Praca zaliczeniowa
LO1 semestr 1
Osiągnięcia cywilizacyjne starożytnego Rzymu
Do głównych osiągnięć starożytnego Rzymu zaliczamy:
Filozofie
Literaturę
Religię
Sztukę
Retorykę
Historiografie
Naukę
Budownictwo
-prawo
Jednak największe sukcesy rzymianie odnieśli w dwóch ostatnich wymienionych dziedzinach i na nich się skupić.
Prawo Rzymski:
Prawo Rzymskie z powodzeniem funkcjonuje do dnia dzisiejszego w mniejszym lub większym stopniu w świecie współczesnym. Dość późno, bo dopiero na początku II-III w n.e. Rzymianie zaczęli spisywać komentarze wcześniej prawo rzymskie istniało jedynie na zasadzie prawa zwyczajowego. Nie było ono spisywane tylko przekazywane z ust do ust, z pokolenia na pokolenie. Dawało to niestety niepewność prawa, często było ono nadużywane tym bardziej, że sędziowie wywodzili się z najwyższych warstw społecznych i nie stosowali jednolitego prawa dla bogatych i biednych. Dlatego też musiała nastąpić kodyfikacja bardzo ważna dla prawa rzymskiego tzw. ustawa XII tablic:
Tablice I, II, III - prawo procesowe (np. Si in ius vocat est ito - jeśli zostałeś wezwany na sąd, to się staw)
Tablice IV i część V - organizacja wewnętrzna rodziny rzymskiej (np. ojciec nie może sprzedać syna więcej niż 3 razy)
Część tablicy V - spadkobranie (np. zasady dziedziczenia testamentowego)
Tablica VI stosunki gospodarcze między rodzinami rzymskimi (np. obowiązek wykonywania oświadczeń złożonych uroczyście podczas aktu mancypacji)
Tablica VII - prawa sąsiedzkie (np. zakaz zmiany biegu wody deszczowej na niekorzyść sąsiada)
Tablica VIII - przestępstwa naruszające prawa obywatela rzymskiego (np. kara 25 asów za obrazę wolnego obywatela)
Tablice IX i X - prawa sakralne i publiczne (np. zakaz pochówku i spalania zwłok na terenie Rzymu)
Tablice XI i XII - różne przepisy
Prawo Rzymskie powstawało w drodze ustaw. Były one uchwalone przez zgromadzenia ludowe. Odbywało się to na zasadzie dwóch głosowań-jawnego tajnego jak również wg. podziału obywateli. Następnie ustawa taka była literowana do senatu.
Kolejnym źródłem rzymskiego prawa był edykt pretora. Sędzia mógł korzystać z opinii senatu i uczonych, ale informacje uzyskane w ten sposób były dla sędziego wiążące.
Do tego dochodzą jeszcze konstytucje carskie. Pierwsi cesarze ustalali nowe prawa a następnie kierowali je do zatwierdzenia przez senat, kolejni wydawali dekrety na mocy, których nowe prawa zaczynały obowiązywać. Odkrycie w bibliotece w Weronie w 18816r. podręcznika zwanego potocznie ,,instytucjami Gaiusa” unaoczniła nam podział prawa z czasów starożytnych. Podręcznik podzielony był na 3 rozdziały i stanowił o takich prawach jak:
Prawo osobowe
Prawo rzeczowe, w którym zawarte jest również prawo zobowiązań
Prawo dotyczące skarg
Kolejnym źródłem prowadzącym do poznania prawa rzymskiego jest kodyfikacja Justyniańska (Korpus, Iris civitas) z 529r. gromadzi ona zbiór wszystkich praw starożytnego Rzymu i jest podstawą przepisów prawnych, przyjętych później przez cywilizacje zachodnie.
Również dzieli się na trzy etapy tzw. Digesta opracowane przez 16 osobową komisję na, podstawie pism 39 prawników klasycznych zawarte w 50 tomach Księg.
Po utworzeniu ksiąg, justynianyn nakazał spalenie tekstów źródłowych oraz wydawania, jakich kolwiek komentarzy czy opinii na temat Digestów.
-Codex- był on zbiorem ustaw carskich uporządkowanym wg. Chronologii powstawania od cesarza Hadriana do Justyniana. Twórcy codexu mieli prawo wprowadzania zmian w spisywanych treściach.
-institutiones- został opublikowany w roku 533 i zastąpił najdoskonalsze w oczach twórców dzieło ,,instytucje Gaiusa” w szkołach prawa jako dzieło ulepszone.
