Wykład 7. A M E R Y K A P Ó Ł N O C N A
24,5mln km2. Przesmyk Panamski od południa, od płn. Cieśnina Beringa. 3,9mln km2 zajmują wyspy. Do Ameryki należy Grenlandia.
Podział na regiony:
Kraje arktyczne Ameryki Płn.
Leśna strefa tarczy
Apallachy Płn.
Apallachy Płd. i Niziny Nadbrzeżne
Nizina Zatokowa i Floryda
Nizina Centralna
Wielka Równina
Basen Mackenzie
Kordyliery Alaski i Kanady
Kordyliery Stanów Zjednoczonych
Wyżyny Meksyku
Międzymorza Ameryki Środkowej
Indie Zachodnie
GEOLOGIA
Podstawę tworzy krystaliczna tarcza kanadyjska ( Kanada i Grenlandia ). Jej początki pochodzą z prekambru, do której w kolejnych fazach górotwórczych przyłączały się kolejne części kontynentu. Tarcza ta zapada na płd pod płytowe osady paleozoiczne i mezozoiczne. Jej wychodnie występują na płd kontynentu. Podlegała ona ruchom podnoszącym, wyginającym i nie była fałdowana. Na powierzchni są skały krystaliczne bogate w uran, złoto i inne pierwiastki.
W centralnej części są skały osadowe w postaci płytowej wypełniające basen pomiędzy Apallachami i Kordylierami.
Apallachy - górotwór hercyński wielokrotnie przemodelowany uskokami. SA to góry rusztowe. Od Nowej Fundlandii do doliny Missisipi.
W Nizinie Nadbrzeżnej są osady trzeciorzędowe.
Budowa geologiczna silnie determinuje całe środowisko geograficzne.
Nisko położona tarcza krystaliczna to płaska powierzchnia. Pas Wielkich Równin w centrum. Są to płaskie obszary Prerii. Kordyliery to pasmo szerokie. Jest zbudowany z różnorodnych skał.
KLIMAT
Na wybrzeżu Pacyfiku jest klimat typu śródziemnomorskiego. Klimat determinowany jest przez rzeźbę. Jest on warunkowany cyrkulacją globalną.
Na Atlantyku - Wyż Azorski ( cały rok )
Na Pacyfiku - Wyż Hawajski ( cały rok )
Pomiędzy tymi ośrodkami wytwarza się pas wysokiego ciśnienia. Tak jest w okrsie lata.
Klimaty okołobiegunowe arktyczne - obszary bezludne Kanady.
Kolejno występują klimaty tundry i klimat tajgi.
W centralnej części jest aleja tanad. Powstają w wyniku stykania się powietrza ciepłego znad Zatoki Meksykańskiej z powietrzem znad północy.
Ameryka Łacińska to ciepła, wilgotna część kontynentu.
OPADY
Na zach wybrzeżu opady są wysokie, do 2000mm/ rok. Są to zachodnie stoki Kordylierów. Są to obszary z lodowcami.
Bariera Kordylierów powoduje, że ku wschodowi maleją. Na wsch wybrzeżu ponownie się zwiększają.
BOLSONY obszary bezodpływowe, pustynne, np. Dolina Śmierci
GLEBY
Gleby górskie, arktyczne - gleby inicjalne, torfowe
Są czapy lodowe, gdzie gleb nie ma.
Czarnoziemy - rejony prerii. Są to gleby kasztanowe wytworzone z czarnoziemów.
Szaroziemy i gleby laterytowe. Są gleby pochodzenia wodno - lodowcowego.
ROŚLINNOŚĆ
Pokrywa się z glebami i opadami.
JEZIORA
Są to jeziora tektoniczno - polodowcowe. Tworzą one jeden wielki system. Dzisiaj odwadniane są do rzeki św. Wawrzyńca. Nie są one głębokie. Te jeziora połączone są kanałami. W pobliżu są surowce mineralne. Dalej na północ są kolejne jeziora, które są połączone systemami rzek.
RZEKI
Missisipi to największa rzeka kontynentu. Jest to rzeka pełnowodna. Wynika to z jej gigantycznego obszaru, który obejmuje. Dopływy lewobrzeżne z Apallachów mają dużo wody.
ZLODOWACENIE PLEJSTOCEŃSKIE
Centrum zlodowacenia było nieco na wschód od Grenlandii. Dotarł po linie Nowego Yorku. Były 4 fazy zlodowacenia: Nebraska, Kanzan, Wisconzin, Kunzan ( nazwy od stanów ). Były 3 okresy interglacjalne. Najdalej na południe sięgało doliną Missisipi. Alaska nie była zlodowacona.
Wieczna zmarzlina - płw. Unklawa. Dochodzi do Zatoki Hudsona, obejmuje niziny i wchodzi w Góry Alaska. Ujście rzeki Jukon jest granicą wiecznej zmarzliny. Są to obszary bagniste, nadmiernie wilgotne.
Cała Ameryka objęta była klimatem peryglacjalnym.
Wielka Kotlina - w okresie glacjalnym powstało wiele jezior. W czasie największego zasięgu lodowca był wilgotnym obszarem z ogromnymi jeziorami.
Pokrywa lodowa Grenlandii
12% zasobów wody. Wybrzeża ma skaliste i odsłonięte. 3000m ma miąższość lodowców.
W ostatnich 10tyś lat obszar Labradoru podniósł się w centralnej części 300m w górę po ustąpieniu lodowca.
Łańcuch, pasmo Kordylierów nadbrzeżnych jest pasmem zatopionym częściowo przez morze.
Pas Wyżyn i Kotlin Górskich
Drugi łańcuch górski - cała Kanada, USA i dochodzi do Meksyku
Lodowiec Malaspina - uchodzi do morza.
Kordyliery są wyposażone w wulkany. Ich nagromadzenie jest na płw. Alaska i na wyspach Aleuckich ( na zach od Alaski ). Tutaj procesy górotwórcze się jeszcze nie skończyły.
Na płn Kanadzie występuje lodowiec szelfowy, taki jak na Antarktydzie.
Geografia fizyczna oceanów i kontynentów - wykłady