SALMONELOZA ŚWIŃ
(paratyphus suum)
Zakaźna i zaraźliwa choroba przebiega jako posocznica (gł. u młodych) lub dotyczy przewodu pokarmowego, układu rozrodczego, stawów.
Występowanie:
wszystkie gatunki zwierząt i człowiek
Etiologia:
Salmonella choleraesuis (gł. Su),S. typhimurium (ubikwitarny),S. typhisuis,S.dublin, S.enteritidis
rodzaj Salmonella, rodzina Enterobacteriaceae
pałeczka G(-) , urzęsiona (z wyj. S. gallinarum)
rosną w warunkach tlenowych i beztlenowych w zakresie 7°- 45°
na podłożach: zwykłych; wybiórczo namnażających (bulion z żółcią, podłoże Leifsona, Müllera-Kaufmana); różnicujących (McConkeya)
niezarodnikująca
antygeny: somatyczny O i rzęskowy H
S. choleraesuis - podział K-W → gr.C ; antyg. O 6, 7
S. typhimurium - podział K-W → gr.B ; antyg. O 1, 4, 5, 12
oporność na warunki środowiskowe - duża → w materii org. nawet kilka lat
oporne na zamrażanie, wysychanie, pH 4 - 8,7
wrażliwe na ciepło (50-60° przez 60-20min); UV; środki odkażające - chlorowe, fenolowe, jodowe
Epizootiologia:
postacie choroby podzielić można na
posocznicową - S. choleraesuis
jelitową - S. typhimurium
nietypowe : nerwową, płucną, macior ciężarnych, chudnięcie bez biegunki
zwierzęta wrażliwe na:
S. choleraesuis gł. warchlaki, (tuczniki i dorosłe)
S. typhimurium gł. 2-4 miesięczne (ssące mają odporność siarową)
przenosicielami mogą być gryzonie, muchy,
do zachorowań dochodzi przy obiżonej odporności czesto wywołanej: stresem, nieodpowiednimi warunkami zoohigienicznymi oraz żywieniem (→ duże chlewnie)
Źródła:
żyja jako saprofity w środowisku i organizmach
kontaminowana woda, pasza (zwłaszcza zawierająca białko zwierzęce)
inne zwierzęta - świnie (nosiciele i siewcy), gryzonie, ptaki
Wrota:
przewód pokarmowy, ukł. oddechowy, (uszkodzona skóra, błony śluzowe, śródmacicznie)
Patogeneza:
O.I. - zróżnicowany 24-48h
postać jelitowa:
salmonella → p.pok. → enterocyt →.....→ ↑cAMP → wzmożona sekrecja chlorków, zmniejszona resorpcja wody → biegunka
miejscowe uwalnianie endotoksyny → zakrzepica naczyń błony śluzowej → martwica nabłonka i zmiany zapalne
postac posocznicowa:
rozwój ze wzgl. na obecność endotoksyny
Objawy:
postac posocznicowa - S. choleraesuis
Postać ostra:
posocznica → objawy dotyczą wielu układów
wysoka temperatura (40,5°-41,5°) ,↑ oddechów, osłabienie tętna
przekrwienie skóry uszu i brzucha, sinica błon śluzowych,
biegunka w 3.-4. dniu rozwodniona, cuchnąca, żółta. → odwodnienie
zahamowanie wzrostu, podkasany brzuch, zapadnięte boki, sierść matowa nastroszona
śmierć 12 - 36 h
Postać podostra:
objawy j/w ale słabiej wyrażone
choroba trwa ok 14 dni
zazwyczaj kończy się zgonem
postac jelitowa - S. typhimurium:
długotrwała (3-7 dni) biegunka, kał wodnisty, szaro-żółty,→śluzowy z domieszką włóknika i krwi ; słaba gorączka, objawy ogólne słabsze niż w formie przedniej, śmiertelność niska
S. typhisuis:
biegunka przewlekła, wyniszczająca, wychudzenie, zapalenie płuc, stawów
przy zakażeniu mieszanym również inne objawy
