopulacyjny – w stosunku do swojej wielkości

Tryk: 0,7 – 2 ml

Kozioł: 0,2 – 2,5 ml ; z gr. pęcherzykowych

Pies: 2 -15 ml ; prostata

Kocur: 0,2 - 1,5 ml (dosłownie kropelka)

Osioł: 10 – 80 ml

Wielbłąd: 4 – 12 ml

Królik: 0,4 – 6 ml

Dużo steroidowych hormonów ma nasienie:

Testosteron, dihydrotestosteron, androstendion, 3alfa-androstandiol, estradiol, PGF2alfa I P4 - dużo

Konie – nasienie trafia bezpośrednio do macicy ! – kryto na siłę i duża zawartość PGF2alfa w nasieniu – powodowało to że klacz szybko miało ruję.

Dodatkowe gruczoły płciowe:

Bańki n. gr. pęch. Trzon prostaty cz. Rozsianaprostaty gr. opuszk.-cewkowe

Buhaj + + + + +

Ogier + + + - +

Knur - + + - +

Tryk + + - + +

Pies + - + + -

Kot + - + + +

Właściwości ejakulatu psa:

Frakcja 1wsza frakcja druga frakcja cały ejakulat

Wstępna główna (bogata w plemniki) (uboga w plemn.)

Obj. (ml) 0,25 – 3 0,5- 3,5 2,0 – 25 3 -30

Konsystencja szarobiala biaława szarobiała szarobiala do bialej

Gęstość plemników brak 200 – 1200 pojedyncze do braku 50 -200

w mm3 x 103 ogólna l. 0,5 -2 mln

pH 6,37 6,10 7,20 6,75

Ruch masy brak zaznaczony dobrze ++ brak brak

% plemn. - 70 -90% - 70-90%

O ruchu postępowym

1 frakcja u psa z gr. opuszkowych?? Cewkowych??

Ruch masy całego nasienia – brak (ma sens tylko u byka i u tryka)

pH to zawsze bardzo stały parametr

Byk 6,7 – 6,8

Ogier 7 – 7,2

WYKŁAD 2

ZABURZENIA ROZRODU OGIERÓW

Etiologia

Wady anatom. i czynnościowe wrodzonych narządów rozrodczych, często uwarunkowanych dziedzicznie – wady te winny być podstawą do eliminacji ogiera w trakcie oceny hodowlanej – np. wnętrostwo jednostronne.

W zmianach chorobowych w narządach rozrodczych, nabytych na skutek zadziałania czynników patolog. – u ogierów obserwuje się szczególną podatność na liczne czynniki patogenne, które mogą zaburzać płodność tego gatunku.

W zmianach atroficznych narządów rozrodczych u starych osobników.

Jądra rosną do 17 roku życia u ogiera, dopiero po 18 roku życia jądra mogą się zmniejszać – fizjologicznie. Ale ogólnie jest bardzo mała różnica w zmianach ich wielkości.

Ocena przydatności do rozrodu ogiera

Dane ogólne, wywiad, ew. dotychczasowa płodność (zwł. ostatnia stanówka)

Stan zdrowia ogólny

Specjalistyczne badania i ocena funkcji rozrodczych

Badanie

…

Oglądanie, omacywanie, badanie per rectum + pomiary,

badanie USG: wielkość, symetria kształt, położenie, konsystencję, strukturę tkanek, bolesność

…

4 próbki do badań

Wydzielina przednasienna

Zachyłek podcewkowy

Z cewki

Powierzchnia błony śluzowej prącia / napletka

Badanie jąder i najądrzy

Jądra max. wielkość osiągają między 7 – 17 r.ż.

Dł. 9,5 cm, szerokości 5,5 cm. Odchylenia nie są zbyt duże.

Prawidłowa konstytencja tęga, elastyczna

W badaniu jąder i na- uwzględnić zmiany o charakterze hypoplastycznym, hipertroficznym, zapal. oraz nowotworowym. Ocena ta jest trudna przy niewielkim stopniu zaawansowania zmian. Badanie to wymaga sporego doświadczenia.

Badanie nasienia

Niekiedy rozstrzygające o wartości ogiera jako rozpłodnika

Ocena dwóch pobranych ejakulatów i w przypadku wątpliwości ponawianie po pewnym czasie (1 -2 h)

Wskaźniki jakościowe nasienia są znacznie zróźnicowane. Wynikją one z indywidualnych cech osobniczych, w mniejszym stopniu rasowych.

Parametry ocenianego ejakulatu winny spełniać pewne normy.

Parametry jakościowe nasienia

Objętość 20 – 120 ml

Konsystencja: wodnisto-mleczna do mlecznej

pH 7 – 7,5

% plemników ruchliwych: 60 – 90

% plemników o ruchu postępowym 30 -60

% plemników żywych 70 -90

Koncentracja w 1 ml 100 – 300 x 10 6

Ogólna liczba plemników w ejakulacie 5 – 15 x 10 9

% morfologicznie prawidłowych plemników 60 – 90

Zaburzenia popędu płciowego i odruchów płciowych

Ważną rolę w zaburzeniach rozrodu odgrywają nieprawidłowości w odruchach płciowych i popędzie płciowym

Przyczyny słabo wyrażonego lub braku popędu płc. mogą być zaburzenia endokrynowe, ch. narządów rozrodczych, ogólne schorzenia i brutalne obchodzenie się ze zwierzęciem blokujące właściwe wyrażenie odruchów płciowych

Pozorne zaburzenia popędu płc. I odruchów płc mogą jako przemijające występować u młodych ogierów, po pewnym czasie zachowanie to ulega normalizacji

Leczenie przy podłożu endokrynowym: GNRH, HCG

….

Niemożliwość pokrycia – impotencja ceundi

Niemożliwość zapłodnienia – impotencja generalaty

Zaburzenia odruchów płc.

