mitologia azteków bogowie, Mitologie


Acoluahuacatl - bóg umarłych. Camaxtli - bóg nocy i myślistwa czczony głównie w Tlaxcali.

Centzon Huitznahua - czterystu z południa, gwiazdy południa, bracia Huitzilopochtli.

Centzon Mimixcoa - czyli „Czterystu z Północy”. Czterysta wężów chmur. Gwiazdy północy.

Centzon Totochtin - czyli „Czterysta Królików”, synowie Mayauel. Była to grupa azteckich bogów kojarzonych z oszałamiającym napojem zwanym pulque lub octli, wytwarzanym z rośliny maguey i powszechnie używanym podczas publicznych rytuałów i uroczystości. Do Centzon Totochtin należy między innymi Tepoxtecalt, bóg pijaństwa. Królik znany jest ze swej płodności i rzekomej psotliwości i prawdopodobnie to wyjaśnia kojarzenie go z pulque. Trunek ten łączono też z płodnością- czasami przedstawiano, jak tryska z piersi bogini matki.

Cinteotl, Centeotl - „Pan Kolby Kukurydzy”. W mitologii Azteków bóg kukurydzy. Męskim odpowiednikiem bogini Chicomecoatl. Centeotl, kojarzony był w szczególności z kukurydzą, podczas gdy Chicomecoatl reprezentowała ogólnie pożywienie, w tym kukurydzę. Oba bóstwa były ściśle związane z boginią wody Chalchiuhtlicue, żoną boga deszczu i płodności Tlaloca. Łączono je również z Xilonen, boginią młodych pędów zboża. Eekatl - bóg wiatru. Ek Chuak - "Czarny Pan".

Huehneteotl, Huehueteotl - „Stary Bóg”. Aztecki bóg ognia i domowego ogniska, syn bogini Mayahual. Prawdopodobnie początkowo był bóstwem Olmeków (1500-400 p.n.e.). Huehueteotl był czczony przez Azteków jako najstarszy bóg i pierwszy towarzysz rodzaju ludzkiego. Wydaje się, że stał ponad wszystkimi lokalnymi bóstwami. Już od 500 roku p.n.e. był przedstawiany jako zgarbiony starzec, z kilkoma zębami lub całkowicie bezzębny z piecykiem na głowie. W czasie święta na jego część, ofiarowywano mu jęńców, których kapłani najpierw wiązali sznurami. Zarzuciwszy ich sobie na plecy tańczyli wokół ogniska, po czym wrzucali ich w płomienie i nie czekając na ich śmierć, wyciągali hakami z ognia

i wydzierali poparzonym lecz żywym serca.

Huitzilopochtli - „Koliber Południa”. Błękitny Tezcatlipoka. W religii Azteków był to bóg wojny, opiekun narodu i państwa. Syn Coatlicue, jednej z czterech bogiń-matek. Miała ona począć Huitzilopochtli na Coatepec, gdzie została zapłodniona magiczną kulą puchu, która zstąpiła z nieba. Jej wcześniejsze potomstwo, boginię Coyolxauhqui oraz jej czterystu braci, Centzon Huitznahaua, brzemienność matki rozwścieczyła do tego stopnia, że zabili ją, odcinając jej głowę i ręce. Jednakże w chwili jej śmierci wydała na świat w pełni ukształtowanego Huitzilopochtli, który natychmiast zabił siostrę, a następnie jej poćwiartowane ciało rzucił pod Coatepec, po czym ruszył rozgromić swych licznych braci. Podczas różnych świąt składano mu ofiary z ludzi. Był wyłącznie azteckim bogiem i prawdopodobnie na początku był legendarnym bohaterem, później deifikowanym. Jest on panem Piątego Słońca, aktualnie trwającej epoki, która ma zakończyć się w 2012 roku n.e.

Ipalnemohuani - Ten, Przez Którego Żyjemy”. Jeden z najczęściej spotykanych tytułów Ometeotla.

Jakatekutli - - bóg handlu i kupców. Kamasztli - bóg myślistwa.

Makuilszoczitl - bóg miłości, śpiewu, muzyki, tańca i młodej odrastającej roślinności.

Miszkoatl - bóg wojny i myślistwa. Moyocoyani, Moyocoyatzin - czyli „Ten, Który Stworzył się Sam”.

