.
NUDNOŚCI nausea
- zespół objawów poprzedzających wymioty.
Wiążą się ze złym samopoczuciem, ogólnym osłabieniem, zawrotami głowy, silnym poceniem się, ślinotokiem i głębokim oddechem. Przyczyną są wszystkie czynniki wywołujące wymioty.
WYMIOTY vomitus
Jest to przesuniecie treści pokarmowej z żołądka do przełyku i wydalenie jej na zewnątrz na skutek gwałtownego obniżenia się przepony wraz ze skurczem mięsni brzucha.
MECHANIZM WYMIOTÓW
Złożony odruch wymiotny jest wyzwalany przez pobudzenie ośrodka wymiotnego znajdującego się w rdzeniu przedłużonym. W zależności od mechanizmu odróżnia się wymioty: odruchowe (obwodowe) i wymioty ośrodkowe.
Wymioty odruchowe spowodowane są przez impulsy płynące nerwami czuciowymi z różnych narządów. Przyczyny mogą być różne, np.: podrażnienie nerwów czuciowych gardła, błony śluzowej żołądka, otrzewnej, opon mózgowych (zapalenie, objawy oponowe).
Wymioty ośrodkowe występują w wielu schorzeniach wskutek bezpośredniego podrażnienia ośrodka wymiotnego,( znajduje się w grzbietowej części tworu siatkowatego bocznego oraz ośrodki chemowrażliwe w obrębie pola najdalszego w dnie czwartej komory) np. truciznami lub czynnikami mechanicznymi (w zatruciach, samozatruciach, takich jak mocznica, w chorobach zakaźnych, guzach mózgu, wylewach krwi do mózgu).
PRZYCZYNY:
CHOROBY UŁADU TRAWIENNEGO
Wiele incydentów brzusznych prowadzących do " ostrego brzucha" łączy się z nudnościami i wymiotami
- ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
ostre zapalenia pęcherzyka żółciowego
niedrożność jelit
ostre zapalenie otrzewnej
zaburzenia. drożności przewodu pokarmowego - nowotwory, wgłobienie, ciała obce,
choroby przełyku: żylaki, stan zapalny, nowotwory, owrzodzenia,
refluks żołądkowo-przełykowy
choroby żołądka: owrzodzenie, nadżerki, stany zapalne błony śluzowej, zespół Mallory'ego-Weissa, nowotwory, anomalie naczyniowe-żylaki
podrażnienie błony śluzowej żołądka ( po stosowaniu niesterydowych leków przeciwzapalnych, glikosteroidów, preparatów żelaza, po spożyciu alkoholu i z powodu infekcji),
choroby dwunastnicy: owrzodzenie, nadżerki, nowotwory
zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego
po wagotomii
cukrzyca
gaztopareza idiopatyczna ( atonia żołądka)
u pacjentów z pseudoniedrożnościami jelit w konsekwencji chorób nerwowo mięśniowych
zastój treści pokarmowej w żołądka będący wynikiem powiększenia wątroby, obecności płynu w jamie otrzewnej, choroby wrzodowej żołądka, nowotworu trzustki
aerofagia
zakażanie układu pokarmowego
etiologia:
- bakteryjnej
- wirusowej
-pasożytniczej
zatrucia pokarmowe (np. alkoholem u młodzieży, lekami)
CHOROBY OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO
napady migreny
przy ucisku na mózg - guz mózgu, obrzęk, wstrząs
wzmożone ciśnienie śródczaszkowe ( guzy pierwotne lub przerzutowe w mózgu,
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
przełom w wiądzie rdzenia
wodogłowie
reaktywna faza niedociśnienia z omdleniem
niedokrwienie mózgu z tt. kręgowo - podstawnych
podrażnienie narządu równowagi
ostre zapalenie błędnika
choroba Meniere a
- choroba lokomocyjna
zaburzenia metaboliczne
- toksyny wydzielane przez guz,
- mocznica,
- przełom tarczycowy
- przełom nadnerczy
- niewydolność nadnerczy
- nad - i niedoczynność przytarczyc
- za wysoki poziom wapnia w surowicy, .
- galaktozemia
NIEPOŻĄDANE DZIAŁANIE LEKOW I ŚRODKOW CHEMICZNYCH
leczenie morfiną lub innymi opioidami przeciwbólowymi
glikozydy naparstnicy
histamina
fenytoina
leki stosowane w chemioterapii
salicylany
aminifilina
niektóre antybiotyki
korzeń wymiotnicy
w stosowaniu tych środków dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej żołądka
co stanowi bodziec aktywujący ośrodki chemowrażliwe rdzenia
INNE
zawał mięśnia sercowego ( zwłaszcza gdy dotyczy ściany tylnej i jest pełnościenny
niewydolność zastoinowa
u pacjentów z chorobą nowotworową zwłaszcza w fazie terminalnej
zaburzenia psychiczne ( lęk, niepokój, depresja , anorexia nervosa , bulimia).
podrażnienie narządów wewnętrznych - kamica nerkowa bądź żółciowa
czynniki psychologiczne - obrzydzenie
ciąża
ból
ostre zapalenie ucha noworodkowego
zakażenia układu moczowego
posocznica
choroba lokomocyjna
zbyt długie przebywanie na słońcu
przejedzenie
skaza krwotoczna
Najczęstsze wymioty są w wieku noworodkowym i wczesno niemowlęcym. W większości są to tzw. regurgitacje , czyli ulewania związane z niewydolnością dolnego zwieracza przełyku, które ustępują samoistnie do 6 miesiąca życia, czasem i później do 12 m.ż.. Jeżeli stan niemowlęcia jest dobry, przybiera na wadze prawidłowo i jest spokojne, należy dziecko obserwować. Gdy ulewania są nasilone należy się zgłosić do lekarza, który zaleci odpowiedni sposób karmienia naturalnego, w razie karmienia sztucznego - odpowiednie mieszanki oznaczone symbolem AR i / lub leczenie farmakologiczne.