Zaburzenia erekcji: próba założenia opaski uciskowej pierścieniowej na trzon praćia

Zaburzenia ejakulacji: pozorowane odruchu oddawania nasienia

Zaburzenia ejakulacji: niepełna ejakulacja

Zaburzenia ejakulacji – urospermia

Przyczyny: dysregulacja na tle …

Wady wrodzone

Wnętrostwo; często spotykane u ogierów, głównie lewostronne,

Przyczyniają się uwarunkowania anatomiczno- …

Zahamowany proces spermatogenezy, obniżone uwalnianie hormonów

Skręcenie jąder - Raczej bez wpływu na wartość nasienia

Hipoplazja i braki odcinkowe – rzadko u ogierów występują

Niedorozwój narządu kopulacyjnego – rzadko

Balanitis – zapal błony śluzowej z zakażeniem

Posthitis - silna sekrecja, zakaż bakteryjne

Paraphimosis - wypadniecie prącia i zaburzenia krążenia

Krwiak prącia – najczęściej po urazie w czasie krycia

Skaleczenia prącia po kryciu

Nowotwory prącia

Wady wrodzone i chorzenia dodatkowych gruczołów płciowych

Rzadko, choć zdarzają się: stan zapalny baniek nasieniowodów i pęcherzyków nasiennych = zmiany jakości i konsystencji ejakulatu

Zapalenie jąder i najądrzy

Numer jeden

Pogorszenie jakości nasienia z obecnością leukocytów,

Zmiany zapalne w tkance jąder – zwykle trwałe i nieodwracalne pogorszenie jakości nasienia

Zwykle jednostronne zapalenie – zmiany zwyrodnieniowe i zanik jąder po zapaleniu

Głównie: beta hemolityczne paciorkowce, hemolityczne kaogulazo + gronkowce, Salmonnela abortus equi, Actinobacilus, ewentualnie wirusy

Leczenie: paciorkowce – skuteczne, im wcześniej tym lepiej, proces chroniczny – słaba skuteczność leczenia.

Nowotwory

Seminoma i inne, głównie u starszych ogieró

Zakażenia płciowe

Zakaźne zapal. macicy – Taylorella equigenitalis

Niespecyficzne zap. nieżytowe pochwy i macicy – beta hemolityczne kaogulazo + Staph., Pseudomonas aeruginisa, Klebsiella pneumonia, E. coli var. haemolytica, Salmonella ab. equi

Otręt – EHV- 3

Zapal. łożyska i błony śluzowej ……

WYKŁAD 3

Ogier – c.d.

Dojrzałość płciowa:

Jądra do 10 dnia powinny stąpić – nie stąpią w tym czasie = wnętrostwo (częsta wada u ogierów)

Waga jąder u źrebaka: dość zróźnicowana, 5 – 20 g. Dość długo się takie małe utrzymują.

Od 12 – 18 mies. ż. intensywny wzrost jąder i pierwsze zachowania płciowe – wspinanie się.

Od 2,5 – letniego ogiera można pobrać nasienie – wtedy się na stałe utrwalają się cechy nasienia.

2,5 – 4 lat: stabilizacja

5 letni – szczyt

Najlepsze parametry nasienia od grudnia do czerwca??

Ejakulacja: do 8 wyrzutów może być. W miarę porcji ejakulowanych maleje koncentracja.

Gęsta frakcja (2-3) 0,5 mln / ml3 w dalszych wyrzutach maleje.

PIES

Nowe możliwości leczenia łagodnego rozrostu prostaty (BPH) u psów

Główny problem u nich to problemy z prostatą: rozrost i nowotwory.

Łagodne rozrosty – najczęstsze.

Nawet w wieku 5 lat może się zaznaczyć Objawia się hiperplazją i hipertrofią komórek narządu. Może się powiększyć kilka-krotnie i to może dawać obajwy.

Do 15 roku się powiększa – potem ulega inwolucji

Objawy daje:

duże powiększenie prosty + stan zapalny często się dołącza i prawie zawsze są torbiele wewnątrzgruczołowe/ cysty o bardzo zróżnicowanej wielkości. Problemy z oddawaniem kału (ucisk na prostnicę), a u ludzi: problemy z oddawaniem moczu. Powiększenie często jest wikłane stanem zapalnym.

Krwiomocz (objaw ten często wraca po 4 mies.), krwawienie z cewki, bolesność podbrzusza i prostaty w badaniu per rectum, sztywność tylnych kończyn, problemy z oddawaniem kału.

Poprawa podczas leczenia jest bardzo szybka i widoczna: preparat Ypozane – zmiensjzenie masy gruczołu oraz ewentualnie zanik mniejszych torbieli.

Warunkowana jej czynność działaniem testosteronu i estrogenu (dużo ich jest w organizmie psa). Metabolizm Testo –> dihydrotestosteron jest znacząco wyższy u psów z BPH. Powiększona synteza rec. Androgenowych też u nich występuje (do nich ma powinowactwo dihydrotestosteron).

Androgeny indukują hipertrofię prostaty

Estrogeny: hiperplazja podścieliska i tkanki gruczołowej i transformacja meta plastyczna kom. nabłonkowych.

Podwyższony stosunek estro/ androgen u psów z BPH

Oba hormony biorą rolę w rozroście prostaty

Diagnoza:

Wywiad, badanie klin. (szczególnie USG)

Sonda w lewej pachwinie na psie leżącym i rotuje się sondę. Najlepsza sonda 7,5 MHz.

USG – pomaga w ocenie wielkości i stopnia powiększenia, zmiany w strukturze tkanki (np. określenie wielkości torbieli, zmiany w strukturze spowodowane procesem zapalnym).

Sonda endorektalna daje bardziej wyraźny obraz …

Rozmiary prostaty Ypozane:

Po stosowaniu preparaty sięzmienjsza, ale niestety po pewnym czasie wraca powiększenie.

Część torbieli znika, ale wszystkie ulegają znacznemu zmniejszeniu

Oznaczanie markerów enzymatycznych w plazmie nasienia lub krwi: fosfataza kwaśna i alkaliczna, specyficzna psia esteraza arginininowa.

Oznaczanie PSA – jednego z głównych markerów nowotworowych prostaty u ludzi i psów nie ma znaczenia.

Pomocniczą metodą jest biopsja igłowa tnąca okołoprostnicza lub przez powłoki brzuszne.

Stężnie hormonów w BPH

Zmiany stężenia androgenów i estrogenów – niewielkie

Normy: …. ; 1-5 pikogramów estradiol

Ypozane – antyandrenogen: blokuje rec. androgenowe i blokuje metabolizm testosteronu. Daje mało efektów ubocznych – podobnie jak bloker rec. progesteronowych: agropristol (alizine).

Leczenie BPH

Głównie leczenie hormonalne (Ypozane – dobre efekty daje) lub chirurgiczne (kastracja).

Zbliżony efekt do kastracji chirurgicznej można uzyskać stosując analogi LHRH – efekt kastracji hormonalnej.

W przypadku BPH z znamionami stanu zapalnego konieczne jest leczenie skojarzone z antybiotykami:

Cefalosporyny: kobaktan – dobrze połączyć z metronidazolem?, enrofloksacyna, amoksycylina, …

Fizjologia

10 – 12 mies. ż. = dojrzałość płciowa.

Do 6 tygodnia jądra powinny się w mosznie znaleźć. Wnętrostwo – dość częsta wada. Waga jąder: dość zróżnicowana 16 – 24 g w zależności od wielkości psa. Brak zmian sezonowych w wielkości jąder i w intensywności spermatogenezy oraz produkcji gruczołów płciowych dodatkowych (u ogiera są takie wahania).

