polityka pieniezna wyklady wersja komputerowa, POLITYKA PIENIEZNA2


POLITYKA PIENIĘŻNA

Wykład I

Polityka- sztuka rządzenia państwem

Przez politykę gospodarczą będziemy rozumieć świadome oddziaływanie władz państwowych oraz instytucji i organów międzynarodowych na gospodarkę - jej dynamikę i stosunki ekonomiczne.

Kierunki oddziaływań polityki gospodarczej państwa:

Rola państwa polega na:

Korygowanie działań mechanizmu rynkowego przez państwo:

Słabość mechanizmu rynkowego

Interwencja państwa

Przykłady działań polityki gospodarczej

Nieefektywność:

- niedoskonała konkurencja, monopole

- interwencja na rynku

- ustawodawstwo antymonopolowe

- koszty społeczne, ekologiczne

- interwencja, ograniczenia swobody działalności

- wprowadzenie norm ochrony środowiska, norm technicznych

- brak zainteresowania firm prywatnych pewnymi dziedzinami działalności

- substydowanie działalności w tych dziedzinach, zalecenie ich instytucjom publicznym

- inwestycje publiczne, budowa i finansowanie urządzeń infrastruktury

Nierównomierność dochodów:

- uznane za nadmierne różnice dochodów i warunków życia ludności

- ?

- ?

Niestabilność gospodarki:

- wahania koniunktury, niskie tempo wzrostu, bezrobocie

- ?

- ?

Uwarunkowania polityki ekonomicznej

Uwarunkowania ustrojowo-systemowe

  • ustój społeczno-gospodarczy

  • struktury państwowo - administracyjne i społeczne

  • rozwiązania systemowe w gospodarce

Uwarunkowania zewnętrzne

  • międzynarodowa sytuacja polityczna

  • przynależność do międzynarodowych ugrupowań i organizacji politycznych wojskowych i gospodarczych

  • koniunktura międzynarodowa

Uwarunkowania wewnętrzne

  • stan i struktura zasobów przyrodniczych, majątkowych i ludzkich

  • zagospodarowanie przestrzenne kraju

  • stosunki narodowościowe

  • wewnętrzna sytuacja polityczna, układ sił politycznych, stosunek społeczeństwa do władzy

Cele polityki gospodarczej:

Uwzględniając kryterium przedmiotowe, które przyjmuje za podstawę podziału dziedziny gospodarki, na które skierowane jest oddziaływanie państwa, wyodrębnia się polityki sektorowe, obejmujące politykę przemysłową, rolną, handlową, komunalną, społeczną, demograficzną, itd.

Uwzględniając kryterium instrumentacji, wyodrębnia się podsystemy odnoszące się do różnych czynników i mechanizmów, za pomocą których można realizować wysunięte cele. Wyróżnia się tu między innymi politykę pieniężną, cenowo - dochodową, fiskalną, inwestycyjną, zatrudnienia, naukowo - innowacyjną.

Wykład II

W ramach polityki gospodarczej wyróżnia się podsystemy odnoszące się do różnych czynników i mechanizmów, za pomocą których można realizować określone cele. Wyróżnia się tu np. politykę .: fiskalną, cenowo-dochodową, inwestycyjną czy politykę zatrudnienia.

System bankowy obejmuje całokształt instytucji bankowych a także normy określające ich wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Do jego funkcji należy:

  1. Stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia.

  2. Zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi.

  3. Zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym.

  4. Zapewnienie informacji cenowej, co umożliwia podejmowanie decyzji przez podmioty gospodarcze

  5. Stworzenie warunków do transformacji środków pod względem czasu, wielkości i ryzyka

System bankowy składa się z instytucji o określonych właściwościach i określonych wzajemnych relacjach. Jego elementami są:

  1. Bank centralny, Narodowy Bank Polski

  2. Banki specjalne w formie banków państwowych, spółdzielczych lub spółek akcyjnych. Mogą to być banki uniwersalne, specjalne, inwestycyjne, hipoteczne itp.

  3. Bankowy Fundusz Centralny

  4. Komisja Nadzoru Finansowego

  5. Związek Banków Polskich, Biuro Informacji Kredytowej i inne instytucje.

Utworzenie banku może nastąpić gdy:

  1. Zostało zapewnione wyposażenie w fundusze własne, których wielkość powinna być dostosowana do rodzaju czynności bankowych jakie bank zamierza wykonywać oraz do rozmiarów zamierzonej działalności a także w pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia techniczne i należycie zabezpieczające przechowywanie w banku wartości.

  2. Przedstawiony przez założycieli plan działalności na okres co najmniej 3 lat wskazuje, że działalność ta będzie bezpieczna dla zgromadzonych środków

Założycielami banków w formie S.A. mogą być osoby prawne lub fizyczne i musi ich być co najmniej 3. Samodzielnie bank w tej formie może założyć inny bank krajowy lub zagraniczny albo SP. Założycielami banków spółdzielczych może być co najmniej 10 osób fizycznych. Założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia stanowisk członków zarządu powinni dawać rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem. Co najmniej 2 osoby z przewidzianych członków zarządu muszą mieć odpowiednie wykształcenie i doświadczenie zawodowe do kierowania bankiem, a w przypadku obywateli obcych państw udowodnią znajomość języka polskiego.

Kapitał własny nie może być niższy niż równowartość 5mln euro. Wkłady pieniężne nie mogą przekraczać 15% kapitału. Kapitał nie może pochodzić z kredytu, pożyczek ani źródeł nie udokumentowanych.

Założyciele występują z wnioskiem o wydanie zezwolenia na utworzenie banku do KNF. Do wniosku dołącza się projekt statutu, program działalności i plan finansowy na okres minimum 3 lat oraz dokumenty dotyczące założycieli i ich sytuacji finansowej. KNF wydaje decyzję w ciągu 3, a w uzasadnionych przypadkach 6 miesięcy. Odmowa wydania zezwolenia jeśli nie spełnia wymagań przy tworzeniu banku lub zamierzona działalność naruszyłaby przepisy prawne, interes klientów albo nie gwarantowałaby bezpieczeństwa zgromadzonych środków. Bank może zacząć działalność po uzyskaniu od KNF zezwolenia na rozpoczęcie działalności. Z wnioskiem o jego wydanie występuje zarząd banku. Oba zezwolenia tracą moc w ciągu roku od wydania zezwolenia na utworzenie, bank działalności nie rozpoczął.

RODZAJE BANKÓW

  1. Banki państwowe

  2. Banki spółdzielcze

  3. Banki w formie spółek akcyjnych

Bank państwowy może być utworzony przez RM w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra SP zaopiniowany przez KNF. W tym samym trybie jest likwidowany, przy czym może być także zlikwidowany na wniosek KNF jeśli ponosi straty. Jego organami są rada nadzorcza i zarząd. Jedynym bankiem państwowym w Polsce jest obecnie Bank Gospodarstwa Krajowego.

