Plemnik- produkt holokrynowego wydzielania kanalików krętych jądra. składa się z ogona i główki. Główka zawiera jądro w formie elektrowogęstej i akrosom w postaci czapeczki akrosomalnej- ma 2 błony, zewnętrzną(galaktozylotransferaza) wewnętrzną(akrozyna, fosfataza kwaśna, hialuronidaza,neuraminidaza) Główka przekazuje inf gen następnemu pokoleniu
Ogon skład: Szyjka-2 centriole,9 segmentowych kolumn, które przechodzą w 9 włókien wstawki i witki. Wstawka- 9 mikrotubuli-włókno osiowe, włókno grube, osłonka mitochondrialna. Odc główny witki- włókno osiowe, włókna grube,okrężna osłonka włóknista. Odc końcowy witki- odc końcowe podwójnych mikrotubul, błona kom witki.
Akrosom - aktyna, wimentyna. Witka- miozyna, tubulina, b.kur. flaktyna, spermiozyna.
plemniki poruszają się ruchem wężowym i obrotowym.
Spermatogeneza- trwa 74 dni, składa się z 2 procesów, spermatocytogenezy(redukcja o ½ liczby chromosomów) spermiogenezy.
Komórki w cyklu; spermatogonie, podział synchroniczny, 6 podziałów mit. Powstają kom Ad(rezerwa dla rozplemu) i Ap które dzieląc się mit tworzą spermatogonie B; wzrastają tworząc spermatocyty I rz; podział mejotyczny(2 podziały), po 1- spermatocyty IIrz. po 2 spermatydy
Spermiogeneza- przekształcenie spermatydy w plemnik. 4 stadia; stadium Golgiego, St. Czapeczki, St. Akrosomalne, St. Dojrzewania
Sperma- składa się z cz. komórkowej i płynnej. Objętość wytrysku 3,5ml z czego 10% to plemniki (200-300mln), skład; plemniki, złuszczone komórki nabłonków, ciałka sterczowe, ziarnistości tłuszczu, barwników. trzy frakcje nasienia; 1. wydzielina g. opuszkowo- cewkowych. 2. plemniki i wydzielina prostaty. 3. wydzielina pęcherzyków nasiennych(dużo fruktozy i prostaglandyny) azoospermia- brak plemników w spermie.
jajo- oocyt IIrz., powstaje w wyniku oogenezy w jajniku. Otoczone osłonką przejrzystą i warstwami komórek ziarnistych tj. wieniec promienisty. Ludzka kom. Jajowa jest oligolecytalna
Owogeneza(oogeneza) - rozpoczyna się w życiu embrionalnym. Pierwotna komórka płciowa przez ścianę pęcherzyka żółtkowego, śc jelita środkowego i tylnego dostaje się do grzebienia śródnercza(z niego jajnik) tutaj znajdują się oogonie, ulegają podziałom, do 6 miesiąca ż płodowego kiedy oogonie przekształcają się w oocyty I rz. przechodzą przez profazę mejozy I oogenezy do diplotenu. Diktioten=pierwsze zahamowanie oogenezy przez OMI. Powstają pęcherzyki jajnikowe pierwotne. W okresie pokwitania; MPF zwalnia hamulec, powstaje oocyt IIrz. i ciałko kierunkowe I. Oocyt II rz. wchodzi w mejozę II przechodzi całą profazę, CSF zatrzymuje podział w metafazie. Na tym etapie oocyt IIrz. jest gotowy do zapłodnienia. Po zapłodnieniu mejoza II oogenezy dobiega końca(powstaje zygota i ciałko kierunkowe II)
Witelogeneza- gromadzenie w cytoplazmie substancji niezbędnych do rozwoju zarodka oraz materiałów zapasowych przez zatrzymany w profazie I mejozy oocyt Irz.
Zaplemnienie- (zewnętrzne, wewnętrzne, sztuczne) dochodzi w trakcie aktu seksualnego, w czasie którego ejakulat wraz z plemnikami zostaje złożony w sklepieniu pochwy, po zbliżeniu się gamet, plemniki przenikają przez osłonki jajowe do kom jajowej.
Zapłodnienie- dochodzi w najszerszej części bańki jajowodu, rozpoczyna się zbliżeniem plemnika do jaja a kończy polączeniem komórek wraz z wymieszaniem chromosomów ojca i matki. 10 procesów; kapacytacja, przenikanie plemników przez komórki wieńca promienistego, przyleganie plemników do osłony przejrzystej i penetracja przez osłonę, fuzja plemnika z komórką jajową, IIpodział dojrzewania oocytu IIrz., reakcja korowa(uwalnianie enzymów hydrolitycznych), reakcja osłony przejrzystej, blok przeciw polispermii, tworzenie przedjądrza ż. i m., kondensacja chromosomów z przedjądrzy i powstanie zygoty.
Bruzdkowanie - okres po zapłodnieniu, wielokrotny podział mitotyczny zygoty, w czasie którego faza G1 jest zredukowana(nie rośnie). Ludzkie jajo bruzdkuje całkowicie. Stadia; zygota, [30h]2blastomery…, [3-4dni]12-16 blastomerów=morula, morula przechodzi do macicy,proces kawitacji,zanik osłony przejrzystej,blastocysta(węzeł zarodkowy i trofoblast)
Implantacja(zagnieżdżenie)- zaczyna się od momentu zaniku osłonki przejrzystej blastocysty, ok. 5-6 dnia po zapłodnieniu. Blastocysta zagnieżdża się biegunem zarodkowym w błonie sluzowej macicy(prawidłowo-górna tylna ściana trzonu macicy). 4 etapy implantacji; przylegania, przenikania, rozprzestrzeniania, zatrzymania
Polispermia- proces w którym wiele plemników przenika do jaja. Zawsze tylko 1 jest plemnikiem zapładniającym, dlatego pozostałe obumierają.