1 frakcja nasienia: głównie wydzielina gruczołów cewkowych, przepłukuje dorgi wyprowadzające nasienie. 5 – 300 sekund trwa.

2 frakcja nasienia: bogata w plemniki = frakcja nasienna. 5 – 300 sekund

3 frakcja nasienia – jest oddawana do 20 minut, głównie z gruczołu krokowego pochodzi.

Patologia

- BHP

- Patologia zachowania płciowego u psa

Nadmiernie wyrażony popęd płciowy:

- gwałcenie nóg właścicieli/ maskotek - GnRH tutaj pomaga

- masturbacja

- nadmierna agresywność

Leczenie:

Androcur, … - działają uspakajająco lub chemiczna kastracja (pobudzamy przysadkę do gwałtowenj produkcji gonadotropin przysadkowych – uwalnianie ich i całkowite pozbycie się ich co daje efekt chemicznej kastracji) …

Rokowanie: ostrożne

Zaburzenia kopulacji:

Stulejka: wrodzona (dziedziczna) lub nabyta (po urazach, stanach zapalnych).

U kotów: stulejka = wynik zbyt wczesnej kastracji.

Wędzidełko przetrwałe

Rzadziej inne:

Hypospodia – zaburz bud cewki

Hipoplazja prącia z hipoplazją jąder i innych odcinków rozrodczych

Często występują nabyte choroby narządów rozrodczych:

Guzy Stickera

Brodawczak

Guzy jąder – są rzadkością (można spotkać u starych psów)

Seminoma

Wnętrowskie jądro – rzadko ulega nowotworzeni (stanowi jedynie kilka % nowotworzenia zatrzymanych gonad)

Zmiany na mosznie

Malanopostitis – stan zapal jamy napletka.

Często stwierdzane młodzieńcze zapalenie u psów nie kopulujących jeszcze. Kilka postaci: kataralne (łagodne), ropne, nekrotyczne wrzodziejące. Zaczynać od środków odkarzających potem dopiero antybiotyki

Guzy prącia:

włókniakobrodawczaki (łagodne, często uszypułowane)

carcinoma = amputacja prącia

Guz Stickera

Śródziemnomorskie? Płn. Ameryka, …

winkrystyna, małe zmiany można usuwać

Prostata: BPH, nowotwory

Jądra:

cryptorchismus – wnętrostwo:

jeśli pies nie ma jeszcze 6 mies. ż. można podawać hCG 100 – 500 j można podawać przez kilka tygodni co najmniej np. 2x w tygodniu. Jednocześnie masaż i odciąganie jąder

albo GnRH co 2 dni przez kilka tygodni – jes szybciej metabolizowany, daje gorsze efekty niż hCG

orchitis –

preparaty p. bólowe, antybiotyki dobrze penetrujące do jąder, bajtril 5 mg/kg m.c. (rokowanie co do płodności – złe ale daje dobre rezultaty)

epidydymitis – często razem z orchitis

Guzy jąder:

Z kom. Leydiga (raczej łagodne guzy)

Z kom. Sertoliego

Zalecana: kastracja

Dermatitis skóry moszny

Bardzo trudne do leczenia (antybiotyki nie dają często efektu) – często zostaje tylko resekcja moszny wraz z zawartością.

BUHAJ

!!! Niedostateczny popęd płciowy

Niemożliwość pokrycia

Niemożliwość zapłodnienia

1. PYTANIE !!!

Pobudzenie płciowe –excitatio sexualis

Wzwód prącia – erectio penis

Wspięcie z ufiksowaniem - ascensus

Odruch szukania - adiustatio

Wprowadzenie prącia – immisio penis

Odruchy kopulacyjne, dobicia z ejakulacją – propulsus, eiakulatio

Zejście z partnerem – descensus

1. Impotentia coeundi

Trudności w wspięciu i ustaleniu

Zaburzenie odruchów szukania

Zaburzenia w wysuwaniu prącia

Brak odruchu dobicia

Opóźniona, przedwczesna lub przerywana ejakulacja

Niemożliwość otrzymania nasienia do sztucznej pochwy

Przyczyny

Ze strony narządów płc

Hypoplasia prącia

Hypospodia

Dysfunkcja m. wciągacza prącia

Stulejka

Stany zap prącia i bł sluz napletka i prącia

Zmiany nowotworowe na prąciu i napletku

Skaleczenia prącia

Poza narządami rozrodczymi

Choroby kości, stawów, nerwów, m

Zaburzenia przemiany materi, ogłne schodzenia

1. impotentia generalis

Czynniki wrpodzone i nabyte

Obniżonie jakości nasienia

Zaburzenia spermatogenezy

Zaburzenia rozwojowe i choroby najądrza i jąder

Aberacje chromosomalne

WYKŁAD 4

BUHAJ c.d.

Dojrzałość płciowa w wieku 18 mies. ż.

Ok. 9 mies. pojawiają się 1wsze plemniki w ejakulacie.

Od 9 mies. znacznemu powiekszeniu ulegają jądra i mają wtedy około 320 gramów i powiększają się do 2 roku. Do 5 – 7 roku się powiększają i wtedy ten stan ulega zatrzymaniu.

Stabilizacja nasienia – i jej produkcji plemnikóe zaczyna się od 18 mies. i trwa do 7 – 8 lat.

1 g produkuje 4 – 10 mln plemników / 24h

Klasyfikacja zmian nasienia:

Jeśli parametry nasienia są w normie = normospermia

Odchylenia od koncentracji, ruchliwości, morfologii nasienia lekko odchylone od normospermi = dysspermia. Można ją spotkać u młodych i starych osobników.

Znaczne odchylenia w koncentracji, ruchliwości i morfologii oraz odchylenia w osoczu nasienia = patospermia.

Wszystkie plemniki martwe = nekrospermia.

Brak plemników przy obecnym osoczu nasienia, kom. nabłonka regeneratywnego? = azoospermia.

Brak plemników i mało osocza nasienia = aspermia.

Obecność krwi w nasieniu = hemospermia.

Obecność ropy w nasieniu = pyospermia.

Brodawczaki głównie na żołędzi prącia się umeijscawiają.

Dać rompunu trochę = wypada prącie i albo podwiązać albo wymrozić takie zmiany.