Banki spółdzielcze działają w strukturze dwuszczeblowej, obejmującej banki zrzeszające i banki spółdzielcze. Banki zrzeszające do końca 2006 roku musiały osiągnąć fundusze własne na poziomie 20 mln euro, a banki spółdzielcze w nich zrzeszone - 500 tys. euro do końca 2005 roku i 1 mln euro do końca 2007 roku. Banki spółdzielcze nie zrzeszone muszą posiadać fundusze własne na poziomie wymaganym przez Prawo bankowe, tj. minimum 5 mln euro. Ustawa z 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających rozszerzyła zakres czynności wykonywanych przez banki spółdzielcze oraz teren ich działania i dała swobodę wyboru banku zrzeszającego. W efekcie toczących się procesów konsolidacyjnych działają obecnie w Polsce 3 banki zrzeszające prawie 579 banków spółdzielczych (według stanu na koniec 2008 roku), tj. Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. (350), Gospodarczy Bank Wielkopolski S.A. (151) i Mazowiecki Bank Regionalny S.A. (77). Według stanu na koniec 2008 roku, tylko 1 bank spółdzielczy działał samodzielnie.

Banki w formie spółek akcyjnych są tworzone z zachowaniem trybu Kodeksu spółek handlowych. Radę nadzorczą w składzie minimum 5 osób powołuje WZA. Zarząd składa się z minimum 3 osób, przy czym powołanie 2, w tym prezesa, następuje za zgodą KNF. Wśród banków w formie spółek akcyjnych są:

Mają one przeważający udział w prywatyzacji i zasileniu kapitałowym polskich banków.

Według stanu na koniec 2008 roku w Polsce działało 52 banki komercyjne (z wyłączeniem banków spółdzielczych), w tym 4 banki z przewagą kapitału państwowego i 48 banków z przewagą kapitału prywatnego (w tym 42 banki z przewagą kapitału zagranicznego) oraz 18 instytucji kredytowych.

BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY

Zadania BFG :

  1. Finansowanie zadań związanych z gwarantowaniem środków pieniężnych

  2. Finansowanie zadań w zakresie udzielania pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania. W ramach jej działalności BFG może udzielać pożyczek, gwarancji lub poręczeń na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki. Środki uzyskiwane przez banki mogą być przeznaczone tylko na usunięcie niebezpieczeństwa niewypłacalności lub zakup udziałów albo akcji banku przez nowych udziałowców lub akcjonariuszy o ile spełnione są określone warunki.

Źródła finansowania BFG:

  1. Obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez podmioty, objęte systemem gwarancyjnym w wysokości stawki nie przekraczającej 0,3%, 12,5 krotności sumy wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka oraz wymogów kapitałowych z tytułu przekraczania limitów i naruszania innych norm zawartych w ustawie Prawo Bankowe

  2. Kwoty przekazania przez banki z funduszy ochrony środków gwarantowanych, tworzonych przez banki w wysokości iloczynu stawki do 0,4% i sumy środków pieniężnych na rachunkach stanowiących podstawę naliczania rezerwy obowiązkowej (środki z tego funduszu banki są zobowiązane lokować w skarbowych papierach wartościowych i bonach pieniężnych lub obligacjach NBP a także jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych rynku pieniężnego oraz deponować je na rachunku depozytowym NBP lub KDPW, Aktywa te nie mogą być obciążane i nie podlegają egzekucji)

  3. Dochody z oprocentowania pożyczek

  4. Środki uzyskiwane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej

  5. Środki z dotacji budżetowych

  6. Środki z kredytu udzielonego przez NBP

  7. Inne dochody

Działalność pomocowa może być finansowana przez środki wymienione w punktach 1, 3, 4 i 7.

Gwarancjom BFG podlegają środki zgromadzone na rachunkach innych lub wynikające z czynności bankowych wierzytelności, potwierdzone dokumentem imiennym wydawanym przez bank (są one liczone wg stanu na dzień zawieszenia działalności banku z uwzględnieniem należnych odsetek do dnia wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości banku), bez względu na liczbę zawartych umów do wysokości określonej ustawą tj. nie przekraczającej równowartości 50000 euro w 100%.

Gwarancjom nie podlegają środki Skarbu Państwa banków, instytucji finansowych, akcjonariuszy posiadających co najmniej 5% głosów na WZA, osób mających wpływ na działalność banku np. członków zarządu, rady nadzorczej, dyrektyw, departamentów i oddziałów i ich zastępców.

BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ

Jest instytucją powołaną do życia w 1997 roku w celu gromadzenia, przechowywania i udostępniania informacji o aktualnych zobowiązaniach i historii kredytowej klientów banku. Akcjonariuszami biura są: BGŻ S.A., BH S.A., BISE S.A., Bank Millenium S.A., Pekao S.A., BPH S.A., Getin Bank S.A., BZWBK S.A., BRE Bank S.A., INGBSK S.A., Kredyt Bank S.A., Nordea Bank Polska S.A., PKO BP S.A., ZBP. Obecnie (październik 2007 roku) BIK współpracuje z 43 bankami oraz SKOK-ami, które są zobowiązane do przekazywania informacji kredytowych o wszystkich klientach.

BIK wspomaga podejmowanie decyzji kredytowych przez banki, powiązane z nim organizacje sektora usług finansowych oraz podmioty kredytujące. Działa na podstawie Prawa bankowego, które pozwala bankom na tworzenie tego typu instytucji.

BIK gromadzi dane o kredytobiorcach, które są wykorzystywane do opracowywania na zlecenie zainteresowanych banków, raportów kredytowych. Raporty te składają się z 2 części: informacji o tym, gdzie klient ubiegał się o kredyt w ciągu ostatnich 3 miesięcy oraz omówienia historii kredytowej klienta. W BIK prowadzone są następujące bazy danych: BIORK, BIOZ, BIOM, bazy zewnętrzne np. baza ZBP dotyczące dokumentów zastrzeżonych

Za poprawność i wiarygodność informacji odpowiedzialność ponoszą banki / SKOKI i BIK odpowiada za zgodność informacji z danymi źródłowymi. Nie udziela bankom informacji mających stanowić tajemnicę handlową np. nie podaje banku, z którego pochodzą informacje.

WYKŁAD III

KRAJOWA IZBA ROZLICZENIOWA

Powstała w 1991 roku jako spółka z udziałem NBP, ZBP i 16 banków. Działalność operacyjną rozpoczęła 5 kwietnia 1993 roku. Celem powstania była budowa oraz standaryzacja systemu rozliczeń międzybankowych. Jej powstanie spowodowało zwolnienie NBP z funkcji centralnej instytucji rozliczeniowej. Przedmiotem działania KIR jest:

Za pośrednictwem KIR mogą prowadzić rozrachunki banki posiadające rachunki bieżące w NBP.