Utworzyli go profesorowie prawa Theofilius i Doroteusz, a pracą ich kierował Trybonian.
Korzenie współczesnego prawa sięgają w większości do praw rzymskich bazując na jego systematyce oraz sformułowaniach mało jest współcześnie państw, w których prawo oparłoby się wpływom starożytnego prawa Rzymskiego, ale uległo ono znacznej modyfikacji.
Starożytne prawo Rzymskie jest, zatem i fundamentem, na którym bazują wszystkie dzisiejsze prawa i nauki prawne.
Architektura
Starożytny Rzym był mocno rozwinięty cywilizacyjnie, na jego terenie mocno i szybko rozwijała się architektura, która podobnie jak inne działy kultury rzymskie rozwijały się pod wpływem obcej kultury. Na początku wzorowano się na wzorach etruskich i greckich a za czasów cesarstwa były to wzorce rzymskie połączone hellenistycznymi. Wkrótce architekci rzymscy prześcignęli greckich za sprawa nowych osiągnięć technicznych.
Budownictwo i architektura rzymska najlepiej rozwinęły się w temacie:
Drogi
Akwedukty
Łuki triumfalne
Amfiteatry
Cyrki
Bazyliki
Termy
Elementem, który pomógł rzymianą w rozwoju budownictwa w rozwoju budownictwa dróg i akweduktów był fakt, że od IIw.p.n.e znali sposób wytwarzania cementu oraz wypalania cegieł. Drogi za czasów starożytnego Rzymu budowano w miarę prosto, oznaczono je poprzez kamienie milowe i drogowskazy, do dziś rzymskie drogi zadziwiają trwałością. Znana jest do dnia dzisiejszego najstarsza droga rzymska, której powstanie datowane jest na 312 rok p.n.e. tzw. Via Apia, którą wybudowano na polecenie cenzora Klaudiusza Appiusza Caecusa. W okresie rozwoju cesarstwa Rzymskiego znacznie poszerzyła się sieć dróg bitych.
W I w n.e. Postawiono złoty kamień milowy, który miał oznaczać początek wszystkich dróg-prawdopodobnie od niego powstało powiedzenie ,,wszystkie drogi prowadza do Rzymu”.
Również w I w n.e. Rozpoczęto budowę znacznej liczby akweduktów, miały one zazwyczaj postać dwupiętrową, gdzie biegły rury dostarczające wodę do miast rzymskich a dołem odbywał się ruch pieszy.
Chcąc upamiętnić swoje zwycięstwo pod Akcjum, August wybudował cos na kształt monumentalnej bramy, wolno stojącej, co zapoczątkowało w Rzymie w okresie cesarstwa budowy łuków triumfalnych. Były to budowle bezpośrednio zwiane z osobami wielkich władców i upamiętniające zwycięstwa podczas wojen i bitw.
Konstrukcje tworzone były przez wsparcie na kolumnach konstrukcji przęsłowych.
Na górze umieszczano napisy, które wyjaśniały przyczyny powstania danego łuku.
Budowle te były bardzo trwałe do dziś zachował się wzniesiony w 316w n.e. łuk triumfalny upamiętniający zwycięstwo w wojnie domowej cesarza Konstantyna Wielkiego.
W czasach Augusta powstawał w Rzymie budowle zwane amfiteatrami. Najsłynniejszym amfiteatrem istniejącym do dziś jest Koloseum, którego budowę zapoczątkował Cesarz Wespazjan z dynastii Flawiuszów, stąd Koloseum bywa nazywane również amfiteatrem. Koloseum bywa nazywane również amfiteatrem Flawiuszów.
Arena Koloseum służyła do występów, walk gladiatorów, a w okresie prześladowań chrześcijan-była miejscem ich egzekucji. Kolejnym wynalazkiem
Rzymian był Circus Maximus, czyli rodzaj budowli z owalną areną. W Circus Maximus organizowano wyścigi rydwanów konnych, w cyrkach umieszczano ołtarze, posągi i obeliski w celu zdobieni.
Na terenach podbitych przez Rzymian terenów w centralnych miejscach stawiano bazylik, czyli wielkie hale wykończone od góry kopułą. Mieściły się tam zazwyczaj różne instytucje państwowe.
Kolejnymi budowlami użyteczności publicznej zasługującymi na uwagę były termy, czyli łaźnie budowlane od II w p.n.e. Były to miejsca spotkań towarzyskich, a nie tylko miejscem dokonywania zabiegów higienicznych.