OKRES PRENATALNY
OD POCZĘCIA DO NARODZIN
CECHY ŻYCIA DZIECKA W OKRESIE PRENATALNYM
1. DYNAMICZNOŚĆ I ADAPTABILNOŚĆ
A) od jednej komórki - do wysoko wyspecjalizowanego organizmu (12 miliardów komórek w mózgu, 10 bilionów komórek nerwowych);
B) masa ciała powiększa się 10-11 milionów razy (w wieku od narodzin do dorosłości - tylko 22 razy);
C) długość i ciężar:
- długość komórki jajowej: 0,15 mm, plemnika - 0,03 mm (pięciokrotnie mniejszy od jaja) do ok. 50 cm dziecka przy urodzeniu;
- ciężar komórki jajowej: jedna milionowa część grama; ciężar plemnika 90 tysięcy razy mniejszy niż komórki jajowej do ok. 3,5 kg dziecka przy urodzeniu.
2. FIZJOLOGICZNA DOMINACJA DZIECKA
A) Wyzwala zmiany w hormonach matki;
B) Ćwiczy funkcje ważne dla przetrwania po urodzeniu się (połykanie wód płodowych, oddawanie moczu, ssanie, obracanie się, podskoki);
C) Wyznacza termin porodu;
D) Radzi sobie z poczuciem głodu (pijąc wody płodowe lub nie pijąc, gdy są niesmaczne).
3. ROZWOJOWI POSZCZEGÓLNYCH STRUKTUR TOWARZYSZY ROZWÓJ ICH FUNKCJI
4. ROZWÓJ STRUKTUR I FUNKCJI ODBYWA SIĘ ZGODNIE Z ZASADĄ CEFALOKAUDALNĄ I PROKSYMODYSTALNĄ
5. CECHY OKRESU PRENATALNEGO OBSERWOWANE SĄ TAKŻE PO NARODZINACH DZIECKA (DO OKOŁO 5-6 MIESIĄCA ŻYCIA)
A) Odruchy bezwarunkowe;
B) Zasady rozwoju cefalokaudalnego i proksymodystalnego;
C) Przewaga mięśni zginaczy.
ROZWÓJ PRENATALNY
1. OKRES ZYGOTY - od zapłodnienia do 2. tygodni.
Zagnieżdżenie się (implantacja) zygoty w ścianie macicy. Początki specjalizacji komórek: niektóre tworzą masę wewnętrzną, z której powstanie EMBRION; inne tworzą masę zewnętrzną, z której powstaną STRUKTURY PODTRZYMUJĄCE EMBRION.
2. OKRES ZARODKOWY (EMBRIONALNY) - od 3. do 8. tygodnia.
A) Różnicowanie się komórek masy wewnętrznej;
B) Zmiany w masie komórek zewnętrznych, ukształtowanie się trzech systemów podtrzymujących embrion.
Ad A) RÓŻNICOWANIE SIĘ KOMÓREK MASY WEWNĘTRZNEJ
- - Trzy listki zarodkowe: 1. ENDODERMA - zaczątek organów wewnętrznych i gruczołów; 2. EKTODERMA - zaczątek tych struktur organizmu, które będą miały kontakt ze światem zewnętrznym (układu nerwowego, skóry i włosów, sensorycznych części oka, nosa i ucha); 3.MEZODERMA - zaczątek mięśni, chrząstki,kości, serca, narządów płciowych i niektórych gruczołów;
-- Pierwsze funkcje: w końcu 3. tygodnia zaczyna funkcjonować zaczątek układu krwionośnego.
Ad B) ZMIANY W ZEWNĘTRZNEJ WARSTWIE KOMÓREK
--Ukształtowanie się worka owodniowego, łożyska i pępowiny.
III. OKRES PŁODOWY - od 9 do 38., 40. Tygodnia
KAMIENIE MILOWE ROZWOJU PŁODOWEGO
12 tyg. - można określić płeć dziecka; głowa stanowi połowę wielkości płodu;
16 tyg. - matka wyczuwa pierwsze ruchy płodu; ukszt. uszy;
20 tyg. - porost włosów; głowa to 1/3 długości ciała; odruch ssania;
24 tyg. - ukszt. oczy (zamknięte), powstają paznokcie; zdolność do samodzielnego oddychania;
28 tyg. - układ nerwowy, krwionośny i oddechowy na tyle rozwinięte, by utrzymać się przy życiu;
29-40 tyg. - w dużym tempie powstają połączenia nerwowe; przyrost wagi
ROZWÓJ PRENATALNY - PSYCHOLOGICZNE PODEJŚCIE
I TRYMESTR ŻYCIA DZIECKA
- 13 dnia powstają zawiązki układu nerwowego, 20 dnia zawiązki mózgu;
- od 21 dnia pracuje serce;
- w 41 dniu obserwuje się odruchy nerwowe świadczące o początkach współdziałania układu nerwowego i mięśniowego;
- w 43 dniu odnotowano pierwsze oznaki fal mózgowych;
- między 7 a 10 tygodniem zaczynają docierać pierwsze impulsy nerwowe z oka poprzez nerw oczny do mózgu;
- w połowie 7 tygodnia pojawia się wrażliwość okolicy warg na dotyk, lekkie ich podrażnienie wywołuje uogólnioną reakcję całego ciała w postaci zwrotu tułowia;
- w 7 tygodniu zróżnicowanie gruczołów płciowych pozwala na rozróżnienie płci;
- W 10 tygodniu zasadnicze części mózgu są już ukształtowane;
- w 12 tygodniu dziecko zaczyna połykać wody płodowe i reagować na ich smak;
- pomiędzy 8 a 12 tygodniem - intensywna aktywność ruchowa.