Struktura KIR jest dwupoziomowa. Składają się na nią centrala KIR i Bankowe Regionalne Izby Rozliczeniowe, które działają w 17 miastach wojewódzkich. BRIR rejestrują należności i zobowiązania banków i przekazują do centrali zbiorcze dane o należnościach i zobowiązaniach oddziałów poszczególnych banków. Natomiast centrala KIR przeprowadza ostateczny rozrachunek polegający na kompensacji wzajemnych zobowiązań i należności między bankami. Następnie powiadamia o wynikach kompensaty centrale banków i zleca NBP dokonanie odpowiednich księgowań na rachunkach bieżących banków.

Od 1 lipca 2004 roku KIR dokonuje rozliczeń przy wykorzystaniu wyłącznie systemu ELIXIR. Wyeliminował on konieczność przesyłania dokumentów papierowych. Jest to system wymiany zleceń płatniczych rejestrowanych na magnetycznych nośnikach informacji oraz rejestracji wierzytelności z tego tytułu z użyciem elektronicznego przetwarzania danych. Dzięki temu cykl rozliczeń skrócił się do 1 dnia. Od 7 marca 2005 roku został uruchomiony system EuroELIXIR, który umożliwia rozliczanie zarówno krajowych, jak i transgranicznych płatności w euro.

ZWIĄZEK BANKÓW POLSKICH

Jest to samorządowa organizacja banków działająca na podstawie ustawy z dnia 30.05.1989 roku o izbach gospodarczych, powołana do życia w 1991 roku. Członkostwo ma charakter dobrowolny i obejmuje banki utworzone i działające na podstawie prawa polskiego.

Zarząd ZBP wybierany na trzyletnią kadencję przez Walne Zgromadzenia kieruje bieżącą pracą ZBP i reprezentuje go na zewnątrz. W jego skład wchodzi prezes, 2 wiceprezesów i 8 członków.

Związek pełni funkcje organizatora lobby bankowego. Uczestniczy w pracach KNB i BFG. Podejmuje starania służące realizacji zgłaszanych przez banki inicjatyw umacniających system bankowy. Do najważniejszych zadań należy współpraca przy przygotowywaniu ustaw dotyczących banków. Z jego inicjatywy powstała między innymi KIR S.A. i Bankowy Arbitraż Konsumencki.

Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. Do zadań NBP należy także:

BANK CENTRALNY

NBP jest bankiem centralnym w Polsce zgodnie z Konstytucją, która nadaje mu rangę banku w pełni niezależnego oraz daje wyłączne prawo emisji pieniądza i ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Jest instytucją odpowiedzialną za funkcjonowanie całego systemu finansowego kraju.

BANK EMISYJNY

Funkcję emisyjną można rozpatrywać na dwa sposoby. W wąskim znaczeniu oznacza ona wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych w postaci banknotów i monet, które są prawnym środkiem płatniczym na obszarze kraju. W szerszym znaczeniu można uwzględnić kształtowanie i realizację polityki pieniężnej, czyli wpływ na emisję pieniądza kredytowego przez banki komercyjne. Monopol emisyjny związany jest także z regulowaniem obiegu pieniężnego i regulowaniem podaży pieniądza. Dzięki temu, że dokonuje emisji pieniądza, jest w pełni wypłacalny, a wkłady w nim są całkowicie pewne.

BANK BANKÓW

Funkcja ta polega na możliwości ingerowania w działalność banków operacyjnych w celu zapewnienia stabilności systemu bankowego. NBP pełni funkcję pożyczkodawcy ostatniej instancji dla banków mających problemy z płynnością finansową, sprawuje nadzór nad działalnością banków, kształtuje ich potencjał kredytowy oraz współdziała w tworzeniu sprawnego systemu rozliczeń i płatności międzybankowych.

BANK PAŃSTWA

Działając w charakterze banku państwa NBP prowadzi finansową obsługę budżetu państwa i jednostek organizacyjnych państwowych funduszy celowych poprzez prowadzenie ich rachunków bieżących. NBP gromadzi wpływy do budżetu państwa, realizuje wydatki, przechowuje czasowo wolne środki pieniężne, a także świadczy usługi w zakresie obrotu skarbowymi papierami wartościowymi. Prowadzi ponadto obsługę zadłużenia zagranicznego kraju i współdziała w tworzeniu i realizacji polityki dewizowej. Reprezentuje także interesy Polski na forum międzynarodowych organizacji finansowych i opracowuje sprawozdawczy bilans płatniczy.

Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta na okres 6 lat. Zgodnie z Konstytucją nie może on należeć do partii politycznej, związku zawodowego, ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością urzędu. Ta sama osoba nie może być Prezesem dłużej niż przez 2 kolejne kadencje. Kadencja wygasa po upływie okresu 6 lat, w razie śmierci, w razie złożenia rezygnacji, lub w razie odwołania, przy czym odwołanie może nastąpić, gdy:

Zarząd NBP składa się z Prezesa NBP oraz 6 do 8 członków powoływanych przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP. Kadencja trwa 6 lat. Do zakresu działalności zarządu należy:

W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą: Prezes NBP oraz 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat. Członków powołuje się na 6 lat. Funkcję można pełnić przez 1 kadencję. Na ten okres muszą oni zawiesić działalność w partii politycznej lub w związku zawodowym, nie mogą zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową, dydaktyczną lub twórczością autorską.

RPP ustala coroczne założenia polityki pieniężnej oraz:

Nadzór nad działalnością banków sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego, do zadań której należy:

Banki są zobowiązane do wnoszenia wpłat z tytułu nadzoru bankowego, stanowiących iloczyn sumy aktywów bilansowych i stawki nie przekraczającej 0,024%.

W skład KNF wchodzi przewodniczący, dwóch zastępców przewodniczącego i czterech członków. Członkami KNF są: minister właściwy do spraw instytucji finansowych lub jego przedstawiciel, Prezes NBP, albo delegowany przez niego wiceprezes, przedstawiciel Prezydenta PR.

Czynności podejmowane w ramach nadzoru polegają na:

  1. Dokonywaniu ocen sytuacji finansowej banków, w tym badaniu wypłacalności, płynności i wyników ekonomicznych osiąganych przez banki

  2. Badaniu jakości zarządzania ryzykiem prowadzonej działalności

  3. Badaniu zgodności udzielanych kredytów, pożyczek, gwarancji, poręczeń oraz emitowanych papierów wartościowych z obowiązującymi przepisami

  4. Badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek

  5. Badaniu przestrzegania limitów i norm dopuszczalnego ryzyka.

Banki są zobowiązane do zawiadamiania KNF o rozpoczęciu i zaprzestaniu działalności, udostępniania do wglądu dokumentów i sprawozdań oraz do zawiadamiania KFB o środkach podejmowanych dla usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w ramach nadzoru.