Nanautzin, Nanahuatl - ("Wrzodowaty", "Zropiały” lub „Pokryty Wrzodami") - w mitologii azteckiej bóg słońca. Nanautzin, czasem zwany również Nanahuatzin, Nana był tym bogiem który sam siebie złożył w ofierze skacząc w ogień i w ten sposób stając się słońcem. Nim wraz z bogiem Tecuciztecatl rzucili się w ogień, złożyli oni pokutę. Dumny Tecuciztecatl, miast obrzędowej ofiary, złożył pióra quetzala i złote kule z kolcami z drogocennych kamieni a w zamian za własną krew ofiarował kolce z koralu. Bóg Nanahuatzin nie skąpił własnej krwi, a w ofierze złożył prawdziwe gałęzie jodły i ostre kolce agawy. Kiedy przyszła pora na samo spalenie, bóg Tecuciztecatl, czterokrotnie stchórzył przed próbą ognia i tym samym zmarnował szansę na przemienienie się w Słońce. Gdy nastąpiła kolej na Nanahutzina, ten, zamknąwszy oczy, skoczył w ogień i spłoną zamieniając się w Słońce Piątej epoki. Z zazdrości czy też z rozpaczy i żalu, w ślad za nim, w ogień skoczył Tecuciztecatl i tym samym zamienił się w Księżyc. W mitologii Indian Quiche bóg Nanahuatl miał swojego odpowiednika w postaci Raxa-Nanahuac („Wszechwiedzący”), występujący jako bóstwo słoneczne.

Nanawacin - imię boga, który rzucił się do ognia i stał się Słońcem.

Ometekutli - najwyższy bóg nieba, bóg dwoisty "matka i ojciec bogów i ludzi", dawca życia.

Ometeotl - „Dwu-Bóg”. W azteckim micie o stworzeniu było to bóstwo, które pojawiło się jako pierwsze. Ometeotl był bóstwem, które stworzyło samo siebie, istotę płci zarówno męskiej jak i żeńskiej. Jego męskim przejawem był Ometecuhtli, a żeńskim Ometecihuatl. Ta pierwotna para małżeńska rządziła najwyższym poziomem nieba, Omeyocan i odbywała stosunki miłosne, których owocem były cztery wielkie bóstwa: Huitzilopochtli, Quetzalcoatl, Tezcatlipoca, Xipe Totec. Do nich dołączył Tlaloc i jego małżonka Chalchiuhtlicue. Wierzono również, że Ometecuhtli i Ometecihuatl zsyłali na ziemię dusze nie narodzonych dzieci.

Quetzalcoatl - "wąż okryty piórami", "uskrzydlony wąż", "drogocenny wąż", "drogocenny bliźniak", "pierzasty wąż". U Majów Ku-kul-kan. Bóg Słońca, Wiatru i Wiedzy, symbol dobra. Współtwórca świata, cywilizator Totleków, tytuł dwóch najwyższych kapłanów azteckich. Stworzył pierwszych ludzi i ofiarował im kukurydze. W nowszej legendzie wielki bóg (o białej skórze i jasnych oczach) wcielił się w mądrego władcę: nauczył swój lud rzemiosł, rolnictwa, budowy świątyń. Pod koniec panowania udał się na wschód do kraju Majów, aby tan pomagać ludziom. W innej wersji udał się na wschód, wszedł do łodzi i popłynął, a następnie wzniósł się ku przestworzom. Obiecał, że powróci. Pomni słów swego boga-dobroczyńcy Aztekowie powitali Hernana Cortesa jako powracającego z niebios Quetzalcoatla. Tradycje tubycze głoszą, iż był synem bogini Chimalmy albo bogiem siedzącym na Gwieżdzie Zarannej. Jeszcze inne wersje twierdzą iż gdzieś w trzynastym niebie żył bóg Tonacatecutli z żoną Tonacacihuatl. Mieli oni czterech synów: Tlatlauhqui Tezcatlipocę, Yayauhqui Tezcatlipocę, Huitzilopochtli'ego i Quetzalcoatla. Quetzalcoatl wiódł spór z Tezcatlipocą ("Dymnym Zwierciadłem"). Była to walka dobra ze złem. Quetzalcoatla - stwórcę i zarazem stworzenie - czczono potem najbardziej w Tuli, gdzie ponoć władał. Wprowadził był tam kult krzyża (symbole życia, energii i wytwarzania pokarmów), miłował pokój, czystość obyczajów i bezkrwawe ofiary. Miał białą skórę i nosił brodę.

