Wpływ cukrzycy na przebieg ciąży
U ciężarnej chorej na cukrzycę mogą pojawić się następujące komplikacje:
poronienie występuje znacznie częściej u kobiet chorych na cukrzycę
nadciśnienie i stan przedrzucawkowy, 2 do 3-krotnie częściej niż u zdrowych ciężarnych.
infekcje dróg moczowych występują dwukrotnie częściej.
poród przedwczesny - 2-3-krotnie częściej
wielowodzie
odsetek cięć cesarskich sięga 50-60%
Wpływ cukrzycy na rozwój płodu i stan noworodka
Cukrzyca u kobiety ciężarnej może wpływać również na rozwój płodu i stan noworodka. Do najczęstszych powikłań zaliczamy:
umieralność okołoporodowa w przypadku braku prawidłowej opieki nad ciężarną jest znacznie zwiększona
duże wady wrodzone dotyczą około 6 do 10% noworodków matek chorujących na cukrzycę przed ciążą. Najczęstsze wady to:
wady serca, kardiomiopatie
wady nerek
wady ośrodkowego układu nerwowego - wodogłowie, niedorozwój tkanki mózgowej. Wady te występują szczególnie u kobiet z cukrzycą z wysokimi poziomami cukru przed ciążą oraz w pierwszych 7 tygodniach jej trwania.
makrosomia, czyli nadmierny wzrost wewnątrzmaciczny płodu, któremu można zapobiec przez optymalne wyrównanie cukrzycy.
hypotrofia czyli wyraźne cechy opóźnienia rozwoju płodu i mała masa ciała, zdarza się u matek z cukrzyca długo trwającą i zaawansowanymi zmianami naczyniowymi.
dojrzewanie płodów matek chorych na cukrzyce jest opóźnione, co z częstszymi porodami przedwczesnymi wpływa na zwiększoną umieralność okołoporodową.
Choroby zakaźne a ciąża"
Istnieje wiele drobnoustrojów, które poprzez ciało matki mogą przedostać się do ukrytego w jej brzuchu dziecka. Kryjówka rozwijającego się małego człowieka jest jednak stosunkowo bezpieczna. Broni jej układ odpornościowy organizmu matki i wrota bariery łożyskowej, od strony pochwy zaś ściśle zamknięta szyjka macicy, i błony pęcherza płodowego. Niektóre drobnoustroje potrafią jednak przeć wszelkie zabezpieczenia i dotrzeć do wnętrza macicy. Zakażenie płynu owodniowego może nastąpić przez krew matki i łożysko lub też od strony pochwy przez kanał szyjki macicy i osłabione błony płodowe. Niektóre z tych groźnych w życiu płodowym drobnoustrojów u starszych dzieci lub dorosłych powodują jedynie banalne choroby, a czasami nawet bezobjawowe infekcje. Jeśli jednak dostaną się do rozwijającego się w macicy dziecka, mogą spowodować poważne wady rozwojowe, prowadzące niekiedy do poronienia lub obumarcia płodu. Zakres tych uszkodzeń w dużym stopniu zależy od okresu ciąży, w którym doszło do zakażenia. Ryzyko powstania poważnych wad jest największe podczas pierwszych trzech miesięcy, gdy formują się wszystkie narządy płodu, maleje zaś wraz z upływem czasu trwania ciąży. Zakażenia matki w późniejszym jej okresie mogą być przyczyną wrodzonych infekcji u noworodków.
Toksoplazmoza
Choroba zazwyczaj przebiega łagodnie, z niewielką gorączką, osłabieniem, powiększeniem węzłów chłonnych - przypomina lekką grypę. Po jej ustąpieniu pozostaje odporność, którą zapewniają wytworzone przez organizm specyficzne przeciwciała przeciwko temu pierwotniakowi. Toksoplazmoza nabyta w dzieciństwie lub dorosłym życiu jest całkowicie niegroźna. Fatalne następstwa ma natomiast zakażenie w życiu płodowym, czyli toksoplazmoza wrodzona. Zależnie od wieku ciąży, w którym doszło do zakażenia, może dojść do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego z następstwami w postaci wodogłowia, zwapnień mózgowych oraz opóźnień w rozwoju umysłowym i ruchowym. Zakażenie toksoplazmozą może też być przyczyną poronienia lub obumierania płodu.
Różyczka
Różyczka jest łagodną chorobą wirusową wieku dziecięcego, objawiającą się gorączką i wysypką. Większość ludzi przechodzi ją w dzieciństwie bez żadnych powikłań. Od niedawna został wprowadzony obowiązek szczepienia dziewcząt w wieku szkolnym przeciw różyczce, niezależnie od przebycia tej choroby. Ma to na celu wykluczenie zakażenia kobiety w czasie ciąży, które może mieć katastrofalny wpływ na dziecko. Zakażenie wrodzone może prowadzić do rozwoju wielu wad wrodzonych, do których między innymi należą: głuchota, wady narządu wzroku, serca, opóźnienia w rozwoju psychicznym.
Ryzyko przejścia zakażenia z matki na płód jest najmniejsze w początkach ciąży i rośnie wraz z jej upływem. Jednocześnie jednak ryzyko powstania poważnych wad rozwojowych istnieje tylko w początkowych miesiącach (prawdopodobnie tylko do 17. tygodnia).Nie ma skutecznego leczenia przeciwwirusowego, zapobiegającego rozwojowi różyczki wrodzonej
Odra to wirusowa choroba zakaźna wieku dziecięcego o łagodnym przebiegu, obecnie rzadziej spotykana dzięki wprowadzeniu obowiązkowych szczepień. W czasie ciąży jej przebieg bywa nieco cięższy. Odra może być przyczyną poronienia, obumarcia płodu lub porodu przedwczesnego, a także wewnątrzmacicznego wrodzonego zakażenia noworodka. Nie stwierdzono wpływu tej choroby na występowanie wad wrodzonych.
