D E K L I N A C J A I I I

Do deklinacji III należą rzeczowniki rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego zakończone w Gen.sing. na -is. Odmieniają się one według III typów:

1. spółgłoskowego

2. samogłoskowego

3. mieszanego

TYP SPÓŁGŁOSKOWY

Według tego typu odmieniają się rzeczowniki n i e r ów n o z g ł o s k o w e

( imparisyllaba), które przed zakończeniem Gen. sing (-is) mają tylko jedną spółgłoskę.

Występują tu rzeczowniki wszystkich rodzajów

homo, - inis (m.)

miles, -itis (m.)

rex, regis (m.)

dux, ducis (m.)

civitas, -atis (f.)

virgo, -inis (f.)

caritas, -atis (f.)

virtus, -utis (f.)

tempus, -oris (n.)

corpus, - oris (n)

nomen, -inis (n.)

opus, -eris (n.)

Cechą charakterystyczną typu spółgłoskowego są zakończenia:

Abl. sing. - E

Gen. plur. - UM

Zakończenia przypadków typu spółgłoskowego:

s i n gu l a r i s p l u r a l i s

Nom. różne Nom. - es (m. f.) ; -a (n.)

Gen. - is Gen. - um

Dat. - i Dat. - ibus

Acc. - em (m. f.); = Nom. (n.) Acc. - es (m. f.) ; -a (n.)

Abl. - e Abl. - ibus

Voc. = Nom. Voc. - es (m. f.) ; -a (n.)

EG:

s i n gu l a r i s p l u r a l i s

Nom. virgo Nom. virgin - es

Gen. virgin - is Gen. virgin - um

Dat. virgin - i Dat. virgin - ibus

Acc. virgin - em Acc. virgin - es

Abl. virgin - e Abl. virgin - ibus

Voc. virgo Voc. virgin - es

s i n gu l a r i s p l u r a l i s

Nom. nomen Nom. nomin - a

Gen. nomin - is Gen. nomin - um

Dat. nomin - i Dat. nomin - ibus

Acc. nomen Acc. nomin - a

Abl. nomin - e Abl. nomin - ibus

Voc. nomen Voc. nomin - ia

Wyjątki deklinacji III typu spółgłoskowego:

pater, -tris

mater, -tris

frater, -tris

canis, -is

iuvenis, -is

senex, senis

vates, -is

parentes, -um

panis, -is

TYP SAMOGŁOSKOWY

Według typu samogłoskowego odmieniają się rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w Nom. sing. na - e, - al., - ar ( Gen. - is, -alis, -aris)

mare, - is

rete, -is

animal, -alis

vectigal, -alis

exemplar, -aris

Cechą charakterystyczną typu samogłoskowego są zakończenia:

Abl. sing. - I

Gen. plur. - IUM

Zakończenia przypadków typu samogłoskowego:

s i n gu l a r i s p l u r a l i s

Nom. - e, -al , -ar Nom. - ia

Gen. - is Gen. - ium

Dat. - i Dat. - ibus

Acc. - e, - al, -ar Acc. -ia

Abl. - i Abl. - ibus

Voc. - e, - al, -ar Voc. -ia

EG:

s i n gu l a r i s p l u r a l i s

Nom. animal Nom. animal - ia

Gen. animal - is Gen. animal - ium

Dat. animal - i Dat. animal - ibus

Acc. animal Acc. animal - ia

Abl. animal - i Abl. animal - ibus

Voc. animal Voc. animal - ia

Według typu samogłoskowego odmieniają się również przymiotniki deklinacji III

TYP MIESZANY

Według typu mieszanego odmieniają się:

1. imparisyllaba - które przed zakończeniem Gen. sing. ( -is ) mają więcej niż jedną spółgłoskę

2. parisyllaba - zakończone w Nom. sing. na - IS, - ES

urbs, urbis (f.)

mens, mentis (f.)

mons, montis (m.)

pons, pontis (m.)

dens, dentis (m.)

cor, cordis (n.)

os, ossis (n.)

civis, -is (m.)

piscis, -is (m.)

nubes, -is (f.)

classis, -is (f.)

Cechą charakterystyczną typu samogłoskowego są zakończenia:

Abl. sing. - E

Gen.plur. - IUM

Zakończenia przypadków typu mieszanego:

s i n gu l a r i s p l u r a l i s

Nom. różne Nom. - es (m. f.) ; -a (n.)

Gen. - is Gen. - ium

Dat. - i Dat. - ibus

Acc. - em (m. f.); = Nom. (n.) Acc. - es (m. f.) ; -a (n.)

Abl. - e Abl. - ibus

Voc. = Nom. Voc. - es (m. f.) ; -a (n.)

EG:

mons, montis (m.)

s i n gu l a r i s p l u r a l i s

Nom. mons Nom. mont - es

Gen. mont - is Gen. mont - ium

Dat. mont - i Dat. mont - ibus

Acc. mont - em Acc. mont - es

Abl. mont - e Abl. mont - ibus

Voc. mons Voc. mont - es

s i n gu l a r i s p l u r a l i s

Nom. cor Nom. cord - a

Gen. cord - is Gen. cord - ium

Dat. cord - i Dat. cord - ibus

Acc. cor Acc. cord - a

Abl. cord - e Abl. cord - ibus

Voc. cor Voc. cord - a

ZESTAWIENIE KOŃCÓWEK

s i n gu l a r i s p l u r a l i s

Nom. różne Nom. - es (m. f.) ; -a , [ -ia samog.] (n.)

Gen. - is Gen. -um, - ium

Dat. - i Dat. - ibus

Acc. - em (m. f.); = Nom. (n.) Acc. - es (m. f.) ; -a , [-ia] (n.)

Abl. - e , - i Abl. - ibus

Voc. = Nom. Voc. - es (m. f.) ; -a, [-ia] (n.)

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

(m.f.) (n.)

Acc.sing. - em , = Nom.

( m., f.) (n.)

Nom.plur.

Acc.plur. - es, -a , ( - ia)

Voc.plur. ( samogł.)

6

---