Aztekowie- lud średniowiecznego Meksyku
Kalendarze Azteków
Aztekowie używali dwóch kalendarzy. Jeden z nich - kalendarz słoneczny (Xiuhpohualli), składał się z 365 dni podzielonych na 18 miesięcy po 20 dni oraz dodatkowych 5 dni - Nemotemi (bez imienia, numerowane od 0 do 4). Dni dodatkowe przynosiły nieszczęścia. Każdy miesiąc miał nazwę związaną z rolnictwem, rozwojem roślinności, pracami polowymi. Kolejne dni były ponumerowane od 0 do 19. Według tego kalendarza obchodzono coroczne święta, składano ofiary.
Podział roku słonecznego według azteckiego kalendarza słonecznego (Xiuhpohualli):
Miesiąc aztecki |
Czas trwania w obecnie obowiązującym kalendarzu |
Obrzędy |
czas siania, tańce kapłanów przybranych w ludzką skórę |
||
oczekiwanie deszczu, ofiary dla Tlaloca |
||
obrzęd puszczania krwi |
||
początek pory deszczowej, ofiary z dzieci |
||
oczekiwanie na deszcz |
||
oczekiwanie na deszcz, ofiara z kapłanki |
||
święto bogini młodej kukurydzy, ofiara z dziewczyny |
||
święto indyków i placków z kukurydzy |
||
ofiara całopalna |
||
ofiara z kobiety uosabiająca dojrzałą kukurydzę |
||
ofiara całopalna na cześć powracających bogów |
||
ofiara dla Tlaloca z kobiet i mężczyzn |
||
czterodniowy post, przegląd broni |
||
święto ku czci boga wojny, ceremonialne potyczki |
||
dary dla boga domowego ogniska |
||
ofiara z kobiety, magiczne wywoływanie deszczu przez płacz dzieci i kobiet |
||
wypiek placków z kukurydzy, składanie ofiar z jeńców co cztery lata |
||
zakaz uroczystości |
Drugi kalendarz używany przez Azteków to kalendarz wróżbiarski (Tonalpohualli). Według niego przepowiadano np. przyszłość narodzonego w danym dniu człowieka, decydowano o najlepszym dniu do rozpoczęcia konkretnych przedsięwzięć itp. Kalendarz ten składał się z 260 dni (Tonalli) podzielonych na tygodnie. Każdy tydzień (Trecenas) miał 13, oznaczonych kolejnymi cyframi dni. Nazwy dni określane były 20, cyklicznie powtarzającymi się symbolicznymi nazwami. Kolejny tydzień rozpoczynał dzień o przypadającej jemu nazwie z 20 dniowego cyklu. Dwadzieścia symboli nazywano: mazatl (jeleń), acatl (trzcina), xochitl (kwiat), mizquiztli (śmierć), quiahuitl (deszcz), malinalli (trawa), coatl (wąż), tecpatl (nóż krzemienny), ozomahtli (małpa), cuitzpallin (jaszczurka), ollin (trzęsienie ziemi), itzcuintli (pies), calli (dom), cozcacuauhtli (sęp), alt (woda), ehecatl (wiatr), cuauhtli (orzeł), tochtli (królik), cipactli (krokodyl), ocelotl (jaguar). Dwudziestodniowe cykle podporządkowane były wpływom czterech stron świata.
Kamień słońca - kalendarz aztecki
Dla wierzeń azteckich najważniejszy był moment zrównania się obu kalendarzy, który przypadał co 52 lata. Był to moment wielkiej uroczystości, czas decydujący o dalszym istnieniu świata. (Koniec każdej z poprzednich epok następował właśnie w chwili zrównania się kalendarzy). Tej nocy nikt nie mógł zasnąć, kapłani mieli obowiązek odczytać z układu planet i gwiazd losy świata. Gdy już wiadomo było, że świat będzie istniał, należało rozpalić nowy ogień i ofiarować Słońcu życie ludzkie. W trakcie tej uroczystości ogień rozpalano na piersi jeńca pochodzącego z szlachetnego rodu. Gdy ogień płonął rozcinano jego pierś, serce składano w ofierze bogu a ogień "karmiono" ciałem. Ludność rozpalony ogień zanosiła do domu. W ten sposób świat był, zdaniem Azteków ocalony na następny okres 52 lat.