KNF może:

  1. Ustalać wiążące banki normy płynności oraz normy dopuszczalnego ryzyka i określać szczegółowe zasady zarządzania ryzykiem

  2. Zalecić podjęcie środków dla przywrócenia płynności

  3. Zalecić lub zobowiązać bank do zwiększenia funduszy własnych

  4. Zalecić zaniechanie określonych form reklamy

  5. Zalecić ograniczenie ryzyka występującego w działalności banku

  6. Nałożyć na bank dodatkowy wymóg kapitałowy

  7. Wystąpić z wnioskiem o odwołanie prezesa lub członka zarządu banku

  8. Ograniczyć zakres działalności banku lub uchylić zezwolenie na utworzenie banku i podjąć decyzję o jego likwidacji

  9. Nałożyć karę finansową na bank

  10. Wydawać rekomendacje dotyczące ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem.

Generalnie w przypadku NBP można mówić o trzech rodzajach niezależności:

WYKŁAD IV 14.11.2009

Argumenty za niezależnością banku centralnego:

Argumenty przeciw niezależności banku centralnego:

Polityka pieniężna jako element polityki gospodarczej może wspierać różne cele np.:

Wiele z tych celów pozostaje w zgodzie ale nie zawsze możliwa jest ich jednoczesna realizacja. Zmusza to banki centralne do dokonywania wyborów pomiędzy różnymi celami. Polityka pieniężna ukierunkowana na stabilność cen, ma określone skutki na pozostałe dla pozostałych celów makroekonomicznych. W długim okresie bank centralny może na nie wpływać tylko za pośrednictwem stabilności cen. W krótkim okresie możliwe jest stabilizowanie produkcji i zatrudnienia w przypadku wystąpienia tzw. szoków gospodarczych (podażowych lub popytowych) za pomocą zmian podaży pieniądza. Szok popytowy prowadzi do obniżenia poziomu cen, produkcji i zatrudnienia poprzez ekspansję monetarną bank centralny może ustabilizować zarówno ceny jak i realną produkcję i zatrudnienie. Nie ma tu konfliktu między tymi elementami. W przypadku szoków podażowych, bank centralny dokonuje wyboru między 3 opcjami:

  1. Może spróbować utrzymać poziom produkcji stosując ekspansywną politykę pieniężną, czego skutkiem byłby jeszcze większy wzrost cen.

  2. Może podjąć restrykcyjną politykę pieniężną dążąc do stabilizacji cen ale wówczas spadek produkcji będzie większy (ekspansja-rozwój; restrykcja-ograniczenia).

  3. Bank centralny może opowiedzieć się za neutralnością polityki pieniężnej tzn. utrzymywać stabilną podaż pieniądza, w efekcie tego szoki podażowe dotkną w mniejszym lub większym stopniu oba cele.

Stabilizacyjna rola polityki pieniężnej zależy więc od rodzaju szoków, poza tym jej skuteczność jest uwarunkowana elastycznością płac i rządową polityką stabilizacyjną podaży. Polityka pieniężna polega na kształtowaniu podaży pieniądza. Powoduje to określone następstwa dla takich wielkości stopa procentowa czy kurs walutowy, a także dla wielkości realnych tj. PKB, inwestycji i konsumpcji. Wzajemne powiązania można przedstawić na przykładzie modeli ISLM.

Równowaga na rynku dóbr i pieniądza następuje w punkcie Eo przy dochodzie Yo i stopie procentowej Po. Kierunek polityki pieniężnej ma wpływ na przesunięcie krzywej LM (ekspansja - w dół, restrykcja - w górę), a polityki fiskalnej na przesunięcie krzywej IS (ekspansja - w górę, a restrykcja - w dół) .

0x08 graphic

0x08 graphic

Ekspansywna polityka pieniężna powoduje spadek stopy procentowej (do R1) pobudzenie popytu oraz wzrost produkcji dochodu narodowego (do Y1), zatrudnienia i spadku bezrobocia (i odwrotnie). Są to zjawiska pozytywne, albo mają charakter przejściowy.

0x08 graphic

0x08 graphic

Ekspansja fiskalna powoduje także pobudzenie popytu oraz wzrost produkcji dochodu narodowego (do Y1) zatrudnienia i spadku bezrobocia (i odwrotnie). Podnosi ona jednak stopy procentowe (do E1) oraz wywołuje efekt wypierania popytu prywatnego przez popyt rządowy. W skutek tego przyrost dochodu jest mniejszy niż miałby być, gdyby stopa procentowa się nie zmieniała. Poza tym w praktyce wzrost wydatków rządowych jest często związany ze wzrostem deficytu budżetowego, finansowanego emisją papierów skarbowych. Warunkiem wzrostu popytu i produkcji jest zapewnienie wysokiego ich oprocentowania, gdyż w przeciwnym razie nie znajdą one nabywców.

Ponadto efektywność polityki fiskalnej zależy od elastyczności popytu na pieniądz, czyli jego relacji na zmiany stopy procentowej. Jeśli popyt jest sztywny (pionowa krzywa LM) ekspansja fiskalna wpłynie jedynie na wzrost stóp procentowych.

0x08 graphic

0x08 graphic

MODEL AD-AS

W modelu IS-LM zakładana jest stabilność cen. W rzeczywistości mamy do czynienia z mniejszym lub większym wzrostem cen, podaży globalnej i popytu globalnego ukazuje model AD-AS. Krzywa AS jest rosnąca. Na jej przesunięcie mają wpływ zmiany opłacalności produkcji. Z kolei krzywa AD jest malejąca. Na jej przesunięcie mają wpływ zmiany realnej podaży pieniądza, skłonności do konsumpcji lub inwestycji, wydatków rządowych, automatyczna zmiana eksportu.

0x08 graphic

0x08 graphic

Połączenie krzywej AD i AS obrazuje stan równowagi w gospodarce, która ma miejsce w Eo, w którym występuje taki poziom (Yo) i cen (po), że podaż dóbr i usług jest równa popytowi na nie. Jeśli poziom cen jest wyższy niż po (p1) to podaż (punkt D) jest wyższa od popytu (punkt A). Mamy do czynienia z nadprodukcją. Ceny będą się obniżać do poziomu po. Gdy ceny są niższe od po (p2) mamy nadmiar popytu (punkt B) od podaży (punkt C). Ceny wskazują tendencję wzrostową (do po).

Na równowagę w gospodarce oddziaływają czynniki popytowe i podażowe. Popyt globalny jest kształtowany przez podaż pieniądza, wydatki rządowe, podatki, eksport netto oraz skłonność do zakupów przedsiębiorstw i równości. Za wyjątkiem podatków wzrost tych czynników powoduje wzrost popytu globalnego i odwrotnie. Na wahania produkcji oprócz czynników popytowych wpływają czynniki podażowe np.: niedostatek siły roboczej na rynek pracy, przewidywana inflacja, szoki podażowe - powodują one przesunięcie krzywej AS.

