OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Wykład IV 16.03.10

PRAWO AUTORSKIE CD.

Zacznijmy od tego, że prawa autorskie są chronione na podstawie przepisów autorskich, ustawy autorskiej danego kraju tylko na jego obszarze. Tutaj trzeba sięgnąć do treści Art. 5, otóż ochrona na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej powstaje ze względu na następujące okoliczności:

1. obywatelstwo polskie twórcy lub obywatelstwo twórcy z państwa członkowskiego UE czy EFTY.

2. utwory zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium RP albo w Polsce i zagranicą równocześnie.

3. zostały opublikowane po raz pierwszy w języku polskim.

4. są chronione na podstawie umów międzynarodowych w takim zakresie, w jakim ta ochrona z nich wynika.

Ograniczenie autorskich praw majątkowych

Ustawodawca polski przewiduje wyczerpanie prawa oraz tzw. dozwolony użytek. Mówiąc o dozwolonym użytku mamy też na myśli licencje przymusowe. Chodzi o przepisy, które upoważniają do korzystania z chronionego utworu bez zgody uprawnionego, odpłatnie lub nieodpłatnie. Dozwolony użytek regulowany jest w przepisach ustawy Art. 23-37. Dozwolony użytek nie mnożę naruszać normalnego korzystania z utworu, nie może godzić słuszne interesy twórcy. Możliwość skorzystania z dozwolonego użytku musi poprzedzić rozpowszechnienie utworu czyli publiczne udostępnienie za zgodą twórcy. Dozwolony użytek możemy podzielić: na dozwolony użytek osobisty i dozwolony użytek publiczny.

Dozwolony użytek osobisty - uwzględnia osobiste interesy użytkowników. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Obejmuje to korzystanie z pojedynczego egzemplarza czy pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym. Chodzi w szczególności o pokrewieństwo, powinowactwo lub stosunek towarzyski. Dozwolony użytek osobisty jest wyłączony w przypadku korzystania z np. programów komputerowych. To dotyczy również możliwości wykorzystania przy budowie cudzego utworu architektonicznego.

Dozwolony użytek publiczny - wprowadza się go ze względu na interes publiczny. Jest związany z edukacją, badaniami naukowymi, swobodą wypowiedzi, dostępem do informacji, czy upowszechnieniem kultury. Wskażmy kilka przykładów: np. wolno rozpowszechniać w celach informacyjny w radiu, prasie, telewizji sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze, religijne, aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie. Wolno wykonywać publicznie utwory podczas ceremonii religijnych, państwowych, na akademiach, podczas oficjalnych uroczystości jeżeli nie łączy się to z korzyścią majątkową. Przyznaje się licencje na publiczne odtwarzanie programów radiowych lub telewizyjnych, a posiadacze urządzeń mogą odtwarzać programy radiowe i telewizyjne w miejscu ogólnie dostępnym z tym jednak zastrzeżeniem, że nie łączy się to z osiąganiem korzyści majątkowych. Przykład ostatni dotyczy ochrony cytowania i stanowi o tym Art. 29. Cytat jest wprowadzeniem do własnego utworu urywków, nawet całości niedużych utworów innych autorów. Cytat dotyczy dzieł piśmienniczych ale również plastycznych, muzycznych, a nawet filmowych.

Dopuszczalność cytatu jest obwarowana pewnymi warunkami:

- cytat powinien być rozpoznawalny- powinien być tak oznaczony, a żeby ten kto się zapoznaje z dziełem wiedział kiedy ma do czynienia z tekstem (dziełem) cytowanym. W związki z tym trzeba wskazać autora i źródło.

- decydujące znaczenie dla dopuszczalności cytatu ma to w jakim celu to poczyniliśmy. Cytat ma służyć wyjaśnieniu, krytycznej analizie, nauczaniu albo za cytatem przemawiają „prawa gatunku twórczości”. Nie można posługiwać się cytatem jeśli miało by nam to tylko zaoszczędzić pracy, własnego wysiłku. Nie może być tak, że rezultatem cytowania jest wyeliminowanie potrzeby zaznajomienia się z dziełem, z którego cytat pochodzi.

FIRMA (jako dobro niematerialne)

Firma regulowana jest w kodeksie cywilnym w Art.
Kodeksu Cywilnego.