Zaburzenia płodności buhaja

1. choroby aparatu ruchu – niezdolność do pokrycia, skoku

zmiany w odc. Lędzw.-krzyżowym (może występować

postęujący paraliż zadu (u starych)

spionizowane ustawienie kończyn tylnych (wada wrodzona)

syndrom przykurczowy (na tle spastycznym w czasie obciążenia)

porażenie spastyczne( niedowład spastyczny – przyczyna: chroniczny przykurcz m brzuchatego łydki)

1. wady wrodzone narządów rozrodczych, niepłodność lub zaburzenia płodności

brak jąder, aplasia testis (brak jednego lub obu jąder)

niedorozwój jąder, hypoplasia testis (jedno lub obustronny

wnętrostwo (rzadko)

aplasia segmentalis ductus Wolffi (braki odcinkowe najądrzy, dodatkowych gr. płc, baniek nasieniowodów – często)

przykurcz m wciągaczy prącia (wada wrodzona – ejakuluje do pochwy a nawet to jest trudne do uzyskania i cecha ta nasila się wraz z wiekiem)

hypoplasia penis - rzadko

hypospodia – nieprawidłowe umiejscoweinei ujścia cewki mocz. - rzadko

phimosis – stulejka (czasami występuje, łątwa do korekty chirurgicznej, ale jest to cecha uwarunkowana genetycznie i w lini żeńskiej może dawać zmiany w narządach rozrodczych)

1. choroby narządów rozrodczych – obniżenie jakości nasienia

zapalenie jąder (orchitis acuta et chronica, zmiany w jakości nasienia – jedno lub osbustronnr, na tle traumatycznym lub infekcyjnym, przyczyny: uraz i zakażenie na tle np. Myc. Tuberculosis, Brucella abortus, Act. Pyogenes, Chlamydia) przy ostrym przeb. Są objawy ogólne, obniżenia popędu płciowego, obrzęk jąder

zwyrodnienie jąder, obniżenie jakości nasienia (na tlr chronicznej intoksykacji, przegrzania moszny, dysfunkcji hormonalnej)

zwłóknienie jąder, po procesie zapalnym

zapalenie najądrzy (często towarzyszy zapal. jąder)

torbiele najądrzy

zapalenie dodatkowych gr. płc. (najczęściej vesiculitis – obniżenie jakości nasienia)

zapalenie błony śłuz. Prącia i napletka – balanopostitis (najczęściej na tle zakażenia wirusami IBR-IPV, i bakteriami, np. Pseudomonas aeruginosa i innymi)

brodawczaki oraz włókniaki prącia (papiloma i fibroma)

1. Zaburzenia popędu płc. I w odruchach płciowych

Brak popedu płc., anaphrodisia

Obniżenie popędu płc.

Zaburzenia w sekwencji odruchów płciowych w czasie skoku

U buhaja standard to libido L3

KNUR

1wsze ejakulatu już w 5 mies.

Stabilizacja cech nasienia – ok. 7 mies. ż.

Jądra rosną do 3 roku ż. ale rosną też i później i nie osiągają swojej max. wielkości.

Frakcjonuje nasienie.

Ejakulacja – 3 fazy

1. Faza wstępna – frakcja przednasienna

Wodnisto-śluzowa, z gr. cewkowych głównie – przepłukuje nasienie, 5 – 15 ml, 2-10% całego ejakulatu i tą frakcję odrzucamy przy pobieraniu nasienia

2. pierwsza faza główna - Frakcja nasienna

Mleczno wodnista do szarobiałej barwy, wysoka koncentracja plemników do 500 tys. / 1 ml3 (zwykle 300 – 400 tys.). 4 x 106/ml. Dużo plemników i wydzielina z prostaty i gr. pęcherzykowych 120 -350 ml. 40 – 60% ejakulatu

3. druga faza główna – frakcja ponasienna

Mało plemników – prawie ich w ogóle nie ma, ma soczewkowato-galaretowate twory, wydzielina gr. opuszkowo-cewkowych i pęcherzykowych. Dużo fruktozy, ergotioneina (knura i ogiera) !!!, kw. cytrynowy. 50 – 300 ml – 10 – 40% objętości ejakulatu

Długo trwa podchodzenie do partnerki z różnych stron, podgryzuje ją wtedy często.

Wady i zmiany:

podobne do brodawczaków na prąciu

Wędzidełko przetrwałe

Zachyłek napletkowy – stany zapalne na tle gromadzenia wydzieliny tam (można to resekować)

Foliculitis prącia

Skaleczenia prącia

Krwiak prącia

Orchitis i periorchitis

Zaburzenia rozrodu knuta

1. Choroby aparatu ruchu – niechęć do krycia, obniżenie libido

Osteochondroza

Osteoarthritis

Osteomalatia

Arthritis

Zmiany w kręgosłupie i kulawizny

1. Wady wrodzone

Wnętrostwo – częste

Niedorozwój jadrer

Obojnactwo (hermaphroditismus verus i pseudohermaphroditismus)

Sundrom feminizacji jąderowej I dysgenezji gonafalnej Turnera (38/XY I 38 XX)

Przerwałe wędzidełko napletkowe

Stulejka

Niedorozwój pracią

Dysfunkcja m. cofaczy prącia (knury buhaje tylko to mają)

1. Choroby narządów rozrodczych

Zapal. jąder – najpierw jako ostry, później chroniczny, zakażenie Brucella sius i inne. Następstwo: zwyrodnienie, zwłóknienie i zwapnienia w jądrach. Zmiana jakości nasienia, podwyższony odsetek plemników zmienionych.

Dysfunkcja jąder, postępujący zanik nabłonka nasieniotwó®czego

Torbiel jądra

Nowotwory jąder

Zapalenie najądrzy

Zapalenie moszny

Zapal bł śluzowej napletka i prącia (balanoposthitis)

Brodawczaki i włókniaki prącia

Zapalenie gruczołó pęcherzykowych

Zaburzenia rozrodu u tryka i kozła

1. Patologia narządu kopulacyjnych

Wrodzone wady: wędzidełko przetrwałe, phimosis, hypoplasia prącia, hypospodia

Nabyte: phosthitis (enzoot. Na tle zakaż Corynebacterium renale posthitis) zapl napletka, balanoposthitis

1. Patologia dodatkowych gr płc

Wrodzone

Nabyte: zwyrodnienie torbielowate gr. opuszkowo- cewkowych, zapal

1. Patologia jąder i najądrzy

Wrodzone wady jąder i najądrzy - głównie wnętrostwo, hermafrodytyzm, psedohermafrtodytyzm, ginekomastia

Nabyte wady: zapalenie jąder, zapal najądrzy

TRYKI – głównie zapalenie jąder to duży problem

Brucella ovis – wywołuje zakaźne zapalenie jąder i najądrzy u tryków

1. Patologia odruchów płciowych

OWCA:

Oddaje mocz jak jest przychylna trykowi.

Jest tylko wspięcie i dobicie ejakulacyjne

Wykład 5

Sztuczne unasienianie zwierząt

Dz. U. z dnia 24 lipca 2007 r.

Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich

Ustawa ta podaje definicje zwierząt gospodarskich i kto do nich należy: pszczoły, zwierzęta futerkowe i jeleniowate trzymane w oborah(?), drób, trzoda, koniowate, bydło.