Równowaga między popytem a podażą przy pełnym wykorzystaniu możliwości produkcyjnych jest nazywana długookresową równowagą gospodarczą. W krótkim okresie równowaga może być osiągana przy wyższym lub niższym poziomie bezrobocia. W długim okresie produkcja oscyluje wokół poziomu optymalnego. Kluczowym problemem jest szybkość działania mechanizmu samoregulacji. Rożne poglądy w tej kwestii mają konsekwencje w postaci odmiennych zaleceń odnośnie prowadzonej polityki pieniężnej. Teorie Keynsowskie podkreślają, że mechanizm samoregulacji jest długotrwały. Bo procesy przystosowawcze na rynku pracy przebiegają bardzo wolno. Wrażliwość władz na zmiany zatrudnienia jest mała, a powolne przystosowanie do warunków równowagi, powoduje że pożądane zmiany produkcji również następują powoli. Dlatego w sytuacji bezrobocia Keynsiści zalecają zwiększenie popytu globalnego, aby gospodarka osiągnęła stan równowagi. Zwolennicy teorii monetarnych uważają, że ceny i płace są dostatecznie elastyczne i ich przystosowanie do optymalnej produkcji jest wystarczająco szybkie. Są przeciwni aktywnej polityce rządu w walce z bezrobociem. Opowiadają się za utrzymaniem stałego przyrostu podaży pieniądza w celu minimalizowania wahań popytu i produkcj.

WYKŁAD V 15.11.2009

0x08 graphic
0x08 graphic
Podaż pieniądza jako cel polityki pieniężnej

0x08 graphic
0x08 graphic

Jeżeli celem polityki pieniężnej jest ustalenie podaży pieniądza na określonym poziomie, prosta LM nie zmienia nachylenia w stosunku do osi OX. Lewy wykres pokazuje ekspansywną politykę pieniężną. Prosta LMo została przesunięta o ΔM, co zapewnia podaż pieniądza na określonym poziomie, wyższym niż w okresie wyjściowym (wzrost podaży pieniądza). Efektem przesunięcia LMo do LM1 jest wzrost dochodu z Yo do Y1 i spadek stopy procentowej z Ro do R1.

Prawy wykres pokazuje politykę restrykcyjną polegającą na zmniejszeniu podaży pieniądza o ΔM . Prosta LMo przesuwa się do LM1, co powoduje zmniejszenie dochodu z Yo do Y1 i wzrost stopy procentowej z Ro do R1.

Strategia kontroli podaży pieniądza była stosowana przez wiele banków centralnych. Z czasem okazało się jednak, że zależność między zmianami podaży pieniądza i cenami coraz trudniej empirycznie uchwycić. Szacowane w poszczególnych krajach funkcje popytu na pieniądz były coraz mniej stabilne, tak że w pewnym momencie prognozowanie przyrostu podaży pieniądza niezbędnego do osiągnięcia założonego celu inflacyjnego, stało się niemożliwe.

Zmiany zachodzące na rynkach finansowych spowodowały, że BC może oddziaływać efektywnie jedynie na krótkoterminowe stopy procentowe rynku pieniężnego, a dopiero za ich pośrednictwem na takie zmienne jak inflacja czy pieniądz ogółem. Opierając się na tych ustaleniach należy zatem przyjąć, że brak jest możliwości kontroli podaży pieniądza ogółem, poprzez kontrolę pieniądza rezerwowanego nawet przy stabilnym mnożniku kreacji pieniądza.

Nominalny PKB

Wyżej analizowane cele są właściwe przy wahaniu czynników popytowych. Jeżeli występują wahania czynników podażowych, stabilizowanie popytu nie da właściwych rezultatów. Niezbędne jest przystosowanie gospodarki do zmian czynników realnych. W takim przypadku racjonalnym celem polityki pieniężnej może być wysokość nominalnego PKB. Strategia taka polega na wyznaczaniu określonej ścieżki wzrostu dochodu i na regulowaniu władz monetarnych w przypadku odchyleń rzeczywistego PKB od przyjętej ścieżki. Ten cel jest całkowicie zgodny z ogólnymi celami polityki monetarnej tj. stabilnością cen i wzrostem gospodarczym. Nominalny PKB wyznaczany jest przez poziom cen i produkcję realną. Zrealizowanie go na planowanym poziomie, wymaga od banku centralnego takiego sterowania instrumentami polityki pieniężnej, aby jednocześnie osiągnąć pożądany poziom cen i zamierzoną wielkość produkcji. Bank centralny ma tu możliwość kształtowania popytu globalnego manipulując podażą pieniądza. Podaż pieniądza nie jest jednak w tym przypadku celem. Jej zmiany podporządkowane są osiągnięciu planowanego PKB. Jeśli np.: popyt globalny spada w wyniku zmniejszenia skłonności konsumpcji, następuje spadek cen i produkcji nominalnej. Aby odwrócić niekorzystne tendencje w sferze produkcji, bank centralny może stymulować popyt emitując dodatkową ilość pieniądza. Ceny i produkcja wzrosną. Chodzi tu jednak o to aby wzrost ten miał pożądane proporcje i aby został zrealizowany zasadniczy cel jakim jest zaplanowana wysokość nominalnego PKB. Jeśli produkcja spada w wyniku wzrostu kosztu wytworzenia przy określonym popycie. Nieuchronny wzrost cen może spowodować wzrost nominalnego PKB. Jeśli celem Banku Centralnego jest zakładany poziom nominalnego PKB , Będzie on musiał ograniczyć ilość pieniądza w obiegu i popyt globalny. Trzeba prowadzić politykę deflacyjną dostosowującą popyt do niższej produkcji realnej. Gdyby celem była podaż pieniądza lub stopa procentowa, Bank Centralny stabilizował by jedynie popyt globalny, nie dostosowując go do realnej produkcji.

Wybierając za cel nominalny PKB, Bank Centralny uzyskuje możliwość prowadzenia bardziej zdecydowanej polityki hamowania wzrostu cen. Cel ten jednak ma też wady. Informacje na temat jego zmian Bank Centralny otrzymuje z dużym opóźnieniem. Nie jest więc w stanie dysponować prawidłowymi danymi warunkującymi trafność podejmowanych decyzji. Ponadto aby prawidłowo zmienić popyt globalny, trzeba precyzyjnie znać związki zachodzące pomiędzy zmianami podaży pieniądza, popytu globalnego i nominalnego PKB, a w tej kwestii istnieją poważne rozbieżności w teorii ekonomi. Zmniejsza to atrakcyjność nominalnego PKB jako pośredniego celu polityki monetarnej.

Poziom dochodu jako cel polityki pieniężnej

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Jeżeli celem polityki monetarnej jest osiągnięcie dochodu o określonej wysokości Y1, funkcja LM musi być pionowa. Na lewym wykresie mamy przykład polityki ekspansywnej, której celem jest osiągnięcie dochodu Y1 większego niż w okresie wyjściowym Yo. Osiągnięcie tego celu wymaga przesunięcia krzywej LM z LMo do LM1 przy niezmienionym położeniu krzywej IS daje to spadek stopy procentowej z Ro do R1.

Na prawym wykresie mamy przykład polityki restrykcyjnej, której celem jest osiągnięcie dochodu Y1, mniejszego niż dochód wyjściowy Yo. Taka polityka jest stosowana, gdy nastąpiło przegrzanie koniunktury i przekroczenie optymalnego poziomu wykorzystania potencjału ekonomicznego gospodarki. Dla osiągnięcia tego celu konieczne jest przesunięcie krzywej LM z LMo do LM1.Skutkiem jest wzrost stopy procentowej.

