Budowa świata przedstawionego w opowiadaniu Stefana Żeromskiego „Rozdziobią nas kruki, wrony...”

(konspekt)

Postacie literackie:

• Andrzej Borycki (pseudonim Szymon Winrych; odgrywa rolę bohatera) - powstaniec - postać pierwszoplanowa (bohater główny)

• Moskale (odgrywają role przeciwników) - postacie epizodyczne

• Chłop - postać uboczna

Chłop i Andrzej Borycki są symbolami prezentującymi sytuację społeczeństwa polskiego po powstaniu listopadowym.

Motywy:

• motyw odpuszczenia grzechów (fragment modlitwy „Ojcze nasz”) - motyw luźny

• opis wyczerpania powstańca, jego obecnej sytuacji - motyw statyczny

• opis odsłoniętego pola (brak zarośli, żeby się ukryć) - motyw statyczny, spoisty

• mgła - motyw statyczny

• pojawienie się Moskali - motyw dynamiczny, spoisty

• ucieczka przed Moskalami - motyw dynamiczny, spoisty

• posiadanie broni przez głównego bohatera - motyw statyczny, spoisty

• znalezienie broni przez Moskali - motyw dynamiczny, spoisty

• rozpoznanie w Andrzeju powstańca - motyw dynamiczny, spoisty

• motyw niedostarczonej broni - motyw luźny, luźny

• zabicie głównego bohatera - motyw dynamiczny, spoisty

• złamanie nogi przez konia - motyw dynamiczny, spoisty

• opis zachowania wron względem martwych - motyw dynamiczny, luźny

• pojawienie się chłopa na polu, motyw dynamiczny, spoisty

• ubóstwo chłopa i jego nieświadomość narodowa - motyw dynamiczny, spoisty

• działania chłopa - motyw dynamiczny, spoisty

W utworze jest ukazana sytuacja społeczeństwa polskiego w czasie zaborów, różnice pomiędzy inteligencją a chłopstwem, co stanowi motyw obiegowy (topos).

Wątki:

• wątek powstańczy - wątek główny, obiegowy

• wątek losów powstańca - wątek wędrowca, główny, obiegowy

• wątek sytuacji chłopa - wątek uboczny

Fabuła:

• jednowątkowa, epizodyczna

• niezgodna z obiektywnym porządkiem zdarzeń (przedakcja - wspomnienia głównego bohatera, poakcja - losy żywego konia)

Akcja:

• dynamiczna;

• zawiązanie akcji - opuszczenie bezpiecznych zarośli i lasów i wkroczenie powstańca na otwarte pole;

• rozwinięcie akcji - ujrzenie Moskali i ucieczka przed nimi;

• perypetie - znalezienie broni na wozie bohatera głównego, przesłuchanie bohatera przez Moskali, zabicie go;

• rozwiązanie akcji - działania chłopa przy zwłokach bohatera, pochowanie powstańca, losy żywego konia;

Temat:

• temat obiegowy - losy powstańców biorących udział w powstaniu listopadowym ,przyczyny upadku powstania, różnice stanowe w Polsce i wynikająca z nich nieświadomość narodowa chłopstwa.

Idea utworu:

• błędem było zaniedbanie chłopstwa przez szlachtę, która uważała, że tylko ona może brać udział w powstaniach

• autor zdecydowanie potępia taką postawę - nieświadomość narodową chłopów nazywając zemstą za niewolnictwo, „za szerzenie ciemnoty, za wyzysk, za hańbę i cierpienie ludu”.

• ukazanie błędów przeszłości, wskazanie drogi dla przyszłych pokoleń (porozumienie między stanami)

Kompozycja dzieła:

Czas akcji:

• po powstaniu listopadowym - czas historyczny

• akcja obejmuje dwa dni późnej jesieni

Typ kompozycji:

• zamknięta

Sposoby łączenia ze sobą zdań narracyjnych:

• łańcuchowo