Co to jest rozród, reproduktor, materiał biologiczny i księga hodowlana.

Mówi także o, np. o rozrodzie, hodowli, obowiązkach lekarza weterynarii: może unasieniać – bez żadnych kursów (tak mówi ta najnowsza ustawa), ale inne osoby po ukończonym kursie i zajęciach praktycznych: jak inseminować i jak postępować z nasieniem (dla określonego gatunku zwierząt).

Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt podlegające ministrowi rolnictwa.

Jest jeszcze kilka ważnych rozporządzeń dot. punktu kopulacyjnego, itp.

Organizacja sztucznego u unasienienia:

Najważniejsza jest ta ustawa pierwsza (w.w.)

Unasienienie bydła (lata 2000 – 2004):

Zmniejszyła się nieznacznie liczba pogłowia bydła

Zmniejszyła się liczba punktów unasienienia

Liczba krów unasienianych: wyraźna tendencja wzrostowa

Procent krów unasienianych w pogłowiu: wyraźna tendencja wzrostowa

Niepowtarzalność zabiegu w %: około 68%

(tzn. że taki odsetek krów po zabiegu nie powtarzają rui do 60 dnia po zabiegu)

Ten wskaźnik (na podstawie objawów rui) zawyża faktyczną płodność. Rzeczywista zapładnialność określana wskaźnikiem zapładnialności (badanie USG przez prostnicę na obecność ciąży) i jest niższy o ok. 10%.

BIOTECHNOLOGIA

Biotechnologia rozrodu:

Komórki rozrodcze:

Plemniki: konserwacja płynna – konserwacja przez zamrożenie – In vitro kapacytacja – mikro iniekcja

Komórki jajowe: manipulacje na zapłodnionej komórce jajowej oraz na oocycie.

Stacje unasienienia w PL:

Bydgoszcz, Łowicz, Krasne koło Rzeszowa, Tulce koło Poznania

Sztuczne unasienianie zwierząt - cele:

1. Selekcja osobników męskich przekazujących na potomstwo pożądane cechy produkcyjne

2. Zwiększenie i zwielokrotnienie poprzez konserwację nasienia i sztuczne unasienianie, uzyskanie potomstwa i pożądanych cechach.

3. Ekonomiczne aspekty wykorzystywania rozpłodnika

4. Większa możliwość kontroli epizootiologicznej chorób zaburzających rozród zwierząt

5. Poprzez konserwację w niskich temp. możliwość indywidualnego doboru oraz niezależnego terytorialnie unasienienia

Dobieranie nasienia w zależności od tego jaki mamy problem we własnej oborze: np. złe racice, zła mleczność – dobieramy nasienie od buhaja, który przekazuje dobre cechy i poprawi te nasze złe cechy.

ŚWINIE

Znacznie rośnie % unasienianych świń

Artykuł ŻW z roku 2006 nr 2 (o bydle i o świniach mówi)

KONIE

ŻW z roku 2006 nr 1 – ładnie opisuje biotechnologię rozrodu koni

PRAWIDŁOWY CZAS UNASIENIANIA

Długość rui a zdolność plemników do przeżywalności

Klacz: zdolność do zapłodnienia jest duża – ok. 100h (ruja ok. 150h lub więcej)

Świnia: ok. 50h ruja, nieco krótszy czas zdolności do zapłodnienia

Owca i koza (?): ruja jest krótsza niż zdolność do zapłodnienia

W Rosji jeszcze przed rewolucją, zaczęło się na skalę masową sztuczne unasiennianie i później w ZSRR i dot. owiec. Prof. Iwanow. Sporo później wprowadzono także dla bydła.

Dania jeszcze przed wojną wprowadzono sztuczne unasienianie dla bydła. I to właśnie od nich uczyli się Polacy tej sztuki.

Wybieranie właściwego czasu u bydła:

-obserwacja objawów rui

ruja trwa 18h, a w 24 – 36h od początków objawów rui ma miejsce owulacja

nasienie głęboko mrożone ma mniejszy czas przeżywalności niż nasienie świeże – i o ty trzeba pamiętać jeśli chcemy robić unasienienie.

Bardzo dobra metoda: jak rano są objawy rui – to inseminujemy wieczorem; gdy wieczorem są objawy rui – inseminujemy rano. Ale obserwację zwierząt powinniśmy przeprowadzać 4x w ciągu dnia. Wtedy mamy 100% zaobserwowania objawów riu i unasienienia w dobrym momencie.

Tolerancja od 4 – 20 godzin od zaobserwowania pierwszych objawów rui. Gdy za wcześnie albo za późno zainseminujemy spada zapładnialność.

Godziny po rui % zapładnialności

0-4 46,6

4-8 72,5

12-16 69,4

16-20 81,4

… 64,..

Badanie zwierzęta Kiedy pęcherzyk owulował po inseminacji

0-24h 24-48h 48-72h

448 70,3 20,3 4,2

203 73,3 19,2 3,4

126 79,3 14,2 3,1

71 67,6 19,7 7,0

Nigdy nie ma 100%, bo opóźniona owulacja, endometritis etc.

UNASIENIANIE OWIEC

48h trwa ruja

Owulacja i optymalny termin unasieniania: 12- 24h (czyli druga połowa rui)

Jest podatna na unasienianie (nawet jak jest do inseminacja doszyjkowa)

Charakter śluzu u owcy – nie ma go, gromadzi się w pochwie, widoczny dopiero po wziernikowaniu

Przejrzysty, dużo go – 64%

Serowaty – 38% skutecznie unasienionych, ale to i tak słabe wyniki (zwykle są sporo wyższe)

Świnie

Terminy inseminacji: pojedyncze albo podwójne unasieninie (lepsze, ale dochodzi koszt nasienia)

W drugiej połowie rui – na początku 2giej połowy rui

Termin inseminacji podwójnej: 18- 20h od początku rui; 28- 30 któraś h

Czas inseminacji pojedynczej 24 -32h od początku rui

Suka

Barwienie metodą Merck – gotowe zestawy do barwienia (dobrze barwią się komórki śluzu)

Poniżej 1 ng/ml

2,5 ng/ml przypada na moment wyrzutu LH

5,0 ng/ml wtedy jest owulacja i od tego momentu możemy kryć i unasieniać sukę

Jeżeli poziom jest powyżej 10 ng/ml to już za późno na inseminację

Komórki pro estrus met an

wczesny późny

erytro leuko k. zrog. Pow.

k. niezrog. Pow

k pośrednie

k.