Celem polityki pieniężnej może być także stabilizacja kursu walutowego w krajach, w których udział handlu zagranicznego w PKB jest duży. Orientowanie się w polityce monetarnej na kurs walutowy oznacza bowiem, że uwzględnia się jego duży wpływ na ceny towarów eksportowanych i importowanych oraz pośrednio na ceny krajowe w systemie kursów stałych. Prowadzona przez Bank Centralny polityka kursu walutowego sprowadza się do dokonywania w pewnym momencie jednorazowej dewaluacji lub rewaluacji. Z kolei w systemie kursów płynnych sprowadza się do wywołania lub przeciwdziałania deprecjacji lub aprecjacji waluty krajowej. Może ona również służyć podtrzymaniu za pomocą określonych zabiegów istniejącego poziomu kursów walutowych. Strategią kontroli kursu walutowego (w systemie kursów stałych) zakłada, że cel inflacyjny może osiągnąć za pomocą stabilizacji kursu waluty krajowej do innej waluty lub koszyka walut. Ograniczanie wahań kursów stabilizuje ceny krajowe towarów importowanych, które w zależności od stopnia otwarcia gospodarki, mają mniejszy lub większy wpływ na kształtowanie ogólnego poziomu cen w danym kraju. W długim okresie może być tu jednak konieczna dewaluacja lub rewaluacja. Dewaluacja powoduje spadek cen towarów eksportowanych i wzrost cen towarów importowanych, a w konsekwencji wzrost eksportu i spadek importu. Rewaluacja powoduje wzrost cen towarów eksportowanych i spadek eksportu oraz spadek cen towarów importowanych i wzrost importu. Przeprowadza się ją rzadko dla osłabienia tendencji inflacyjnych w gospodarce. Kurs walutowy określa w sposób pośredni charakter polityki pieniężnej. Spadek kursu płynnego wskazuje na fakt, że polityka pieniężna jest zbyt liberalna i nadmierny popyt wywołuje nadwyżkę importu i powoduje deprecjację waluty krajowej. Z kolei nadmiernie restrykcyjna polityka pieniężna powoduje nadwyżkę eksportu i operację waluty krajowej.

Kurs walutowy nie wyraża jednak w pełni zmian w sytuacji i polityce pieniężnej. Po pierwsze wchodzi w interakcje z cenami krajowymi, co sprawia że nie może precyzyjnie sygnalizować zmian w podaży pieniądza, czy poziomie inflacji czy deflacji. Poza tym wahania kursu, zwłaszcza w krótkich są zdeterminowane nie tylko stopą inflacji ale także przepływami kapitału, interwencjami walutowymi czy zmianami koniunkturalnymi w gospodarce światowej. W literaturze wymienia się również inne cele pośrednie, które jednak nie były stosowane w praktyce np. wyznaczanie pożądanej struktury rynkowych stóp procentowych krótko- i długoterminowych czy kontrolowanie tzw. agregatów kredytowych.

0x08 graphic

0x08 graphic

Przy danych krzywych IS i LM1 równowaga ma miejsce w punkcie E1. Ekspansja pieniężna (działania prowadzące do wzrostu podaży pieniądza) powoduje przesunięcie krzywej LM1 do LM2. Punkt równowagi przesuwa się do E2, stopa procentowa spada z R1 do R2, a produkcja i dochód rośnie z Y1 do Y2. Produkcja rośnie w wyniku pobudzenia popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego, w skutek spadku stopy procentowej i potanienia kredytów.

W gospodarce otwartej i systemie kursów płynnych, spadek stóp procentowych powoduje spadek popytu na walutę krajową i odpływ kapitału. Spada kurs waluty krajowej, co powoduje spadek importu i wzrost eksportu. Eksport netto rośnie. Stymuluje to dodatkowo wzrost popytu globalnego oraz produkcji i dochodu.

Polityka pieniężna jest skuteczna w systemie kursów płynnych w krótkim okresie czasu. W długim okresie czasu pieniądz jest neutralny dla zmiennych realnych.

W systemie kursów stałych, po wzroście podaży pieniądza aby nie dopuścić do spadku kursów waluty krajowej. Bank Centralny dokonuje inwestycji na rynku walutowym. Sprzedaje waluty obce i zmniejsza podaż pieniądza krajowego. Następuje spadek rezerw dewizowych.

Utrzymanie stałego kursu walutowego wymaga utrzymania stałej stopy procentowej. W sferze realnej nie zachodzą zmiany. Brak zmiany stopy procentowej powoduje brak zmian popytu globalnego, produkcji i dochodu. Polityka monetarna jest nieskuteczna w systemie kursów stałych.

0x08 graphic

0x08 graphic

Rodzaje polityki pieniężnej

Stała polityka pieniężna

Dyskrecjonalna polityka pieniężna

Polityka ekspansywna

Polityka restrykcyjna

  • Realizowana jest zasada stałego przyjętego celu polityki pieniężnej

  • Raz wyznaczony cel pośredni jest realizowany bez względu na okoliczności

  • Bank Centralny utrzymuje neutralny stosunek do tego co się dzieje gospodarce

  • Strategia postępowania jest stała

  • Oznacza przystosowanie działań Banku Centralnego do konkretnej sytuacji gospodarczej

  • Możliwa jest reakcja na procesy deflacyjne i wzrost bezrobocia, zapobieganie spadkowi i kursu waluty, przeciwdziałanie przegrzaniu koniunktury i wzrostowi deficytu bilansu płatniczego

  • Prowadzi do wzrostu podaży pieniądza i ułatwia do niego dostęp

  • Powoduje wzrost popytu globalnego i pobudzenie aktywności gospodarczej

  • Prowadzi do spadku podaży pieniądza i utrudnia do niego dostęp

  • Powoduje spadek popytu globalnego i ograniczenie aktywności gospodarczej

Instrumenty oddziaływania bezpośredniego:

  1. Limitowanie koncentracji kredytów i innych wierzytelności zgodnie z ustawą Prawo bankowe

  2. Ustawowe uprawnienia RPP do wprowadzenia (w razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej)

Instrumenty oddziaływania bezpośredniego:

  1. Rezerwy obowiązkowe

  2. Kredyt refinansowy

  1. Operacje otwartego rynku

Polityka ekspansywna

Polityka restrykcyjna

  • Obniżanie stopy rezerwy obowiazkowej

  • Podnoszenie stopy rezerwy obowiazkowej

  • Obniżenie stop kredytu refinansowego, ułatwienie dostępu do niego

  • Podniesienie stóp kredytu refinansowego i utrudnienie dostępu do niego

  • Zakup papierów wartościowych w operacjach otwartego rynku (outight purchease lub reverse repo)

  • Sprzedaż papierów wartościowych w operacjach otwartego rynku (outight sale lub repo)

Do norm ograniczających możliwości angażowania środków banku w poszczególne przedsięwzięcia należą limity koncentracji (zaangażowania) określone w ustawie Prawo bankowe. Zgodnie z nią suma wierzytelności banku, udzielonych przez bank zobowiązań pozabilansowych oraz posiadanych przez bank bezpośrednio lub pośrednio akcji lub udziałów w innym podmiocie, wniesionych dopłat w spółce z o.o. lub też wkładów albo sum komandytowych - w zależności od tego, która z tych kwot jest większa - w spółce komandytowej lub komandytowo - akcyjnej, obciążających ryzykiem jednego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, czyli takich z których przynajmniej jeden bezpośrednio lub pośrednio wywiera znaczący wpływ na pozostałe lub które stanowią dla banku jedno ryzyko gospodarcze ze względu na to, że kondycja finansowa jednego z nich może mieć wpływ na spłatę zobowiązań przez pozostałe, nie może przekroczyć:

  1. 20% funduszy własnych - w przypadku gdy którykolwiek z tych podmiotów jest w stosunku do banku podmiotem dominującym lub zależnym, albo jest podmiotem zależnym od dominującego wobec banku.