Przedsiębiorca działa pod firmą. Nie ulega wątpliwości, że zakres podmiotowy prawa do firmy wyznacza status przedsiębiorcy. Każdy przedsiębiorca bez względu na jego formę prawną występuje w stosunkach obrotu pod firmą. Ustawodawca wyróżnił firmę jako oznaczenie przedsiębiorcy od oznaczeń służących wyróżnieniu przedsiębiorstwa, które prowadzi przedsiębiorca. Firma nie stanowi już dziś składnika przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym o jakim jest mowa w Art.
Kodeksu Cywilnego. Pojęcie przedsiębiorcy znajdujemy w szeregu aktów prawnych. Ze względu jednak na rangę podstawowe znaczenie ma dla nas Art.
Kodeksu Cywilnego, w którym znajduje się definicja przedsiębiorcy: „ Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Dla wyjaśnienia działalności gospodarczej musimy sięgnąć do przepisów ustawy 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej. Ustawa ta definiuje w podobny sposób przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą, która wedle Art. 2 Ustawy jest działalnością zarobkową, wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalni ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Pojęcie przedsiębiorcy wyznają 2 kryteria: podmiotowe i przedmiotowe.

- kryterium podmiotowe- przymiot przedsiębiorcy może przysługiwać podmiotowi prawa. Podmiotowość prawna ma tutaj pierwotny charakter. Podmiotowość wyznacza przede wszystkim to, że mamy zdolność prawną, możemy być podmiotem praw czy obowiązków.

( Podmioty prawa: osoby fizyczne, osoby prawne. Spośród osób prawnych interesują nas te które powstają po to, aby prowadzić działalność gospodarczą. Są również takie, które powstają w innym celu, a prowadzenie działalności gosp. jest dodatkowym celem który mogą realizować. Formy organizacyjno- prawne: spółka akcyjna , spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, fundacje i stowarzyszenia. Ułomne osoby prawne - nie mają osobowości prawnej ale są podmiotami prawa: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo- akcyjna. Są to handlowe spółki osobowe. Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, nie jest podmiotem prawa, to jest tylko i wyłącznie umowa. Ale za przedsiębiorców uznaje się wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.)

- kryterium przedmiotowe- status przedsiębiorcy jest związany z rodzajem aktywności gospodarczej, która jest prowadzona we własnym imieniu (czyli nie za kogoś innego), na własny rachunek, ma być zarobkowa, zorganizowana, ciągła (nie okazjonalna), prowadzona w sposób profesjonalny. Chodzi tutaj o prowadzenie działalności przy posiadaniu pewnej wiedzy, kwalifikacji, umiejętności w celu należytego wykonywania działalności.

Funkcje firmy

Przede wszystkim firma ma identyfikować i indywidualizować przedsiębiorcę na rynku. Pozwala odróżniać przedsiębiorców. Możemy powiedzieć że firma przedsiębiorcy jest dla przedsiębiorcy tym, czym dla osoby fizycznej jej imię i nazwisko. Firma może również pełnić funkcję gospodarczą, reklamową , gwarancyjną.

Budowa firmy

Jeśli chodzi o budowę firmy to firma musi odpowiadać wymaganiom, które stawiają przepisy Kodeksu Cywilnego, ale należy również brać pod uwagę szczegółowe postanowienia odnoszące się do poszczególnych przedsiębiorców. W zasadzie mam na myśli przepisy Kodeksu Spółek Handlowych. Firma musi mieć brzmienie słowne. Składa się z dwóch elementów:

1. z rdzenia nazywanego korpusem- cześć, która indywidualizuje przedsiębiorcę

2. dodatków- dzielimy je na:

• obligatoryjne (obowiązkowe) - wskazanie na formę prawną np. słowo „oddział”

• fakultatywne

W obrocie możemy posługiwać się firmą w pełnym brzmieniu, ale jest możliwość zastosowania skrótów, co dotyczy dodatków obligatoryjnych, przy czym zamieszczenie tych skrótów, ich formy, dopuszczalność zależy od przepisu szczególnego. Należy również wskazać na możliwość posługiwania się skrótem samej firmy. Powinna ona być również ujawniona we właściwym rejestrze, np. PKO, PKP.

Jak powinna wyglądać firma przedsiębiorców zgodnie z wymaganiami Kodeksu Cywilnego:

- firma osoby fizycznej- firmą osoby fizycznej przedsiębiorcy jest jej imię i nazwisko. Ustawodawca dopuszcza stosowanie dodatków, pseudonimów, określeń wskazujących na przedmiot działalności, miejsce prowadzenia działalności.

- firma osoby prawnej- firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma osoby prawnej musi wskazywać na formę osoby prawnej, może być podana w skrócie. Można również używać dodatków obligatoryjnych wskazujących na siedzibę itd. W firmie osoby prawnej może znaleźć się nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej ale muszą być spełnione 2 warunki:

1. służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy.

2. potrzebna jest pisemna zgoda tej osoby a w razie jej śmierci zgody jej małżonka i dzieci.

Jak wygląda firma „ułomnych osób prawnych”?

Jej budowę wskazują przepisy tej ustawy, która przyznaje tym jednostką zdolność prawną. Sięgnijmy zatem do Przepisów Kodeksu Spółek Handlowych: „ firma spółki osobowej musi zawierać nazwisko przynajmniej jednego wspólnika, który ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, oraz dodatek obligatoryjny wskazujący na rodzaj spółki.”

---