DYZYNTERIA ŚWIŃ
(dysenteria suum)
krwotoczno-martwicowe zapalenie żołądka i okrężnicy (gastrocolitis haemorrhagica necroticans suum)
Wysoce zakaźna i zaraźliwa choroba Su, najczęściej w warunkach chowu wielkotowarowego, powodująca olbrzymie straty gospodarcze
Występowanie:
enzootycznie na całym świecie
cyklicznie - sprzyjają zimne i wilgotne pory roku (maj, listopad)
Etiologia:
Serpulina hyodysenteriae - Spirochetales (oraz G - beztlenowce)
bezwzględny beztlenowiec
G (-)
chemotaksja do śluzu żołądka i okrężnicy
wrażliwa na tlen, wysychanie
przeżywa długo w wydzielinach i wydalinach, w brudzie - war. beztlenowe
Epizootiologia:
rezerwuarem są chore i latentnie zakażone Su
myszy, szczury - tu krąży zarazek
sprzyjają, złe warunki środowiskowe
Źródła:
kał
zanieczyszczona kałem karma i woda
wektory biologiczne
Wrota: p.o.
Patogeneza:
O.I. 4 - 14 dni. po wstawieniu nowych Su
chorują głównie Su 8 - 14 tyg.
istotą choroby jest martwica nabłonka okrężnicy
endotoksyny → zatory drobnych naczyń krwionośnych żoł. i okręż.
jelito grube → toksyny lipopolisacharydowe i hemolizyny cytotoksyczne → przekrwienie → zaburzenie resorpcji → wzmożona produkcja śluzu → obrzęk błony śluz. → krwotoczne zap. błony śluz → ogniska martwicy (uszkodzenia nabłonka)
Objawy:
pierwsze obj. ogólne: ↓ apetytu, biegunka: płynna, śluzowata → czekoladowa z krwią → śluzowaty kał z niestrawionymi cząstkami karmy
wypróżnienie j. grubego - podkasany brzuch, zasinienie powłok brzusznych, możliwe samowyleczenie
ciężki przebieg - odwodnienie, ↓ pobór karmy, kacheksja i †
p. ostra: (trwa 2-5 dni) silna biegunka, często krwawa, szybkie osłabienie
p. przewlekła: (trwa 2 tyg) w kale brak krwi, występują resztki niestrawionego pokarmu
AP:
krwotoczno-martwicowe zapalenie żołądka i okrężnicy
j. grube: zgrubiała ściana, przekrwiona bł. śluz. z otrębiastym nalotem, owrzodzenia
martwica nabłonka okrężnicy, wał demarkacyjny, naciek zapalny kom. jednojądrzastych
żołądek: przekrwiona, „aksamitna” bł. śluzowa, drobny otębiasty nalot
przekrwienie krezki i obrzęk węzłów chł. krezkowych
obrzęk nagłośni
hydropericardium, zwyrodnienie m. sercowego
może być obrzęk śledziony, wątroby z ogniskami martwiczymi
HP:
hypersekrecja śluzu w kryptach
włóknikowo-komórkowy wysięk na pow. nabłonka
przerost krypt
hyperplazja kom. kubkowych w kryptach
zakrzepy i obrzęk ściany jelita
torbielowate poszerzenie krypt
Bad. laboratoryjne:
transport materiału w war. beztlenowych (zawiązać fragment jelita i przesłać do laboratorium)
wykazanie obecności zarazka: hodowla w atmosferze 20% CO2 i 80% H2, agar tryptozowo-sojowy - krew Eq, hemoliza β
bad. serologiczne: IF bezpośr., OA - mało przydatne, bo często r-cje krzyżowe z krętkami niepatogennymi
Zapobieganie + zwalczanie:
oparte na matafilaktyce, profilaktyki brak
Su chore odizolować i leczyć - tiamulina, tylozyna, Linco-Spectin - inj. lub z wodą przez 5 dni, ubój, głodówka w 1-szym dniu.
ścisła higiena - sanityzacja, dezynfekcja: 5% Pollena Jod K, 1% Virkon
po 3 tyg. leczenia leki krótkiej karencji: imidazole, linkospektyna - z karmą przez 3-5 dni, w kilku powtórkach, naprzemiennie (3-5 dni linkospektyna ___ dni przerwy i znów linkospektyna); p.o. zakwaszona woda, serwatka (stwarzamy w p. pok. niekorzystne war. dla Serpuliny)
leczenie ma sens do 60kg, potem j.t. już niekonieczne
prosięta - od 1-go dnia po odsadzeniu przez 5 dni tiamulina 6mg / kg lub Bayonox 100-200 ppm. powtarzać co 3 tyg. do wagi 60 kg
nie stosować leków u tuczników ponad 60-70 kg
Program zwalczania:
Linco-Spectin
prosięta od momentu dokarmiania do 6 tyg. po przerzucie do tuczu - Linco-Spectin w paszy 2 kg / tonę lub w wodzie 150 g / 1600 l
w późniejszym okresie co 3 tyg. przez 5-7 dni w paszy 2 kg / tonę
w razie wystąpienia biegunki inj. 1 ml / 5 kg przez 3-5 dni
Tiamulina (+ tetracyklina - zabezpiecza przeciwko mykoplazmom, APP)
leczniczo Dynamutilin 200 w dawce 1 ml / 20 kg , 1x lub 2x
całe stado z wyj. ciężarnych samic Tiamowet granulat w wodzie 1g /10 l wody przez 5 dni
dewastacja zarazka w śród. - sanityzacja. dezynfekcja, deratyzacja
przy zasiedlaniu chlewni całe pogłowie dostaje Tiamowet w wodzie przez 3-5 dni 1g /10 l
przy częściowy uzupełnianiu stada inj. 1 ml / 30 kg Dynamutilin 200
D. różnicowa:
pomór Su
salmoneloza
kolibakterioza
zakaźne martwicowe zapalenie jelit prosiąt (laseczki beztl.)
Piśmiennictwo:
1. wykłady - Epizootiologia
2. Wachnik Z. „Zarys chorób zakaźnych zwierząt”