  2. 25% funduszy własnych banku - w przypadku, gdy podmioty te nie są podmiotami powiązanymi z bankiem w sposób opisany powyżej.

Jeżeli suma wierzytelności banku (lub udzielonych zobowiązań pozabilansowych) w stosunku do jednego podmiotu lub ich grupy powiązanej kapitałowo lub organizacyjnie przekroczy 10% funduszy własnych banku. Zarząd banku jest ponadto zobowiązany zgłosić taki fakt KNB. Suma wierzytelności banku oraz udzielonych przez bank zobowiązań pozabilansowych, przekraczających 10% funduszy własnych banku w stosunku do podmiotów, o których mowa wyżej, nie może być poza tym wyższy niż 800% funduszy własnych banku.

Rezerwy obowiązkowe to ta część całkowitych rezerw znajdujących się w dyspozycji banku, która z mocy prawa nie może być wykorzystana do tworzenia pieniądza przez udzielenie kredytów i pożyczek. Wyraża się ją w procentach wybranych depozytów bankowych. Zmiany stopy rezerw wpływają na podaż pieniądza za pośrednictwem mnożnika. Mnożnik jest odwrotnością stopy rezerw obowiązkowych. Wzrost stopy rezerw prowadzi do spadku podaży pieniądza i odwrotnie. Zmiany stopy rezerw obowiązkowych są zwykle niewielkie, bo wywołują zwielokrotnione zmiany w podaży pieniądza. Poza tym negatywnie wpływają na gospodarkę finansową banków bo zaburzają zarządzanie ich aktywami i pasywami. Stopa nie może być zmieniana zbyt często bo może spowodować zachwianie stabilności monetarnej i ekonomicznej. Wzrost stopy może doprowadzić banki, które mają niskie rezerwy nadwyżkowe, do kłopotów z płynnością. Stopa rezerw obowiązkowych może być zróżnicowana w zależności od terminu zobowiązań osoby właściciela lub wielkości wkładu. Rezerwa obowiązkowa , zwłaszcza jeżeli nie jest oprocentowana, stanowi formę para podatku, który muszą wpłacać banki do banku centralnego. Jeśli na dodatek jest wysoka, ma wpływ na kalkulację oprocentowania kredytów. W skutek odprowadzania rezerw, mniej środków pozostaje w banku. Pochodzą one od klientów, których bank musi zapłacić odsetki, stąd stopa oprocentowania środków udostępnionych przez bank w postaci kredytów lub pożyczek musi być odpowiednio wyższa. Zmiana poziomu rezerw obowiązkowych w jednakowym stopniu obejmuje wszystkie banki. Nie działa selektywnie tylko jednocześnie wpływa na banki z nadmiarem i niedoborem rezerw.

Wskaźnik rezerwy obowiązkowej nie jest instrumentem szybkiego oddziaływania. Jest stosunkowo mało elastyczny i powinien stanowić uzupełniające narzędzie polityki pieniężnej. Zaletą jest natomiast to, że oddziałując na płynność bez natychmiastowego wpływu na stopy procentowe. Możliwa jest większa, przynajmniej przez jakiś czas realizacja przez bank centralny kilku celów jednocześnie.

WYKŁAD VI 28.11.2009

Stopa rezerw obowiązkowych wynosi obecnie 3%. W Polsce rezerwy obowiązkowe odprowadzane są od środków płatnych na każde żądanie oraz od środków terminowych z wyjątkiem środków wyłączonych z podstawy naliczania zgodnie z przepisami ustawowymi. Rezerwy nie odprowadza się np. od środków podlegających zwrotowi zgromadzonych na rachunkach i przekazanych na zasilenie Krajowego Funduszu Mieszkaniowego a także od środków uzyskanych na sprzedaży papierów wartościowych z udzieleniem przeznaczeniem odkupu. Stopa rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:

Stopa ta może być zróżnicowana w zależności od okresu przechowywania środków i rodzaju waluty. Obecnie stopa od wkładów złotowych i walutowych jest ujednolicona i wynosi 3%. Banki pomniejszają kwotę naliczonej rezerwy o równowartości 500 tyś euro obliczoną wg kursu średniego, ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia miesiąca, stanowiącego podstawę naliczenia rezerwy obowiązkowej. Jeżeli kwota rezerwy jest mniejsza niż kwota pomniejszenia bank odprowadza rezerwy. Bank od odprowadzania rezerw może być zwolniony przez NBP np. w okresie realizacji postępowania naprawczego.

Bank musi odprowadzać należną rezerwę na rachunek bieżący NBP (lub rachunek rezerw obowiązkowych). Kwota rezerw obowiązkowych podlega opodatkowaniu wg stawki równej 0,9 stopy redyskontowej zaś karne odsetki naliczane od brakującej kwoty w wysokości dwukrotności stopy kredytu lombardowego. Część środków z oprocentowania rezerwy była w 2004 - 2006 przekazywana ( odpowiednio 80%,60% i 50%) na specjalny rachunek NBP z przekazaniem na zasilenie Funduszu Poręczeń Unijnych. Pozostała części była przekazywana Bankom wg uchwały Zarządu NBP. Podstawę naliczania rezerw stanowi średnia arytmetyczna stanu środków, od których nalicza się rezerwę na koniec każdego dnia miesiąca. Odprowadza się ją w ostatnim dniu miesiąca następującego po jej naliczeniu i utrzymuje do dnia poprzedzającego kolejny okres utrzymania rezerwy. Bank może wykorzystać rezerwę w ciągu dnia do bieżących rozliczeń pieniężnych. W przeszłości banki miały odprowadzać do NBP, część rezerwy należnej (najpierw 50%, potem 90%) pod warunkiem zobowiązania się do utrzymania w kasach zapasu gotówki w zł w kwocie wynikającej z różnicy między rezerwą należną a odprowadzaną obecnie . Odprowadzaniu podlega cala kwota należnej rezerwy.