Najpoważniejszym zagrożeniem towarzyszącym wymiotom jest odwodnienie. Alarmującymi nas objawami odwodnienia są:
suchość w ustach
rzadsze oddawanie moczu
- zapadnięte gałki oczne
- zapadnięte ciemiączko u niemowląt
- utrata elastyczności skóry (skóra w dotyku przypomina urobione ciasto)
- skóra blada lub zaczerwieniona
- senność lub pobudzenie
przyspieszone tętno i oddech
inne
osłabienie, spadek ciśnienia krwi
wymioty uporczywe
wymioty krwiste
wymioty fusowate , chlustające
wymioty treścią ciemnozieloną lub o zapachu i wyglądzie kału
wymioty i silne bóle brzucha z zaparciem i zatrzymaniem gazów
niemożność przyjmowania płynów i pokarmów drogą doustną
zawroty głowy
zaburzenia świadomości
wysoka gorączka
kurcze mięśni
wymioty występują po urazie głowy
POSTĘPOWANIE Z CHORYM
Wywiad
Badanie przedmiotowe
Badania laboratoryjne
Skład morfologiczny krwi
szybkość opadania krwinek czerwonych
stężenie elektrolitów , mocznika , kreatyniny w surowicy
stężenie glukozy i biochemicznych wskaźników wątroby
w wybranych przypadkach jest wskazane wykonanie badanie ogólne moczu
posiewów, badanie toksykologiczne , badania endokrynologiczne ( ocena czynności tarczycy, poziom kortyzolu na czczo )
test ciążowy u kobiet w wieku rozrodczym
badania radiologiczne
USG
tomografia komputerowa ( mózgu też)
endoskopia
24 - godzinny pomiar Ph żołądka
elektrogastrografia - czynność żołądka mierzona za pomocą elektrod umieszczonych chirurgicznie na błonie surowiczej żołądka lub przyłożonych do powierzchni brzucha
w diagnostyce gastroporezy wykorzystuje się scyntygrafię żołądka po podaniu posiłku znakowanego radioizotopem lub badanie radiologiczne po połknięciu znacznika
- badanie motoryki jelita
LECZENIE
Zastosowanie odpowiedniej diety i odpowiednie nawodnienie.
Farmakologiczne lub chirurgiczne uzależnione od rozpoznania przyczyny wymiotów.
Jednorazowe czy kilkukrotne wymioty z niezbyt nasilonymi bólami brzucha i biegunką to najczęściej objawy zatrucia pokarmowego i jeśli po kilku lub kilkunastu godzinach następuje poprawa, można pozostać w domu. Konieczne jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów, osoba dorosła może potrzebować nawet 3-4 litry na dobę. Najlepiej jest nawadniać się roztworem specjalnej mieszanki elektrolitowej, dostępnej w aptekach. Pomimo wymiotów należy wypijać płyny małymi łykami. Przedłużające się wymioty wymagają przeprowadzenia diagnostyki, najczęściej w warunkach szpitalnych.
W przypadku nasilonych wymiotów, leki przeciwbólowe i przeciwwymiotne należy podawać podskórnie, przy użyciu igły typu motylek, wkłuwanej zwykle w okolicy podobojczykowej. Istotną rolę odgrywa postępowanie niefarmakologiczne. Niejednokrotnie u chorych występuje suchość w jamie ustnej lub infekcje, a w efekcie utrata apetytu. Z tego powodu istotne jest utrzymanie właściwej higieny jamy ustnej, leczenie infekcji.
Leki przeciw wymiotne charakteryzują się różną efektywnością
Leki antyhistaminowe
Dimenhydrytyna choroba lokomocyjna , inne schorzenia
Meklozyna ucha wewnętrznego u kobiet w ciąży
Prometazyna w mocznicy wymiotach pooperacyjnych
Leki antycholinergiczne
Skopolamina - choroba lokomocyjna
Metoklopramid -w leczeniu wszystkich rodzajów wymiotów (szczególnie w leczeniu ciężkich wymiotów a w dużych dawkach jako profilaktyka przed chemioterapią ), poza występującymi w chorobie lokomocyjnej i schorzeń ucha wewnętrznego
Glukokortykosterydy - leczenie wymiotów będących następstwem chemioterapii nowotworów
Niekiedy niezbędne jest leczenie operacyjne. Jest wskazane w przypadku istnienia przeszkody w obrębie przewodu pokarmowego, która jest przyczyną wymiotów (niedrożność mechaniczna przewodu pokarmowego, nowotwory przełyku, żołądka czy jelita grubego).
CZEGO ROBIĆ NIE WOLNO
Nie wolno bagatelizować wymiotów, zawsze powinny one budzić nasz niepokój.