Jednym z najważniejszych zabytków związanych z aztecką rachubą czasu jest tzw. Piedra del Sol (Kamień Słońca), kamienny dysk nazywany kalendarzem azteckim. Kamień pochodzi z XV wieku, został znaleziony w 1790 r. Płaskorzeźba na jego powierzchni interpretowana jest jako mit o Słońcach związany ze stworzeniem świata.
Boscy opiekunowie poszczególnych dni (Tonalli) miesiąca według kalendarza wróżbiarskiego (Tonalpohualli):
Numer |
Dzień miesiąca |
Symbol (znak) |
Znaczenie |
Boski patron |
1 |
||||
2 |
||||
3 |
||||
4 |
||||
5 |
||||
6 |
||||
7 |
||||
8 |
||||
9 |
||||
10 |
||||
11 |
||||
12 |
||||
13 |
||||
14 |
||||
15 |
||||
16 |
||||
17 |
||||
18 |
||||
19 |
||||
20 |
Dwadzieścia symboli nazywano: mazatl (jeleń), acatl (trzcina), xochitl (kwiat), mizquiztli (śmierć), quiahuitl (deszcz), malinalli (trawa), coatl (wąż), tecpatl (nóż krzemienny), ozomahtli (małpa), cuitzpallin (jaszczurka), ollin (trzęsienie ziemi), itzcuintli (pies), calli (dom), cozcacuauhtli (sęp), alt (woda), ehecatl (wiatr), cuauhtli (orzeł), tochtli (królik), cipactli (krokodyl), ocelotl (jaguar).
13 Poziomów Nieba
1. Ilhuicatl Tlalocan ihuan Metztli ("Niebo Tlalocanu i Księżyca")
2. Ilhuicatl Citlalicatl ("Niebo Spódnicy z Gwiazd")
3. Ilhuicatl Tonatiuh ("Niebo Słońca")
4. Ilhuicatl huixtotlan ("Niebo - Miejsce Soli")
5. Ilhuicatl mamalhuacoca ("Niebo, Gdzie Jest Świder Ogniowy")
6. Ilhuicatl yayauhca ("Niebo Ciemne")
7. lhuicatl xoxouhca ("Niebo Zielone")
8. Iztapalnacazcayan ("Miejsce Mające Kąty z Obsydianowych Płyt")
9. Teotl iztacca ("Biały Bóg")
10. Teotl cozauhca ("Czerwony Bóg")
11. Teotl tlatlauhca ("Czerwony Bóg")
12. Omeyocan
13. Omeyocan
Omeyocan było często uważane za dwunaste i trzynaste niebo, choć inne źródła wymieniają osobno bogów tych poziomów. I tak w dwunastym panem był bóg Tlahuizcalpantecutli a w trzynastym niebie, bóg dwoistości Ometecutli
9 Poziomów Podziemia [
W mitologi Azteków kraina Podziemi nazywała się Mictlan był uważany za krainę świata podziemnego gdzie przebywali zmarli, którzy nie dostąpili zaszczytu wędrowania po niebie wraz ze słońcem.
1. Tlalticpac
2. Apanohuayan ("Przejście Wód")
3. Tepetl monanamicyan ("Miejsce, Gdzie Zderzają się Góry")
4. Itztepetl ("Obsydianowa Góra")
5. Itzehecayan ("Miejsce Obsydianowego Wiatru")
6. Pancuecuetlacayan ("Miejsce, gdzie Powiewają Chorągwie")
7. Temiminaloyan ("Miejsce, gdzie Ludzie są Pod Silnym Ostrzałem")
8. Teyollocualan ("Miejsce, Gdzie Są Zjadane Ludzkie Serca")
9. Itzmictlan apochcalocan ("Obsydianowe Miejsce Śmierci, Miejsce bez Dymika").
Najważniejsze krainy