ronienia w różnych okresach ciąży gł, u Eq, Ov
dodatkowo - objawy nerwowe i/lub zapalenie stawów
U noworodków i zwierząt młodych - obrzęki stawów
A.P.:
istotą jest zapalenie i martwica błony śluzowej jelit, zakrzepica naczyń
postac posocznicowa - S. choleraesuis →
obrzęk śledziony, węzłów chłonnych, wątroby czasami woreczka żółciowego wybroczyny pod błonami surowiczymi, w pęcherzu moczowym i jelitach; zmiany zapalne w żołądku i jelitach gł. cienkich, rozrostowy obrzęk śledziony (tumor lienis hyperplasticus)- powiększona, tęga w dotyku, ciemnoczerwona; płuca zasinione tęgiej konsystencji; surowiczo-włóknikowy wysięk w jamie otrzewnej
postac jelitowa - S. typhimurium →
wątroba i śledziona nie zmienione
miejscowe lub rozlane martwicowe zapalenie b. śluzowej okrężnicy i j. ślepego, (szaro-żółte masy martwicze); butonowate owrzodzenia; powiększone przynależne węzły chłonne
S. typhisuis -
nieżytowe zapalenie jelit na całej długości z późniejszymi płaskimi owrzodzeniami; owrzodzenia w migdałkach
ronienia - błony płodowe nacieczone surowiczo-galaretowato, wybroczyny, na żółtawej kosmówce
maziste naloty
poronione płody - krwotoczne zapalenie żołądka i jelit, wybroczyny na błonach surowiczych,
w jamach ciała mętny czasem czerwonawy płyn
H.P.:
p. posocznicowa - S. choleraesuis
wątroba - białe ogniska martwicowe, ziarniniaki złożone z histiocytów, zakrzepica w drobnych naczyniach krwionośnych, rozrost komórek układu SS w śledzionie i węzłach chłonnych
p. jelitowa - S. typhimurium
ogniskowa lub rozlana marwica k-k nabłonka jelit grubych, martwica grudek chłonnych, zanik kosmków i powierzchniowa martwica w jelicie biodrowym
Badania laboratoryjne:
materiał do badań -
p. jelitowa - ściana jelita biodrowego i ślepego z przynależnymi węzłami chłonnymi, migdałki,
p. posocznicowa - wątroba i śledziona
badania bakteriologiczne z antybiogramem, ELISA,
Profilaktyka + Zwalczanie
antybiotyki (enrofloksacyna, apramycyna, gentamycyna, neo-spectynomycyna), sulfonamidy + trimetoprim, preparaty furanowe
leki przeciwzapalne; nasercowe; wit. A, D,
surowice odpornościowe - Suityphin, Polityphin
Stosowanie profilaktyczne i metafilaktyczne szczepionki -
Suityphovac - inaktywowana monowalentna zawierajaca serotyp S. choleraesuis
Typhivac S - zawiesina żywego osłabionego szczepu S. choleraesuis
Polityphovac - inaktywowana hodowla szcepów S. dublin S. typhimurium S. choleraesuis S. enteriditis
rozdzieleni zwierząt zdrowych i chorych
odpowiednie warunki zoohigieniczne i żywieniowe
DDD
kontrola pasz
zwierzęta w ciężkim stanie poddaje się ubojowi sanitarnemu
Program szczepień:
młode 10-12 tyg. → 2 x / 2-3 tyg.
dorosłe → 6 tyg. i 3-4 tyg. przed porodem
Diagnostyka różnicowa:
z chorobami z objawami ze strony p.pokarmowego dyzenteria, rozrostowe zapalenie jelit, kolbakterioza prosiąt odsadzonych, zakażenia rota- i koronawirusami
Rozpoznanie:
ze wzgl. na zróżnicowanie postaci - na podstawie badań bakteriologicznych
na podstawie objawów klinicznych i zmian A.P.