Rodzaje transakcji na rynku walutowym
Kurs walutowy jest jednym z niezbędnych instrumentów do utrzymywania stosunków gospodarczych i finansowych między krajami. Potrzeba jego istnienia wynika z faktu używania w poszczególnych krajach odmiennych walut. Liczba walut jest niemalże równa liczbie krajów, gdyż państwa traktują swoja walutę jako szczególny atrybut suwerenności( wyjątki: np.: kraje UE, Panama, San Marino, Monako). Dało się to zauważyć po rozpadzie ZSRR. Mianowicie jednym z pierwszych kroków państw postkomunistycznych było wprowadzenie walut narodowych. Natomiast wprowadzenie wspólnej waluty euro w Europie Zachodniej jest ukoronowaniem trwającego kilkadziesiąt lat procesu integracji gospodarczej.
Przepływy walut między krajami dokonują się na rynku walutowym, który nie jest rynkiem o ściśle określonej lokalizacji i strukturze organizacyjnej, jak np. giełdy. Tylko niewielka ilość transakcji odbywa się tam poprzez kupno zagranicznych walut w postaci banknotów. Zdecydowana większość transakcji na międzynarodowym rynku walutowym ma formę obrotu bezgotówkowego, czyli zapisów na rachunkach bankowych.
Ponadto rynek walutowy, ze względu na dwa podstawowe rodzaje kursów walutowych, można określić jako połączenie dwóch rynków: transakcji bieżących (spot market) i transakcji terminowych (forward market).
Rynek transakcji bieżących to rynek, na którym kupno i sprzedaż walut następuje z myślą o ich natychmiastowej dostawie. Faktycznie oznacza to, ze obie strony stawiają do dyspozycji waluty będące przedmiotem obrotów natychmiast lub najpóźniej w ciągu dwóch dni roboczych od zawarcia transakcji. Od strony technicznej, tzn. sieci połączeń telefonicznych i komputerowych banków, jest to wystarczająco długi okres do zawarcia transakcji.
Kursy rynku transakcji bieżących w ważniejszych walutach są codziennie publikowane w większości liczących się gazet na całym świecie. W Polsce np. w „Ekonomii i rynku”, dodatku do „Rzeczypospolitej”, „Gazecie Wyborczej”, czy w „Życiu”, a w dziennikach światowych przykładowo w „Wall Street Journal” czy też w „Handelsblatt”. Przykładem transakcji bieżących mogą być np. zakupy walut zagranicznych w postaci banknotów, najczęściej przez osoby wyjeżdżające poza granice własnego kraju.
Rynek transakcji terminowych to rynek, na którym kupno i sprzedaż walut następują z myślą o dostawie w przyszłości. Są to transakcje, w których w chwili zawarcia ustala się kurs, po którym w ściśle określonym momencie w przyszłości nastąpi transakcja kupna i sprzedaży. Termin takiej transakcji jest na ogół wyznaczany na 30, 90 i 180 dni, zdarzają się jednak też i transakcje zawierane na dłuższy okres.
Postać liczbowa kursów terminowych jest taka sama jak kursów bieżących. Codziennie są też one publikowane w wielu dziennikach na całym świecie, np. w zestawieniu „Kursy terminowe walut obcych” publikowane codziennie w „Rzeczpospolitej”.
Kursy obu transakcji terminowych jak i bieżących są różne. Różnicę tą można podawać w formie różnicy miedzy kursami spot i forward. Jeżeli kurs terminowy waluty określanej (wymienianej na pierwszym miejscu) jest niższy od kursu bieżącego, to różnicę tę nazywamy dyskontem. Jeżeli natomiast kurs terminowy waluty określanej jest wyższy od kursu bieżącego, to różnicę tę nazywamy premią.
Kolejną z ważniejszych transakcji na rynku walutowym są transakcje arbitrażu procentowego. Są to transakcje zakupu i sprzedaży aktywów z zamiarem osiągnięcia zysku z różnic w stopie procentowej, występujących między poszczególnymi krajami. Podmiotami dokonującymi takich transakcji na rynku walutowym są przede wszystkim banki, mogą je również zawierać także przedsiębiorstwa. Przykładem transakcji arbitrażu politycznego może być np. zakup terminowych bonów skarbowych w Polsce przez inwestora niemieckiego, ze względu na wysoką różnicę w stopie procentowej obu krajów (tzn. Polska musiałaby mieć wyższą stopę procentową niż Niemcy), która pozwala na zwiększenie zysku.