Refinansowanie banków to udzielanie kredytów przez Bank Centralny pozostałym bankom, które mogą w ten sposób zwiększyć swoją płynność. Za pomocą kredytów refinansowych Bank Centralny ma wpływ na działalność banków operacyjnych przez określenie warunków kredytowych.

Narodowy Bank Polski może udzielać bankom kredytu refinansowego w złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych. Kredyt refinansowy może być udzielany:

Kredyt może być też udzielany bankowi dla realizacji planu (programu) postępowania naprawczego. Jest to kredyt ułatwiający restrukturyzację bankom mającym problemy z wypłacalnością. Gdy sytuacja banku pogarsza się w stopniu zagrażającym terminowej spłacie lub bank nie przestrzega warunków umowy NBP może wypowiedzieć umowę i zażądać wcześniejszej spłaty. Poza tym NBP może przyjmować od banków weksle od dyskonta i redyskonta.

Kredyt refinansowy - jako instrument polityki pieniężnej - cechuje ograniczona sztuczność. Trudno jest za jego pomocą kontrolować płynność sektora bankowego m.in. dlatego że współczesne banki cechuje duża niezależność finansowa od Banku Centralnego. Zamiast refinansować się w Banku Centralnym mogą refinansować się na rynku pieniężnym np. na rynku lokat międzybankowych. Oprócz tego jeśli dysponują one dużymi własnymi rezerwami pieniężnymi, nie zależy im na refinansowaniu w Banku Centralnym. Np. w Polsce, gdzie dużą rolę odgrywa kapitał zagraniczny, banki mogą liczyć na pomoc macierzystych jednostek w regulowaniu płynności. Ponadto w operacjach refinansowych stroną inicjującą są banki, które decydują o tym czy zaciągać kredyt czy nie. Nawet gdyby były one znacznie zadłużone w Banku Centralnym, skuteczność kredytu refinansowego w kształtowaniu podaży pieniądza zależy od elastyczności cenowej popytu na kredyt a na to Bank Centralny nie ma wpływu. Skuteczność polityki refinansowania ograniczają też międzynarodowe ruchy kapitałów. Wzrost stopy procentowej powoduje napływ kapitału z zagranicy. Pożądany poziom stopy procentowej gospodarce z punktu widzenia potrzeby przywracania równowagi bilansu płatniczego kraju może być sprzeczny z celem utrzymywania wewnętrznych stabilności finansowej.

Polityka redyskontowa polega na określeniu przez Bank Centralny stopy redyskonta stosowanej przy udzielaniu kredytu redyskontowego oraz na zmianach dostępności tego kredytu (kontyngenty redyskonta, wymagania w stosunku do redyskontowych weksli). Zmiany stopy redyskonta powinny zapewnić kontrolę płynności sektora bankowego. W rzeczywistości kontrola ta nie jest dostatecznie skuteczna gdyż:

Stopa redyskonta nie jest więc dostatecznie skutecznym narzędziem kontroli podaży pieniądza. Pełni rolę psychologiczną, jest sygnałem intencji władz. Stopa redyskonta powinna być nieco niższa niż stopa, która kształtuje się na rynku pieniężnym w celu popierania mniejszych podmiotów, które w swej działalności posługują się wekslami.

Weksle są bezwarunkowym obowiązkiem do zapłaty określonej kwoty w jego określonym czasie i miejscu.

Rodzaje weksli:

Elementy ustawowe weksla własnego:

- weksel płatny za okazaniem

- weksel płatny w pewien czas (po dacie)po okazaniu (np. 2 dni po czasie)

- weksel płatny w oznaczonym dniu (oznaczenie miejsca płatności)

Weksel będzie nieważny jeżeli :

Nieważność weksla powoduje:

Wekslem możemy płacić zobowiązania. Może występować jako pieniądz, choć nim nie jest. Można nim spłacić długi poprzez przeniesienie wierzytelności z weksla.

Dyskonto - to odsprzedaż weksla przed terminem płatności bankowi komercyjnemu. Bank potrąca stopę dyskonta od dnia dyskonta, włącznie do dnia wykupu (rok- 360 dni, miesiąc - 30 dni) oraz prowizję. Kredyt dyskontowy uzyskuje osoba dyskontująca weksel a spłaca go dłużnik wekslowy w momencie wykupu. Bank, który weksel redyskontował nie musi przetrzymywać go do terminu płatności i może zaciągnąć na jego podstawie kredyt redyskontowy w NBP

Redyskonto - to sprzedaż wcześniej zdyskontowanego weksla przez bank zagraniczny do NBP przed terminem płatności. NBP potrąca stopę redyskonta. Zasady i tryb redyskonta określa umowa nr 2/98 Zarządy NBP z dnia 27.02.1998 r. W sprawie rodzajów weksli przyjmowanych przez NBP do redyskonta oraz zasad i trybu ich redyskonta.

NBP przyjmuje do redyskonta weksel:

  1. wystawiane zgodnie z wymogami prawa wekslowego

  2. od których uiszczono opłatę skarbową w określonej wysokości - nie obowiązuje obecnie

  3. pochodzące z dokonanych obrotów gospodarczych

  4. podpisane co najmniej budzących zaufanie jako solidni płatnicy (terminowo wywiązujących się ze zobowiązań wekslowych tzn. nie dopuszczających do ………..weksli przez nich wystawionych lub na nich trasowanych) wystawcę i akceptanta

  5. których termin płatności upływa nie później niż za 3 miesiące od daty przyjęcia do redyskonta i nie wcześniej niż jest to potrzebne dla zawiadomienia dłużnika

  6. z terminu płatności w oznaczonym dniu

  7. płatne w bankach, w których dłużnicy mają rachunki

  8. opatrzone indeksem in blanco banku, który weksel zdyskontował

  9. bez wzmianek w tekście i indosach ogarniających prawo przenoszenia własności lub prawo zwrotnego poszukiwania a także bez poprawek i skreśleń

  10. Podpisanie w taki sposób, że możliwa jest identyfikacja osób, które je podpisały

5 | Strona



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
polityka pieniezna wyklady wersja komputerowa, Polityka pieniezna.4, Argumenty za niezależnością ban
Materiały pomocne przy nauce podsumowanie powyższych wykładów wersja mini
Owoce i warzywa wykłady (wersja 4)
Systemy Eksploatacji Złóż Wykłady 2 wersja
Filozofia wykłady wersja2
Metody badań minerałów i skał – wykłady wersja 1
Obliczanie ram metodą przemieszczeń wersja komputerowa
Wykład 1 wersja studencka
Program wykładu Sieci komputerowe 20010 2011 II rok STACJONARNY, Informacja naukowa i bibliotekoznaw
WAiNS Wykład 5 Sieci komputerowe model OSI
WYKLAD 1, wersja PDF
MiTE wykład 1 7 wersja 02
(Wykład I 2 wersja)id 1474
OPI wyklad 4 wersja 20080227 pd Nieznany
Statystyka egzamin wykłady wersja 29, Zarządzanie ZZL studia WAT, IV SEMESTR, Statystyka

więcej podobnych podstron