KLACZ:

Oczekiwana płodność klaczy:

Grupa 1

Klacze źrebne bez klinicznych i bakteryjnych objawów chorobowych w ostatnim sezonie

Płodność przewidywalna 70 -100%

Grupa 2:

j.w. nieźrebne w ostatnim sezonie (50-70%)

Gr 3

j.w. nieźrebne dłużej niż 1 rok (25- 50 %)

Gr 4

Kliniczne objawy zaburzeń rozrodu lub bakteryjna infekcja (0-25%)

Gr 5

Wyraźne klinicznie objawy (0%)

W dawce bydła 8 mln plemników (seksowane 3 mln plemników) !!!

Świnia min. 50 mln plemników

Koń 100 -200 mln plemników

Pęcherzyk powyżej 3,5cm średnicy i kiedy się ugina, robi się miękki – wtedy inseminujemy (można podać hCG do stymulacji owulacji – i często jest podawany podczas inseminacji)

Klucze: zmian na jajnikach Paszekina – z książeczki wziąść

TRANSPLANTACJA ZARODKÓW

Zabieg transplantacji składa się:

1. Wywołanie superowulacji (wraz z inseminacją)

2. Pozyskanie komórek jajowych zapłodnionych

3. Zamrożenie pozyskanych komórek albo ich przeniesienie

W między czasie się przygotowywuje biorczynię.

Jedyny zawodny element to: superowulacja, bo do reszty mamy coraz lepszy sprzęt i technikę opanowaną.

Od dawczyni zwykle 7 – 8 zarodków można uzyskać (ale i zdarzają się po 30 u rekordzistek).

ŻW nr 1 2007 rok (?)

W 2004 roku za granicami łącznie pozyskano ponad 110 tysięcy zarodków do transplantacji, a w Polsce w 2004 roku pozyskano 27 zarodków od 5 dawczyń (najgorszy rok w Polsce). W 2005 roku pozyskano 172 zarodki.

Jest to bardzo kosztowna rzecz.

Zarodek jest w takiej samej słomce jak nasienie. Wszystko wygląda tak samo jak w przypadku nasienia i inseminacji.

WYKŁAD 6

c.d. transplantacji zarodków

DAWCZYNI ZARODKÓW BIORCZYNI

Dzień 0 ruja

Dzień 10 superowulacja

Dzień 12 synchronizacja rui (prostaglandyna) prostaglandyna

Dzień 1 ruja – unasienienie

Dzień 21 pozyskiwanie zarodków

Dzień 60- 80 ponowne użycie

Pozyskiwane zarodków – ocena zarodków – transplantacja – poród – potomstwo

Odrzucamy zarodki, które się nie nadają.

Tutaj schemat równoległego przygotowywania biorczyń i dawczyń. Inaczej sprawa wygląda jak mamy już zamrożone zarodki – wtedy omijamy przygotowanie dawczyni.

7- 8 to średnia ilość pozyskanych zarodków, a zdarzają się też i rekordy po 32 odchowanych ! cieląt.

Motywacje stosowania metody przenoszenia zarodków w hodowli bydła:

ekonomiczna

spodziewany zysk z wyprodukowanego zwierzęcia

podnoszenie wydajności

hodowla weterynaryjna

zwalczanie ch. zakaźnych bez straty wartości genetycznej reprezentowanej przez zakażone stado.

Redukcja wzgl. Elmnacja ryzka przenoszenia ch. zakaźnych

…

hodowla i ekologiczna naukowa

tworzenie rerw Genet zanikających ras i typó

…

Możliwości które otwiera metoda przenoszenia zarodków u bydła

Zwielokrotnienie liczby potomstwa

Produkcja bliźniąt u ras mięsnych

Przenoszenie nowych genotypów bez koniczności transportu zwierząt

Zmniejszenie ryzyka przenoszenia ch. zakaźnych

Wprowadzenie nowych metod oceny wartości użytkowej

Tworzenie rerw Genet. Określonych ras i typów

Eksperymentowanie w zakresie zapłodnienia in vitro oraz wczesnego rozwoju zarodka

Różne metody wywoływania super owulacji

Kiedyś: 15 dn PMSG z 20 dnia hCG (jak nie znano prostaglandyn) stosowano

Obecnie:

9 dnia PMSG

11 dnia PGF2

13 dnia sztuczne unasienianie (AI)

14 dnia – renseminacja (RAI)

Pozyskiwanie zarodków 7 dnia od 1wszej inseminacji (od AI)

PMSG – ma długi okres półtrwania (150h lub i dłużej) – cały czas działa i pęcherzyki po nim wzrastające i w późniejszym okresie mogą wpływać na jakość pozyskiwanych zarodków.

Anty PMSG (firmy Intervet) – monoklonalne Ab, one po stymulacji PMSG czy FSH znaczna część wzrastających pęcherzyków nie owuluje i przekształca się w torbiele. Aby ograniczyć działanie PMSG to po 72h wyhamowywuje działanie PMSG.

Lub druga metoda

9 FSH 2x dziennie

10 FSH 2x dz

11 PG, FSH 2x dz

12 FSH 2x dz

13 FSH 1x dziennie oraz AI wieczorem

14 RAI

7 dnia po AI pozyskiwanie zarodków (płukanie)

FSH – świńskie stosujemy (łatwo pozyskać), często stosowane gdyż ma 6h okres półtrwania.

Dzień pora dnia metoda I metoda II metoda III

1 rano 2500 i.m 5 mg FSH 5 F.

W PMSG

2 r 4F 5F

W Biorczynie PG 4F 5F

Bleee :/

PŁUKANIE ZARODKÓW

Znieczulenie nadoponowe (niektórym pomaga innym przeszkadza: prostnica staje się balonowata i trudniej manipulować przez nią)

Specjalny kateter dwudrożny do rogu macicy wprowadzamy

1 przewód służy do uszczelnienia rogu, aby zarodki nie uciekły nam gdzieś obok

2gi do pozyskiwania zarodków (?)

Potem czynność powtarzamy w drugim rogu.