Warunkiem osiągnięcia zysku w transakcjach arbitrażowych jest jednak to, by w okresie utrzymywania kapitału w papierach wartościowych denominowanych w walucie zakupionej na rynku walutowym nie miała miejsca jej deprecjacja o stopie wyższej niż różnica w stopach oprocentowania wkładów w kraju pochodzenia kapitału i kraju lokaty kapitału. Gdyby tak się stało, to transakcja arbitrażowa pociągałaby za sobą straty. Z kolei deprecjacja o stopie niższej oznaczałaby zmniejszenie oczekiwanego zysku. Odwrotnie, aprecjacja waluty lokaty kapitału w stosunku do waluty kraju jego pochodzenia umożliwiałaby właścicielowi kapitału osiągnięcie zysku większego niż spodziewany.
Jak widać takie transakcje związane są z pewnym ryzykiem poniesienia strat przez inwestora. Możliwością zabezpieczenia przed nimi jest m.in. połączenie arbitrażu walutowego z równoległym przeprowadzaniem operacji na rynku transakcji terminowych. W związku z tym, iż zadaniem tych ostatnich jest zabezpieczenie transakcji arbitrażu walutowego przed ryzykiem, ten rodzaj arbitrażu określa się jako ubezpieczeniowy arbitraż procentowy.
Oddzielny podział transakcji na rynku walutowym można dokonać ze względu na cel podmiotów biorących w nich udział. Są to transakcje hedgingowe, czyli transakcje walutowe mające na celu wyeliminowanie ryzyka walutowego oraz transakcje spekulacyjne, tzn. transakcje zakupów i sprzedaży walut wynikające z chęci uzyskania dochodu biorącego się ze zmian kursu. Podmiot przeprowadzający ostatnia transakcję przewiduje, że w przyszłości nastąpi wzrost kursu kupowanej przez niego waluty i kupuje ją obecnie z myślą o uzyskaniu w przyszłości zysku z jej sprzedaży. Dokonując tej operacji podejmuje on jednak świadome ryzyko, że kurs nie wzrośnie, a być może nastąpi nawet jego obniżenie, co pociągałoby za sobą straty. Zarówno transakcje hedgingowe jak i spekulacyjne dokonywane są zarazem na rynku transakcji bieżących, jak i terminowych. Większość transakcji spekulacyjnych odbywa się jednak na rynku transakcji terminowych..
Transakcje spekulacyjne stanowią pewien rodzaj hazardu ekonomicznego stwarzającego szanse szybkich zysków. Mogą również wywierać wpływ na stan równowagi na rynku walutowym, czyli na poziom kursu. Wpływ ten może być stabilizujący, czyli przeciwdziałający zmianom kursu, lub destabilizujący, czyli przyspieszający te zmiany. W związku z tym rozróżniamy spekulację stabilizującą lub spekulację destabilizującą.
Do spekulacji stabilizującej zaliczymy spekulacyjne zakupy waluty, której kurs spada oraz spekulacyjna sprzedaż waluty, której kurs rośnie. W obu przypadkach transakcje spekulacyjne przyczyniają się do wyhamowania zmian, intensyfikują, bowiem działania czynnika działającego w przeciwnym kierunku niż ten, który decyduje o bieżących zmianach.
Podobnie można wyróżnić dwa rodzaje transakcji składających się na spekulację destabilizującą. Polega ona na spekulacyjnym zakupie waluty, której kurs wzrasta, lub spekulacyjnej sprzedaży waluty, której kurs spada. W obu przypadkach transakcje spekulacyjne przyczyniają się do przyspieszenia zmian. Intensyfikują, bowiem działania czynnika decydującego o istniejącym kierunku zmian kursowych- popytu w pierwszym przypadku i podaży w drugim.
Z punktu widzenia inwestora transakcje na rynku walutowym jawią się jako jedne z łatwiejszych operacji, które mogą przynieść czasem nawet bardzo wysoki zysk. Rozwój technologii spowodował, że inwestycje walutowe są dzisiaj dostępne dla wszystkich, a nowoczesne narzędzia dają równe szanse bankom, rekinom finansowym i mądrym inwestorom, którzy dokonują zyskownych transakcji w zaciszu domowego gabinetu. Rynek walutowy jest przejrzysty, płynny i otwarty dla każdego gracza. Wiele par walut, brak prowizji, brak takich pojęć jak bessa czy hossa dają szansę wielokrotnego otwierania i zamykania pozycji z zyskiem w ciągu dnia. Rozwinięte systemy transakcyjne oferowane przez największe na świecie firmy brokerskie to potężne narzędzia z modułami składania zleceń, bieżącymi wykresami kursów, analizami, aktualnymi wiadomościami spływającymi z całego świata, które dzisiaj dla każdego inwestora są bazą zyskownej gry na rynku transakcji walutowych.
Bibliografia:
A. Budnikowski Międzynarodowe stosunki gospodarcze, wyd. II zmienione, PWE, Warszawa 2003r.
P. Bożyk, J. Misala, M. Puławski, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa 2002r.