Ospa wietrzna - częsta choroba zakaźna u dzieci, jeśli wystąpi w czasie ciąży, może być przyczyną wielu powikłań, dotyczących zarówno matki, jak i dziecka. Ospa wietrzna może prowadzić do poronienia, obumarcia płodu lub porodu przedwczesnego. Wrodzona ospa wietrzna u dziecka wiąże się z występowaniem poważnych wad rozwojowych lub ciężką infekcją.
Wpływ stresu w czasie ciąży na rozwój i zdrowie płodu.
Dowiedziono, że stres w czasie ciąży może mieć znaczący wpływ na rozwój płodu oraz występowanie chorób u dziecka po porodzie oraz w dorosłym życiu. Stres w czasie ciąży może mieć niekorzystny wpływ na występowanie różnych zaburzeń rozwojowych. Dowodzi to teorii, że kobiety ciężarne powinny by otoczone znacznie większą opieką niż inni pacjenci ze względu na ryzyko powikłań wywołanych stresem w czasie ciąży. Czynnik ryzyka jakim jest stres powoduje zwiększenie we krwi stężenia hormonu, zwanego kortyzolem co może odpowiadać za wzrost stężenia glukozy we krwi i gorsze wykorzystane tlenu przez tkanki płodu. Według naukowców nie można wykluczyć, że matki w żałobie lub pozostające w głębokim stresie piją więcej alkoholu lub nieprawidłowo się odżywiają. Ich dieta może być uboga chociażby w kwas foliowy, niezbędny do prawidłowego rozwoju układu nerwowego.Alkohol
Alkohol wypijany przez matkę przenika do płodu w takim samym stężeniu, jakie występuje we krwi matki. A ponieważ dziecko ma słabo jeszcze wykształcone enzymy eliminujące alkohol z krwi, więc skutki jego obecności są odczuwane przez nie dwa razy dłużej niż przez matkę. Alkohol może wywołać u niego różne upośledzenia psychiczne i fizyczne. Dzieci rodzą się mniejsze, zwiększa się śmiertelność płodów. Całość objawów jest nazywana często "zespołem alkoholowym płodu". W późniejszym wieku, gdy dzieci są już w szkole mogą mieć one trudności w nauce oraz zaburzenia zachowania.
Palenie papierosów
Nałóg ten jest niebezpieczny dla dziecka zwłaszcza od 4 miesiąca ciąży. Uznaje się go za jedną z przyczyn poronień i przedwczesnego porodu. Ma tez duży wpływ na rozwój dziecka. Dzieci palaczek mają z reguły niższą masę urodzeniową i częściej zapadają na choroby układu oddechowego. W badaniach dzieci w wieku szkolnym udowodniono, że dzieci matek palących w czasie ciąży są z reguły niższe i słabiej uczą się w szkole. Dym papierosowy zawiera wiele szkodliwych składników.
Narkotyki
Narkotyk przenikając przez łożysko może je uszkadzać i przez to zaburzać dopływ krwi do płodu. Może spowodować powstawanie różnych wad u dziecka, może też być przyczyną różnych powikłań w trakcie trwania ciąży takich jak poronienie lub przedwczesny poród. Zażywając regularnie narkotyki matka uzależnia dziecko, zanim przyjdzie ono na świat.
Wpływ leków na płód
W pierwszych trzech miesiącach ciąży rozwijający się zarodek jest najbardziej wrażliwy na toksyczne działanie leków. Farmakoterapia może spowodować poronienie lub doprowadzić do powstania wad wrodzonych.
W późniejszym okresie ciąży leki mogą wywołać zaburzenia wzrostu płodu i czynności jego narządów.
Niedługo przed porodem lekarstwa podane matce mogą powodować niekorzystne objawy u noworodka - dotyczy to zwłaszcza silnych środków przeciwbólowych (Dolargan, Fortral), które wywołują kłopoty z oddychaniem i ssaniem.
Wpływ wieku na ciążę
Zwiększa się przeciętny wiek kobiet rodzących. W roku 2000 najwyższą płodnością charakteryzowała się grupa wieku 25-29 lat. Tymczasem płodność kobiet zmniejsza się już w wieku 27 lat - trzydziestoletnia kobieta ma już jedynie 15% szans na zajście w ciążę w jednym cyklu. Z kolei ryzyko niepłodności u kobiet w wieku 35-44 lata jest trzykrotnie większe, niż w wieku 30-34. Wraz z wiekiem kobiety zwiększa się również ryzyko poronienia ciąży. Uważa się, że jedna na pięć potwierdzonych ciąż kończy się poronieniem. Skala ta znacznie się zwiększa, gdy weźmie się pod uwagę ciąże nie potwierdzone, czyli przypadki, w których kobieta poroniła, zanim się zorientowała, że jest w ciąży.
Promieniowanie
Istnieje ryzyko uszkodzenia m. in. centralnego układu nerwowego płodu. Promienie RTG mogą także być przyczyną uszkodzenia płodu, szczególnie, gdy badanie wykonywane jest w pierwszych tygodniach trwania ciąży, czyli w czasie formowania się zarodka i wykształcania płodu.