Konspekt analizy fragmentu „Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego

I. Rozpoznanie:

• Ostatnia scena

• Judym przebywa w Sosnowcu

• Joasia po śmierci przyjaciółki przyjeżdża do Judyma i ma nadzieję na ślub z nim, dzień jej przyjazdu do Sosnowca

II. Czas:

• Wrześniowy poranek

• Kalendarzowe lato (pora przesilenia letnio-jesiennego)

• Wniosek: jesień życia (dojrzałość i przemijanie), to pora symboliczna świetnie skomponowana z sytuacją przemijania związku (jesień tej miłości, jej śmierć)

III. Narrator:

• 3 os. l. poj. - auktorialny, nie uczestniczy w akcji, wydawałoby się że jest on narratorem tradycyjnym ale ze względu na techniki narracyjne nie jest:

• To narracja syntetyczna (ogólna, analityczna)

• Showing (użyty przy analizie fabryki)

• Przejście do narracji szczegółowej- telling (przy analizie maszyn)

• Przejście znów do showingu, a potem znów do tellingu (opis stanu uczuciowego Joasi)

● wykorzystanie techniki punktów widzenia- narracja bardzo obiektywna (wrażenia Joasi, opis jej stanu psychiki- stan podniecenia i niepewności), relacjonowanie jej punktu widzenia

• Mowa pozornie zależna- narracja z punktu widzenia Joasi

• Narracja impresjonistyczna- opis wrażeń (jakie fabryka wywiera na Joasię), opis momentu

• Wniosek: to powieść psychologiczna (świadczy o tym prowadzenie narracji z punktu widzenia bohatera)

IV. Miejsce:

• Dworzec- miejsce spotkania, okno na świat, poczekalnia, miejsce dla „bezdomnych” (oboje nie maja domu, oboje się przemieszczają), miejsce dla ludzi szukających celu, miejsce przejściowe- to miejsce współgra z głównym tematem powieści (bezdomnością) i tematem tej sceny

• Fabryka- huta (walcownia), „puszcza” w której człowiek czuje się zagubiony,

• Opis ekspresjonistyczny- wyraz, ostry wyraz, specjalny wyraz, obraz odrealniony-wcale nierealny

• Droga- ulubione miejsce Żeromskiego, wszyscy bohaterowie jego powieści będą w drodze, każdy musi przejść swoją drogę w życiu

V. Bohaterowie:

• Robotnicy- 8 osób ustawionych po 4 (podnoszą belkę- grabarze), fabryka/huta jest ich grobem, pracują chwilę potem umierają, demonizacja- fabryka to piekło a oni to diabły i demony

• Judym- opanowany, zdecydowany, ma dystans, lęk, ma misje do spełnienia (misja inteligencji- jest wykształconą osobą, ciąży więc na nim obowiązek pomocy innym),

• Port-parole Żeromskiego- wybór bohatera (Judyma), który wyjawia poglądy pisarza (dopóki są bezdomni ja będę bezdomny, dopóki są chorzy ja będę ich leczył)

• Joasia- znajduje się przypadkowo u Judyma (jedzie do przyjaciół do Drezna), zbacza z drogi (bo kocha, ma nadzieje na stworzenie rodziny), jest bezdomna (poszukuje czegoś, ma misję, symbol Polski), jest nauczycielką, pochodzi z inteligencji pracującej, jest bardzo wrażliwa, ma wyobraźnię (fabryka budzi w niej grozę i fascynację)

• Wniosek- 2 indywidualnych bohaterów, 1 bohater zbiorowy (proletariat)

VI. Motywy i symbole:

• Motyw bezdomności

• Symbol drogi- powieść dzieje się po drodze, droga donikąd, droga na której żyje Judym i Joasia, życie (metafora ich życia), dążenie do celu (Joasi- dom i szczęście, Judyma- leczenie ludzi biednych, utopia)

• Dworzec- dom

• Koło-scena zaczyna i kończy się na dworcu, koło w fabryce, błędne koło, cykliczna praca robotników (kierat)- zautomatyzowana praca anonimowych twarzy, w życiu Joasi i Judyma wszystko powraca- błędne koło, w Polsce tez nic się nie dzieje ani nie zmienia

VII. Kompozycja:

• Jedność miejsca i czasu

• Kompozycja zamknięta (ma zakończenie)

VIII. Styl/środki stylistyczne:

• Epitety- określające i metaforyczne (cecha stylu młodopolskiego)

• Personifikacje (demonizacja maszyn, aluzja do dantejskiego piekła)

IX. Podsumowanie:

• Fragment jest utrzymany w konwencji ekspresjonistycznej, ma decydujące znaczenie, rozgrywa się przed rozstaniem, Judym nie chce mówić wprost o rozstaniu, misja inteligencji przypisana przez Żeromskiego

Opracowała Daria Kaniewska III a