Zarodki są w warstwie komó®ek ziarnistych – nie są takie ładne. Potem je się do Łądnego doprowadza ;p

Ocena zarodków na podstawie budowy morfologicznej !!!! PYTANIE

Jakość, a cechy morfologiczne

Stopień 1 – bardzo dobry:

Zarodek idealnie kulisty, symetryczny z komórkami jednakowej wielkości, koloru i konsystencji

Stopień 2 – dobry:

Nikłe nieprawidłowości, takie jak oddzielenie jednego blastomeru, nieregularny kształt, pęcherzykowaty twór w blastomerze

Stopień 3 – dostateczny:

Bardziej nasilone nieprawidłowości, kilka komórek lub blastomerów, w przestrzeni około otoczkowej, pęcherzykowate twory lub zdegenerowane komórki, ziarnistości w cytoplazmie

Stopień 4 – niedostateczny:

Luźne blastomery, zdegenerowane komórki, popękane błony komórkowe, komórki różnych wielkości, zmiany w zabarwieniu, uszkodzenia otoczki przejrzystej przy równoczesnym zachowaniu części komórek o prawidłowym wyglądzie

Stopień 5 - zarodek martwy:

Masa komórkowa całkowicie zdegradowana

Zakonserwować te zarodki, albo mamy dawczynie i od razu przenosimy

Zarodki uzyskiwane w 7 dniu po rui nadające się do przenoszenia

1. Zarodki nie budzące zastrzeżeń:

Późna morula (osłonka przejrzysta nienaruszona, przestrzeń około żółtkowa, blastomery powyżej 32 dobrze widoczne)

Wczesna blastocysta (osłonka przejrzysta, blastomery, jama blastocysty mała, przestrzeń około żółtkowa mała)

Pełna blastocysta (węzeł zarodkowy, jama blastocysty już duża i trofoblast)

O zmienionej przydatności do przenoszenia:

Morula z blastomerami rónej wielkości praz blastomerami zdegenerowanymi - Blastomery niektó®e mogą być zgegenerowane, ale większość jest prawidłowa

Blastocysta o zdeformowanem kształćie z blastomerami obkurczonymi lub …

3 st. Wątpliwej przydatności do przenodzenia, lecz

Morula o dużej liczbie zdeformowanych blastomerów różnej wielkości

Blastocysta o silnie zdefrormoeanym kształćie, nieregularnyj jame blastocysty oraz słabo wyodrębnionym węźle zarodkowym

- one do transplantacji na świeżo – nie mrozić !!

Niezapłodnione komórki jajowe

Zdegenerowane niezapłodnione (do pomylenia z zapłodnionymi)

Opóźniony rozwój / zahamowany rozwój:

Zarodek w stadium 2 blastomerów o zahamowanym rozwoju

Zarodek w stdium 4 blastometów o zahamowanym rozwoju

Zarodek w stadium 8 -16 blastomerów, zahamowanym lub opóźnionym rozwoju

8- 16 blastomerowe nadają się do … badań Genet.??

Zarodek może być zamrożony:

W takich samych warunkach, w bardzo zbliżony sposób, w tym samym sprzęcie do zamrażanie nasienia.

Krioprotektor – glicerol musi być – osłania zarodek

Zarodek w pożywce z glicerolem, widać banieczki powietrza, uwidaczniające gdzie jest zarodek w słomce.

TRANSPLANTACJA / IMPLANTACJA ZARODKÓW:

Do zdeponowania zarodka służy bardzo dobrze sprzęt służący do inseminacji, np. pistolet Kasu.

Zarodek umieszcza się w tym rogu macicy (nie za płytko i nie za głęboko), gdzie na jajniku znajduje się ciałko żółte.

Efektywność porównywalna z naturalną płodnością , lub nawet troszkę lepsza.

Świeże zarodki - 60- 65% cielność (inne badania 5- 60%) – to bardzo dobry efekt u bydła

Mrożone 35 – 40%

Połówki 100 – 120% w stosunku do wyjściowej liczby użytych całych zarodków

Biorczynie – dobrze jak są jałówki, ale mogą być też i krowy, ale najważniejsze żeby była zdrowa i odpowiednio przygotowana.

Krowy po jakimś czasie (kilka – kilkanaście razy można od nich pozyskać zarodki) – po pewnym czasie nie odpowiadają one na te hormony stymulujące. Można ją wtedy –później, po przerwie normalnie zacielić.

Inne gatunki – to są incydentalne przypadki – raczej sfera doświadczalna, naukowa. Świnia ma przecież bardzo dużą plenność.

U klaczy powoli się to rozwija.

Ilość pozyskanych zarodków u innych gatunków niż bydło (?):

2002: 398

2003:

2004: 70

Superowulacja: jej efektywność rośnie gdy:

eliminacja pęcherzyka dominującego – ma bardzo duże znaczenie. On hamuje rozwój innych pęcherzyków. Można go nakłuć i wtedy inne się rozwijają. Ewentualnie można go zlikwidować hCG lub GnRH – ale różne skuteczność, lepiej go nakłuć.

Dobre USG z dobrą głowicą sektorową i dobre urządzenie do kłucia. Ta głowica wyznacza drogę którą mamy wprowadzać to kłujące urządzenie. 1 dłoń w prostnicy, 2ga z sondą i kłujadłem. Ręka, która otrzyma jajnik trzeba to wszystko skierować w okolice zachyłka moczowego. … ogólnie trzeba mieć 4 albo i 5 rąk ;p

WYKŁAD 7

c.d. metody biotechniki – regulacja i identyfikacja płci potomstwa (głównie bydło oraz u ludzi)

(nasienie seksowane)

Regulacja i identyfikacja płci

1. Rozdział plemników na frakcje posiadające chromosomy X lub Y

Obecnie jest stosowana cytometria przepływowa pozwala na bad. dużych populacji komórkowych i separację plemników X i Y. Jest to metoda biotechniczna stosowana obecnie komercyjnie w rozrodzie bydła.

1. Cytogenetyczna analiza komórek zarodka lub komórek płodowych pobranych z zarodka lub wód płodowych

2. Badanie USG płci plodu

Ad. 1 cytometria przepływowa

Po wybarwieniu fluorochromem plemników i po naładowaniu ich odpowiednim ładunkiem (- lub +) = tak są „znakowane” i są segregowane plemniki. Wyniki takiej segregacji można odczytać w cytometrze.

Długo dobierano metody pozwalające na segregację plemników. Np. różnice w ciężarze – zawieszanie w różnych rozcieńczalnikach plemników (to nie zawsze dawało dobre rezultaty). Inne metody też nie dawały zbyt dobrych wyników. Dopiero cytometr przepływowy zrobił przełom – obecnie powszechnie stosowana metoda.

To nasienie (po cytometrze) niczym się nie różni od takiego nieseksowanego nasienia: niczym. Może nieco gorsze wyniki zapłodnień, nieco mniejsze zdolności do zapłodnienia. Ale to może wynikać z dawki nasienia, np. nasienie nieseksowane – dawka mrożona: min. 8 mln plemników u buhaja. Seksowane: kiedyś 3 teraz ponoć 2 mln plemników w dawce i stąd może ta różnica wynikać.

Skuteczność segregacji plemników za pomocą cytometru: powyżej 90%.

Plemniki Y poszukiwane w: bydło mięsne – szybciej przyrastają osobniki męskie ; ew. gdy chcemy do rozrodu uzyskać jakiegoś buhaja.

W medycynie ludzkiej: unikanie przenoszenia pewnych chorób dziedzicznych. Odpowiednie wybranie X lub Y w zależności od tego jaka to choroba.