Senteotl - bóg kukurydzy. Sziotekotli - bóg ludu Otomi. Szipe Totek - bóg roślinności i płodności.

Szocziteotl - bóg dziewiątego nieba. Szolotl - bóg podziemnego świata zmarłych o psiej głowie.

Tecictecatl, Tecuciztecalt, Tesistekatl - czyli „Ten z Ziemi Muszli”. Tchórzliwy bóg, który na początku jej epoki rzucił się do ognia i stał się Księżycem.

Tepejolotl - bóg wyobrażany w postaci jaguara, mieszkający w jaskini, we wnętrzu Ziemi.

Tlahuizcalpantecutli, Tlauixcalpantecuhtli, Tlahuixcalpantecuhtli - „Władca Mroku Poranka”, „Pan Domu Jutrzenki” - aztecki bóg wywodzący się z mitycznej krainy Tamoanchan. Tlahuizcalpantecutli był czczony pod postacią Quetzalcoatla (jako Gwiazda Poranna) i Xolotla (jako Gwiazda Wieczorna) . Najczęściej był bogiem świtu i planety Wenus oraz panem dwunastej godziny dnia. Wierzono, że w niektóre dni ciskał oszczepem w ludzi różnej płci, pozycji i wieku. Jemu to przypisywano różne nieszczęśliwe wypadki i przypadłości życiowe. Jako, że był związany z Wenus, w te dni roku, które były we władaniu gwiazdy, wstrzymywano się od zwykłych czynności i robót i składano ofiary i daniny dla pojednania się z bóstwem.

Tloque Nahuaque - „Pan Bliskości i Zespolenia”. Jeden z tytułów Ometeotla.

Texcatlipoca, Tezcatlipoca - "Dymiące Zwierciadło", „Pan Dymiącego Lustra”; jeden z najważniejszych bogów azteckiego panteonu wchodzący w skład świętej trójcy. Współtwórca i niszczyciel kolejno stwarzanych światów. Miał dużo przydomków. Bóg Wielkiej Niedźwiedzicy i nocnego nieba. Wielki czarodziej. Potrafi przemieniać się w różne postaci i widzi wszechrzeczy w obsydianowej kuli. Największy bóg panteonu Ameryki Środkowej. Każde inne bóstwo stwórcze było postrzegane jako aspekt Tezcatlipoki. Według azteckiego mitu o stworzeniu świata Ometecuhtli i Ometecihuatl i odbywała stosunki miłosne, których owocem były cztery wielkie bóstwa: Huitzilopochtli, Quetzalcoatl, Tezcatlipoca, Xipe Totec, nazwane czterema Tezcatlipocami. Xipe Totec („Czerwony Tezcatlipoca) rządził pierwszym Słońcem. Do nich dołączył Tlaloc i jego małżonka Chalchiuhtlicue. Kult Tezcatlipoki dotarł do środkowego Meksyku około roku 1000 n.e. wraz z Toltekami i od czasów Azteków (około 1325 roku n.e.) bóg ten zgromadził największą liczbę aspektów i tytułów spośród wszystkich bóstw. Niektóre z tych tytułów to: Yoalli Ehecatl ( czyli „Nocny Wiatr”), Yaotl (czyli „Wojownik”), Titlacuan (czyli „Ten, Którego Jesteśmy Niewolnikami”), Moyocoyatzin (czyli „Pan, Władca Samowolny”,„Ten, Który się Stworzył Sam”), Yaotzin (czyli „Wróg”), Nezahualpilli (czyli „Książę Poszczący”).Tezcatlipoca był kojarzony z ciemnością, wojną i śmiercią i podobno stawiał czoło wojownikom w nocy na rozstajach dróg. Aztekowi czcili go jako bóstwo opiekuńcze czarowników i władzy królewskiej. Uważano, że jest on wszechobecnym, ale niewidzialnym bogiem cieni, posiadaczem magicznego lustra, umożliwiającego mu przepowiadanie przyszłości i zaglądanie w ludzkie serca. Sprowadzał odwagę, bogactwo i pomyślność, ale także śmierć i nieszczęście. Odzwierciedleniem najwyższej pozycji Tezcatlipoca było utożsamianie go z jaguarem, czczonym jako król dzikich zwierząt i pan nocy. Prawdopodobnie najważniejszym z wszystkich jego przejawów w postaci jaguara był boski jaguar zwany Tepeyollotli („Serce Góry”).