II TRYMESTR ŻYCIA DZIECKA
- w 15 tygodniu początek ruchów chwytnych;
- w 4 miesiącu powierzchnia mózgu jest pofałdowana, uformowany jest móżdżek, rozpoczyna się mielinizacja włókien nerwowych w rdzeniu kręgowym;
- od 17 tygodnia - ćwiczenia ruchów ssących;
- między 4 a 5 miesiącem życia reaguje na zmiany temperatury, na intensywną zmianę oświetlenia, na bardzo silne dźwięki;
- na przełomie 5 i 6 miesiąca nabywa zdolności bycia w stanie czuwania i stanie snu;
W 6 miesiącu PROPORCJE ZBLIŻONE DO TYCH, JAKIE DZIECKO BĘDZIE MIAŁO PRZY URODZENIU.
-III TRYMESTR ŻYCIA DZIECKA
- Przyrost wagi, wypijanie wód płodowych (ok. 15 do 40 mililitrów płynu owodniowego na godzinę);
- nie przybywa już komórek nerwowych, przemiany mają charakter jakościowy, powstają ośrodki mózgowe poszczególnych zmysłów;
- występuje zdolność zapamiętywania;
- dalszy rozwój odruchów bezwarunkowych.
TERATOGENY MOŻLIWY SKUTEK
__________________________________________________________
LEKI TERAPEUTYCZNE
ASPIRYNA - PORONIENIE, KRWAWIENIE,
KŁOPOTY NOWORODKA Z ODDYCHANIEM
WITAMINA A - ZNIEKSZTAŁCENIA GŁOWY I USZU, USZKODZENIA SERCA I C.U.N.
STREPTOMYCYNA - UTRATA SŁUCHU
TALIDOMID - DEFORMACJA KOŃCZYN, USZKODZENIE NARZĄDÓW WEWN., ŚMIERĆ
TERATOGENY MOŻLIWY SKUTEK
__________________________________________________________
NARKOTYKI
KOKAINA - ZAHAMOWANIE WZROSTU, PRZEDWCZESNY PORÓD, DRAŻLIWOŚĆ NOWORODKA, SYNDROM GŁODU NARKOTYCZNEGO;
HEROINA - JAK WYŻEJ ORAZ SYNDROM NAGŁEJ ŚMIERCI;
LSD I MARIHUANA - PRAWDOPODOBNY POWÓD PRZEDWCZESNYCH PORODÓW; UWAŻANE ZA PRZYCZYNĘ ODRYWANIA SIĘ KAWAŁKÓW CHROMOSOMÓW.
TERATOGENY MOŻLIWY SKUTEK
___________________________________________________________
WARUNKI ZWIĄZANE Z MATKĄ
WIEK - NASTOLETNIE MATKI ORAZ KOBIETY POWYŻEJ 35 ROKU ŻYCIA CZĘŚCIEJ MAJĄ DZIECI Z NIŻSZĄ WAGĄ URODZENIOWĄ;
WRAZ Z WIEKIEM WZRASTA PRAWDOPODOBIEŃSTWO URODZENIA DZIECKA Z ZESPOŁEM DOWNA
ALKOHOL - USZKODZENIE MÓZGU I SERCA, ZAHAMOWANIE WZROSTU, OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE, PŁODOWY ZESPÓŁ ALKOHOLOWY
PALENIE PAPIEROSÓW - ZAHAMOWANIE WZROSTU, WCZEŚNIACTWO
TERATOGENY MOŻLIWY SKUTEK
______________________________________________________
CUKRZYCA - TRZYKROTNY WZROST PRAWDOPODOBIEŃSTWA WYSTĄPIENIA WSZELKICH TYPÓW WAD WRODZONYCH (m.in. BEZMÓZGOWIE, ROZSZCZEPIENIE KRĘGOSŁUPA, WADY WRODZONE SERCA);
NIEDOŻYWIENIE - WIĘKSZE PRAWDOPODOBIEŃSTWO ZAHAMOWAŃ WZROSTU, WCZEŚNIACTWO.
TERATOGENY MOŻLIWY SKUTEK
__________________________________________________________
INFEKCJE
AIDS - WRODZONE DEFORMACJE
RÓŻYCZKA - OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE, USZKODZENIA OCZU, GŁUCHOTA
SYFILIS - OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE, ŚLEPOTA, GŁUCHOTA, PORONIENIE, ŚMIERĆ
TOKSOPLAZMOZA - ANOMALIE ROZWOJU GŁOWY I MÓZGU, OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE
TERATOGENY MOŻLIWY SKUTEK
_________________________________________________________
ZAGROŻENIA ŚRODOWISKOWE
OŁÓW - PORONIENIE, ANEMIA, OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE
RTĘĆ - ANOMALIE ROZWOJU GŁOWY I MÓZGU, BRAK KOORDYNACJI RUCHOWEJ, OPÓŹNIENIE UMYSŁOWE
PROMIENIOWANIE - BIAŁACZKA, ANOMALIE ROZWOJU GŁOWY, CIAŁA I RĄK, ZMIANY GENETYCZNE, PORONIENIE, URODZENIE MARTWEGO DZIECKA
A teraz
RODZIMY!