Szczegóły: książka Bielańskiego

Ad. 2: cytogenetyczna analiza w celu ustalenia płci. Pobranie komórek na etapie później moruli lub blastocysty nie wpływa na żywotność zarodka. U ludzi z komórek płodowych pobranych z wód płodowych.

Obie te metody straciły na korzyść USG. U bydła już po 50 dniu można próbować ustalić płeć cielaka (głowica 5 mHz styknie – patrzymy na umiejscowienie wyrostka płciowego: u samic przemieszcza się w kierunku ogona, u samców – w kierunku pępka się przemieszcza = bardzo łądnie to widać na USG; w dalszych etapach rozwoju widać mosznę, strzyki ..).

Podział zarodka w stadium blastocysty

Prawidłowy na równe połowy: tyle samo trofoblastu i jamy blastocysty w każdej blastocyście.

Skuteczność nieco wyższa: 120 – 130% skuteczności zapładnialności połówkami. Nie ma praktycznego znaczenia – obecnie metoda naukowa do badań nad bliźniętami.

KLONOWANIE

Enukleacja i dezagregacja

Na SGGW robili tak: materiał do klonowania (najlepsze efekty) 8 blastomerowa morula (a nawet to jeszcze nie jest morula). Po dezagregacji tej moruli i materiał do klonowania stanowiły te blastomery moruli, a właściwie karioplast. Kariplast to coś co się pobiera z tego blastomera – głównie materiał genetyczny i to on jest transportowany do komórki biorczyni.

Oocyt niezapłodniony odjądrzony (usuwanie jądra na drodze mikromanipulacji) = biorca. Przygotowane blastomery już są i je wsadzamy do odjądrzonego oocytu. Za pomocą fuzji elektrycznej łączy się te dwie rzeczy. Taki zarodek jest odchowywany do 8 – 16 blastomerów i jest implantowany. Albo można z powrotem wpasować taki zarodek zaraz po połączeniu do jajowodu (tak robili na SGGW i bardzo dobre efekty to dawało). Skuteczność kilku %. Klonowanie udaje po przy 300- setnej próbie !

Mikrochirurgiczne metody zapłodnienia oocytów

Pozyskiwanie oocytów: nakłuwanie pęcherzyków. Przez pochwę sonda z aparatem do punkcji (ma tor wizyjny), jajnik zbliżamy przez prostnicę jak najbliżej tej sondy ..

Tak pozyskane oocyty mogą służyć do zapłodnienia in vitro. Jest to bardzo kosztowna metoda – więc niezbyt często stosowana.

Mikrochirurgiczna metoda zapładniania stosowana w przypadku obniżonej wartości plemników. Wprowadzenie męskiego materiału genetycznego pod osłonkę oocytu (głównie u ludzi stosowana metoda).

Synchronizacja rui

Bydło, świnie, owce – tych gatunków najczęściej dotyczy.

Bydło: !!!! PYTANIE

Internet kiedyś, teraz Phizer ma zarejestrowany preparat (Cidr).

Obecnie jest kilka metod synchronizacji.

Cidr - progesteron jest tu wykorzystany. W okresie poporodowym jak najszybciej zacielić krowę chcemy (indukujemy cykle przy pomocy tego preparatu).

1. PGF2 (1 lub 2 inj.) – powadana gdy jest c. żólete w 96 h po jej podaniu inseminować można

2. GnRH – PGF2 – GnRH

3. Progestageny

1x PGF – jeśli mamy 100% pewności że jest c. żółte

2 inj. gdy w ślepo podajemy (odstęp 10 – 11 dniowy między injekcjami).

Grupa zw. Cykliczność jajników niezbędna diagnostyka rui?

PGF jałółówki i krowy konieczna TAK

GnRH – PGF – GnRH tylko krowy konieczna NIE

Progestageny jałówki i krowy obojętna NIE

CIDR

Cidr wkładka dopochwowa 1,38 g P4 zawiera

Obojętny nylonowy szkielet w kształcie litery T pokryty warstwą silikonową gr 1mm jest impregnowana homogenną dyspersją 1,38 g mikronizowanego naturalnego P4.

P4: wzrasta i opada tuż przed wystąpieniem rui.

Poniżej 1 ng u krowy w okresie anestrus.

Wkładka uwalnia P4 w sposób iągły (działa jak c. żółte)

Usunięta i inj. PGF = spadek P4 = ruja i owulacja

Wskazania

Kontrola cylku płciowego z zachowaną cyklicznościa jajników, włączając …

Synchronizacja riu

I dawczynie / biorczynie zarodków

48- 72 h po usunięciu wkładki + inj PGF występuje ruja.

P. wskazania

-zaburzenia rozwojowe

Infekcje układu rozrodczego

Nie stosować w ciąży (2wsze 35 dni ciąży)

Dzień 0 wkładka

6 dz. Inj PGF

7 dz. Wyjęcie wkładki

8 -11 dzień powinna pojawić się ruja (2 dnia głównie wystąpi i 1 dnia)

Ruja u 84%, a sama wkładka 57%.

Reakcje nieporządane:

Lokalne podrażnienie błony śluzowej pochwy (u 65% delikatne), miejscowa wydzielina z pochwy, tylko u 2% krów zmiany śluzu wskazywały na ….

KARENCJA

Na mięso i ośrodki: 0 dni

Mleko: 0 dni

Nie trzeba ustalać MRL

Poziom w mleku i surowicy po leczeniu nie odbiega od normy

Słabszy efekt terapeutyczny u zw. Źle żywionych, z chorobą…

Cel: skrócenie okresu międzyciążowego u krów (wkładka + PGF)

Zalety:

Latwy w użyciu, dobre efekty, …

GnRH – PGF – GnRH (tzw. ovsynch, ew. też wersja ovsynch +P4)

Bardzo dobra metoda

% cielności jest całkiem niezły u krów z torbielami jajników

1 dz. 1 inj GnRH

8 dz inj. PGF

10 dz. 2 inj. GnRG

11 dzień unasienianie

OWCE

Obecnie ich u nas nie ma – więc nie ma też metod ;p

ŚWINIE

Poczytać w książeczce Bielańskiego (?)

Może być na zaliczeniu !!!

Zaliczenie - ew. pytania:

Książeczka Bielańskiego – zajrzeć tu

Pytań będzie 5

Schemat oceny przydatności do rozpłodu buhaja / ogiera

+ podstawowe parametry nasienia + możliwości oceny nasienia

kiedy brakujemy buhaja

metody synchronizacji rui bydło i świnki

możliwości oceny mikroskopowej nasienia (głównie odsetek plemników o ruchu prawidłowym/ postępowym i jaki on jest u różnych gatunków zwierząt)

konieczność badanie buhaja w kierunku rzęsitstka, mętlika płodowego wypłuczyn z napletka

ogier: co się pobiera, z jakich miejsc i na co !!