Tlalok, Tlaloc - „Ten, Który Powoduje Wyrastanie”.Bóg deszczu i piorunów. Jedno z najważniejszych i najstarszych bóstw Ameryki. Tonatiu, Tonatiuh - czyli „Ten, Który Czyni Dzień”. Bóg Słońca.

Ueueteotl - stary bóg - bóg ognia.

Uitsilopocztli - bóg wojny i słońca w zenicie, aztecki bóg narodowy, związany z południem.

Xipe Totec - „Pan Odarty ze Skóry”. Aztecki bóg patronujący roślinom i płodności wiosennej. W trakcie jego święta składane mu ofiary były odzierane ze skóry, którą wkładali na siebie jego wyznawcy. Skóra ulegała rozkładowi i opadała odsłaniając żywego człowieka. W azteckim micie o stworzeniu świata Xipe Totec był również utożsamiany z tym aspektem boga Tezcatlipoki, który rządził pierwszym z pięciu „Słońc”, czyli ziemskich epok, rozpoczynających kosmiczną sekwencję, w której po zniszczeniu każdego świata następowało jego odtworzenie.

Xiuhcoatl - czyli „Wąż z Turkusów”. Insygnium Huitzilopochtli. „Symbol ognia ziemskiego i niebiańskiego, czyli promieni słonecznych”.

Xochipilli - aztecki bóg płodności, karał grzesznych zsyłając im choroby organów rodnych.

Xolotl - (nah. "pies, pan ciemności, pan gwiazdy wieczornej, poroniony płód, podwójny, bliźniak”) - w wierzeniach indian Mezoameryki, w szczególności u Azteków i Tolteków bóg poronień i personifikacja planety Wenus (nazywanej także Gwiazdą Wieczorną), a także strażnik słońca towarzyszący mu w nocnej wędrówce przez świat podziemny, skąd według legend wykradł niegdyś dla ludzi ogień. Często identyfikowany z bogiem ognia Azteków Xocotlem. Bliźniaczy brat Quetzalcoatla (dlatego często uważany był za bóstwo bliźniąt), któremu towarzyszył pod postacią psa w wyprawie przez dziewięcioramienną rzekę do piekła, Mictlanu (umarłym często wkładano do grobu psa, zwłaszcza w wierzeniach indian Otomi) U Zapoteków odprowadzający ludzi w zaświaty opiekun lub przewodnik zmarłych rozłupujący ziemię w celu odnalezienia najlepszej drogi do podziemnego świata, także bóg piorunów. Patron gry Ulama (w czasach azteków będącej w istocie krwawym obrzędem religijnym), przedstawiany zwykle jako człowiek (często przypominający ludzki szkielet) z głową psa. Matką Quetzalcoatla i Xolotla była bogini-dziewica Coatlicue. Xolotl był także bóstwem 17 dnia miesiąca (Ollin) według kalendarza azteckiego.

2



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Leksykon mitologii celtyckiej Bogowie
Bogowie Wikingów, MITOLOGIE ŚWIATA
Hajmdal, Matura - Język Polski, Mitologia Nordycka (Ragnarok), Bogowie
mitologia egipska bogowie, Egipt
Odyn, Matura - Język Polski, Mitologia Nordycka (Ragnarok), Bogowie
Angerboda, Matura - Język Polski, Mitologia Nordycka (Ragnarok), Bogowie
[Bogowie i inne byty wg mitologii słowiańskiej]
mitologia azteków miejsca i zagadnienia, Mitologie
mit. sumeryjska i babilońska bogowie, Mitologie
mitologia azteków boginie, Mitologie
Fenrir - wilk, Matura - Język Polski, Mitologia Nordycka (Ragnarok), Bogowie
Mani, Matura - Język Polski, Mitologia Nordycka (Ragnarok), Bogowie
Mitologia słowiańska Boginie i Bogowie od A do Z
Widar, Matura - Język Polski, Mitologia Nordycka (Ragnarok), Bogowie
Skoll, Matura - Język Polski, Mitologia Nordycka (Ragnarok), Bogowie
Starożytni bogowie, Nauka, Mitologia
Aztekowie, Nauka, Mitologia

więcej podobnych podstron